Warunki techniczne

Treść pytania

W jakiej ilości należy przyjmować toalety w budynku handlowym o pow. hali sprzedaży 600 m2 i szacowanej liczby klientów 70–80 osób?
Czy art. 84 ust. 2 dotyczy przeliczania ilości osób na pobyt czasowy i stały, czyli powyżej 2 godzin?
W średniej wielkości obiekcie handlowym o profilu spożywczo-przemysłowym czas wykonywania zakupów nigdy nie przekracza 2 h.
Czy wystarczy przyjąć uniwersalne rozwiązanie jednej wspólnej toalety męsko-damskiej + niepełnosprawny?
Jak interpretować zapis art. 84 „w budynku…” – czy dopuszcza się zaprojektowanie toalet w zewnętrznym wolnostojącym budynku sanitarnym na terenie należącym do obiektu handlowego?

Podstawy prawne

[1] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U.2019.1065 tj. z dnia 2019.06.07), w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [WT]

§ 84. 1. W budynku użyteczności publicznej i zakładu pracy należy urządzić ustępy ogólnodostępne. Jeżeli liczba osób w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi na danej kondygnacji jest mniejsza od 10, dopuszcza się umieszczenie ustępu na najbliższej, wyższej lub niższej kondygnacji.

1a. Ustępów ogólnodostępnych, o których mowa w ust. 1, nie urządza się w budynku obsługi bankowej, handlu lub usług o powierzchni użytkowej do 100 m2 włącznie.

2. W budynkach, o których mowa w ust. 1, w ustępach ogólnodostępnych powinna przypadać co najmniej jedna umywalka na 20 osób, co najmniej jedna miska ustępowa i jeden pisuar na 30 mężczyzn oraz jedna miska ustępowa na 20 kobiet, jeżeli przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy nie stanowią inaczej.

W przypadku gdy w pomieszczeniach przeznaczonych na stały pobyt ludzi liczba osób jest mniejsza niż 10, dopuszcza się umieszczenie wspólnego ustępu dla kobiet i mężczyzn.

Opinia Zespołu Rzeczoznawców przy MPOIA RP:

Zgodnie z § 84 ust. 1 rozporządzenia WT, w budynku użyteczności publicznej i zakładu pracy należy urządzić ustępy ogólnodostępne. Ustępów ogólnodostępnych, o których mowa powyżej, nie urządza się w budynku obsługi bankowej, handlu lub usług o powierzchni użytkowej do 100 m² włącznie (§ 84 ust. 1a rozporządzenia WT). Podkreślić należy, iż przedmiotowy przepis nie wskazuje enumeratywnie katalogu usług, w odniesieniu których powyższa regulacja ma zastosowanie. Nie wskazuje on również wyłączeń w tym zakresie.

Ponadto w ocenie tutejszego Zespołu, nie ma żadnego powodu, aby stosować przelicznik podany w z § 84 ust. 2 (1 umywalka i 1 muszla ustępowa na co najmniej 20 kobiet oraz 1 pisuar, 1 miska ustępowa, 1 umywalka na 30 mężczyzn) w obiektach, w których nie ma stałych użytkowników, a czas przebywania osób nie przekracza dwóch godzin. Oczywistym jest fakt, że z obiektów handlowych korzystają ludzie w celu zrobienia zakupów, a projektowana w nich toaleta ogólnodostępna ma charakter zapewnienia udogodnienia dla klientów, którzy mają nagłą potrzebę skorzystania z niej.

Jednocześnie należy zauważyć, że zgodnie z art. 20 ust. 1 Ustawy Prawo budowlane, do podstawowych obowiązków projektanta należy opracowanie projektu budowlanego w sposób zgodny z wymaganiami ustawy, ustaleniami określonymi w decyzjach administracyjnych dotyczących zamierzenia budowlanego, obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej.

Projektowanie stanowi jedną z działalności polegającej na wykonywaniu samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie, czyli obejmującej dokonywanie fachowej oceny zjawisk technicznych lub samodzielne rozwiązywanie zagadnień architektonicznych i technicznych oraz techniczno-organizacyjnych. Dlatego też, tam gdzie norma prawna nie zawiera precyzyjnych wytycznych, to projektant uwzględniając specyfikę projektowanego obiektu budowlanego, w oparciu o wiedzę techniczną oraz posiadane kwalifikacje i doświadczenie zawodowe dokonuje fachowej oceny i proponuje najlepsze w swojej ocenie rozwiązania.

W obecnym stanie prawnym można uznać, że przeliczniki sprawdzają się wyłącznie w obiektach, gdzie mamy stałą liczbę tych samych użytkowników, takich jak szkoły i biura, a i tutaj uwidacznia się w praktyce niewystarczająca liczba toalet dla kobiet. W większości przypadków bazujemy na doświadczeniach z użytkowania podobnych realizacji. Przepisy nie uwzględniają sytuacji użytkowania obiektu w pełnym lub czasowym wymiarze godzin, nie odnoszą się do zróżnicowania liczby osób różnej płci ani do wskaźnika jednoczesności korzystania z toalet.

Nie ma stosownych wytycznych, można więc posiłkować się wiedzą z dostępnych źródeł zagranicznych.

Np. źródło: brytyjska norma 6465-1: 2006 + A1: 2009- instalacje sanitarne:

Aby ustalić liczbę osób należy przyjąć na osobę 2m2, w proporcjach: 35% mężczyzn i 65% kobiet (chyba, że dostępne są inne informacje).

Sklepy i centra handlowe:

Minimalne wyposażenie urządzeń sanitarnych w toaletach dla klientów w sklepach i centrach handlowych
o powierzchni handlowej przekraczającej 1000 m2.

 Porównania i obliczenia urządzeń sanitarnych, wg różnych standardów dla dużych obiektów handlowych (sklepy i centra handlowe) Przykład 8000 m2

8000 m2: 4 m2= 2000 osób
Kobiety – 60% z 2000 osób – 1200 kobiet
Mężczyźni 40% z 2000 osób mężczyzn – 800 mężczyzn
Liczba procentowa osób, które mogą korzystać z WC- (15–20%) – 240 kobiet, 160 mężczyzn
Standardy polskie:

Kobiety – WC 12, U12,

Mężczyźni – WC 6, Pisuary 6, U6

8000 m2: 2 m2 – 4000 osób
65% K z 4000 osób – 2600 kobiet – WC 15, U9
35 % M z 4000 osób – 1400 mężczyzn – WC 2, Pisuary 4, U3
wytyczne brytyjskie (tabela jw.):

Kobiety – WC9, U9

Mężczyźni – WC3, pisuary 4, U7

W odniesieniu do przykładu opisanego w pytaniu można uznać, że wystarczającym rozwiązaniem będzie zastosowanie jednej toalety dostosowanej do potrzeb osób niepełnosprawnych, dostępnej dla wszystkich użytkowników sali sprzedaży. Dodatkowo należy zwrócić uwagę na ogólne wymagania higienicznosanitarne, jakie muszą być spełnione w produkcji i obrocie żywnością, jakie określa rozporządzenie (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz.Urz. UE L 139 z 30.04.2004, str. 1, Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 34, str. 319). Na podstawie tego rozporządzenia podmiot jest zobowiązany do zapewnienia w zakładzie należytych warunków higienicznych i spełniania, zarówno przez sprzęt, maszyny, jak i pracowników, wymagań dotyczących higieny tak, aby nie spowodować zagrożenia zanieczyszczenia żywności.

Zgodnie z przepisami rozdziału załącznika Il do rozporządzenia nr 852/2004, w pomieszczeniach produkcji i obrotu żywnością musi być dostępna odpowiednia ilość ustępów spłukiwanych wodą, podłączonych do sprawnego systemu kanalizacyjnego. Ustępy nie mogą łączyć się bezpośrednio z pomieszczeniami, w których pracuje się z żywnością. Zatem niezbędne jest umieszczenie ustępu dostępnego z dróg komunikacyjnych lub poprzez przedsionek izolacyjny.

Ponadto, biorąc pod uwagę, że w każdym obiekcie użyteczności publicznej należy zapewnić ustępy ogólnodostępne, koncepcja lokalizacji toalety w osobnym budynku jest możliwa tylko w zespole obiektów handlowych powiązanych ze sobą funkcjonalnie, np. zespół sklepów/usług, do którego klient wchodzi z zewnątrz. Wówczas poprawnym rozwiązaniem będzie zaprojektowanie w tym samym zespole budynków, w odległości nie przekraczającej 75 metrów, dostępnej z zewnątrz toalety ogólnodostępnej.

(KR)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 16 grudnia 2022 r.

Treść pytania

Czy w sytuacji: – przebudowy samego wejścia do budynku i – dobudowy strefy wejściowej do tego budynku z niezależną kubaturą z klatką schodową oraz dźwigiem osobowym (planowana strefa wejściowa nie jest związana konstrukcyjnie z istniejącym budynkiem i jest oddzielona pożarowo od istniejącego budynku, a także stanowi drogę ewakuacyjną dla przychodni znajdującej się w budynku istniejącym); należy:

1. określać przedmiotowe zamierzenie inwestycyjne jako „przebudowa i rozbudowa budynku”, a nie „przebudowa i rozbudowa wejścia do budynku”?
2. wykonać inwentaryzację budynku, a jeżeli tak, to której jego części (na parterze znajduje się przychodnia, na piętrze jest część mieszkalna)?
3. dokonać ekspertyz konstrukcyjnych, przeciwpożarowych i innych całego obiektu?
4. analizować dostępność pomieszczeń przychodni dla osób z niepełnosprawnością?

Podstawy prawne

[1] Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2021 r. poz. 2351 t.j. ze zm.)

Art. 3. [Definicje]

Ilekroć w ustawie jest mowa o:

6) budowie – należy przez to rozumieć wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu, a także odbudowę, rozbudowę, nadbudowę obiektu budowlanego;

[...]

7a) przebudowie – należy przez to rozumieć wykonywanie robót budowlanych, w wyniku których następuje zmiana parametrów użytkowych lub technicznych istniejącego obiektu budowlanego, z wyjątkiem charakterystycznych parametrów, jak: kubatura, powierzchnia zabudowy, wysokość, długość, szerokość bądź liczba kondygnacji; w przypadku dróg są dopuszczalne zmiany charakterystycznych parametrów w zakresie niewymagającym zmiany granic pasa drogowego;

[...]

Art. 5. [Obiekt budowlany – zasady projektowania; zasady użytkowania; świadectwo charakterystyki energetycznej; osoba sporządzająca świadectwo charakterystyki energetycznej; rejestr osób, które złożyły z wynikiem pozytywnym egzamin uprawniający do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej]

Obiekt budowlany jako całość oraz jego poszczególne części, wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej,

[...]

Art. 20. 1. Do podstawowych obowiązków projektanta należy:

1) opracowanie projektu budowlanego w sposób zgodny z wymaganiami ustawy, ustaleniami określonymi w decyzjach administracyjnych dotyczących zamierzenia budowlanego, obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej;

Art. 32. [Warunki wydania pozwolenia na budowę lub rozbiórkę obiektu budowlanego]

Decyzja o pozwoleniu na budowę lub rozbiórkę obiektu budowlanego może być wydana po uprzednim:

[...]

2) uzyskaniu przez inwestora, wymaganych przepisami szczególnymi, pozwoleń, uzgodnień lub opinii innych organów;

Art. 35. [Sprawdzenie spełnienia wymagań; decyzja o odmowie zatwierdzenia projektu i udzielenia pozwolenia na budowę; kara]

Przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę lub odrębnej decyzji o zatwierdzeniu projektu zagospodarowania działki lub terenu oraz projektu architektoniczno-budowlanego organ administracji architektoniczno-budowlanej sprawdza:

[...]

3a) dołączenie:

a) wymaganych opinii, uzgodnień, pozwoleń i sprawdzeń, [...]

[2] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U z 2022 r. poz. 1225 t.j.)

§ 1. [Zakres rozporządzenia]

Rozporządzenie ustala warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i związane z nimi urządzenia, ich usytuowanie na działce budowlanej oraz zagospodarowanie działek przeznaczonych pod zabudowę, zapewniające spełnienie wymagań art. 5 i 6 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane.

§ 2. [Stosowanie przepisów rozporządzenia]

[...]

Przepisy rozporządzenia odnoszące się do budynku o określonym przeznaczeniu stosuje się także do każdej części budynku o tym przeznaczeniu.

§ 206. [Ekspertyza techniczna stanu obiektu istniejącego]

Rozbudowa, nadbudowa, przebudowa oraz zmiana sposobu użytkowania budynku powinny być poprzedzone ekspertyzą techniczną stanu konstrukcji i elementów budynku, z uwzględnieniem stanu podłoża gruntowego.

Bezpieczeństwo pożarowe, Rozdział 1. Zasady ogólne

§ 208

Przepisy niniejszego działu określają wymagania dotyczące bezpieczeństwa pożarowego budynków lub ich części, wynikające z ich przeznaczenia i sposobu użytkowania, wysokości lub liczby kondygnacji, a także położenia w stosunku do poziomu terenu oraz do innych obiektów budowlanych.

[...]

Opinia Zespołu Rzeczoznawców przy MPOIA RP

W istniejącym budynku użyteczności publicznej (przychodnia) projektowane są roboty budowlane:

przebudowa wejścia do budynku,
budowa części wejściowej, stanowiącej drogę ewakuacyjną dla przychodni znajdującej się w budynku istniejącym.

Ad 1.

Obowiązujące przepisy zobowiązują – dla robót budowlanych wyżej wymienionych – zatwierdzić projekt budowlany i uzyskać decyzję pozwolenia na budowę. Planowana inwestycja jest przebudową oraz rozbudową.

We wniosku składanym do organu wskazane i słuszne będzie rozwinięcie treści, dotyczącej nazwy inwestycji, o określenie zakresu obejmującego zarówno przebudowę (np. przebudowa wejścia do budynku), jak również zakresu rozbudowy (np. rozbudowa części wejściowej budynku).

Treść opinii odnosi się jedynie do nazewnictwa poruszonego w pytaniu tj. prawidłowości zastosowania legalnej definicji dotyczącej przebudowy oraz rozbudowy. Ostateczna ustalenie zastosowanego nazewnictwa winno leżeć po stronie projektanta, legitymującego się stosownymi uprawnieniami do projektowania.

Ad 2.

Brak jest przepisów prawa, które wprost regulują zakres inwentaryzacji.

Zatem istotne jest indywidualne podejście do każdej planowanej inwestycji, z założeniem, że inwentaryzacja winna obejmować zakres, który ma wpływ na planowaną inwestycję, jak również zakres, na który inwestycja może mieć wpływ. Inwentaryzacja powinna obejmować tyle, ile konieczne i niezbędne jest do zaprojektowania jej w zgodzie z obowiązującymi przepisami. W przypadku planowanych zmian w obrębie części budynku, bez wpływu na pozostałe elementy tego budynku, wystarczające będzie wykonanie inwentaryzacji obejmującej jedynie tę część budynku, której dotyczą zmiany. Trudno wyobrazić sobie, że w przypadku inwestycji polegającej na przebudowie jednego lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym, załącznikiem do wniosku miałaby być inwentaryzacja obejmująca wszystkie kondygnacje i mieszkania w tym budynku.

Należy równocześnie mieć świadomość, że większym problemem – z racji nierozeznania zagrożeń – może okazać się zawężenie niż rozszerzenie zakresu inwentaryzacji.

Ad 3. i 4.

Przebudowa obiektów budowlanych – w szczególności budynków – jest obok ich remontów naturalnym i powszechnym działaniem, mającym na celu utrzymanie bądź poprawę standardu technicznego i użytkowego oraz dostosowanie do zmieniających się w czasie potrzeb.

Jest oczywiste, że przebudowa najczęściej dotyczy wydzielonej części budynku lub wyodrębnionego zagadnienia technicznego – np. zmiany sposobu użytkowania części lokali, poprawy układu komunikacji ogólnej poprzez montaż dźwigu, dostosowanie części lub całego budynku do wymagań ppoż. itp.

Zgodnie z treścią art. 5 ust 1, projektując „obiekt budowlany jako całość oraz jego poszczególne części” należy zapewnić spełnienie szeregu warunków, w tym przepisów technicznych.

Z treści tego przepisu (ani żadnego innego przepisu Ustawy PB) w żaden sposób nie wynika, że przebudowa wydzielonej części obiektu budowlanego (w szczególności: budynku) wymaga dostosowania całego obiektu do aktualnych wymagań technicznych. Należy zresztą zauważyć, że wymóg taki zasadniczo prowadziłby do niemożliwości systematycznej, a czasami jakiejkolwiek, poprawy warunków użytkowych budynku. Przykładowo: wraz z budową poprawiającego dostęp dla użytkowników dźwigu, należałoby np. podnieść parapety wszystkich okien w budynku do wymaganej dziś wysokości minimalnej lub zapewnić 3 godziny nasłonecznienia w mieszkaniach, których wszystkie okna (są w Polsce budynki z takimi mieszkaniami) są zwrócone na północ.

Należy więc, mając również na uwadze racjonalność Ustawodawcy, uznać, że zapis „Obiekt budowlany jako całość oraz jego poszczególne części, wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi, należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach [...]” wskazuje na możliwość projektowania zarówno całego obiektu budowlanego (w szczególności budynku) jak i jego części tylko w zakresie objętym projektem, tak, aby spełniać wymienione w art. 5 wymogi. Określenie faktycznego zakresu przebudowy (ustalenie jaka „część” budynku podlega przebudowie) i w konsekwencji określenie, w jakim zakresie powinny być spełnione aktualnie obowiązujące przepisy, w tym techniczno-budowlane, spoczywa – zgodnie z treścią art. 20 – na projektancie. Wychodząc z tego ustalenia należy przyjąć, że również przepisy paragrafów WT: 2, 3a i 208.1. stosuje się odpowiednio – czyli tylko w odniesieniu do faktycznego zakresu przebudowy. I tak: przebudowa lokalu na mieszkanie wymaga zapewnienia w tym lokalu wymaganego nasłonecznienia a także m.in. spełnienia dla niego (w sposób określony w rozporządzeniu lub, zgodnie z treścią § 2, w sposób inny niż określony w rozporządzeniu) wymogów bezpieczeństwa pożarowego, ale bezprzedmiotowe jest wymaganie spełnienia tych – i pozostałych – przepisów dla nie objętej projektem przebudowy części budynku.

Rozpatrując to zagadnienie należy podkreślić rolę projektanta w prawidłowym określeniu faktycznego zakresu przebudowy, tj. takiego jej ustalenia, aby faktycznie w jej granicach wszystkie przepisy techniczne były spełnione.

W przypadku zakwalifikowania przedmiotowej inwestycji jako przebudowa – lub rozbudowa – części budynku, ta część budynku, w zakresie objętym wnioskiem, powinna spełnić aktualne wymagania techniczne.

Inwestycja obejmująca rozbudowę, nadbudowę, przebudowę oraz zmianę sposobu użytkowania budynku powinna być poprzedzona ekspertyzą techniczną stanu konstrukcji i elementów budynku, z uwzględnieniem stanu podłoża gruntowego [§ 206 ust. 2. WT]. Ekspertyza taka powinna być adekwatna do zakresu objętego wnioskiem.

(MBa, MB)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 8 luty 2023 r.

Treść pytania:

W związku z opracowaniem dokumentacji projektowej dla przebudowy budynku użyteczności publicznej (wzniesionego w latach 80-tych XX w.), polegającej na wykonaniu dźwigu osobowego wraz z przebudową wewnętrznej instalacji elektrycznej i wodociągowej przeciwpożarowej (hydrantów wewnętrznych), zwrócono się z wnioskiem o zajęcie stanowiska w następującym zakresie:

Czy objęte projektem i wnioskiem o pozwolenie na budowę zamierzenie inwestycyjne polegające na przebudowie budynku może obejmować swoim zakresem jedynie część budynku (w omawianym przypadku część budynku, w której znajduje się klatka schodowa, w której duszy planowany jest dźwig osobowy oraz drogi ewakuacyjne z niej prowadzące—jako wydzielona strefa pożarowa) czy musi dotyczyć całego budynku? Innymi słowy, czy jeśli roboty budowlane mieszczące się w definicji przebudowy dotyczą jedynie konkretnej części budynku (i dla tej części budynku spełnione są przepisy techniczno-budowlane), to istnieje podstawa prawna, by organ administracji architektoniczno-budowlanej żądał objęcia zakresem opracowania i zakresem wniosku o pozwolenie na budowę przebudowy całego budynku?
Czy projektant—w świetle przepisów—ma obowiązek uzgodnienia dokumentacji projektowej z rzeczoznawcą ds. bhp? W jakich przypadkach takie uzgodnienie jest wymagane?
Czy w przypadku, gdy projekt architektoniczno-budowlany został uzgodniony z rzeczoznawcą zabezpieczeń ppoż., organ administracji architektoniczno-budowlanej może żądać od projektanta dostarczenia ekspertyzy technicznej rzeczoznawcy budowlanego oraz do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, uzgodnionej z właściwym komendantem wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej ? Na jakiej podstawie?

Podstawy prawne

[1] Ustawa Prawo budowlane z 7 lipca 1994 r. (Dz.U. z 2021 r. poz. 2351 t.j., 1986, z 2022 r. poz. 88, 1557, 1783, 1768, 1846)

Rozdział 1

Przepisy ogólne

Art. 5. [Obiekt budowlany—zasady projektowania; zasady użytkowania; świadectwo charakterystyki energetycznej; osoba sporządzająca świadectwo charakterystyki energetycznej; rejestr osób, które złożyły
z wynikiem pozytywnym egzamin uprawniający do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej]

Obiekt budowlany jako całość oraz jego poszczególne części, wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej,
(…)

Rozdział 4

Postępowanie poprzedzające rozpoczęcie robót budowlanych

Art. 32 [Warunki wydania pozwolenia na budowę lub rozbiórkę obiektu budowlanego]

Decyzja o pozwoleniu na budowę lub rozbiórkę obiektu budowlanego może być wydana po uprzednim:
(…)

2) uzyskaniu przez inwestora, wymaganych przepisami szczególnymi, pozwoleń, uzgodnień lub opinii innych organów;

(…)

Art. 35 [Sprawdzenie spełnienia wymagań; decyzja o odmowie zatwierdzenia projektu i udzielenia pozwolenia na budowę; kara]

Przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę lub odrębnej decyzji o zatwierdzeniu projektu zagospodarowania działki lub terenu oraz projektu architektoniczno-budowlanego organ administracji architektoniczno-budowlanej sprawdza:
(…)

3 a) dołączenie:

a) wymaganych opinii, uzgodnień, pozwoleń i sprawdzeń,

(…)

[2] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U z 2022 r. poz. 1225 t.j.)

Dział I

Przepisy ogólne

§ 1.

[Zakres rozporządzenia]

Rozporządzenie ustala warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i związane z nimi urządzenia, ich usytuowanie na działce budowlanej oraz zagospodarowanie działek przeznaczonych pod zabudowę, zapewniające spełnienie wymagań art. 5 i 6 ustawy z 7 lipca 1994 r.—Prawo budowlane.

§ 2.

[Stosowanie przepisów rozporządzenia]

Przepisy rozporządzenia stosuje się przy projektowaniu, budowie i przebudowie oraz przy zmianie sposobu użytkowania budynków oraz budowli nadziemnych i podziemnych spełniających funkcje użytkowe budynków, a także do związanych z nimi urządzeń budowlanych, z zastrzeżeniem § 135 ust. 10 oraz § 207 ust. 2.

Przy nadbudowie, przebudowie i zmianie sposobu użytkowania:

1) budynków o powierzchni użytkowej nieprzekraczającej 1000 m²,

2) budynków o powierzchni użytkowej przekraczającej 1000 m², o których mowa w art. 5 ust. 7 pkt 1–4 i 6 ustawy z 7 lipca 1994 r.—Prawo budowlane—wymagania, o których mowa w § 1, mogą być spełnione w sposób inny niż określony w rozporządzeniu, stosownie do wskazań ekspertyzy technicznej właściwej jednostki badawczo-rozwojowej albo rzeczoznawcy budowlanego oraz do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, uzgodnionych z właściwym komendantem wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej lub państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym, odpowiednio do przedmiotu tej ekspertyzy.

Przepisy rozporządzenia odnoszące się do budynku o określonym przeznaczeniu stosuje się także do każdej części budynku o tym przeznaczeniu.

Dział VI

Bezpieczeństwo pożarowe

Rozdział 1

Zasady ogólne

§ 208

Przepisy niniejszego działu określają wymagania dotyczące bezpieczeństwa pożarowego budynków lub ich części, wynikające z ich przeznaczenia i sposobu użytkowania, wysokości lub liczby kondygnacji, a także położenia w stosunku do poziomu terenu oraz do innych obiektów budowlanych.

(…)

[3] Ustawa z dnia 16 września 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców

(Dz.U. z 2011 r. nr 232 poz. 1378)—akt utracił moc, wygaśnięcie z końcem 1 stycznia 2017 roku.

Art. 1. W ustawie z 26 czerwca 1974 r.—Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany:

(…)

2) w art. 213 § 1 otrzymuje brzmienie:

„§ 1. Pracodawca jest obowiązany zapewniać, aby budowa lub przebudowa obiektu budowlanego, w którym przewiduje się pomieszczenia pracy, była wykonywana na podstawie projektów uwzględniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy.”

Brzmienie do 31.12.2011 r. przed ww. zmianą: „Pracodawca jest obowiązany zapewniać, aby budowa lub przebudowa obiektu budowlanego, w którym przewiduje się pomieszczenia pracy, była wykonywana na podstawie projektów uwzględniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy, pozytywnie zaopiniowanych przez uprawnionych rzeczoznawców, zgodnie z odrębnymi przepisami”.

Brzmienie od 1 stycznia 2012 r. po ww. zmianie: „Pracodawca jest obowiązany zapewniać, aby budowa lub przebudowa obiektu budowlanego, w którym przewiduje się pomieszczenia pracy, była wykonywana na podstawie projektów uwzględniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy, pozytywnie zaopiniowanych przez uprawnionych rzeczoznawców, zgodnie z odrębnymi przepisami.”

[4] Ustawa Kodeks pracy z dnia 26 czerwca 1974 r. (Dz.U. z 2022 r. poz. 1510 t.j., 1700)

Rozdział III

Obiekty budowlane i pomieszczenia pracy

Art. 213. [Wymagania w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy dla obiektów i pomieszczeń]

§ 1.

Pracodawca jest obowiązany zapewniać, aby budowa lub przebudowa obiektu budowlanego, w którym przewiduje się pomieszczenia pracy, była wykonywana na podstawie projektów uwzględniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy.

[5] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 września 2021 r. w sprawie uzgadniania projektu zagospodarowania działki lub terenu, projektu architektoniczno-budowlanego, projektu technicznego oraz projektu urządzenia przeciwpożarowego pod względem zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej (Dz.U. z 2021 r. poz. 1722)

§ 4.

Podstawę uzgodnienia stanowią niezbędne do stwierdzenia zgodności projektu z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej dane, dotyczące warunków ochrony przeciwpożarowej obiektu budowlanego, zależne od jego przeznaczenia, sposobu użytkowania, prowadzonego procesu technologicznego, sposobu magazynowania lub składowania, warunków technicznych oraz występujących w nim zagrożeń pożarowych,

(…)

Dane dotyczące warunków ochrony przeciwpożarowej określa się w całości lub w części, stosownie do zakresu uzgadnianego projektu oraz przewidywanych w projekcie rozwiązań.

Opinia

Ad. 1.

Przebudowa obiektów budowlanych—w szczególności budynków—jest obok ich remontów naturalnym i powszechnym działaniem, mającym na celu utrzymanie bądź poprawę standardu technicznego i użytkowego oraz dostosowanie do zmieniających się w czasie potrzeb.

Jest oczywiste, że przebudowa najczęściej dotyczy wydzielonej części budynku lub wyodrębnionego zagadnienia technicznego—np. zmiany sposobu użytkowania części lokali, poprawy układu komunikacji ogólnej poprzez montaż dźwigu, dostosowanie części lub całego budynku do wymagań ppoż. itp.

Zgodnie z treścią art. 5 ust 1, projektując „obiekt budowlany jako całość oraz jego poszczególne części” należy zapewnić spełnienie szeregu warunków, w tym przepisów technicznych.

Z treści tego przepisu (ani żadnego innego przepisu Ustawy Pb) w żaden sposób nie wynika, że przebudowa wydzielonej części obiektu budowlanego (w szczególności: budynku) wymaga dostosowania całego obiektu do aktualnych wymagań technicznych. Należy zresztą zauważyć, że wymóg taki zasadniczo prowadziłby do niemożliwości systematycznej, a czasami jakiejkolwiek, poprawy warunków użytkowych budynku. Przykładowo: wraz z budową poprawiającego dostęp dla użytkowników dźwigu, należałoby np. podnieść parapety wszystkich okien w budynku do wymaganej dziś wysokości minimalnej lub zapewnić 3 godziny nasłonecznienia w mieszkaniach, których wszystkie okna (są w Polsce budynki z takimi mieszkaniami) są zwrócone na północ.

Należy więc, mając również na uwadze racjonalność Ustawodawcy, uznać, że zapis „Obiekt budowlany jako całość oraz jego poszczególne części, wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi, należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach (...)” wskazuje na możliwość projektowania zarówno całego obiektu budowlanego (w szczególności budynku), jak i jego części tylko w zakresie objętym projektem, tak, aby spełniać wymienione w art. 5 wymogi. Określenie faktycznego zakresu przebudowy (ustalenie jaka „część” budynku podlega przebudowie) i w konsekwencji określenie, w jakim zakresie powinny być spełnione aktualnie obowiązujące przepisy, w tym techniczno-budowlane, spoczywa—zgodnie z treścią art. 20—na projektancie. Wychodząc z tego ustalenia należy przyjąć, że również przepisy paragrafów WT: 2, 3a i 208.1. stosuje się odpowiednio—czyli tylko w odniesieniu do faktycznego zakresu przebudowy. I tak: przebudowa lokalu na mieszkanie wymaga zapewnienia w tym lokalu wymaganego nasłonecznienia, a także m.in. spełnienia dla niego (w sposób określony w rozporządzeniu lub, zgodnie z treścią § 2, w sposób inny niż określony w rozporządzeniu) wymogów bezpieczeństwa pożarowego, ale bezprzedmiotowe jest wymaganie spełnienia tych—i pozostałych—przepisów dla nie objętej projektem przebudowy części budynku.

Rozpatrując to zagadnienie należy podkreślić rolę projektanta w prawidłowym określeniu faktycznego zakresu przebudowy, tj. takiego jej ustalenia, aby faktycznie w jej granicach wszystkie przepisy techniczne były spełnione.

Ad. 2.

Zmiana przepisu art. 213 § 1 ustawy Kodeks pracy, wprowadzona na gruncie art. 1 pkt 2 ustawy o redukcji niektórych obowiązków obywateli przedsiębiorców, z dniem 1.01.2012 r. wprost wyeliminowała wcześniej obowiązujący wymóg pozytywnego zaopiniowania projektów obiektów budowlanych przez uprawnionych rzeczoznawców do spraw BHP. Nie ma zatem podstaw prawnych dla żądania opiniowania projektów obiektów budowlanych, w których mają się znajdować pomieszczenia pracy przez rzeczoznawców do spraw BHP.

Ad. 3.

Uzgodnienie z rzeczoznawcą ds. zabezpieczeń ppoż. obejmuje weryfikację rozwiązań projektowych pod kątem ochrony ppoż. w ramach obowiązujących przepisów, w tym przepisów określonych w warunkach technicznych. Ekspertyza natomiast stanowi alternatywną formę dla obiektów istniejących, w przypadku gdy ich przebudowa, rozbudowa, nadbudowa i zmiana sposobu użytkowania nie mogą być dokonane w zgodzie z warunkami technicznymi—w trybie określonym w § 2 ust. 2, 3a i 4 warunków technicznych. Z tego wynika, że jeśli projekt jest uzgodniony z rzeczoznawcą ds. ppoż., to nie oznacza jeszcze, że takie uzgodnienie może być dokonane niezgodnie z zapisami WT. Odstępstwa od warunków technicznych w zakresie ochrony przeciwpożarowej mogą mieć miejsce jedynie w drodze ekspertyzy. Jeżeli rozwiązania projektowe uzgodnione z rzeczoznawcą miałyby naruszać warunki techniczne, wymagana jest ekspertyza. Jeśli uzgodnienie nastąpiło w ramach wyznaczonych warunkami technicznymi, ekspertyza w żadnym wypadku nie może być wymagana.

(MBa, MB)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 8 luty 2023 r.

Treść pytania

Czy w przypadku zabudowy mieszkalnej, jednorodzinnej, dla której sporządzono projekt Architektoniczno-Budowlany konieczne jest złożenie w/w oświadczenia przez Projektanta w specjalności konstrukcyjnej, a jeżeli tak to, w jaki sposób ów projektant ma złożyć to oświadczenie, jeżeli zgodnie z powszechną wykładnią znowelizowanych przepisów. Projekt architektoniczno-budowlany obejmuje specjalność: Architektoniczną oraz ramowe założenia konstrukcyjne natomiast nie zawiera projektu w specjalności konstrukcyjnej z obliczeniami, wymiarowaniem elementów konstrukcyjnych itp. Istotne jest w tym pytaniu, że starosta nie podważa zawartości projektu w tym braku opracowania w branży konstrukcyjnej, a jedynie żąda, by projektant w specjalności konstrukcyjnej złożył oświadczenie pod projektem architektoniczno-budowlanym sporządzonym przez architekta.

Czy w powyższych okolicznościach starosta ma prawo odmówić udzielenia pozwolenia na budowę, z tego względu, że projektowany budynek jest zbliżony elewacją frontową wraz z oknami do działki drogowej na odległość mniejsza niż 4 m. Czy z logiki ustalenia planu miejscowego, który pozwala na opisane zbliżenie elewacji frontowej, nie wynika automatycznie, że elewacja ta może zawierać okna. Jeśli Starosta ma rację, to — patrząc abstrakcyjnie — czy w ogóle możliwe jest projektowanie zabudowy pierzowej np. na granicy z działką drogową wtedy gdy MPZP wyraźnie ustalają taka możliwość?

Podstawy prawne

[1] Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane z późniejszymi zmianami [p.b.]

Art. 3. Ilekroć w ustawie jest mowa o: Obiekcie budowlanym – należy przez to rozumieć budynek, budowlę bądź obiekt małej architektury, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, wzniesiony z użyciem wyrobów budowlanych;

[2] Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (z późniejszymi zmianami) [u. o d.p.]
Art. 43 ust. 1 Obiekty budowlane przy drogach oraz niebędące obiektami budowlanymi reklamy umieszczone przy drogach poza obszarami zabudowanymi, powinny być usytuowane w odległości od zewnętrznej krawędzi jezdni co najmniej:

lp. 3 tabeli: Droga ogólnodostępna

a) krajowa: w terenie zabudowy: 10 m, poza terenem zabudowy: 25 m

b) wojewódzka, powiatowa: w terenie zabudowy: 8 m, poza terenem zabudowy: 20 m

c) gminna: w terenie zabudowy: 6 m, poza terenem zabudowy: 15 m

Ust. 2 W szczególnie uzasadnionych przypadkach usytuowanie obiektu budowlanego przy drodze, o której mowa w ust. 1 lp. 3 tabeli, w odległości mniejszej niż określona w ust. 1, może nastąpić wyłącznie za zgodą zarządcy drogi, wydaną przed uzyskaniem przez inwestora obiektu pozwolenia na budowę lub zgłoszeniem budowy albo wykonywania robót budowlanych. Przepis art. 38 ust. 3 stosuje się odpowiednio.

[3] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie z późniejszymi zmianami [wt]

Dział II. Zabudowa i zagospodarowanie działki budowlanej, Rozdział 1. Usytuowanie budynku

§ 12.1.
Jeżeli z przepisów par.13,19,23,36,40, 60 i 271-273 lub przepisów odrębnych określających dopuszczalne odległości niektórych budowli od budynków nie wynikają inne wymagania, budynek na działce budowlanej należy sytuować od granicy tej działki w odległości nie mniejszej niż:

1) 4 m — w przypadku budynku zwróconego ścianą z oknami lub drzwiami w stronę tej granicy,

2) 3 m — w przypadku budynku zwróconego ścianą bez okien i drzwi w stronę tej granicy.

(…)

10. Zachowanie odległości, o których mowa w ust. 1-9, nie jest wymagane w przypadku, gdy sąsiednia działka jest działką drogową

[4] Obwieszczenie Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 12 lipca 2022 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Rozwoju w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego [z. i f. p. b.]

§ 20.1
Część opisowa projektu architektoniczno-budowlanego zawiera:

§ 21. Część rysunkowa projektu architektoniczno-budowlanego zawiera:
(z uwagi na dostępność ww. tekstu i jego obszerność) nie będzie on przytoczony w niniejszym opracowaniu)

[5] Materiały nadesłane przez Pytającego

• zgoda zarządcy drogi gminnej nr 112782D – Gminy Miejskiej Świeradów-Zdrój — pismo z dnia 27.11.2019 r. zn. GMI720.83.2019) na lokalizację obiektu budowlanego przy drodze w nienormatywnej odległości 1,80 od zewnętrznej krawędzi jezdni;
• Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego — tekst uchwały nr V/25/2025 Rady M. Świeradów-Zdrój (Dziennik Urzędowy Woj. Dolnośląskiego z dnia 17 lutego 2025 r. poz. 602) oraz fragment załącznika graficznego do Planu obejmującego analizowaną działkę.

Opinia

Ad. 1

Projekt architektoniczno-budowlany (PA-B) podlega regulacjom rozporządzenia [z. i f. p. b.]. Należy zaznaczyć, że rodzaj obiektu nie ma wpływu na ten zakres. Na etapie PA-B podaje się informację o wyposażeniu technicznym obiektu. Należy rozróżnić to określenie od „projektowanych rozwiązaniach technicznych”, które pojawiają się w projekcie technicznym.

W podsumowaniu: nie jest wymagany udział projektanta specjalności konstrukcyjnej, jeśli nie występowały w nim elementy, których mógłby być autorem. Jeśli PA-B nie zawiera takich rozwiązań – projektant konstrukcji nie wchodzi w skład osób opracowujących ten element projektu budowlanego.

Podsumowując: wymaganie by projektant konstrukcji podpisał oświadczenie, jest nieuzasadnione.

Ad. 2

Małopolska OIA nie zajmuje stanowiska wobec pytania sformułowanego „czy Starosta ma prawo odmówić”, gdyż są to rozstrzygnięcia przypisane organom odwoławczym.
Należy zaznaczyć, że pismo zarządcy drogi zawiera informację o klasyfikacji drogi, do której Inwestor otrzymał zgodę na zbliżenie (zgodnie z art. 43 ust. 1 ustawy o. d.p.).
Dodatkowo:

• analiza tekstu Planu (§ 3. ust. 2) definiuje hasło „nieprzekraczalna linia zabudowy” jako: „(…) linię wyznaczającą minimalną odległość budynku lub jego części od linii rozgraniczającej tereny o różnym przeznaczeniu (…)”;
• analiza załącznika graficznego pozwala stwierdzić, że na działce objętej inwestycją nieprzekraczalna linia zabudowy zmienia swój jednolity przebieg, przybliżając się do krawędzi drogi;
  Analizując opisaną sytuację, należy przyznać, że projektowany w tym miejscu obiekt może zostać zlokalizowany tak blisko krawędzi drogi (aczkolwiek szczegóły tej lokalizacji rozstrzyga mapa do celów projektowych zawierająca elementy Planu).

Dodatkowo warto przypomnieć, że Miejscowy Plan Zagospodarowania był uzgodniony z zarządcą drogi na etapie jego sporządzania, dlatego należy uznać, że wszelkie ustalenia dotyczące relacji zabudowy i dróg zostały w sposób wiążący rozstrzygnięte.

Tym samym posiadanie zgody zarządcy drogi na zbliżenie budynku do granicy z działką drogową wyczerpuje co prawda wymóg art. 43 ust. 2 ustawy o.d.p. niemniej – w analizowanej sytuacji nie był potrzebny.
Zgodnie natomiast z § 12.10 wt lokalizacja ściany przy działce drogowej powoduje, że przepisy § 12.1 i § 12.2 [wt] tracą zastosowanie.

Podsumowując: definicja oraz przebieg nieprzekraczalnej linii zabudowy zamieszczone w MPZP wskazująca na zbliżenie do krawędzi jezdni uprawnia do takiej lokalizacji obiektu, oraz umieszczeniu w tej elewacji otworów okiennych lub drzwiowych.

(MN)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 15 grudnia 2022 r. 

Treść pytania

Zajmujemy się wykonaniem dokumentacji projektowej przebudowy budynku usługowego na budynek usługowo—mieszkalny wielorodzinny wraz ze zmianą sposobu użytkowania nieużytkowego strychu na poddasze mieszkalne. Budynek jest wpisany do rejestru zabytków. Dotychczas był użytkowany jako usługowy (3 kondygnacje nadziemne plus podpiwniczenie), przebudowujemy na usługowo—mieszkalny (wielorodzinny) w taki sposób, że:

• pater będzie przeznaczony pod usługi,
• I piętro pod powierzchnię usług biurowych,
• II piętro przebudowujemy na 4 lokale mieszkalne,
• nieużytkowy strych zmieniamy na poddasze mieszkalne — 2 lokale mieszkalne.

Łącznie w budynku będzie przebywać do 48 osób. Wysokości kondygnacji (zabytek) powodują, że pomiędzy parterem a posadzką poddasza jest różnica wysokości 11,8 m. Czy w tym przypadku bezwzględnie ma zastosowanie przepis § 54 odnoszący się do obowiązku stosowania dźwigów osobowych?

Kondygnacja parteru jest w pełni dostępna poprzez zastosowanie podjazdu dla osób niepełnosprawnych.

Dostęp do kondygnacja I piętra (usługi) i II piętra – mieszkania – w tym przeznaczone da osób z ograniczoną możliwością poruszania miałby być zapewniony poprzez stosowne urządzenia.

Czy w takim wypadku w odniesieniu do kondygnacji poddasza może mieć zastosowanie przepis § 194.1. „Dostęp do dźwigu powinien być zapewniony z każdej kondygnacji użytkowej. Nie dotyczy to kondygnacji nadbudowanej lub powstałej w wyniku adaptacji strychu na cele mieszkalne lub inne cele użytkowe". Dodam, iż inwestor rozważa etapowanie inwestycji i realizację mieszkań na poddaszu w końcowym jej etapie.

Podstawy prawne

§ 2.

1. Przepisy rozporządzenia stosuje się przy projektowaniu, budowie i przebudowie oraz przy zmianie sposobu użytkowania budynków oraz budowli nadziemnych i podziemnych spełniających funkcje użytkowe budynków, a także do związanych z nimi urządzeń budowlanych, z zastrzeżeniem § 135 ust. 10 oraz § 207 ust. 2.

§ 54.

1. Budynek użyteczności publicznej, budynek mieszkalny wielorodzinny, budynek zamieszkania zbiorowego, z wyłączeniem budynków zamieszkania zbiorowego na terenach zamkniętych, oraz każdy inny budynek mający najwyższą kondygnację z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt więcej niż 50 osób, w których różnica poziomów posadzek pomiędzy pierwszą a najwyższą kondygnacją nadziemną, niestanowiącą drugiego poziomu w mieszkaniu dwupoziomowym, przekracza 9,5 m, a także mający dwie lub więcej kondygnacji nadziemnych budynek opieki zdrowotnej i budynek opieki społecznej, należy wyposażyć w dźwig osobowy.

[...]

§ 55

W budynku mieszkalnym wielorodzinnym niewyposażanym w dźwigi należy wykonać pochylnię lub zainstalować odpowiednie urządzenie techniczne, umożliwiające dostęp osobom niepełnosprawnym do mieszkań położonych na pierwszej kondygnacji nadziemnej oraz do kondygnacji podziemnej zawierającej stanowiska postojowe dla samochodów osobowych.
W niskim budynku zamieszkania zbiorowego i budynku użyteczności publicznej, niewymagającym wyposażenia w dźwigi, o których mowa w § 54 ust. 1, należy zainstalować urządzenia techniczne zapewniające osobom niepełnosprawnym dostęp na kondygnacje z pomieszczeniami użytkowymi, z których mogą korzystać. Nie dotyczy to budynków zamieszkania zbiorowego na terenach zamkniętych.
Dopuszcza się niewyposażenie w dźwigi budynku mieszkalnego wielorodzinnego do 5. kondygnacji nadziemnej włącznie, jeżeli wszystkie pomieszczenia na ostatniej kondygnacji są częścią mieszkań dwupoziomowych.
W istniejącym budynku mieszkalnym wielorodzinnym niewyposażonym w dźwigi, na którego budowę została wydana decyzja o pozwoleniu na budowę przed dniem 1 kwietnia 1995 r., na poddaszu usytuowanym bezpośrednio nad 4. kondygnacją nadziemną, dopuszcza się zmianę sposobu użytkowania pomieszczeń na mieszkania.

§ 194.

1. Dostęp do dźwigu powinien być zapewniony z każdej kondygnacji użytkowej. Nie dotyczy to kondygnacji nadbudowanej lub powstałej w wyniku adaptacji strychu na cele mieszkalne lub inne cele użytkowe. [...]

Opinia Zespołu Rzeczoznawców przy MPOIA RP

Pytająca wskazuje, że w projektowanym budynku przekroczona jest różnica 9,5 m poziomów posadzek pomiędzy pierwszą a najwyższą kondygnacją nadziemną, od której wyposażenie budynku w dźwig jest obligatoryjne. Wskazuje też, że inwestycja dotyczy przebudowy całego budynku oraz zmiany sposobu użytkowania co najmniej:

II piętra z funkcji usługowej na mieszkalną,
nieużytkowego strychu na poddasze mieszkalne.

Zgodnie § 2.1 WT zapisy rozporządzenia stosuje się między innymi przy przebudowie oraz zmianie sposobu użytkowania. W omawianym przypadku przebudowa dotyczy całego budynku, zaś zmiana sposobu użytkowania co najmniej II piętra i strychu. Przepisy rozporządzenia odnoszą się zatem do całego budynku. Budynek należy wyposażyć w dźwig.

W wypadku gdyby projektowana przebudowa dotyczyła któregoś z budynków wymienionych w § 54. 1. (budynek użyteczności publicznej, budynek mieszkalny wielorodzinny, budynek zamieszkania zbiorowego, z wyłączeniem budynków zamieszkania zbiorowego na terenach zamkniętych, oraz każdy inny budynek mający najwyższą kondygnację z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt więcej niż 50 osób), zaś różnica między pierwszą a najwyższą kondygnacją nadziemną niestanowiącą drugiego poziomu w mieszkaniu dwupoziomowym nie przekraczała 9,5 m, wyposażenie w dźwig nie byłoby obligatoryjne.

Obowiązek wyposażenia w dźwig nie zaistniałby też w przypadku, gdyby inwestycja dotyczyła jedynie kondygnacji nadbudowanej lub powstałej w wyniku adaptacji strychu na cele mieszkalne lub inne cele użytkowe. Zgodnie z § 194. 1, z takiej kondygnacji dostęp do dźwigu nie musi być zapewniony.

(ŁS)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 20 października 2022 r.

Treść pytania

Czy można zmianę urządzenia umożliwiającego osobom niepełnosprawnym korzystanie z obiektu (np. podnośnik schodowy na windę) potraktować jako zmianę nieistotną? Zmiana tego urządzenia w rzeczywistości nie zmienia dostępności do obiektu osobom niepełnosprawnym.

Czy rezygnacja z zaprojektowanej już windy objętej pozwoleniem na budowę w budynku, w którym różnica posadzek nie przekracza 9,5 i nie ma obowiązku zainstalowania windy (par. 54 ust. 1 WT), może zostać potraktowana jako zmiana nieistotna?

Jeżeli projekt dotyczy jedynie nadbudowy istniejącego budynku o jedną kondygnację lub zmiany sposobu użytkowania poddasza na funkcję mieszkalną, gdzie budynek zgodnie z par. 55 ust. 3 nie wymaga wyposażenia w dźwig, to czy projekt winien również obejmować udostępnienie pierwszej kondygnacji naziemnej parter – poza opracowaniem) dla osób niepełnosprawnych?

Czy zasadne jest żądanie urzędu, aby winda zaprojektowana w obiekcie, gdzie wprowadzenie dostępności dla osób niepełnosprawnych nie jest wymagane przepisami prawa (par. 54 ust. 1 lub 55 ust. 2 lub par. 55 ust. 3), spełniała zapisy par. 193 ust. 2a?

Podstawy prawne

[1] Ustawa Prawo Budowlane t.j. z 7 lipca 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 1333 z późn. zm.)

[...]

Art. 5

1. Obiekt budowlany jako całość oraz jego poszczególne części, wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając:

[...]

4) niezbędne warunki do korzystania z obiektów użyteczności publicznej i mieszkaniowego budownictwa wielorodzinnego przez osoby niepełnosprawne, o których mowa w art. 1 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzonej w Nowym Jorku 13 grudnia 2006 r. (Dz.U. z 2012 r. poz. 1169 oraz z 2018 r. poz. 1217), w tym osoby starsze;

[...]

Art. 35

1. Przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę lub odrębnej decyzji o zatwierdzeniu projektu zagospodarowania działki lub terenu oraz projektu architektoniczno-budowlanego organ administracji architektoniczno-budowlanej sprawdza:

1) zgodność projektu zagospodarowania działki lub terenu oraz projektu architektoniczno-budowlanego z:

a) ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i innymi aktami prawa miejscowego albo decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku miejscowego planu,
b) wymaganiami ochrony środowiska, w szczególności określonymi w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, (…
c) ustaleniami uchwały o ustaleniu lokalizacji inwestycji mieszkaniowej;

2) zgodność projektu zagospodarowania działki lub terenu z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi;

3) kompletność projektu zagospodarowania działki lub terenu oraz projektu architektoniczno-budowlanego [...]

Art. 36a

5. Istotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu zagospodarowania działki lub terenu lub projektu architektoniczno-budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę stanowi odstąpienie w zakresie:

[...]

3) warunków niezbędnych do korzystania z obiektu budowlanego przez osoby niepełnosprawne, o których mowa w art. 1 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzonej w Nowym Jorku 13 grudnia 2006 r., w tym osoby starsze;

4) zmiany zamierzonego sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części;

[2] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, (Dz.U.2019 r. poz. 1065. z późn. zm.) wraz historią wprowadzanych zmian w § 12

§ 54.

1. Budynek użyteczności publicznej, budynek mieszkalny wielorodzinny, budynek zamieszkania zbiorowego, z wyłączeniem budynków zamieszkania zbiorowego na terenach zamkniętych, oraz każdy inny budynek mający najwyższą kondygnację z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt więcej niż 50 osób, w których różnica poziomów posadzek pomiędzy pierwszą a najwyższą kondygnacją nadziemną, niestanowiącą drugiego poziomu w mieszkaniu dwupoziomowym, przekracza 9,5 m, a także mający dwie lub więcej kondygnacji nadziemnych budynek opieki zdrowotnej i budynek opieki społecznej, należy wyposażyć w dźwig osobowy.

2. W budynku mieszkalnym wielorodzinnym, budynku zamieszkania zbiorowego oraz budynku użyteczności publicznej, wyposażanym w dźwigi, należy zapewnić dojazd z poziomu terenu i dostęp na wszystkie kondygnacje użytkowe osobom niepełnosprawnym.

[...]

§ 55

1. W budynku mieszkalnym wielorodzinnym niewyposażanym w dźwigi należy wykonać pochylnię lub zainstalować odpowiednie urządzenie techniczne, umożliwiające dostęp osobom niepełnosprawnym do mieszkań położonych na pierwszej kondygnacji nadziemnej oraz do kondygnacji podziemnej zawierającej stanowiska postojowe dla samochodów osobowych.

[...]

§ 193

1. W budynkach, o których mowa w § 54 ust. 1 i 2, liczbę i parametry techniczno-użytkowe dźwigów należy ustalać z uwzględnieniem przeznaczenia budynku, jego wysokości oraz liczby i rodzaju użytkowników.

2. Co najmniej jeden z dźwigów służących komunikacji ogólnej w budynku z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi, a także w każdej wydzielonej w pionie, odrębnej części (segmencie) takiego budynku, powinien być przystosowany do przewozu mebli, chorych na noszach i osób niepełnosprawnych.

2a. Kabina dźwigu osobowego dostępna dla osób niepełnosprawnych powinna mieć szerokość co najmniej 1,1 m i długość 1,4 m, poręcze na wysokości 0,9 m oraz tablicę przyzywową na wysokości od 0,8 m do 1,2 m w odległości nie mniejszej niż 0,5 m od naroża kabiny z dodatkowym oznakowaniem dla osób niewidomych i informacją głosową.

3. W zabudowie śródmiejskiej w średniowysokim budynku mieszkalnym wielorodzinnym, mającym nie więcej niż 3 mieszkania dostępne z klatki schodowej na kondygnacji, dopuszcza się instalowanie dźwigu niespełniającego wymagań określonych w ust. 2, poza przystosowaniem go do potrzeb osób niepełnosprawnych.

4. Dźwigi przeznaczone dla ekip ratowniczych powinny spełniać wymagania określone w § 253 oraz w przepisach odrębnych dotyczących ochrony przeciwpożarowej.

Opinia Zespołu Rzeczoznawców przy MPOIA RP

Ad 1.

W pytaniu nie sprecyzowano, czy obiekt którego dotyczy pytanie to budynek określony w § 54. 1. WT.

Projektant ma prawo zastosować rozwiązanie techniczne nie tylko ze względu na wymóg wynikający z przepisów, ale także z innych przesłanek np. w celu podwyższenia/zmiany standardu użytkowania obiektu.

W takim przypadku parametry dodatkowych urządzeń, dodatkowych instalacji, dodatkowej izolacji itp. W żadnym wypadku nie powinny skutkować koniecznością stosowania kolejnych rozwiązań nie wymaganych w danego typie obiekcie. Konieczne jest natomiast spełnienie przez to dodatkowe rozwiązanie podstawowych warunków bezpieczeństwa ludzi oraz bezpieczeństwa samego obiektu.

W przypadku budynku określonego przez § 54.1: windę, urządzenie dźwigowe urządzenie podnośne, platformę, podnośnik schodowy należy zakwalifikować do urządzeń technicznych.

W takim przypadku zamiana urządzenia technicznego (w przeciwieństwie do zastosowania pochylni) nie jest zmianą istotną, ponieważ nie odstępuje się w zakresie „warunków niezbędnych”.

Wprowadzenie „zmiany istotnej” w rozumieniu art. 36a. Ustawy Prawo budowlane wymaga przeprowadzenia procedury pozyskania nowej decyzji administracyjnej, w trakcie której organ administracji budowlanej dokonuje czynności określonych art. 35.1. tej samej ustawy. Zakres weryfikacji / sprawdzenia jest stosunkowo wąski i w żadnym wypadku rodzaj urządzenia technicznego wewnątrz budynku nie podlega weryfikacji przez urząd administracji budowlanej. Całkowitą odpowiedzialność za zastosowane rozwiązanie ponosi projektant, zarówno na etapie pierwotnego projektu, jak i wprowadzenia zmiany. Zastosowanie windy wewnątrz budynku nie jest przedmiotem weryfikacji w procedurze administracyjnej, w przeciwieństwie do zmiany zagospodarowania terenu. Wprowadzenie lub usunięcie pochylni służącej dostępności budynku dla osób niepełnosprawnych podlega takiemu sprawdzeniu i równocześnie nie mieści się w ramach zmian nieistotnych, o których mowa w art. 36a.

Ad 2.

Rezygnacja z windy w tym przypadku nie jest „odstąpieniem istotnym”, bo nie jest odstąpieniem w zakresie „warunków niezbędnych”. Należy więc dokonać oceny w zakresie niezbędności lub zbędności rozwiązania. Odstąpienie od rozwiązania zbędnego w żadnym wypadku nie jest „zmianą istotną.”

Ad 3.

Rozporządzenie dotyczące formy i zakresu projektu budowlanego wskazuje wyłącznie na konieczność przedstawienia istotnych istniejących elementów w relacji do nowych lub przebudowywanych. Konieczność ta występuje wtedy, gdy „nowa część budynku” (w tym ta o zmienionym sposobie użytkowania) oraz istniejąca część na siebie oddziałują. W omawianym przypadku można przyjąć, że nadbudowa budynku nie ma wpływu na dostępność lokali mieszkalnych na najniższej kondygnacji. Jeśli zakres inwestycji jest tak ograniczony jak podano w pytaniu – nie podlega zmianie zagospodarowanie terenu – również dostępność budynku nie ulega zmianie.

Podanej tu zasady nie można jednak traktować zbyt szeroko. W istniejących budynkach tylko elementy nowoprojektowane i przebudowywane muszą być zgodne z obowiązującymi przepisami. Rzadko jednak dochodzi do takiej sytuacji, że przytoczona tu nadbudowa nie generuje konieczności zmian w pozostałej części budynku. Można przyjąć, że prawie zawsze jest to ingerencja co najmniej w instalację elektryczną i sanitarną. Problem niezbędnego zakresu zmian w budynku podlegającym m.in nadbudowie rozwiązano poprzez wprowadzenie konieczności uzgadniania projektu przez rzeczoznawcę ds. ppoż. Rzeczoznawca opiera się o tzw. dostępną wiedzę techniczną oraz wskazówki komendy głównej lub lokalnej. Odpowiedzialność za rozwiązania nadal spoczywa tylko na projektancie, jednak to rzeczoznawca wskazuje zakres zmian i dostosowania pozostałej nie przebudowywanej części budynku. Doświadczenie wskazuje, że najpierw sprawdzeniu a następnie dostosowaniu (wg potrzeb) podlegają elementy przynajmniej w obrębie strefy pożarowej, w której prowadzona będzie inwestycja. Zwykle sprawa dotyczy warunków ewakuacji, w tym wejścia do budynku.

Ad 4

Żądanie jest zasadne tylko jeśli winda ta pełni funkcje „urządzenia technicznego”, umożliwiającego dostęp osobom niepełnosprawnym do mieszkań położonych na pierwszej kondygnacji nadziemnej oraz do kondygnacji podziemnej zawierającej stanowiska postojowe dla samochodów osobowych" wymagane w par. 55 ust. 1.

W innym wypadku kiedy winda służy wyłącznie poprawie standardu – żądanie nie jest zasadne.

(KD)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 13 października 2022 r.

Treść pytania

W budynku wielorodzinnym (kamienica z lat 30-tych) w poziomie piwnicy znajduje się garaż dla jednego samochodu. Ze względu na wielkość bramy i szerokość zjazdu – wymiary nie dla współczesnych samochodów – garaż nie był używany. Czy w związku z tym, że konieczna jest przebudowa otworu bramy do garażu (poszerzenie otworu) a inwestycja wymaga pozwolenia na budowę, powinno się w takim wypadku dostosować pomieszczenie garażu do obowiązujących warunków technicznych w tym przepisów pożarowych, a także przepisów związanych z wymogami akustycznymi, stosując się do zapisu Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków techn. paragraf 2.2.1?

Podstawy prawne

[1] Ustawa Prawo Budowlane tj. z dnia 7 lipca 2020 r. (Dz.U. z 2021 r. poz. 2351, z 2022 r. poz. 88.)

§ 29. [Budowy i roboty budowlane niewymagające pozwolenia na budowę] […]

3. Nie wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę, natomiast wymaga zgłoszenia, o którym mowa w art. 30, wykonywanie robót budowlanych polegających na:

1) przebudowie:

a) przegród zewnętrznych oraz elementów konstrukcyjnych budynków mieszkalnych jednorodzinnych, o ile nie prowadzi ona do zwiększenia obszaru oddziaływania obiektu poza działkę, na której budynek jest usytuowany […]

[2] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U.2019.1065 tj. z dnia 2019.06.07), w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie

§ 1. [Zakres rozporządzenia]

Rozporządzenie ustala warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i związane z nimi urządzenia, ich usytuowanie na działce budowlanej oraz zagospodarowanie działek przeznaczonych pod zabudowę, zapewniające spełnienie wymagań art. 5 i 6 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane.

§ 2. [Stosowanie przepisów rozporządzenia]

[…]

5. Przepisy rozporządzenia odnoszące się do budynku o określonym przeznaczeniu stosuje się także do każdej części budynku o tym przeznaczeniu.

§ 102. [Warunki techniczne garażu]

Garaż […] powinien mieć:

2) wjazdy lub wrota garażowe co najmniej o szerokości 2,3 m i wysokości 2 m w świetle;

§ 279. [Odległość między wrotami garażu a oknami budynku]

1. W garażu zamkniętym, znajdującym się w budynku ZL, odległość w pionie między wrotami garażu a oknami tego budynku powinna wynosić co najmniej 1,5 m. Odległość ta może wynosić 1,1 m, jeżeli wykonano nad wjazdem do garażu daszek z materiałów niepalnych o wysięgu co najmniej 0,6 m od lica ściany, wysunięty obustronnie 0,8 m poza boczne krawędzie wrót garażu, lub jeżeli wrota garażu są cofnięte o 0,8 m od lica ściany.

2. W budynku, o którym mowa w ust. 1, odległość wrót garażu wbudowanego lub przybudowanego od najbliższej krawędzi okien pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi w tym samym budynku nie może być mniejsza niż 1,5 m w rzucie poziomym.

Opinia Zespołu Rzeczoznawców przy MPOIA RP

Projektowane są roboty budowlane, polegające na poszerzeniu otworu bramy garażowej w budynku wielorodzinnym. Takie działanie należy zakwalifikować jako przebudowę elementu konstrukcyjnego – nadproża bramy. Gdyby brama była zlokalizowana w budynku jednorodzinnym, to zgodnie z art. 29. Prawa budowlanego, projekt przebudowy wymagałby jedynie przeprowadzenia procedury zgłoszeniowej. Jednak brama usytuowana jest w budynku wielorodzinnym, w takim przypadku prawo wymaga sporządzenia projektu budowlanego oraz uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę.

Brama po przebudowie – jako część budynku o konkretnym przeznaczeniu, czyli wjazd do garażu zamkniętego, znajdującego się w budynku ZL – powinna spełnić określone w paragrafie 102 WT wymogi: mieć szerokość nie mniejszą niż 2,3 m i wysokość nie mniejszą niż 2,0 m w świetle. Ponadto należy pamiętać, że brama garażowa po poszerzeniu otworu musi być zgodna z innymi uwarunkowaniami, na przykład wymaganiami przeciwpożarowymi, również określonymi w WT..

Zgodność z przepisami określonymi w WT jest wymagana dla elementów budynku podlegających przebudowie. Nie ma podstaw prawnych dla żądania dostosowania do przepisów współczesnych części budynku nie objętych wnioskiem.

(MB)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 6 października 2022 r.

Treść pytania

§ 54 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie wskazuje katalog obiektów, w których obligatoryjne jest zastosowanie dźwigu osobowego. Na jego podstawie wywnioskować można, że budynek zamieszkania zbiorowego (ZL V), w którym różnica poziomów posadzek pomiędzy pierwszą a najwyższą kondygnacją nie przekracza 9,5 m, nie wymaga wyposażenia w dźwig osobowy.

§ 193 ust. 2 stanowi z kolei, iż co najmniej jeden z dźwigów służących komunikacji ogólnej w budynku z pomieszczeniami na pobyt ludzi powinien być przystosowany do przewozu mebli, chorych na noszach i osób niepełnosprawnych. Zapewnienie powyższych wymagań sprowadza się w gruncie rzeczy do wbudowania dźwigu o gabarycie wewnętrznym kabiny 1,1×2,1 m.

Z punktu widzenia eksploatacyjnego, Inwestor zdecydował o chęci wbudowania we wskazanym powyżej budynku dźwigu osobowego, pomimo braku konieczności jego wykonania wynikającej z przepisów. Czy w takim wypadku Inwestor jest zobowiązany do wykonania dźwigu osobowego spełniającego wymagania par. 193 ust. 2? Czy możliwe jest zastosowanie kabiny mniejszej (standardowej 1,1x1,4 m) zakładając, że wbudowanie jakiejkolwiek windy i tak stanowi poprawę funkcjonalności obiektu?

Podstawy prawne

[1] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U.2019.1065 t.j. z 2019.06.07), w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie

§ 54.
1. Budynek użyteczności publicznej, budynek mieszkalny wielorodzinny, budynek zamieszkania zbiorowego, z wyłączeniem budynków zamieszkania zbiorowego na terenach zamkniętych, oraz każdy inny budynek mający najwyższą kondygnację z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt więcej niż 50 osób, w których różnica poziomów posadzek pomiędzy pierwszą a najwyższą kondygnacją nadziemną, niestanowiącą drugiego poziomu w mieszkaniu dwupoziomowym, przekracza 9,5 m, a także mający dwie lub więcej kondygnacji nadziemnych budynek opieki zdrowotnej i budynek opieki społecznej, należy wyposażyć w dźwig osobowy.

(…)

[1] Ustawa Prawo Budowlane t.j. z 7 lipca 2020 r. (Dz.U. z 2021 r. poz. 2351, z 2022 r. poz. 88)

Art. 5.

1. Obiekt budowlany jako całość oraz jego poszczególne części, wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając:

1) spełnienie podstawowych wymagań dotyczących obiektów budowlanych określonych w załączniku I do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiającego zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylającego dyrektywę Rady 89/106/EWG (Dz.Urz. UE L 88 z 04.04.2011, s. 5, z późn. zm.), dotyczących:

a) nośności i stateczności konstrukcji,

b) bezpieczeństwa pożarowego,

c) higieny, zdrowia i środowiska,

d) bezpieczeństwa użytkowania i dostępności obiektów,

e) ochrony przed hałasem,

(…)

Opinia

Jeżeli parametry projektowanego budynku nie wymagają stosowania dźwigu, to ewentualne dobrowolne, ponadnormatywne jego zastosowanie nie zobowiązuje do spełnienia wszystkich wymogów dotyczących dźwigów.

Trzeba jednak zwrócić uwagę, że przy projektowaniu dźwigu należy stosować przepisy związane między innymi z bezpieczeństwem użytkowania, ochroną p.poż itp. zgodnie z wymogami art. 5. Prawa budowlanego.

(KSt)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 6 października 2022 r.

Treść pytania

Inwestor planuje wybudowanie obiektu hotelowego (ZL V) wyposażonego w dwupoziomowe apartamenty wielopokojowe. Poziomy apartamentów połączone będą schodami wewnętrznymi zlokalizowanymi w obrębie apartamentów.

Czy, mając na uwadze zapisy par. 68 ust. 1, par. 69 ust. 2 oraz par. 248, wskazane powyżej rozwiązanie projektowe można traktować jako rodzaj schodów wewnętrznych w mieszkaniach, a co za tym idzie zastosować odpowiednie parametry geometryczne w zakresie wysokości, szerokości oraz liczby schodów w biegu?

Z punktu widzenia wiedzy budowlanej i logiki doboru rozwiązań projektowych, takie działanie wydaje się zasadne (warunki użytkowania, ewakuacji itp. są w istocie zbliżone do warunków w mieszkaniu wielopoziomowym).

Podstawy prawne

[1] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U.2019.1065 t.j. z dnia 2019.06.07), w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie

§ 3. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:

4) budynku mieszkalnym — należy przez to rozumieć:

a) budynek mieszkalny wielorodzinny,

b) budynek mieszkalny jednorodzinny;

5) budynku zamieszkania zbiorowego – należy przez to rozumieć budynek przeznaczony do okresowego pobytu ludzi, w szczególności hotel, motel, pensjonat, dom wypoczynkowy, dom wycieczkowy, schronisko młodzieżowe, schronisko, internat, dom studencki, budynek koszarowy, budynek zakwaterowania na terenie zakładu karnego, aresztu śledczego, zakładu poprawczego, schroniska dla nieletnich, a także budynek do stałego pobytu ludzi, w szczególności dom dziecka, dom rencistów i dom zakonny;

(…)

§ 69. 1. Liczba stopni w jednym biegu schodów stałych powinna wynosić nie więcej niż:

1) 14 stopni — w budynku opieki zdrowotnej;

2) 17 stopni — w innych budynkach.

Wymaganie, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, nie dotyczy budynków w zabudowie jednorodzinnej i w zabudowie zagrodowej oraz budynków rekreacji indywidualnej, mieszkań dwupoziomowych oraz dojść do urządzeń technicznych.

§ 248. Schody wewnętrzne w mieszkaniach w budynku wielorodzinnym oraz w budynku jednorodzinnym, zagrodowym i rekreacji indywidualnej, a także budynku tymczasowym nieprzeznaczonym na cele widowiskowe lub inne zgromadzenia ludzi, mogą nie spełniać wymagań stawianych drogom ewakuacyjnym.

Opinia

Hotel jest budynkiem zamieszkania zbiorowego.

W związku z tym, przy projektowaniu schodów łączących różne poziomy apartamentu hotelowego, należy stosować te przepisy, które są właściwe dla budynków zamieszkania zbiorowego, a nie dla mieszkań dwupoziomowych, budynków jednorodzinnych lub rekreacji indywidualnej czy jakichkolwiek innych.

Nadmienić należy, że istnieje możliwość uzyskania od organu administracji budowlanej, za zgodą właściwego ministra, odstępstwa od przepisów techniczno-budowlanych. Zgoda na odstępstwo wydawana jest tylko w szczególnie uzasadnionych przypadkach, po spełnieniu określonych warunków zamiennych. Do projektanta należy ocena zasadności takiej procedury.

(KS)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 6 października 2022 r.

Treść pytania

Zwracam się z uprzejmą prośbą o komentarz i interpretacji przepisów regulujących zasadę utrzymania minimalnej odległości 4 metrów od ściany z oknami lub drzwiami do granicy działki oraz 3 metrów odległości pomiędzy ścianą bez okien i drzwi a granicą działki, na przykładzie załączonej koncepcji budynku mieszkalnego, w którym zastosowano zróżnicowany przebieg ściany zewnętrznej w taki sposób, że :

1. w osi A znajduje się ściana z oknami i drzwiami,
2. w osi B znajduje się ściana bez okien ani drzwi.

Obie te ściany są połączone poprzecznymi ściankami wzdłuż ich przebiegu pod kątem prostym, ścianki poprzeczne są pełne oraz w części posiadają przeszklenia, które nie są skierowane w stronę granicy.

Czy patrząc na taki przypadek, wymagania z par. 12 Rozporządzenia ws. warunków technicznych (…) są spełnione?

Podstawy prawne

[1] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U.2019.1065 t.j. z dnia 2019.06.07), w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie

§ 12.1. Jeżeli z przepisów § 13, 19, 23, 36, 40, 60 i 271–273 lub przepisów odrębnych określających dopuszczalne odległości niektórych budowli od budynków nie wynikają inne wymagania, budynek na działce budowlanej należy sytuować w odległości od granicy tej działki w odległości nie mniejszej niż:

1) 4 m — w przypadku budynku zwróconego ścianą z oknami lub drzwiami w stronę tej granicy;

2) 3 m — w przypadku budynku zwróconego ścianą bez okien i drzwi w stronę tej granicy.

(…)

Opinia

Zgodnie z tradycją sztuki projektowej jest przyjęte, że budynek o bryle prostopadłościennej posiada cztery ściany zewnętrzne, a nie jedną ścianę wydzielającą go z przestrzeni. Uznaje się tak, pomimo tego że poszczególne ściany są ze sobą połączone w narożnikach i stanowią wspólną powłokę zewnętrzną. Tak samo jest przy bardziej złożonej bryle budynku. W szczególności każdy, ograniczony załamaniami, pionowy fragment zewnętrznej przegrody — należy uznać za osobną ścianę.

Wynika z tego, że w przypadku uskoków, a także innych przestrzennych uformowań bryły budynku (np. wnęk, loggii itp.), relacja do granicy działki powinna być badana osobno dla każdej ze ścian. Podobnie należy osobno ustalać, czy ściana posiada otwory okienne lub drzwiowe.

Zwiększona odległość dla ścian z oknami i drzwiami jest wymagana ze względu na bezpieczeństwo pożarowe oraz utrwaloną kulturowo intymność użytkowania, dlatego to ściany z oknami lub drzwiami powinny być odsunięte dalej od granicy działki niż ściany bez okien i drzwi.

Jeżeli zatem, pierwszą ścianą posiadającą okna lub drzwi jest ta położona w głębi bryły, wymagana § 12 WT odległość 4 m od granicy działki powinna być zapewniona dla niej, a nie dla ściany pełnej położonej w planie pierwszym.

Odpowiadając zatem indywidualnie na zadane pytanie — w osi A znajduje się ściana z oknami i drzwiami natomiast w osi B znajduje się ściana pełna.

Zastrzegamy jednocześnie, że oprócz regulacji § 12 WT, sytuując prawidłowo budynek należy zbadać także inne relacje wynikające z przepisów, w tym aspekty pożarowe, dotyczące przesłaniania, nasłonecznienia itd.

(KSt,GL)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 13 września 2022 r.

Treść pytania

Proszę o interpretację pojęcia „centra handlowe” zawartego w Rozporządzeniu Rady Ministrów z 10 września 2019 r. poz. 1839 w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Czy obiekt handlowy z trzema niezależnymi lokalami handlowymi dostępnymi z zewnątrz (bez pasażu wewnętrznego) o powierzchni użytkowej 1936,66 m² (pow. sprzedaży 1450,54 m²) powinien być zakwalifikowany jako „centrum handlowe” w rozumieniu ww. rozporządzenia?

Podstawy prawne

[1] Ustawa Prawo Budowlane t.j. z 7 lipca 2020 r. (Dz.U. z 2021 r. poz. 2351, z 2022 r. poz. 88)

Załącznik do ww. ustawy:

Kategoria XVII – budynki handlu, gastronomii i usług, jak: sklepy, centra handlowe, domy towarowe, hale targowe, restauracje, bary, kasyna, dyskoteki, warsztaty rzemieślnicze, stacje obsługi pojazdów, myjnie samochodowe, garaże powyżej dwóch stanowisk, budynki dworcowe.

[2] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U.2019.1065 t.j. z 7.06.2019), w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

§ 3. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:

(…)

pkt 6. budynku użyteczności publicznej – należy przez to rozumieć budynek przeznaczony na potrzeby administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, kultu religijnego, oświaty, szkolnictwa wyższego, nauki, wychowania, opieki zdrowotnej, społecznej lub socjalnej, obsługi bankowej, handlu, gastronomii, usług, w tym usług pocztowych lub telekomunikacyjnych, turystyki, sportu, obsługi pasażerów w transporcie kolejowym, drogowym, lotniczym, morskim lub wodnym śródlądowym, oraz inny budynek przeznaczony do wykonywania podobnych funkcji; za budynek użyteczności publicznej uznaje się także budynek biurowy lub socjalny;

[3] Rozporządzenie Rady Ministrów z 10 września 2019 r. (Dz.U. 2019 poz. 1839 z późn. zm.) w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko

§ 3. ust. 1. Do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko zalicza się następujące rodzaje przedsięwzięć:

(…)

pkt 56. centra handlowe wraz z towarzyszącą im infrastrukturą o powierzchni użytkowej nie mniejszej niż:

a) 0,5 ha na obszarach objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1–5, 8 i 9 ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, lub w otulinach form ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1–3 tej ustawy,

b) 2 ha na obszarach innych niż wymienione w lit. a;

[4] USTAWA z 27 marca 2003 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 293, 471. 782, 1086, 1378, z 2021 r. poz. 11. z późn. zm.) o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

art. 2. Ilekroć w ustawie jest mowa o:

pkt 19. „powierzchni sprzedaży” − należy przez to rozumieć tę część ogólnodostępnej powierzchni obiektu handlowego stanowiącego całość techniczno—użytkową, przeznaczonego do sprzedaży detalicznej, w której odbywa się bezpośrednia sprzedaż towarów (bez wliczania do niej powierzchni usług i gastronomii oraz powierzchni pomocniczej, do której zalicza się powierzchnie magazynów, biur, komunikacji, ekspozycji wystawowej itp.);

(…)

art. 10 ust. 3a. Jeżeli na terenie gminy przewiduje się lokalizację obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m², w studium określa się obszary, na których mogą być one sytuowane.

ust. 3b. Lokalizacja obiektów, o których mowa w ust. 3a, może nastąpić wyłącznie na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

[5] USTAWA z 11 maja 2007 r. (Dz.U. z 2007 r. nr 127 poz. 880) o tworzeniu i działaniu wielkopowierzchniowych obiektów handlowych (uchylona)

art. 2. Ilekroć w ustawie jest mowa o:

1) wielkopowierzchniowym obiekcie handlowym – rozumie się przez to obiekt handlowy o powierzchni sprzedaży przekraczającej 400 m², w którym prowadzona jest jakakolwiek działalność handlowa;

2) powierzchni sprzedaży – rozumie się przez to powierzchnię, o której mowa w art. 2 pkt 19 ustawy z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. nr 80, poz. 717, z późn. zm.);

[6] WYROK Trybunału Konstytucyjnego z 8 lipca 2008 r. sygn. akt K 46/07* (Dz.U. z 2008 r. nr 123 poz. 803)

W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej Trybunał Konstytucyjny (…) orzeka:

Ustawa z dnia 11 maja 2007 r. o tworzeniu i działaniu wielkopowierzchniowych obiektów handlowych (Dz.U. nr 127, poz. 880) jest niezgodna z art. 2, art. 20 i art. 22 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Opinia

Wymienione w pytaniu pojęcie „centra handlowe” zawarte w Rozporządzeniu Rady Ministrów [3] z 10 września 2019 r. poz. 1839 w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko nie jest zdefiniowane w obowiązujących regulacjach prawnych.

Zgodnie z zapisami Ustawy [1] Prawo Budowlane „centra handlowe” jedynie zaliczono jako obiekt kategorii XVII, a w Rozporządzeniu M.I. [2] budynek handlu określono jako budynek użyteczności publicznej.

Z kolei w Ustawie [4] o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym zawarto wymogi dla lokalizacji obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m² : konieczność określenia obszarów, na których mogą być one sytuowane w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (art. 10 ust. 3a.) oraz konieczność lokalizacji obiektów, o których mowa w ust. 3a, wyłącznie na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (art. 10 ust. 3b.). W Ustawie [4] o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w art. 2. pkt 19) zdefiniowano również „powierzchnię sprzedaży” jako tę część ogólnodostępnej powierzchni obiektu handlowego stanowiącego całość techniczno—użytkową, przeznaczonego do sprzedaży detalicznej, w której odbywa się bezpośrednia sprzedaż towarów (bez wliczania do niej powierzchni usług i gastronomii oraz powierzchni pomocniczej, do której zalicza się powierzchnie magazynów, biur, komunikacji, ekspozycji wystawowej itp.). W Ustawie [4] nie pojawia się jednak definicja terminów „centra handlowe” lub „centrum handlowe”.

Co prawda w 2007 r. uchwalono Ustawę [5] o tworzeniu i działaniu wielkopowierzchniowych obiektów handlowych, która w założeniu stanowić miała doprecyzowanie Ustawy [4] o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (w Ustawie [5] zdefiniowano wielkopowierzchniowy obiekt handlowy, zmieniono kryterium wielkości powierzchni sprzedaży obiektów handlowych, które należy określić w studium z 2000 m² na 400 m², oraz zawarto szereg innych regulacji), ale w 2008 r. Wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego ustawa ta została uchylona przez jej niezgodność z art. 2, art. 20 i art. 22 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Przy całkowitym braku zdefiniowania w obecnie obowiązujących regulacjach prawnych terminów „centra handlowe” lub „centrum handlowe”, należy przyjąć najbardziej powszechną klasyfikację, która uznawana jest zarówno przez polskie, jak i międzynarodowe organizacje handlowe.

Takimi organizacjami są:

• w Polsce — Polska Rada Centrów Handlowych (PRCH), która jest największą w Polsce organizacją non—profit działającą na rzecz rozwoju branży centrów handlowych. Od 19 lat reprezentuje członków w środowisku biznesowym, politycznym i społecznym. 70% powierzchni centrów handlowych w Polsce jest w rękach firm stowarzyszonych w PRCH. Obecnie Rada zrzesza około 200 firm działających w sektorze centrów handlowych, w tym największych właścicieli i zarządców. (informacje wg https://prch.org.pl)
• w skali międzynarodowej — International Council of Shopping Centres (ICSC) powstałej w 1957 roku w Stanach Zjednoczonych globalnej organizacji działającej w branży Centrów Handlowych, posiadającej 70 000 członków w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i w ponad 80 innych krajach, łączącej ponad 25 narodowych, jak i regionalnych rad centrów handlowych na całym świecie. Członkami ICSC są właściciele centrów handlowych, deweloperzy, menadżerowie, specjaliści ds. marketingu, detaliści, firmy wynajmujące powierzchnię handlową i inni specjaliści – wykładowcy akademiccy jak również urzędnicy. (informacje wg https://www.icsc.com)

Definicja centrów handlowych według ICSC uznawana przez PRCH:

Centrum handlowe — nieruchomość handlowa, która została zaplanowana, zbudowana oraz jest zarządzana jako jeden podmiot handlowy, składająca się ze sklepów oraz części wspólnych, o minimalnej powierzchni najmu (GLA) 5 000 m² oraz składająca się z minimum 10 sklepów.

Wniosek

Zgodnie z powyższą powszechnie stosowaną definicją centrów handlowych (według ICSC uznawaną przez PRCH) wymieniony w pytaniu obiekt handlowy z trzema niezależnymi lokalami handlowymi dostępnymi z zewnątrz (bez pasażu wewnętrznego) o powierzchni użytkowej 1936,66 m² (pow. sprzedaży 1450,54 m²) nie powinien być zakwalifikowany jako „centrum handlowe”, gdyż posiada powierzchnię najmu poniżej 5 000 m² oraz składa się z 3 sklepów (jest to wielkość poniżej 10 sklepów).

(KS)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 5 października  2022 r.

Treść pytania

Czy budynek w którym będą pomieszczenia harcówki — będą zlokalizowane w części budynku zabytkowego i będzie to jedyna funkcja użytkowa obiektu — należy traktować jako budynek użyteczności publicznej? Czy może należy traktować obiekt jako niezaspokajający zbiorowych i powszechnych potrzeb tylko zaspokajający potrzeby grupy ludzi, w związku z tym nie będzie on budynkiem użyteczności publicznej?

Podstawy prawne

[1] Ustawa Prawo Budowlane t.j. z dnia 7 lipca 2020 r. (Dz.U. z 2021 r. poz. 2351, z 2022 r. poz. 88)

Załącznik do ww. ustawy:

Kategoria IX — budynki kultury, nauki i oświaty, jak: teatry, opery, kina, muzea, galerie sztuki, biblioteki, archiwa, domy kultury, budynki szkolne i przedszkolne, żłobki, kluby dziecięce, internaty, bursy i domy studenckie, laboratoria i placówki badawcze, stacje meteorologiczne i hydrologiczne, obserwatoria, budynki ogrodów zoologicznych i botanicznych.

[2] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U.2019.1065 t.j. z dnia 2019.06.07), w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie

§ 3. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:

[...]

6) budynku użyteczności publicznej — należy przez to rozumieć budynek przeznaczony na potrzeby administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, kultu religijnego, oświaty, szkolnictwa wyższego, nauki, wychowania, opieki zdrowotnej, społecznej lub socjalnej, obsługi bankowej, handlu, gastronomii, usług, w tym usług pocztowych lub telekomunikacyjnych, turystyki, sportu, obsługi pasażerów w transporcie kolejowym, drogowym, lotniczym, morskim lub wodnym śródlądowym, oraz inny budynek przeznaczony do wykonywania podobnych funkcji; za budynek użyteczności publicznej uznaje się także budynek biurowy lub socjalny;

[3] Polska Klasyfikacja Obiektów Budowlanych (PKOB) wprowadzona rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1999 r. (Dz.U. Nr 112, poz. 1316) wraz ze zmianami z 2002 r. (Dz.U. Nr 18, poz. 170)

Polska Klasyfikacja Obiektów Budowlanych (PKOB) służy do klasyfikowania obiektów budowlanych. Może być ona stosowana w trakcie zmiany zastosowania, renowacji, wyburzania, modernizacji obiektu budowlanego. PKOB ułatwia wymianę informacji między uczestnikami procesu inwestycyjnego na/i między różnymi poziomami organizacyjnymi, np.:

— między inwestorem, biurem projektów, wykonawcą,

— między organami centralnymi a wykonawcami robót budowlanych, inwestorami i odwrotnie,

w zakresie:

— określania i analizy wielkości i struktury potrzeb,

— planowania i bilansowania zadań i środków,

— opracowywania, ustalania i stosowania wskaźników planistycznych oraz techniczno—ekonomicznych dla obiektów budowlanych tego samego rodzaju dla celów projektowania, wdrażania nowych technologii i rozwiązań projektowych itp.,

— stosowania jednolitego grupowania i nazewnictwa obiektów budowlanych przy ustalaniu bazy normatywnej nakładów rzeczowych oraz w kalkulacji cen i kosztów na różnych etapach procesu inwestycyjnego.

[...]

Wskazówki dotyczące klasyfikowania obiektów budowlanych

W przypadku kompleksowych obiektów budowlanych, składających się z kilku budynków, każdy budynek powinien być klasyfikowany jako samodzielna jednostka. Jeśli, na przykład, szkoła ogólnokształcąca składa się z budynku szkolnego i internatu, budynek szkolny powinien być klasyfikowany w pozycji 1263, a internat w pozycji 1130. Jednakże, w przypadku, gdy nie posiadamy szczegółowych informacji na temat klasyfikowanego kompleksu, całość klasyfikowana jest w pozycji 1263 zgodnie z główną funkcją jaką pełni szkoła w przykładowym kompleksie obiektów budowlanych.

[...]

Grupa 126 Ogólnodostępne obiekty kulturalne, budynki o charakterze edukacyjnym, budynki szpitali i zakładów opieki medycznej oraz budynki kultury fizycznej

Klasa 1261 Ogólnodostępne obiekty kulturalne

Klasa obejmuje:

— Kina, sale koncertowe, opery, teatry itp.;

— Sale kongresowe, domy kultury i wielozadaniowe sale wykorzystywane głównie do celów rozrywkowych;

[...]

Klasa 1263 Budynki szkół i instytucji badawczych

Klasa obejmuje:

— Budynki szkolnictwa przedszkolnego, szkolnictwa podstawowego i ponadpodstawowego (np. przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły średnie, licea ogólnokształcące, licea techniczne itp.), budynki szkół zawodowych lub kształcenia specjalistycznego;

Opinia Zespołu Rzeczoznawców przy MPOIA RP

Zgodnie z definicją zamieszczoną w Słowniku Języka Polskiego PWN: „harcówka” to „lokal drużyny harcerskiej”, a „harcerstwo” to „polski ruch społeczny i wychowawczy dzieci i młodzieży”. Wymienione w pytaniu pomieszczenia harcówki nie są obiektem zaspokajającym potrzeby ściśle określonej, niewielkiej grupy ludzi. Z reguły stanowią one obiekt uzupełniający do innego obiektu takiego jak: szkoła, dom kultury czy organizacja harcerska itp. — których siedziba główna mieści się w innym budynku. Dlatego w pomieszczeniach tych występuje stała rotacja uczestników zbiórek harcerskich. Z racji tego, że nie można precyzyjnie określić ile osób i w jakim składzie weźmie udział w zbiórce danego dnia, obiekt należy traktować jako ogólnodostępny.

Nie wymieniono w prawie kategorii wprost jako „harcówki”, dlatego w niniejszej opinii zastosowano cytowane powyżej definicje najbardziej zbliżone do funkcji harcówki, które znajdują się w:

Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych (PKOB) [3] — „domy kultury i wielozadaniowe sale wykorzystywane głównie do celów rozrywkowych”, „budynki szkolnictwa podstawowego i ponadpodstawowego”;
Ustawie Prawo budowlane [1] — „domy kultury, budynki szkolne, kluby dziecięce”;
oraz w Rozporządzeniu Warunki Techniczne [2] — „budynek oświaty, nauki, wychowania,”;

Cytowane powyżej wskazówki PKOB [3] dotyczące klasyfikowania obiektów budowlanych — w przypadku kompleksowych obiektów budowlanych składających się z kilku budynków, gdy nie posiadamy szczegółowych informacji na temat poszczególnych obiektów klasyfikowanego kompleksu (jak w tym przypadku klasyfikacji harcówki), całość klasyfikowana jest zgodnie z główną funkcją jaką pełni dany obiekt w kompleksie obiektów budowlanych.

Ustawodawca w Ustawie Prawo Budowlane [1] przewidział kategorię budynku IX która obejmuje szczegółowo wymienione rodzaje budynków — między innymi odpowiadające funkcji harcówki tj.: „budynki nauki i oświaty” lub „domy kultury, budynki szkolne, kluby dziecięce”, umieszczające je równocześnie w jednej grupie z obiektami takimi jak: budynki kultury, jak: teatry, opery, kina, muzea, galerie sztuki, biblioteki, archiwa, internaty, bursy i domy studenckie, laboratoria i placówki badawcze, stacje meteorologiczne i hydrologiczne, obserwatoria, budynki ogrodów zoologicznych i botanicznych.

Z kolei Rozporządzenie Warunki Techniczne [2] obiekty odpowiadające funkcji harcówki tj.: „budynek oświaty, nauki, wychowania,” umieszcza w jednej grupie z takimi obiektami jak obiekty: administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, kultu religijnego, szkolnictwa wyższego, opieki zdrowotnej, społecznej lub socjalnej, obsługi bankowej, handlu, gastronomii, usług, w tym usług pocztowych lub telekomunikacyjnych, turystyki, sportu, obsługi pasażerów w transporcie kolejowym, drogowym, lotniczym, morskim lub wodnym śródlądowym, oraz inny budynek przeznaczony do wykonywania podobnych funkcji; za budynek użyteczności publicznej uznaje się także budynek biurowy lub socjalny, dodatkowo definiując te wszystkie obiekty jako budynki użyteczności publicznej.

Wniosek

Wymieniony w pytaniu budynek z pomieszczeniami harcówki należy klasyfikować zgodnie z główną funkcją jaką pełni dany obiekt w kompleksie obiektów budowlanych, np.: budynek szkoły, domu kultury, organizacji harcerskiej itp. Z powyższych analiz wynika, że każdorazowo budynek z pomieszczeniami harcówki będzie obiektem użyteczności publicznej. Nawet w przypadku, gdy harcówka zajmuje tylko część pomieszczeń, ale jest to jedyna funkcja użytkowa budynku, staje się ona przez to funkcją główną, która czyni z tego obiektu w całości budynek użyteczności publicznej.

Ponadto podczas projektowania ww. budynku należy spełnić wszystkie przepisy wynikające z funkcji budynku.

(KS)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 16 sierpnia 2022 r.

Treść pytania

Czy warunki techniczne nakazują, aby w budynku, w którym został zainstalowany dźwig obsługujący każdą kondygnację tego budynku, instalować pochylnię dla osób niepełnosprawnych do kondygnacji podziemnej w przypadku zlokalizowania tam miejsc postojowych dla tych osób?

Podstawy prawne

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, (Dz.U.2019 r. poz. 1065. z późn. zm.)

§ 18.

1. Zagospodarowując działkę budowlaną, należy urządzić, stosownie do jej przeznaczenia i sposobu zabudowy, stanowiska postojowe dla samochodów użytkowników stałych i przebywających okresowo, w tym również stanowiska postojowe dla samochodów, z których korzystają osoby niepełnosprawne.

2. Liczbę stanowisk postojowych i sposób urządzenia parkingów należy dostosować do wymagań ustalonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, z uwzględnieniem potrzebnej liczby stanowisk, z których korzystają osoby niepełnosprawne.

§ 54.

1. Budynek użyteczności publicznej, budynek mieszkalny wielorodzinny, budynek zamieszkania zbiorowego, z wyłączeniem budynków zamieszkania zbiorowego na terenach zamkniętych, oraz każdy inny budynek mający najwyższą kondygnację z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt więcej niż 50 osób, w których różnica poziomów posadzek pomiędzy pierwszą a najwyższą kondygnacją nadziemną, niestanowiącą drugiego poziomu w mieszkaniu dwupoziomowym, przekracza 9,5 m, a także mający dwie lub więcej kondygnacji nadziemnych budynek opieki zdrowotnej i budynek opieki społecznej, należy wyposażyć w dźwig osobowy.

2. W budynku mieszkalnym wielorodzinnym, budynku zamieszkania zbiorowego oraz budynku użyteczności publicznej, wyposażanym w dźwigi, należy zapewnić dojazd z poziomu terenu i dostęp na wszystkie kondygnacje użytkowe osobom niepełnosprawnym.

§ 55.

1. W budynku mieszkalnym wielorodzinnym niewyposażanym w dźwigi należy wykonać pochylnię lub zainstalować odpowiednie urządzenie techniczne, umożliwiające dostęp osobom niepełnosprawnym do mieszkań położonych na pierwszej kondygnacji nadziemnej oraz do kondygnacji podziemnej zawierającej stanowiska postojowe dla samochodów osobowych.

2. W niskim budynku zamieszkania zbiorowego i budynku użyteczności publicznej, niewymagającym wyposażenia w dźwigi, o których mowa w § 54 ust. 1, należy zainstalować urządzenia techniczne zapewniające osobom niepełnosprawnym dostęp na kondygnacje z pomieszczeniami użytkowymi, z których mogą korzystać. Nie dotyczy to budynków zamieszkania zbiorowego na terenach zamkniętych.

3. Dopuszcza się niewyposażenie w dźwigi budynku mieszkalnego wielorodzinnego do 5. kondygnacji nadziemnej włącznie, jeżeli wszystkie pomieszczenia na ostatniej kondygnacji są częścią mieszkań dwupoziomowych.

§ 105.

4. Stanowiska postojowe dla samochodów, z których korzystają osoby niepełnosprawne, należy sytuować na poziomie terenu lub na kondygnacjach dostępnych dla tych osób z pochylni, z uwzględnieniem warunków, o których mowa w § 70.

5. W garażu wielopoziomowym lub stanowiącym kondygnację w budynku mieszkalnym wielorodzinnym oraz budynku użyteczności publicznej należy zainstalować urządzenia dźwigowe lub inne urządzenia podnośne umożliwiające transport pionowy osobom niepełnosprawnym poruszającym się na wózkach inwalidzkich na inne kondygnacje, które wymagają dostępności dla tych osób.

Opinia

Przepisy, każdego aktu prawnego, w tym rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U.2019.1065 t.j. z dnia 2019.06.07), w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, dalej zwane [w.t.b.], należy traktować łącznie, w tym również przepisy dotyczące stanowisk postojowych dla osób niepełnosprawnych. Wycinkowe rozumienie jednostki aktu prawnego, bez połączenia jej z innymi jednostkami tego aktu, prowadzi do błędnego rozumienia treści przepisów lub nawet do interpretacji powodującej wykluczanie się poszczególnych przepisów tego samego aktu prawnego;

Mając na uwadze powyższe, za niewłaściwą uznać należy interpretację § 105 ust. 4 [w.t.b.] jakoby stanowiska postojowe dla osób niepełnosprawnych mogły być lokalizowane tylko i wyłącznie w takim garażu (stanowiącym kondygnację w budynku mieszkalnym wielorodzinnym), do którego z poziomu terenu, prowadzi pochylnia dla osób niepełnosprawnych;

Prawidłowa, funkcjonalna interpretacja ww. przepisu w połączeniu z innymi zapisami [w.t.b.] dotyczącymi stanowisk postojowych dla osób niepełnosprawnych prowadzi do następujących wniosków:

a. dla budynków, w których nie ma obowiązku instalowania dźwigu osobowego – sytuowanie stanowisk postojowych dla osób niepełnosprawnych w garażu stanowiącym kondygnację w budynku mieszkalnym wielorodzinnym jest możliwe, jeżeli prowadzi do niego z poziomu terenu pochylnia dla osób niepełnosprawnych lub zostało zastosowane inne stałe urządzenie podnośne umożliwiające transport pionowy osobom niepełnosprawnym budynek niski, w którym zastosowano dźwig (np. nadprogramowy) należy traktować zgodnie z zapisami w § 54 ust. 2 w zw. z § 105 ust. 5.

b. dla budynków, w których istnieje obowiązek instalowania dźwigu osobowego – sytuowanie stanowisk postojowych dla osób niepełnosprawnych w garażu stanowiącym kondygnację w budynku mieszkalnym wielorodzinnym jest możliwe bez instalowania pochylni dla osób niepełnosprawnych, właśnie z racji obowiązku zainstalowania urządzenia dźwigowego, umożliwiającego transport pionowy osobom niepełnosprawnym na wszystkie kondygnacje użytkowe

Zgodnie z treścią § 18 ust. 1 [w.t.b.] „Zagospodarowując działkę budowlaną, należy urządzić, stosownie do jej przeznaczenia i sposobu zabudowy, stanowiska postojowe dla samochodów użytkowników stałych i przebywających okresowo, w tym również stanowiska postojowe dla samochodów, z których korzystają osoby niepełnosprawne”. Natomiast ilość stanowisk postojowych należy dostosować do wymagań wskazanych w MPZP albo decyzji o ustaleniu warunków zabudowy (§ 18 ust. 2 [w.t.b.]).

Budynek użyteczności publicznej, budynek mieszkalny wielorodzinny, budynek zamieszkania zbiorowego spełniający warunki określone w § 54 ust. 1 [w.t.b.], należy wyposażyć w dźwig osobowy. Ponadto cyt. „w budynku mieszkalnym wielorodzinnym, budynku zamieszkania zbiorowego oraz budynku użyteczności publicznej, wyposażanym w dźwigi, należy zapewnić dojazd z poziomu terenu i dostęp na wszystkie kondygnacje użytkowe osobom niepełnosprawnym” (vide § 54 ust. 2 [w.t.b.]).

Odmiennie ma się sytuacja w budynku mieszkalnym wielorodzinnym niewyposażanym w dźwigi, w którym wg dyspozycji § 55 ust. 1 [w.t.b.] „należy wykonać pochylnię lub zainstalować odpowiednie urządzenie techniczne, umożliwiające dostęp osobom niepełnosprawnym do mieszkań położonych na pierwszej kondygnacji nadziemnej oraz do kondygnacji podziemnej zawierającej stanowiska postojowe dla samochodów osobowych”.

Powyższe rozróżnienie (budynki wyposażane w dźwigi osobowe i budynki dla których nie ma obowiązku wyposażania w dźwig) znajduje swoje odzwierciedlenie odpowiednio w § 105 ust. 4 [w.t.b.] (dla budynków niewyposażonych w dźwigi, o których mowa w § 55 ust. 1 i 3 [w.t.b.] i § 105 ust. 5 [w.t.b.] (dla budynków wyposażonych w dźwigi o których mowa w § 54 ust. 1 i 2 [w.t.b.], gdzie wskazano oba równoważne i zależne od rodzaju i wysokości budynku, sposoby dostępu do garażu dla osób niepełnosprawnych poruszających się na wózku. I tak: w budynku, dla którego brak jest obowiązku instalowania dźwigu osobowego – dostęp do garażu będącego kondygnacją w budynku mieszkalnym wielorodzinnym, powinien być realizowany z poziomu terenu poprzez pochylnię (zgodną z § 70 WT) lub odpowiednie urządzenie techniczne; natomiast w budynku dla którego istnieje obowiązek wyposażenia w dźwig osobowy – dostęp do garażu będącego kondygnacją w budynku mieszkalnym wielorodzinnym, powinien być realizowany z poziomu terenu poprzez dźwig tak samo jak na wszystkie inne kondygnacje wymagające dostępności dla osób niepełnosprawnych.

Powyżej wyjaśnione rozumienie przepisów, znajduje również potwierdzenie w analizie zmian § 105 ust. 4 [w.t.b.], który w swoim pierwotnym brzmieniu (Dz.U.2002.75.690) w jednym ustępie zawierał wskazanie, że stanowiska postojowe dla osób niepełnosprawnych należy sytuować na kondygnacjach cyt. „(…) dostępnych dla tych osób z pochylni (…) lub przy zastosowaniu mechanicznych urządzeń podnośnych”. Po zmianie rozporządzenia w 2004 r. (Dz.U.2004.109.1156) z § 105 ust. 4 [w.t.b.] usunięto cyt. „lub przy zastosowaniu mechanicznych urządzeń podnośnych” i jednocześnie dodano § 105 ust. 5 w obecnym brzmieniu. Zatem powyższe, prowadzi do wniosku, że dodany ustęp § 105 stanowi uszczegółowienie brzmienia pierwotnego, czyli powinien być traktowany jako alternatywa łączna z § 105 ust. 4, gdyż takie rozumienie przepisu koreluje z treścią § 54 ust. 1 i 2 [w.t.b.] i § 55 ust. 1 i 3 [w.t.b.] i zgodnie z wykładnią funkcjonalną stanowi całościowe rozumienie aktu prawnego jakim jest ww. rozporządzenie.

Transport pionowy osób niepełnosprawnych przy użyciu dźwigów osobowych jest zalecany również w normie przywołanej w publikacji Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju pt. „Standardy dostępności budynków dla osób z niepełnosprawnościami uwzględniając koncepcję uniwersalnego projektowania – poradnik” Warszawa 2017 r. mającej na celu cyt. „wskazanie odpowiednich rozwiązań w zakresie dostosowania zarówno projektowanych jak i istniejących budynków użyteczności publicznej, zamieszkania zbiorowego czy mieszkalnych wielorodzinnych do zróżnicowanych potrzeb ich użytkowników, mając na uwadze zasady „projektowania uniwersalnego”, a także uwrażliwienie obecnych, jak i przyszłych architektów, projektantów, inżynierów, pracowników administracji architektoniczno-budowlanej oraz wykonawców na potrzeby osób z różnym rodzajem niepełnosprawności (…)” w której odnajdujemy na str. 99, akapit „Inne dokumenty” pkt 8. odwołanie do normy ISO 21542:2011 „Building construction – Accessibility of the built environment”. Z kolei w przywołanej normie na str. 16 w pkt 6.8.3 istnieje zapis cyt. „A suitable passenger lift or separated pedestrian ramp shall be installed to provide access from the parked vehicle to the principal entrance of the building or buildings served by the car park. A lift should also be provided for use by people parked in non-designated spaces. Location of accessible parking spaces (indoor parking) should be as close as possible to the entrance/lifts” odnoszący się wprost do konieczności instalacji windy osobowej lub pochylni dla niepełnosprawnych, którego tłumaczenie brzmi następująco cyt. „Należy zainstalować odpowiednią windę osobową lub oddzielną pochylnię dla pieszych (niepełnosprawnych – przyp. autora), aby zapewnić dostęp z zaparkowanego pojazdu do głównego wejścia budynku lub budynków obsługiwanych przez ten parking. Ponadto należy również zapewnić windę do użytku osób parkujących na miejscach niewyznaczonych. Miejsca parkingowe dostępne – dla osób niepełnosprawnych – przyp. autora (parking wewnętrzny) powinny znajdować się tak blisko wjazdu/wind jak to tylko możliwe”. Zatem z powyższej normy (wprowadzającej zasady Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r.) wynika konieczność instalowania m.in. w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych wind dla osób niepełnosprawnych lub pochylni. Przy czym to właśnie windy, z uwagi na mniejsze obciążenie osób niepełnosprawnych są bardziej pożądanym środkiem transportu pionowego, gdyż poruszanie się osoby niepełnosprawnej po pochylni (chociażby o najmniejszym możliwym spadku) wiąże się dla niej ze znacznym wysiłkiem fizycznym, w szczególności jeżeli ma pokonać wysokość równą jednej kondygnacji.

(KD) 

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 25 czerwca 2022 r.

Treść pytania

Proszę o pomoc w zakresie interpretacji przepisów warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie w zakresie § 12, a dokładniej w zakresie lokalizacji okien w ścianie budynku wznoszonego w zabudowie pierzejowej. W rozporządzeniu nie odnajduję zapisów umożliwiających realizację okien w odległości mniejszej niż 4 m od granicy działki budowlanej czy to od strony pierzei, czy też od strony wewnętrznej wytworzonego wnętrza urbanistycznego, dlatego czy w takich sytuacjach należy występować o odstępstwo? Czy wówczas dla lokalizacji okien w odległości mniejszej niż 4 m należałoby wystąpić o odstępstwo? Czy od strony pierzei można realizować okna w odległościach mniejszych od granicy z działką budowlaną, ale przy zachowaniu warunków w zakresie bezpieczeństwa pożarowego tj. min pas 2 m ściany oddzielenia pożarowego w odpowiedniej klasie pożarowej, gdyż okno nie jest zwrócone w stronę granicy?

Podstawy prawne

Ustawa Prawo Budowlane t.j. z dnia 7 lipca 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 1333 z późn. zm.)

[…]

Art. 7 [Warunki techniczne]

1. Do przepisów techniczno—budowlanych zalicza się:

1) warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane i ich usytuowanie;

[…]

Art. 9 [Odstępstwa]

1. W przypadkach szczególnie uzasadnionych dopuszcza się odstępstwo od przepisów techniczno—budowlanych, o których mowa w art. 7.

[…]

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, (Dz.U. 2019 r. poz. 1065. z późn. zm.) wraz historią wprowadzanych zmian w § 12

Dz.U. 2002 nr 75 poz. 690

§ 12. […]

Jeżeli z warunków, o których mowa w ust. 1 oraz w § 13, 60 i 271, nie wynikają inne wymagania, odległości zabudowy od granicy działki budowlanej powinny wynosić co najmniej:

1) przy równoległym do granicy sytuowaniu ściany budynku:

a) z otworami okiennymi lub drzwiowymi — 4 m,

b) bez otworów okiennych lub drzwiowych — 3 m,

2) przy nierównoległym do granicy sytuowaniu ściany budynku — 4 m do najbliższej krawędzi zewnętrznej otworu drzwiowego lub okiennego w ścianach zwróconych w stronę tej granicy oraz 3 m do najbliższego narożnika, ryzalitu lub wykuszu budynku.

Dz.U. 2004 nr 109 poz. 1156

§ 12. 1. Jeżeli z przepisów § 13, 60, 271 i 273 lub przepisów odrębnych nie wynikają inne wymagania, budynki na działce budowlanej sytuuje się od granicy z sąsiednią działką budowlaną w odległości nie mniejszej niż:

1) 4 m — w przypadku budynku zwróconego ścianą z otworami okiennymi lub drzwiowymi w stronę tej granicy,

2) 3 m — w przypadku budynku zwróconego ścianą bez otworów okiennych lub drzwiowych w stronę tej granicy.

Odległość od granicy, o której mowa w ust. 1 pkt 1, mierzy się w poziomie od najbliższej krawędzi zewnętrznej otworu drzwiowego lub okiennego ściany lub w połaci dachowej budynku zwróconej w stronę tej granicy lub od najbliższej krawędzi otworu okiennego umieszczonego w dachu.

Dz.U. 2009 nr 56 poz. 461

§ 12. 1. Jeżeli z przepisów § 13, 60 i 271—273 lub przepisów odrębnych określających dopuszczalne odległości niektórych budowli od budynków nie wynikają inne wymagania, budynek na działce budowlanej należy sytuować w odległości od granicy z sąsiednią działką budowlaną nie mniejszej niż:

1) 4 m — w przypadku budynku zwróconego ścianą z otworami okiennymi lub drzwiowymi w stronę tej granicy,

2) 3 m — w przypadku budynku zwróconego ścianą bez otworów okiennych lub drzwiowych w stronę tej granicy.

Sytuowanie budynku w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, dopuszcza się w odległości 1,5 m od granicy lub bezpośrednio przy tej granicy, jeżeli wynika to z ustaleń planu miejscowego albo decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

Dz.U. 2017 poz. 2285

§ 12. 1. Jeżeli z przepisów § 13, 19, 23, 36, 40, 60 i 271—273 lub przepisów odrębnych określających dopuszczalne odległości niektórych budowli od budynków nie wynikają inne wymagania, budynek na działce budowlanej należy sytuować od granicy tej działki w odległości nie mniejszej niż:

1) 4 m — w przypadku budynku zwróconego ścianą z oknami lub drzwiami w stronę tej granicy;

2) 3 m — w przypadku budynku zwróconego ścianą bez okien i drzwi w stronę tej granicy.

Sytuowanie budynku w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, dopuszcza się w odległości 1,5 m od granicy lub bezpośrednio przy tej granicy, jeżeli plan miejscowy przewiduje taką możliwość.
[…]

§ 235. […]

Ścianę oddzielenia przeciwpożarowego należy wysunąć na co najmniej 0,3 m poza lico ściany zewnętrznej budynku lub na całej wysokości ściany zewnętrznej zastosować pionowy pas z materiału niepalnego o szerokości co najmniej 2 m i klasie odporności ogniowej E I 60.

Opinia Zespołu Rzeczoznawców przy MPOIA RP:

Należy stwierdzić, że w odniesieniu do przedstawionego kształtu działek oraz przebiegu obowiązującej linii zabudowy, w obecnym (czerwiec 2022) brzmieniu przepisów możliwość zaprojektowania funkcjonalnego budynku jest utrudniona. Konieczne jest tu zwrócenie uwagi na zmiany wprowadzane w paragrafie 12. na przestrzeni lat, rozpatrywane bowiem w powiązaniu z zapisami prawa miejscowego, w jednym przypadku pozwalają na racjonalne rozwiązania projektowe a w innym je komplikują lub nawet uniemożliwiają zabudowę. Dzieje się to zapewne wbrew intencjom i bez świadomości Ustawodawcy.

W tym przypadku decydująca jest zmiana wprowadzona w roku 2009. Wady brzmienia paragrafu 12 ukazują poniższe szkice nr 1/2 oraz 2/2

Przedstawiony w zapytaniu przypadek również wpisuje się w fatalne brzmienie przepisu po usunięciu z § 12, to jest informacji, że szczególne znaczenie w określeniu relacji ściany z oknem do granicy działki ma okno, a nie ściana. Odległość ściany bez okna określona jest oddzielnie i odbywa się to bez wątpliwości. Ten standard został utrwalony i kulturowo zakorzeniony, natomiast ściana z oknem opisana jest w ten sposób, że w wielu przypadkach dosłowny zapis nie jest w zgodzie z zasadą, w której to właśnie okno, a nie ściana nie jest bliżej niż 4 m od granicy, w którą to okno jest zwrócone. Zagadnienie to jest opisane także w opinii nr 191.

To okno jest kluczowe dla poczucia intymności, przenoszenia dźwięków, przewiewu powietrza, dostępności światła czy też przenoszenia pożaru.

Poniżej przedstawia się szkice ukazujące podstawowe zasady dotyczące regulacji położenia okna w zabudowie pierzejowej.

Pierwszy przykład (rys. 1A, 1B, 1C) dotyczy sytuacji najprostszej, w której granice działek i płaszczyzny ścian tworzą kąt prosty, równocześnie linia zabudowy (lub jej brak) pozwala na zastosowania co najmniej jednej z dwóch przedstawionych opcji ścian(y) oddzielenia pożarowego.

Poniżej sytuacja (rys. 2A, 2B), w której granice działek i płaszczyzny ścian tworzą kąt prosty, a równocześnie linia zabudowy (lub jej brak) pozwala na zastosowania co najmniej jednej z dwóch przedstawionych opcji ściany oddzielenia pożarowego, a działka sąsiednia nie jest zabudowana.

Trzeci przykład (rys. 3) dotyczy sytuacji, w której granice działek i płaszczyzny ścian nie tworzą kąta prostego ale równocześnie nie występuje „obowiązująca linia zabudowy” oraz możliwa jest lokalizacja ściany pierzei w płaszczyźnie trzeciej działki (drogowej). W tym przypadku decydujące są także zapisy dotyczące zasad położenia ścian(y) oddzielenia pożarowego.

Przykład czwarty (rys. 4) dotyczy sytuacji, w której granice działek i płaszczyzny ścian nie tworzą kąta prostego, występuje „obowiązująca linia zabudowy” a równocześnie nie jest możliwa lokalizacji ściany pierzei w płaszczyźnie trzeciej działki (drogowej). W tym przypadku obecne zapisy par 12 uniemożliwiają lokalizacje okien w ścianie budynku na działce budowlanej nr 2 (podobnie jak na szkicu pytającego).

Przykład piąty (rys. 5) dotyczy sytuacji w której granice działek i płaszczyzny ścian pierzei nie tworzą kąta prostego, występuje „nieprzekraczalna linia zabudowy”, żadna ze ścian nie jest lub nie musi być zwrócona w stronę granicy (tej) działki, a równocześnie nie jest możliwa lokalizacja ściany pierzei w płaszczyźnie trzeciej działki (drogowej). Odległość między oknami i granicą wynika z zapisów dot. ściany oddzielenia pożarowego.

Przykład opisany w zapytaniu (rys. 6 poniżej) dotyczy sytuacji, w której granice działek i płaszczyzny ścian pierzei nie tworzą kąta prostego, występuje „obowiązująca linia zabudowy”, równocześnie nie jest możliwa lokalizacja ściany pierzei w płaszczyźnie trzeciej działki (drogowej). W tym przypadku obecne, dosłowne zapisy par. 12 uniemożliwiają lokalizacje okien w ścianie budynków na działce budowlanej.

Ze względu na przedstawiony przypadek, bardzo utrudniający możliwość zabudowy na działce budowlanej, konieczne wydaje się szczególnie uważne przeanalizowanie zapisów MPZP w zakresie definicji „obowiązującej linii zabudowy”. Bardzo możliwe jest, że przedstawione na poniższych szkicach 7 i 8 rozwiązania będą możliwe do zastosowania. Warto przeanalizować możliwość zastosowania rozwiązania przedstawionego na szkicach 1 i 2 lub wykorzystać nieograniczoną wyobraźnię architekta. Jeśli nie będzie to jednak możliwe, pozostaje jeszcze opcja zastosowania „odstępstwa” od przepisów. Tu ważny jest moment uchwalenia MPZP (graniczny rok 2009). Trudno sobie wyobrazić, że zostało uchwalone takie prawo miejscowe, w którym od strony ulicy (na jej zakręcie) byłaby jedynie zabudowa bezokienna.

(KD) 

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 6 lipca 2022 r.

Treść pytania

Czy można wystąpić o odstępstwo od przepisów techniczno—budowlanych w zakresie paragrafu 40 WT? A konkretnie odległości placu zabaw (lub od miejsca rekreacyjnego przy szkole) od drogi publicznej? Jeśli tak, proszę o przybliżenie procedury.

Podstawa prawna

Ustawa Prawo budowlane t.j. z dnia 7 lipca 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 1333 z późn. zm.)

[…]

Art. 7 [Warunki techniczne]

1. Do przepisów techniczno—budowlanych zalicza się:

1) warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane i ich usytuowanie;

(…)

Art. 9 [Odstępstwa]

W przypadkach szczególnie uzasadnionych dopuszcza się odstępstwo od przepisów techniczno—budowlanych, o których mowa w art. 7. Odstępstwo nie może powodować zagrożenia życia ludzi lub bezpieczeństwa mienia, a w stosunku do obiektów użyteczności publicznej i mieszkaniowego budownictwa wielorodzinnego — ograniczenia dostępności dla potrzeb osób ze szczególnymi potrzebami, o których mowa w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, oraz nie może powodować pogorszenia warunków zdrowotno—sanitarnych i użytkowych, a także stanu środowiska, po spełnieniu określonych warunków zamiennych.

Zgody na odstępstwo, po uzyskaniu upoważnienia ministra, który ustanowił przepisy techniczno—budowlane, udziela albo odmawia udzielenia, w drodze postanowienia, organ administracji architektoniczno—budowlanej, przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę albo decyzji o zmianie pozwolenia na budowę.

Wniosek do ministra, o którym mowa w ust. 2, w sprawie upoważnienia do udzielenia zgody na odstępstwo organ administracji architektoniczno—budowlanej składa przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę albo decyzji o zmianie pozwolenia na budowę. Wniosek zawiera:

1) charakterystykę obiektu oraz, w miarę potrzeby, projekt zagospodarowania działki lub terenu, a jeżeli odstępstwo mogłoby mieć wpływ na środowisko lub nieruchomości sąsiednie — również projekty zagospodarowania tych nieruchomości, z uwzględnieniem istniejącej i projektowanej zabudowy;

2) opinię organu wnioskującego wraz ze szczegółowym uzasadnieniem o konieczności wprowadzenia odstępstwa;

3) propozycje rozwiązań zamiennych;

4) w przypadku obiektów budowlanych wpisanych do rejestru zabytków lub do gminnej ewidencji zabytków oraz innych obiektów budowlanych usytuowanych na obszarach objętych ochroną konserwatorską — pozytywną opinię wojewódzkiego konserwatora zabytków w zakresie wnioskowanego odstępstwa;

5) w przypadku odstępstwa od przepisów dotyczących bezpieczeństwa pożarowego:

a) ekspertyzę rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych oraz

b) postanowienie wyrażające zgodę na zastosowanie rozwiązań zamiennych w stosunku do wymagań ochrony przeciwpożarowej, o którym mowa w art. 6a ust. 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. z 2019 r. poz. 1372, 1518 i 1593 oraz z 2020 r. poz. 471) — w przypadku obiektów budowlanych istotnych ze względu na konieczność zapewnienia ochrony życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 6g ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej;

6) w przypadku odstępstw dotyczących wymagań higienicznych i zdrowotnych — pozytywną opinię w zakresie proponowanych rozwiązań państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego.

3a. Wniosek w sprawie upoważnienia do udzielenia zgody na odstępstwo składa się w:

1) postaci papierowej albo

2) formie dokumentu elektronicznego za pośrednictwem adresu elektronicznego, o którym mowa w ust. 3c.

3b. Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa określi, w drodze rozporządzenia, wzór formularza wniosku w sprawie upoważnienia do udzielenia zgody na odstępstwo, w tym w formie dokumentu elektronicznego w rozumieniu ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz.U. z 2020 r. poz. 346, 568, 695, 1517 i 2320), mając na względzie konieczność zapewnienia przejrzystości danych zamieszczanych przy jego wypełnianiu.

3c. Formularz wniosku, o którym mowa w ust. 3a, w formie dokumentu elektronicznego minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa udostępnia pod adresem elektronicznym określonym w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej obsługującego go urzędu.

4. Minister, o którym mowa w ust. 2, może uzależnić upoważnienie do wyrażenia zgody na odstępstwo od spełnienia dodatkowych warunków.

Odstępstwa, o którym mowa w ust. 1, nie dopuszcza się w postępowaniach, o których mowa w rozdziale 5a.
W przypadku nadbudowy, rozbudowy, przebudowy lub zmiany sposobu użytkowania istniejących obiektów budowlanych oraz w przypadku dostosowywania tych obiektów do wymagań ochrony przeciwpożarowej, w szczególności przy usuwaniu stanu zagrożenia życia ludzi, rozwiązania zamienne w stosunku do wymagań ochrony przeciwpożarowej stosuje się na podstawie zgody udzielonej w postanowieniu, o którym mowa w art. 6a ust. 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej, bez wymogu uzyskiwania zgody na odstępstwo, o której mowa w ust. 2.

 Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, (Dz.U.2019 r. poz. 1065. z późn. zm.)

[…]

§ 19 [Odległość od zabudowań]

Odległość stanowisk postojowych, w tym również zadaszonych, oraz otwartych garaży wielopoziomowych od: placu zabaw dla dzieci, boiska dla dzieci i młodzieży, okien pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi w budynku opieki zdrowotnej, w budynku oświaty i wychowania, w budynku mieszkalnym, w budynku zamieszkania zbiorowego, z wyjątkiem: hotelu, motelu, pensjonatu, domu wypoczynkowego, domu wycieczkowego, schroniska młodzieżowego i schroniska, nie może być mniejsza niż:

1) dla samochodów osobowych:

a) 7 m — w przypadku parkingu do 10 stanowisk postojowych włącznie,

b) 10 m — w przypadku parkingu od 11 do 60 stanowisk postojowych włącznie,

c) 20 m — w przypadku parkingu powyżej 60 stanowisk postojowych;

2) dla samochodów innych niż samochody osobowe:

a) 10 m — w przypadku parkingu do 4 stanowisk postojowych włącznie,

b) 20 m — w przypadku parkingu powyżej 4 stanowisk postojowych.

[…]

§ 40 [Miejsca zabaw dla dzieci]

W zespole budynków wielorodzinnych objętych jednym pozwoleniem na budowę należy, stosownie do potrzeb użytkowych, przewidzieć place zabaw dla dzieci i miejsca rekreacyjne dostępne dla osób niepełnosprawnych, przy czym co najmniej 30% tej powierzchni powinno znajdować się na terenie biologicznie czynnym, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.
Nasłonecznienie placu zabaw dla dzieci powinno wynosić co najmniej 4 godziny, liczone w dniach równonocy, w godzinach 10:00—16:00. W zabudowie śródmiejskiej dopuszcza się nasłonecznienie nie krótsze niż 2 godziny.
Odległość placów zabaw dla dzieci, boisk dla dzieci i młodzieży oraz miejsc rekreacyjnych od linii rozgraniczających ulicę, od okien pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi oraz od miejsc gromadzenia odpadów powinna wynosić co najmniej 10 m, przy zachowaniu wymogów § 19 ust. 1.

Opinia

Place zabaw i miejsca rekreacyjne należy odseparować od linii rozgraniczającej ulicę. Linia ta powinna być określona w MPZP, ULICP lub WZ. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, § 40 ust. 3, odległość pomiędzy placami zabaw dla dzieci, boiskami dla dzieci i młodzieży oraz miejscami rekreacyjnymi od linii rozgraniczających ulicę (…) powinna wynosić co najmniej 10 m.

Przesłanką dla takiej regulacji jest zapewnienie właściwych warunków zdrowotnych użytkownikom wymienionych miejsc, taka przesłanka przyświeca również określonej w § 19 ust. 1 odległości wymienionych wyżej miejsc od stanowisk postojowych.

Jednocześnie należy zaznaczyć, że w przypadku trudności z ustaleniem linii rozgraniczających ulicę, trzeba kierować się praktyką zawodową i zasadami wiedzy technicznej mając na względzie najwyższe dobro użytkowników i mieszkańców.

Procedury i możliwości uzyskania odstępstwa w pełni reguluje zacytowany powyżej art. 9 Ustawy Prawo budowlane a zapoznanie się z jego treścią przybliża wyczerpująco postępowanie.

Należy zwrócić uwagę, że odstępstwo nie może powodować pogorszenia warunków zdrowotno—sanitarnych i użytkowych. Wśród koniecznych do spełnienia formalnych wymogów jest m.in. przedstawienie propozycji rozwiązań zamiennych. W odniesieniu do wystąpienia o odstępstwo od odległości pomiędzy placem zabaw a linią rozgraniczającą ulicę, rozwiązania zamienne powinny wykazać, że warunki zdrowotno—sanitarne użytkowników placu nie pogarszają się na skutek zbliżenia do pasa rozgraniczającego drogi. Z racji zapisów art. 9 — w przypadku odstępstw dotyczących wymagań higienicznych i zdrowotnych, a takim odstępstwem jest zbliżenie placu zabaw do linii rozgraniczających ulicę — należy uzyskać pozytywną opinię państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego w zakresie proponowanych rozwiązań.

Spełnienie wymogów art. 9 nie przesądza o udzieleniu odstępstwa przez właściwego ministra, uzyskanie odstępstwa jest kwestią uznaniową.

Ponadto nie jest możliwe uzyskanie odstępstwa określonego w art. 9 w odniesieniu do postępowania w sprawie rozpoczęcia i prowadzenia robót budowlanych z naruszeniem Ustawy Prawo budowlane.

(MBa, MB)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 23 czerwca 2022 r.

Treść pytania

Pytanie 1. Czy przez zapis „podobne urządzenia sanitarno-gospodarcze” zawarty w § 36 ust. 1 WT, należy rozumieć również osadnik oczyszczalni ścieków zaprojektowanej dla budynku użyteczności publicznej lub zamieszkania zbiorowego o poj. do 10 m³ i w związku z tym zachowywać odległości pokryw i wylotów wentylacji ww. osadnika określone w § 36 ust. 1 WT oraz w § 36 ust. 2 pkt 2 WT?

Pytanie 2. Czy skoro w § 36 ust. 3 WT, brak mowy o „podobnych urządzeniach sanitarno-gospodarczych”, to czy przy projektowaniu osadnika oczyszczalni ścieków dla budynku użyteczności publicznej lub zamieszkania zbiorowego o poj. od 10 m³ do 50 m³ należy zachowywać odległości pokryw i wylotów wentylacji ww. osadnika określone w § 36 ust. 3 WT, czy może są to obiekty całkowicie zwolnione z zapisów § 36 WT?

Pytanie 3. Czy w § 38 WT, przez „neutralizatory ścieków i inne podobne zbiorniki”, należy rozumieć również osadnik oczyszczalni ścieków i przy ich projektowaniu zachowywać odległości określone w § 38 WT?

Podstawa prawna

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

§ 36. [Odległość urządzeń sanitarno-gospodarczych]
1. Odległość pokryw i wylotów wentylacji ze zbiorników bezodpływowych na nieczystości ciekłe, dołów ustępów nieskanalizowanych o liczbie miejsc nie większej niż 4 i podobnych urządzeń sanitarno-gospodarczych o pojemności do 10 m³ powinna wynosić co najmniej:

1) od okien i drzwi zewnętrznych do pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi oraz do magazynów produktów spożywczych — 15 m;

2) od granicy działki sąsiedniej, drogi (ulicy) lub ciągu pieszego — 7,5 m.

2. W zabudowie jednorodzinnej, zagrodowej i rekreacji indywidualnej odległości, o których mowa w ust. 1, powinny wynosić co najmniej:

1) od okien i drzwi zewnętrznych do pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi — 5 m, przy czym nie dotyczy to dołów ustępowych w zabudowie jednorodzinnej;

2) od granicy działki sąsiedniej, drogi (ulicy) lub ciągu pieszego — 2 m.

3. Odległości pokryw i wylotów wentylacji z dołów ustępów nieskanalizowanych o liczbie miejsc większej niż 4 oraz zbiorników bezodpływowych na nieczystości ciekłe i kompostowników o pojemności powyżej 10 m³ do 50 m³ powinny wynosić co najmniej:

1) od okien i drzwi zewnętrznych do pomieszczeń wymienionych w ust. 1 pkt 1 — 30 m;

2) od granicy działki sąsiedniej — 7,5 m;

3) od linii rozgraniczającej drogi (ulicy) lub ciągu pieszego — 10 m.

4. Właściwy organ w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, w porozumieniu z państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym, może ustalić dla działek budowlanych położonych przy zabudowanych działkach sąsiednich odległości mniejsze niż określone w ust. 1 i 2.

5. Kryte zbiorniki bezodpływowe na nieczystości ciekłe oraz doły ustępowe mogą być sytuowane w odległości mniejszej niż 2 m od granicy, w tym także przy granicy działek, jeżeli sąsiadują z podobnymi urządzeniami na działce sąsiedniej, pod warunkiem zachowania odległości określonych w § 31 i § 36.

6. Odległości zbiorników bezodpływowych na nieczystości ciekłe i kompostowników o pojemności powyżej 50 m³ od budynków przeznaczonych na pobyt ludzi należy przyjmować zgodnie ze wskazaniem ekspertyzy technicznej, przyjętej przez państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego.

§ 37. [Usytuowanie przepływowych, szczelnych osadników podziemnych]

Przepływowe, szczelne osadniki podziemne, stanowiące część przydomowej oczyszczalni ścieków gospodarczo-bytowych, służące do wstępnego ich oczyszczania, mogą być sytuowane w bezpośrednim sąsiedztwie budynków jednorodzinnych, pod warunkiem wyprowadzenia ich odpowietrzenia przez instalację kanalizacyjną co najmniej 0,6 m powyżej górnej krawędzi okien i drzwi zewnętrznych w tych budynkach.

§ 38. [Usytuowanie osadników błota, łapaczy olejów, neutralizatorów ścieków]

Odległość osadników błota, łapaczy olejów mineralnych i tłuszczu, neutralizatorów ścieków i innych podobnych zbiorników od okien otwieralnych i drzwi zewnętrznych do pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi powinna wynosić co najmniej 5 m, jeżeli przepisy odrębne nie stanowią inaczej.

Opinia

Ad 1.–2.

Osadnik oczyszczalni ścieków to zbiornik, do którego trafiają ścieki bytowe w pierwszej fazie sortowania na części stałe i płynne. Jego uciążliwość oraz oddziaływanie na otoczenie są adekwatne do uciążliwości zbiorników bezodpływowych na nieczystości ciekłe. Dlatego projektując jego usytuowanie należy zachować odległości określone w § 36 ust. 1–3 jak dla zbiorników bezodpływowych na nieczystości ciekłe.

1. Dla osadnika oczyszczalni ścieków zaprojektowanej dla budynku użyteczności publicznej lub zamieszkania zbiorowego o poj. do 10 m3 należy zachowywać odległości pokryw i wylotów określone w § 36 ust. 1 WT oraz § 36 ust. 3. Odległości określone w § 36 ust. 2 odnoszą do zabudowy jednorodzinnej, zagrodowej i rekreacji indywidualnej, nie można ich zatem zastosować dla osadnika oczyszczalni ścieków budynku użyteczności publicznej lub zamieszkania

2. Dla osadnika oczyszczalni ścieków zaprojektowanej dla budynku użyteczności publicznej lub zamieszkania zbiorowego o poj. od 10 m3 do 50 m3 należy zachowywać odległości określone w § 36 ust. 3 WT.

Ad 3.

Zgodnie z powyższym odległości dla osadnika oczyszczalni ścieków regulują § 36 i 37 WT.

Użyte w § 38 WT określenie „neutralizatory ścieków i inne podobne zbiorniki”, odnosi się do ścieków innych niż ścieki bytowe. Neutralizacja dotyczy w szczególności procesu zobojętnienia z korektą wartości PH. Odległości zawarte w tym paragrafie dotyczą zatem instalacji nie generującej szczególnie uciążliwych wyziewów.

Uwagi dodatkowe

Lokalizacja i oddziaływanie osadnika przydomowej oczyszczalni ścieków były również tematem opinii nr ZR 177 Zespołu Rzeczoznawców przy Radzie Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP [link].

 
(K.St)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 22 kwietnia 2022 r.

Treść pytania

Zwracam się z prośbą o wydanie informacji w sprawie aktualności wydanej opinii nr ZR 120, dotyczącej sposobu mierzenia wysokości budynku dla budynku z dachem skośnym. Opinia wydana 20 maja 2019 r. przedstawia sposób mierzenia wysokości, w którym „warstwę osłaniającą” rozumie się: „(…) zespół elementów mający charakter powłokowy (warstwa zewnętrzna), pozwalający na wyodrębnienie budynku z przestrzeni zewnętrznej. Nie są to więc jakiekolwiek elementy wewnątrz stropu lub stropodachu a element wierzchni (...)”.

Natomiast Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 14 lipca 2021 r. – II SA/Gd131/21 przedstawia inny sposób mierzenia wysokości budynku – jako że: „Przepis § 6 rozporządzenia jest kluczowy w niniejszej sprawie w tym sensie, że określa precyzyjnie zarówno sposób mierzenia wysokości budynku »od« poziomu terenu, czyli od poziomu terenu przy najniżej położonym wejściu do budynku lub jego części, znajdującym się na pierwszej kondygnacji nadziemnej budynku, jak i sposób mierzenia wysokości budynku »do«, czyli do górnej powierzchni najwyżej położonego stropu, łącznie z grubością izolacji cieplnej i warstwy ją osłaniającej, bez uwzględniania wyniesionych ponad tę płaszczyznę maszynowni dźwigów i innych pomieszczeń technicznych, bądź do najwyżej położonego punktu stropodachu lub konstrukcji przekrycia budynku znajdującego się bezpośrednio nad pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi (...). Wobec braku właściwych ustaleń w planie miejscowym wiążący sposób mierzenia wysokości budynku należało zaczerpnąć z dyspozycji § 6 rozporządzenia, zgodnie z którym wysokość budynku należy mierzyć do górnej powierzchni najwyżej położonego stropu, łącznie z grubością izolacji cieplnej i warstwy ją osłaniającej, bez uwzględniania wyniesionych ponad tę płaszczyznę maszynowni dźwigów i innych pomieszczeń technicznych, bądź do najwyżej położonego punktu stropodachu lub konstrukcji przekrycia budynku znajdującego się bezpośrednio nad pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi. Z treści tego przepisu wynikają dwa możliwe sposoby mierzenia wysokości budynków, zależne od przyjętych rozwiązań architektonicznych, a mianowicie do:

górnej powierzchni najwyżej położonego stropu, łącznie z grubością izolacji cieplnej i warstwy ją osłaniającej (bez uwzględniania wyniesionych ponad tę płaszczyznę maszynowni dźwigów i innych pomieszczeń technicznych) najwyżej położonego punktu stropodachu lub konstrukcji przekrycia budynku znajdującego się bezpośrednio nad pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi. Z projektu budowlanego przedmiotowej inwestycji wynika, że pomieszczenia przewidziane na pobyt ludzi kończą się wraz z zaizolowanym stropem przykrywającym czwartą kondygnację nadziemną. Nad tym stropem zaprojektowano spadziste zadaszenie pokryte dachówką, zgodne z wymogami planu. Przestrzeń ponad stropem nad czwartą kondygnacją nadziemną nie jest przeznaczona na pobyt ludzi. Stanowi pustą, niczym niewykorzystaną wolną przestrzeń. W tej sytuacji górnym punktem pomiaru wysokości zabudowy, zgodnie z treścią § 6 rozporządzenia, winien być strop z izolacją nad ostatnią, czwartą kondygnacją mieszkalną, a nie warstwa osłaniająca dach, którą w tym wypadku stanowi dachówka. Taki sposób mierzenia wysokości budynku byłby prawidłowy, gdyby przestrzeń pomiędzy stropem nad czwartą kondygnacją a kalenicą była przeznaczona na pobyt ludzi. W przypadku niniejszej inwestycji tak nie jest, a w konsekwencji przyjęty sposób mierzenia wysokości zabudowy do warstwy osłaniającej dach, zamiast do górnej powierzchni najwyżej położonego stropu wraz z grubością izolacji znajdującej się na wysokości 11,81 m, jest nieprawidłowy i nie mógł przesądzić o niezgodności parametru wysokości budynków z planem (...).

W związku z powyższym bardzo proszę o informację czy przedmiotowy w/w wyrok może stanowić podstawę do zmiany opinii nr ZR 120 w zakresie sposobu mierzenia wysokości budynku z dachem skośnym.

Podstawa prawna

[1] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, (Dz.U.2019 r. poz. 1065.)

§ 6. [Sposób mierzenia wysokości budynku] Wysokość budynku, służącą do przyporządkowania temu budynkowi odpowiednich wymagań rozporządzenia, mierzy się od poziomu terenu przy najniżej położonym wejściu do budynku lub jego części, znajdującym się na pierwszej kondygnacji nadziemnej budynku, do górnej powierzchni najwyżej położonego stropu, łącznie z grubością izolacji cieplnej i warstwy ją osłaniającej, bez uwzględniania wyniesionych ponad tę płaszczyznę maszynowni dźwigów i innych pomieszczeń technicznych, bądź do najwyżej położonego punktu stropodachu lub konstrukcji przekrycia budynku, znajdującego się bezpośrednio nad pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi.

Opinia

Badając orzecznictwo sądowe dotyczące problemów związanych ze sposobem liczenia wysokości budynku można znaleźć około 20 tysięcy wyroków.

Wyroki te często są rozbieżne – co wynika ze stopnia skomplikowania tematyki, z trudnej i niedoskonałej definicji wysokości budynku, różnych kształtów budynków, różnych ich funkcji a także z położenia budynków w niekoniecznie płaskim terenie.

Tematyka ta może być przykładem użytym w polemice na temat zalet i wad systemów prawa precedensowego. W tym wypadku zasady precedensu stosować nie można.

Absolutnie koniecznie jest dodanie, że właśnie ze względu na jakość definicji określonej w paragrafie 6 WT zapisy miejscowych planów (a także WZ oraz ULCP) zawierają zwykle odmienną definicję wysokości budynku lub znajdują się w nich zapisy o „wysokości zabudowy” (to ostatnie pojęcie zostało szeroko omówione w Komunikacie MPOIA RP nr MP 05 z dnia 20 lipca 2020).

Przy tych wszystkich zastrzeżeniach potwierdza się treść opinii dotyczących sposobów określania wysokości budynków nr ZR72, ZR91 i ZR 120. Jednocześnie zwracamy uwagę, że definicja opisana w § 6 Warunków Technicznych została sformułowana w celu przyporządkowania budynkowi odpowiednich wymagań tego rozporządzenia, co przy szczegółowej analizie przepisu sprowadza się do zapewnienia odpowiedniej odporności ogniowej elementów budynku oraz zabezpieczenia prawidłowej ewakuacji ludzi.

Ze względu na to nie znajduje logicznego uzasadnienia próba mierzenia określonej w planie miejscowym wysokości budynku jedynie do warstwy osłaniającej izolacje cieplną nad pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi zamiast do najwyższego punktu dachu.

W wyniku analizy tak sformułowanej definicji nie możemy dojść do przekonania, że budynki które nie posiadają pomieszczeń na pobyt ludzi w ogóle nie posiadają wysokości. Na pewno nie było to intencją ustawodawcy, ani nie jest w interesie społecznym.

(KD)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 19 kwietnia 2012

Treść pytania

Zwracam się z prośbą o pomoc w interpretacji § 271 ust. 2 „Warunków technicznych”:

Jeżeli jedna ze ścian zewnętrznych usytuowana od strony sąsiedniego budynku lub przekrycie dachu jednego z budynków jest rozprzestrzeniające ogień, wówczas odległość określoną w ust. 1 należy zwiększyć o 50%, a jeżeli dotyczy to obu ścian zewnętrznych lub przekrycia dachu obu budynków — o 100%.

Przypadek 1. Czy jeżeli pierwszy budynek ma zarówno przekrycie dachu oraz ścianę rozprzestrzeniającą ogień a drugi budynek przegrody te posiada jako NRO, to odległość z ustępu 1. powinna być zwiększona tylko o 50%, czy o 100%?

Przypadek 2. Czy jeżeli jeden z budynków ma ścianę rozprzestrzeniającą ogień i przekrycie dachu NRO, a drugi ścianę NRO, a przekrycie rozprzestrzeniające ogień to odległość, o której mowa w ust. 1 powinna być zwiększona tylko o 50%?

Czytając ten przepis dosłownie, warunkiem zwiększenia odległości o 100% pomiędzy budynkami jest to, aby była to ściana–ściana lub dach–dach. W przypadku ściana–dach lub dach–ściana warunek określony w przepisie nie jest spełniony i zwiększenie odległości wynosi tylko 50%. Jedynym wyjaśnieniem, które w tej sytuacji wydaje się być racjonalne to, to że ściana i dach sąsiednich budynków często są na innych poziomach, więc nie tak łatwe jest rozprzestrzenienie ognia pomiędzy dachem a ścianą lub ścianą a dachem.

Podstawa prawna

[1] ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY 1) z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (z późniejszymi zmianami)

§ 271. 2. Jeżeli jedna ze ścian zewnętrznych usytuowana od strony sąsiedniego budynku lub przekrycie dachu jednego z budynków jest rozprzestrzeniające ogień, wówczas odległość określoną w ust. 1 należy zwiększyć o 50%, a jeżeli dotyczy to obu ścian zewnętrznych lub przekrycia dachu obu budynków — o 100%.

Opinia

Użyty w przepisie spójnik „lub” wskazuje na zastosowanie alternatywy, co zgodnie z zasadą logiki — „alternatywa jest prawdziwa, jeżeli co najmniej jeden z jej składników jest prawdziwy” daje wynik: bez względu, czy w rozpatrywanym budynku rozprzestrzeniającym ogień jest dach czy ściana, czy oba elementy naraz, odległość należy zwiększyć o 50%. Zapis o zwiększeniu odległości o 100% jest prostym wynikiem dodawania wcześniej wskazanego współczynnika (50%).

Dla wskazanych przypadków:

1. odpowiedź brzmi 50%, ponieważ tym przypadku przegrody jednego z budynków są przegrodami rozprzestrzeniającymi ogień.
2. odpowiedź brzmi 100%, ponieważ tym przypadku przegrody obu budynków są przegrodami rozprzestrzeniającymi ogień.
3. Uwaga dodatkowa.

Projektując budynek, oprócz literalnej interpretacji przepisów należy uwzględniać także zasady zdroworozsądkowe, dlatego wskazana jest analiza konkretnego przypadku, możliwości rozprzestrzeniania się ognia także pomiędzy różnymi przegrodami (pomiędzy ścianą i dachem).

(ŁS)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 21 marca 2022 r.

Treść pytania

Inwestycja dotyczy zmiany sposobu użytkowania lokalu mieszkalnego o pow. 60 m² na dwa gabinety stomatologiczne w kamienicy zlokalizowanej w strefie ochrony konserwatorskiej. Przed wejściem głównym do ww. kamienicy jest bariera dla osób niepełnosprawnych w postaci stopnia o wys. 10 cm.

Czy powyższy problem braku zapewnienia osobom niepełnosprawnym dostępu do planowanych gabinetów można rozwiązać w następujący sposób:

1. Poprzez budowę małej pochylni i uzgodnienie jej z zarządcą chodnika, konserwatorem zabytków, a także wymaga to uchwały wspólnoty mieszkaniowej. Występuje przy tym problem otwarcia drzwi przez osobę niepełnosprawną – konieczny jest montaż automatyki otwarcia drzwi.

A przy negatywnym stanowisku konserwatora zabytków, zarządcy chodnika lub wspólnoty mieszkaniowej:

2. Poprzez uzyskanie odstępstwa od przepisów techniczno-budowlanych (Prawo budowlane art. 9. ust. 1.)?

lub

3. Poprzez opracowanie ekspertyzy rzeczoznawcy (rzeczoznawców) dla spełnienia wymagań w sposób inny niż określony w Rozporządzeniu WT (§ 2. ust. 2.) i uzgodnienia jej z państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym?

Podstawa prawna

[1] Ustawa – Prawo budowlane (Dz.U. z 2020 r. poz. 1333 z późn. zm.);

Art. 5. 1. Obiekt budowlany jako całość oraz jego poszczególne części, wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając:

[...]

4) niezbędne warunki do korzystania z obiektów użyteczności publicznej i mieszkaniowego budownictwa wielorodzinnego przez osoby niepełnosprawne, o których mowa w art. 1 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r. (Dz.U. z 2012 r. poz. 1169 oraz z 2018 r. poz. 1217), w tym osoby starsze;

Art. 9. 1. W przypadkach szczególnie uzasadnionych dopuszcza się odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych, o których mowa w art. 7. Odstępstwo nie może powodować zagrożenia życia ludzi lub bezpieczeństwa mienia, a w stosunku do obiektów użyteczności publicznej i mieszkaniowego budownictwa wielorodzinnego – ograniczenia dostępności dla potrzeb osób ze szczególnymi potrzebami, o których mowa w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, oraz nie może powodować pogorszenia warunków zdrowotno-sanitarnych i użytkowych, a także stanu środowiska, po spełnieniu określonych warunków zamiennych.

[2] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2019 r. poz. 1065 z późn.zm.);

§ 1. Rozporządzenie ustala warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i związane z nimi urządzenia, ich usytuowanie na działce budowlanej oraz zagospodarowanie działek przeznaczonych pod zabudowę, zapewniające spełnienie wymagań art. 5 i 6 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane.

§ 2. 2. Przy nadbudowie, rozbudowie, przebudowie i zmianie sposobu użytkowania:

1) budynków o powierzchni użytkowej nieprzekraczającej 1000 m²,

[...]

– wymagania, o których mowa w § 1, mogą być spełnione w sposób inny niż określony w rozporządzeniu, stosownie do wskazań ekspertyzy technicznej właściwej jednostki badawczo-rozwojowej albo rzeczoznawcy budowlanego oraz do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, uzgodnionych z właściwym komendantem wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej lub państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym, odpowiednio do przedmiotu tej ekspertyzy.

[...]

4. Dla budynków i terenów wpisanych do rejestru zabytków lub obszarów objętych ochroną konserwatorską na podstawie ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego ekspertyza, o której mowa w ust. 2, podlega również uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków.

[...]

§ 3. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:

[...]

6) budynku użyteczności publicznej – należy przez to rozumieć budynek przeznaczony na potrzeby administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, kultu religijnego, oświaty, szkolnictwa wyższego, nauki, wychowania, opieki zdrowotnej, społecznej lub socjalnej, obsługi bankowej, handlu, gastronomii, usług, w tym usług pocztowych lub telekomunikacyjnych, turystyki, sportu, obsługi pasażerów w transporcie kolejowym, drogowym, lotniczym, morskim lub wodnym śródlądowym, oraz inny budynek przeznaczony do wykonywania podobnych funkcji; za budynek użyteczności publicznej uznaje się także budynek biurowy lub socjalny;

[...]

§ 16. 1. Do wejść do budynku mieszkalnego wielorodzinnego, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej powinny być doprowadzone od dojść i dojazdów, o których mowa w § 14 ust. 1 i 3, utwardzone dojścia o szerokości minimalnej 1,5 m, przy czym co najmniej jedno dojście powinno zapewniać osobom niepełnosprawnym dostęp do całego budynku lub tych jego części, z których osoby te mogą korzystać.

2. Wymaganie dostępności osób niepełnosprawnych, o których mowa w ust. 1, nie dotyczy budynków na terenach zamkniętych, z wyjątkiem budynków, o których mowa w § 3 pkt 6.

[3] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 marca 2019 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (Poz. 595);

§ 14. 3. Dopuszcza się lokalizowanie pomieszczeń, w których jest wykonywana praktyka zawodowa w lokalu mieszkalnym, pod warunkiem zapewnienia wyodrębnienia tego pomieszczenia od pomieszczeń innych użytkowników lokalu.

Opinia

Odpowiadając na zadane trzy pytania:

1. Przedmiotowy problem zapewnienia dostępu osobom niepełnosprawnym do planowanych gabinetów stomatologicznych z pewnością najlepiej jest rozwiązać przez budowę małej pochylni (z montażem automatyki otwarcia drzwi) i uzgodnienie jej z zarządcą chodnika, konserwatorem zabytków i uzyskaniem odpowiedniej uchwały wspólnoty mieszkaniowej.

Z kolei w przypadku negatywnego stanowiska konserwatora zabytków, zarządcy chodnika lub wspólnoty mieszkaniowej dla budowy małej pochylni dla niepełnosprawnych:

2. Nie można uzyskać odstępstwa od przepisów techniczno-budowlanych, gdyż zgodnie z art. 9. ust. 1. Prawo budowlane [1] uzyskane odstępstwo nie może powodować ograniczenia dostępności dla potrzeb osób ze szczególnymi potrzebami, o których mowa w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami.
3. Nie można również uzyskać odstępstwa od Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego, gdyż nie leży to w kompetencjach tego urzędu. Według inspekcji sanitarnej urzędem właściwym do rozstrzygania zapewnienia dostępności dla osób niepełnosprawnych są: Wydział Architektury i organ Nadzoru Budowlanego.

Realizacja ww. odstępstwa powinna odbywać się na postawie § 2. ust. 2. Rozporządzenia MI [2], przy czym należy zauważyć, że w tym konkretnym przypadku wymienieni w Rozporządzeniu MI [2] obaj delegowani przepisem rzeczoznawcy – budowlany oraz do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych nie są właściwymi autorami takiej ekspertyzy technicznej, a generalnie niezwykle trudno jest znaleźć „sposób inny niż określony w rozporządzeniu” zapewnienia osobom niepełnosprawnym dostępu do pomieszczeń, albo są to rozwiązania bardzo kosztowne.

Ponadto kierując się zapisem art. 5 ust. 1 pkt 4 Prawo budowlane [1] „obiekt budowlany jako całość oraz poszczególne części, wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając: niezbędne warunki do korzystania z obiektów użyteczności publicznej [...] przez osoby niepełnosprawne”.

W analizowanym przypadku mamy do czynienia ze zmianą sposobu użytkowania lokalu mieszkalnego na prywatną praktykę lekarską (w zakresie dwóch gabinetów stomatologicznych), przewidzianą do realizacji w budynku mieszkalnym. Gdyby jednak praktyka lekarska miała odbywać się w lokalu mieszkalnym, wówczas odnosząc się do lokalizacji i analizując zapisy rozporządzenia Ministra Zdrowia [3] z dnia 26 marca 2019 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (Dz.U. z 2019 r. poz. 595) § 14. ust. 3 należy zauważyć, iż „dopuszcza się lokalizowanie pomieszczeń, w których jest wykonywana praktyka zawodowa w lokalu mieszkalnym”.

Zatem w przypadku indywidualnej prywatnej praktyki lekarskiej możliwe jest świadczenie usług medycznych w obiekcie mieszkalnym, który z założenia nie musi być dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych, gdyż nie jest to usługa publiczna, z której na mocy Ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych ma prawo skorzystać pacjent.

Jednocześnie zdaniem tutejszego Zespołu Rzeczoznawców należy dążyć do realizacji każdej inwestycji w poszanowaniu potrzeb osób niepełnosprawnych, jedynie na skutek ograniczeń wynikających ze ścisłej ochrony konserwatorskiej i braku możliwości technicznych należy analizować możliwość zapewnienia dostępności w innym sposób lub w innym miejscu.

(KR, KS)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 27 października 2021 r.

Treść pytania

Proszę o opinię w sprawie rozwiązania projektowego dotyczącego ogólnodostępnego pomieszczenia higienicznosanitarnego zaprojektowanego według § 77, § 78, § 79, § 85 a oraz § 86, rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2019 r. poz. 1065 z późn.zm.) przedstawionego na załączonym rysunku, w zakresie czy przedstawiony układ można uznać za prawidłowy do zastosowania w budynku handlowym o powierzchni użytkowej powyżej 1000 m²?

Podstawa prawna

[1] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2019 r. poz. 1065 z późn. zm.).

Odpowiedź

Zaprezentowane rozwiązanie należy uznać za nieprawidłowe, ponieważ zgodnie z § 85a ust. 1 i ust. 2 ww. rozporządzenia Ministra Infrastruktury w budynkach: gastronomii, handlu lub usług o powierzchni użytkowej powyżej 1000 m², (…) powinno znajdować się wydzielone pomieszczenie dostosowane do karmienia i przewijania dzieci. Pomieszczenie do karmienia i przewijania dzieci powinno być wyposażone w umywalkę oraz wentylację spełniającą wymagania przepisów rozporządzenia.

Na rzeczonym rysunku zaprojektowano pomieszczenie higieniczno-sanitarne wyposażone w miskę ustępową i umywalkę wraz z poręczami dostosowanymi do potrzeb osób niepełnosprawnych, pisuar z kratką ściekową podłogową i zaworem ze złączką do węża, oraz strefę wyposażoną w fotel, przewijak i blat, łącząc funkcję toalety ogólnodostępnej z pomieszczeniem do karmienia i przewijania dzieci.

Takie rozwiązanie nie mieści się w definicji powyższego paragrafu, a zaznaczyć należy, że dodatkowe wyposażenie w urządzenia sanitarne takie jak muszla ustępowa i pisuar z punktu widzenia higieny nie powinno być instalowane w miejscu żywienia — karmienia dzieci.

Ponadto w rozwiązaniach projektowych dotyczących dostosowania do potrzeb osób poruszających się na wózkach należy wziąć pod uwagę możliwość dojazdu wózka do drzwi w celu ich bezkolizyjnego otwarcia, co w tym przypadku, przy szerokości korytarza wynoszącej 125 cm jest niemożliwe.

(KR)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 31 sierpnia 2021 r.

Treść pytania

1. Czy balustrada wykonana z odpowiedniego szkła pełnego, bezpiecznego, laminowanego mocowana w loggiach w budynku wysokim powyżej 25 m nad terenem (X i XI piętro) spełnia wymagania balustrady jako pełnej zgodnie z par. 303 ust. 2 Rozporządzenia w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

2. Czy w budynku mieszkalnym czterokondygnacyjnym, z garażem podziemnym (czyli z 1 kondygnacją podziemną), lokalizacja kotłowni gazowej powyżej 60 kW do 2000 kW na parterze, a nie na najwyższej kondygnacji budynku spełni wymogi obecnie obowiązującego rozporządzenia WT (Dz.U. z 2020 r. poz. 1608, 2351), w świetle którego część podziemna budynku to teraz kondygnacja oraz w świetle stanowiska Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej, zgodnie z którym niedopuszczalna jest lokalizacja kotłowni w kondygnacjach podziemnych.

Podstawa prawna

[1] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim winny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2019 r. poz. 1065 z późn. zm.)

Ad. 1

§ 298. 1. Balustrady przy schodach, pochylniach, portfenetrach, balkonach i loggiach nie powinny mieć ostro zakończonych elementów, a ich konstrukcja powinna zapewniać przeniesienie sił poziomych, określonych w Polskiej Normie dotyczącej podstawowych obciążeń technologicznych i montażowych. Wysokość i wypełnienie płaszczyzn pionowych powinny zapewniać skuteczną ochronę przed wypadnięciem osób. Szklane elementy balustrad powinny być wykonane ze szkła o podwyższonej wytrzymałości na uderzenia, tłukącego się na drobne, nieostre odłamki.
(…)

§ 303. 2. W budynku na kondygnacjach położonych powyżej 25 m nad terenem można stosować loggie wyłącznie z balustradami pełnymi. Stosowanie logii powyżej 55 m nad terenem jest zabronione.

Ad. 2

§ 3. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:
(…)

16) kondygnacji — należy przez to rozumieć poziomą część budynku, zawartą pomiędzy powierzchnią posadzki na stropie lub najwyżej położonej warstwy podłogowej na gruncie a powierzchnią posadzki na stropie lub warstwy osłaniającej izolację cieplną stropu, znajdującego się nad tą częścią budynku, przy czym za kondygnację uważa się także poddasze z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi oraz poziomą część budynku stanowiącą przestrzeń na urządzenia techniczne, mającą średnią wysokość w świetle większą niż 2 m; za kondygnację nie uznaje się nadbudówek ponad dachem, takich jak maszynownia dźwigu, centrala wentylacyjna, centrala klimatyzacyjna, obudowa wyjścia z klatki schodowej, kotłownia lub inne pomieszczenia techniczne;

17) kondygnacji podziemnej — należy przez to rozumieć kondygnację zagłębioną poniżej poziomu przylegającego do niej terenu co najmniej w połowie jej wysokości w świetle, a także każdą usytuowaną pod nią kondygnację;

18) kondygnacji nadziemnej — należy przez to rozumieć każdą kondygnację niebędącą kondygnacją podziemną;

(…)

§ 176. 1. Pomieszczenia przeznaczone do instalowania kotłów na paliwa gazowe powinny odpowiadać wymaganiom § 172 oraz innym przepisom rozporządzenia, a także odpowiadać wymaganiom określonym w Polskiej Normie dotyczącej kotłowni wbudowanych na paliwa gazowe o gęstości względnej mniejszej niż 1.
(…)

Kotły na paliwa gazowe o łącznej mocy cieplnej powyżej 60 kW do 2000 kW należy instalować w służącym wyłącznie do tego celu pomieszczeniu technicznym lub w budynku wolno stojącym przeznaczonym wyłącznie na kotłownię.
(…)

Kubatura pomieszczeń z kotłami na paliwa gazowe o łącznej mocy cieplnej do 60 kW oraz z kotłami o mocy cieplnej powyżej 60 kW pobierającymi powietrze z pomieszczeń powinna odpowiadać wymaganiom określonym w § 172.

Kubatura pomieszczeń z kotłami, o których mowa w ust. 4 i 5, z zamkniętą komorą spalania, powinna być określana indywidualnie, przy uwzględnieniu warunków technicznych i technologicznych, a także wymagań eksploatacyjnych.

W pomieszczeniu z zainstalowanymi kotłami, o których mowa w ust. 4 i 5, zabrania się instalowania urządzeń przeznaczonych do pomiaru zużycia gazu.
Do pomieszczeń technicznych z zainstalowanymi kotłami o łącznej mocy cieplnej powyżej 60 kW do 2000 kW, zlokalizowanych w budynku o innym przeznaczeniu niż kotłownia, należy doprowadzić odrębny przewód gazowy, z którego nie mogą być zasilane pozostałe urządzenia gazowe w tym budynku.

[2] Stanowisko Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej z 2012 r „odnośnie dopuszczalnych miejsc lokalizacji w budynkach kotłowni gazowych o mocy od 60 kW do 2000 kW na paliwa gazowe o gęstości względnej mniejszej niż 1”

(…) wyjaśnia się, że kotłownie gazowe o mocy od 60 kW do 2000 kW na paliwa gazowe o gęstości względnej mniejszej niż 1, zgodnie z § 176 ust. 1 i ust. 4 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.), oraz zgodnie z przywołanymi przez ten przepis wymaganiami Polskiej Normy PN-B-02431-1:1999 „Kotłownie wbudowane na paliwa gazowe o gęstości względnej mniejszej niż 1. Wymagania.”, należy instalować w służącym wyłącznie do tego celu pomieszczeniu technicznym lub w budynku wolnostojącym przeznaczonym wyłącznie na kotłownię. Rozpatrywane pomieszczenia techniczne przeznaczone na kotłownie mogą być lokalizowane w nowoprojektowanych budynkach o wysokości do 4 kondygnacji nadziemnych włącznie na kondygnacji najwyższej lub najniższej nadziemnej (parterze). W budynku o liczbie kondygnacji większej niż 4 nadziemne, kotłownię należy lokalizować na najwyższej kondygnacji budynku. Nad pomieszczeniem na najwyższej kondygnacji, w którym będzie zlokalizowana kotłownia powinien być „lekki dach”, swobodnie ułożony na konstrukcji nośnej, wykonany z materiałów niepalnych.

W świetle powyższego niedopuszczalna jest lokalizacja wspomnianych kotłowni o mocy cieplnej od 60 kW do 2000 kW na kondygnacjach podziemnych nowoprojektowanych budynków. (…)

[3] Polska Norma PN-B-02431-1:1999 „Kotłownie wbudowane na paliwa gazowe o gęstości względnej mniejszej niż 1. Wymagania.”

Odpowiedzi

Ad. 1

W § 298. ust. 1 Rozporządzenia MI [1] zawarte są wymogi dla balustrad stosowanych na loggiach gdzie:
konstrukcja powinna zapewniać przeniesienie sił poziomych, określonych w Polskiej Normie dotyczącej podstawowych obciążeń technologicznych i montażowych. Wysokość i wypełnienie płaszczyzn pionowych powinny zapewniać skuteczną ochronę przed wypadnięciem osób. Szklane elementy balustrad powinny być wykonane ze szkła o podwyższonej wytrzymałości na uderzenia, tłukącego się na drobne, nieostre odłamki.

Ponadto zgodnie z § 303. ust. 2 Rozporządzenia MI [1] w budynku na kondygnacjach położonych powyżej 25 m nad terenem można stosować loggie wyłącznie z balustradami pełnymi. Stosowanie logii powyżej 55 m nad terenem jest zabronione.

Obecne możliwości techniczne i materiałowe pozwalają na wykonanie balustrady pełnej z wypełnieniem ze szkła, w której zarówno konstrukcja mocowania, jak i szklane wypełnienie zapewnia przeniesienie sił poziomych, określonych w Polskiej Normie dotyczącej podstawowych obciążeń technologicznych i montażowych, a wysokość i wypełnienie płaszczyzn pionowych zapewniają skuteczną ochronę przed wypadnięciem osób.

W praktyce, z uwagi na wymogi bezpieczeństwa, stosuje się jako wypełnienie balustrady szkło o odpowiedniej grubości, złożone z kilku warstw, hartowane i laminowane (stosowne obliczenia wykonuje producent szkła). Laminowanie ma zapobiec wypadnięciu szkła z ramy (mocowań) balustrady przy pęknięciu (szyby hartowane również mogą ulec pęknięciu). Ponadto niezwykle istotne jest zapewnienie odpowiedniej, ww. wytrzymałości dla każdego elementu tj. ramy w której znajduje się szkło (lub zamocowań bezramowych), wytrzymałości połączenia szkło–metal oraz wytrzymałości zamocowań zestawu do konstrukcji nośnej budynku. Na wszystkie powyższe rozwiązania techniczne należy przedstawić atesty i dopuszczenia, dokumentujące wytrzymałość oraz trwałość zarówno dla poszczególnych elementów, jak i dla całości zestawu. Przedstawione przez producenta atesty i dopuszczenia np.: Krajowa ocena techniczna lub deklaracja zgodności z Polską Normą itp. mają być zgodne z Ustawą z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz.U. 2004 Nr 92 poz. 881, Dz.U. z 2021 r. poz. 1213).

Wniosek:

Wykonana i zamocowana zgodnie z powyższym opisem balustrada z pełnym wypełnieniem szklanym spełnia wymagania balustrady jako pełnej zgodnie z par. 303 ust. 2 Rozporządzenia MI [1].

Ad. 2

Zgodnie ze Stanowiskiem Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej z 2012 r. [2] odnośnie dopuszczalnych miejsc lokalizacji w budynkach kotłowni gazowych o mocy od 60 kW do 2000 kW na paliwa gazowe o gęstości względnej mniejszej niż 1, pomieszczenia techniczne przeznaczone na kotłownie mogą być lokalizowane w nowoprojektowanych budynkach o wysokości do 4 kondygnacji nadziemnych włącznie na kondygnacji najwyższej lub najniższej nadziemnej (parterze). Dodatkowym warunkiem przy lokalizacji ww. kotłowni jest to, aby pomieszczenie techniczne przeznaczone na kotłownię spełniało wymogi § 176 ust. 1 i ust. 4 Rozporządzenia MI [1] oraz wymagania Polskiej Normy PN-B-02431-1:1999 „Kotłownie wbudowane na paliwa gazowe o gęstości względnej mniejszej niż 1. Wymagania.”[3]

Z racji opublikowania Stanowiska Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej [2] w 2012 r dokument ten odnosi się do ówcześnie obowiązującego Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim winny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2012 r. nr 75 poz. 690) w którym istotne dla niniejszej opinii § 176 ust. 1 i ust. 4 mają identyczne brzmienie jak obecnie w Rozporządzeniu MI [1]. Również Polska Norma PN-B-02431-1:1999 [3] nie została obecnie zastąpiona nowszą PN. Odniesienie się w Stanowisku Komendanta Głównego PSP z 2012 r. do nieaktualnych definicji kondygnacji podziemnych (piwnic) nie ma tu żadnego znaczenia. Istotne jest to, że zgodnie ze Stanowiskiem KG PSP [2] niedopuszczalna jest lokalizacja wspomnianych kotłowni o mocy cieplnej od 60 kW do 2000 kW na kondygnacjach podziemnych nowoprojektowanych budynków. Ponadto obecnie, w przypadku kwalifikacji piwnicy jako kondygnacji nadziemnej, można zaprojektować na niej kotłownię gazową — jako na najniższej kondygnacji nadziemnej.

Wniosek:

Z zapisów Stanowiska Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej z 2012 r [2] wynika, że kotłownie gazowe o mocy od 60 kW do 2000 kW na paliwa gazowe o gęstości względnej mniejszej niż 1, mogą być lokalizowane w nowoprojektowanych budynkach o wysokości do 4 kondygnacji nadziemnych zarówno (włącznie) na kondygnacji najwyższej lub najniższej nadziemnej. Równocześnie należy spełnić wymogi § 176 ust. 1 i ust. 4 Rozporządzenia MI [1] oraz Polskiej Normy PN-B-02431-1:1999 [3].

(KS)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 12 sierpnia 2021 r.

Treść pytania

1. Proszę o interpretację przepisów WT dotyczącą lokalizacji od granicy działki miejsca postojowego dla osoby niepełnosprawnej. Starostwo przy wydaniu pozwolenia na budowę kwestionuje usytuowanie miejsca postojowego jw. przy granicy działki twierdząc, że winno znajdować się w odległości 3 m od granicy działki, powołując się na § 19 WT. W wydanym Postanowieniu napisano, że zgodnie § 19 ust. 2 pkt 1a stanowiska postojowe, w tym także stanowisko dla osoby niepełnosprawnej winno być usytuowane w odległości min. 3 m od granicy z działką sąsiednią.

2. W dalszej części autor pytania — z faktu, że Ustawodawca nie wymienia w § 19 WT stanowisk dla osób niepełnosprawnych i ich wymaganej odległości od granicy działki sąsiedniej, a wymienia te stanowiska jedynie w § 20 WT, w kontekście zmniejszenia ich wymaganej odległości od okien budynków — niesłusznie wnioskuje, że Ustawodawca pozwala tym samym na sytuowanie stanowisk postojowych dla osób niepełnosprawnych w dowolnej odległości od granicy działki budowlanej, również przy samej granicy. Czy przy budynku jednorodzinnym z częścią usługową w parterze (mini żłobek) należy sytuować miejsce postojowe dla osoby niepełnosprawnej?

Podstawa prawna

[1] Ustawa Prawo Budowlane tj. z dnia 7 lipca 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 1333 z późniejszymi zmianami)

Art. 3. 2a) (…) budynku mieszkalnym jednorodzinnym – należy przez to rozumieć budynek wolno stojący, albo budynek w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej, służący zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, stanowiący konstrukcyjnie samodzielną całość, w którym dopuszcza się wydzielenie nie więcej niż dwóch lokali mieszkalnych, albo jednego lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego o powierzchni całkowitej nieprzekraczającej 30% powierzchni całkowitej budynku;

[2] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim winny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2019 r. poz. 1065- z późn. zm.)

§ 18. 1. Zagospodarowując działkę budowlaną, należy urządzić, stosownie do jej przeznaczenia i sposobu zabudowy, stanowiska postojowe dla samochodów użytkowników stałych i przebywających okresowo, w tym również stanowiska postojowe dla samochodów, z których korzystają osoby niepełnosprawne.

2. Liczbę stanowisk postojowych i sposób urządzenia parkingów należy dostosować do wymagań ustalonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, z uwzględnieniem potrzebnej liczby stanowisk, z których korzystają osoby niepełnosprawne.

§ 19. 1. Odległość stanowisk postojowych, w tym również zadaszonych, oraz otwartych garaży wielopoziomowych od: placu zabaw dla dzieci, boiska dla dzieci i młodzieży, okien pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi w budynku opieki zdrowotnej, w budynku oświaty i wychowania, w budynku mieszkalnym, w budynku zamieszkania zbiorowego, z wyjątkiem: hotelu, motelu, pensjonatu, domu wypoczynkowego, domu wycieczkowego, schroniska młodzieżowego i schroniska, nie może być mniejsza niż:

1) dla samochodów osobowych:

a) 7 m — w przypadku parkingu do 10 stanowisk postojowych włącznie,

b) 10 m — w przypadku parkingu od 11 do 60 stanowisk postojowych włącznie,

c) 20 m — w przypadku parkingu powyżej 60 stanowisk postojowych;

2) dla samochodów innych niż samochody osobowe:

a) 10 m — w przypadku parkingu do 4 stanowisk postojowych włącznie,

b) 20 m — w przypadku parkingu powyżej 4 stanowisk postojowych.

2. Stanowiska postojowe, w tym również zadaszone, oraz otwarte garaże wielopoziomowe należy sytuować na działce budowlanej w odległości od granicy tej działki nie mniejszej niż:

1) dla samochodów osobowych:

a) 3 m — w przypadku parkingu do 10 stanowisk postojowych włącznie,

b) 6 m — w przypadku parkingu od 11 do 60 stanowisk postojowych włącznie,

c) 16 m — w przypadku parkingu powyżej 60 stanowisk postojowych;

2) dla samochodów innych niż samochody osobowe:

a) 6 m — w przypadku parkingu do 4 stanowisk postojowych włącznie,

b) 16 m — w przypadku parkingu powyżej 4 stanowisk postojowych.

(…)

§ 20. Stanowiska postojowe dla samochodów osobowych, z których korzystają wyłącznie osoby niepełnosprawne, mogą być zbliżone bez żadnych ograniczeń do okien innych budynków. Miejsca te wymagają odpowiedniego oznakowania.

(…)

[3] Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wymagań lokalowych i sanitarnych jakie musi spełniać lokal, w którym ma być prowadzony żłobek lub klub dziecięcy z dnia 10 lipca 2014 r.
(Dz.U. z 2014 r. poz. 925) tj. z dnia 7 grudnia 2018 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 72).

Rozporządzenie określa wymagania lokalowe i sanitarne jakie musi spełniać lokal, w którym ma być prowadzony żłobek lub klub dziecięcy.

Odpowiedzi

Ad 1.

W § 19. Ust. 1 i Ust. 2 Rozporządzenia MI [2] zawarte są wymogi lokalizacji na działkach budowlanych wszystkich rodzajów miejsc postojowych dla wszelkich rodzajów samochodów. Przepis ten, obejmując wszystkie możliwe przypadki parkingów, zawiera również wymogi dotyczące lokalizacji stanowisk postojowych dla osób niepełnosprawnych mimo, że nie są one w nim literalnie wymienione (również odległości wymagane od granicy działki budowlanej).

Kolejny § 20. Rozporządzenia MI [2] w swej treści jedynie dopuszcza: zbliżenie stanowisk postojowych dla samochodów osobowych, z których korzystają wyłącznie osoby niepełnosprawne — bez żadnych ograniczeń do okien budynków. Nie należy z treści § 20. Rozporządzenia MI [2] wyciągać innych wniosków, niż te, które zostały w nim zapisane.

Wniosek:

Zgodnie § 19 ust. 2 pkt 1a Rozporządzenia MI [2] w przypadku parkingu do 10 stanowisk postojowych włącznie – stanowiska postojowe, w tym także stanowisko dla osoby niepełnosprawnej — winny być usytuowane w odległości min. 3 m od granicy z działką sąsiednią.

Ad 2.

Zgodnie z Art. 3.2a Ustawy Prawo Budowlane [1] — lokal użytkowy o powierzchni nieprzekraczającej 30% powierzchni całkowitej budynku mieszkalnego jednorodzinnego nie zmienia charakteru tego budynku.

Projektując zagospodarowanie każdej działki budowlanej, również działki na której przewidziana jest lokalizacja lub przebudowa istniejącego budynku jednorodzinnego z częścią usługową w parterze (np. mini żłobek), należy zgodnie z § 18. Ust 1. Rozporządzenia MI [2] urządzić, stosownie do jej przeznaczenia i sposobu zabudowy, stanowiska postojowe dla samochodów użytkowników stałych i przebywających okresowo w tym również stanowiska postojowe dla osób niepełnosprawnych.

Liczba stanowisk postojowych i sposób urządzenia parkingów zgodnie z § 18. Ust 2. Rozporządzenia MI [2] ma spełniać wymagania zawarte w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, również w zakresie liczby stanowisk postojowych dla osób niepełnosprawnych. Jeżeli jednak w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, albo w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu nie są zawarte wymagania odnośnie liczby stanowisk postojowych i sposobu urządzenia parkingów – sama część usługowa budynku jednorodzinnego np. mini żłobek nie obliguje do wykonania parkingów.

Zgodnie z Rozporządzeniem MPiPS [3] — lokal dostosowany do funkcji żłobka, a w szczególności dla nie więcej niż 25 dzieci nie ma wymagań odnośnie dostępności dla niepełnosprawnych (np. drzwi, korytarz, toaleta itp.), a tym samym zgodnie z ww. Rozporządzeniem nie ma konieczności wykonywania miejsc postojowych dla osób niepełnosprawnych.

Z racji tego, że każda Inwestycja posiada indywidualne cechy, może wystąpić konieczność spełnienia innych przepisów, które nie zostały wymienione w niniejszej opinii.

Wniosek:

Z zapisów Ustawy Prawo Budowlane [1], Rozporządzenia MI [2] oraz Rozporządzenia MPiPS [3] nie wynika konieczność wykonywania miejsc postojowych dla osób niepełnosprawnych przy budynku jednorodzinnym z częścią usługową w parterze (mini żłobek).

W zakresie liczby stanowisk postojowych i sposobu urządzenia parkingów na działce należy spełnić wymagania zawarte w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, albo w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu i ewentualnie wynikające z innych przepisów.

(KS)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 9 lipca 2021 r.

Treść pytania

Jaką klasyfikacją, statutem czy przepisem odnoszącym się do boisk, należy się kierować, projektując budynek (z oknami pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi), na granicy z boiskiem dla dzieci i młodzieży, a jaką na granicy z boiskiem, z którego korzystać będą tylko osoby dorosłe czy seniorzy?

Jak w świetle przepisu § 40 ust. 3 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12.04.2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2019 r. poz. 1065) – dalej r.w.t. rozpatrywać odległości projektowanych obiektów z oknami pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi do istniejącego: boiska w zespole boisk obiektu sportowego – klub sportowy z zespołem boisk, kiedy przepis definiuje odległość do boiska dla dzieci i młodzieży?

Czy w takim przypadku odległość do boiska klubu sportowego nie jest uregulowana przepisami?

Podstawa prawna

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2019 r. poz. 1065 z późn. zm.):

§ 40 [Place zabaw i miejsca rekreacyjne]

3. Odległość placów zabaw dla dzieci, boisk dla dzieci i młodzieży oraz miejsc rekreacyjnych od linii rozgraniczających ulicę, od okien pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi oraz od miejsc gromadzenia odpadów powinna wynosić co najmniej 10 m, przy zachowaniu wymogów § 19 ust. 1 r.w.t.

§ 323. [Ochrona przed hałasem]

1. Budynek i urządzenia z nim związane powinny być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby poziom hałasu, na który będą narażeni użytkownicy lub ludzie znajdujący się w ich sąsiedztwie, nie stanowił zagrożenia dla ich zdrowia, a także umożliwiał im pracę, odpoczynek i sen w zadowalających warunkach.

2. Pomieszczenia w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej należy chronić przed hałasem:

1) zewnętrznym przenikającym do pomieszczenia spoza budynku;

§ 325. [Poziom hałasów i drgań – odpowiednie usytuowanie budynków]

1. Budynki mieszkalne, budynki zamieszkania zbiorowego i budynki użyteczności publicznej należy sytuować w miejscach najmniej narażonych na występowanie hałasu i drgań, a jeżeli one występują i ich poziomy będą powodować w pomieszczeniach tych budynków przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu i drgań, określonych w Polskich Normach dotyczących dopuszczalnych wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach oraz oceny wpływu drgań na budynki i na ludzi w budynkach, należy stosować skuteczne zabezpieczenia.

2. Budynki z pomieszczeniami wymagającymi ochrony przed zewnętrznym hałasem i drganiami należy chronić przed tymi uciążliwościami poprzez zachowanie odpowiednich odległości od ich źródeł, usytuowanie i ukształtowanie budynku, stosowanie elementów amortyzujących drgania oraz osłaniających i ekranujących przed hałasem, a także racjonalne rozmieszczenie pomieszczeń w budynku oraz zapewnienie izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych określonej w Polskiej Normie dotyczącej wymaganej izolacyjności akustycznej przegród w budynkach, oraz izolacyjności akustycznej elementów budowlanych.

§ 326. [Izolacja akustyczna]

1. Poziom hałasu oraz drgań przenikających do pomieszczeń w budynkach mieszkalnych, budynkach zamieszkania zbiorowego i budynkach użyteczności publicznej, z wyłączeniem budynków, dla których jest konieczne spełnienie szczególnych wymagań ochrony przed hałasem, nie może przekraczać wartości dopuszczalnych, określonych w Polskich Normach dotyczących ochrony przed hałasem pomieszczeń w budynkach oraz oceny wpływu drgań na ludzi w budynkach, wyznaczonych zgodnie z Polskimi Normami dotyczącymi metody pomiaru poziomu dźwięku A w pomieszczeniach oraz oceny wpływu drgań na ludzi w budynkach.

2. W budynkach, o których mowa w ust. 1, przegrody zewnętrzne i wewnętrzne oraz ich elementy powinny mieć izolacyjność akustyczną nie mniejszą od podanej w Polskiej Normie dotyczącej wymaganej izolacyjności akustycznej przegród w budynkach oraz izolacyjności akustycznej elementów budowlanych, wyznaczonej zgodnie z Polskimi Normami określającymi metody pomiaru izolacyjności akustycznej elementów budowlanych i izolacyjności akustycznej w budynkach. Wymagania odnoszą się do izolacyjności: 1) ścian zewnętrznych, stropodachów, ścian wewnętrznych, okien w przegrodach zewnętrznych i wewnętrznych oraz drzwi w przegrodach wewnętrznych – od dźwięków powietrznych […].

Opinia zespołu rzeczoznawców

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, pomiędzy placami boiskami dla dzieci i młodzieży a oknami pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi, minimalna odległość wynosi 10 metrów.

Projektując budynek z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi, gdzie w sąsiedztwie zlokalizowane jest boisko dla dzieci i młodzieży, ograniczeniem dla lokalizacji budynku jest § 40 warunków technicznych.

W przypadku boiska z użytkownikami innymi niż wymienieni w warunkach technicznych, § 40 nie ma zastosowania.

Należy jednakże pamiętać, że warunki techniczne w paragrafach 323–327 odnoszą się do ochrony przed hałasem i drganiami, zaliczając pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi do pomieszczeń, które należy zabezpieczyć między innymi przed hałasem zewnętrznym, przenikającym do pomieszczeń spoza budynku. Zadaniem projektanta jest przyjęcie właściwych rozwiązań, które spełniają wszystkie zapisy warunków technicznych.

(MB)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Treść pytania

Proszę o opinię w sprawie rozwiązania projektowego w sanitariatach ogólnodostępnych przedstawionego na załączonym rysunku zgodnie z zapisami rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Podstawa prawna

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim winny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2019 r. poz. 1065 z późn. zm.)
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.)

Opinia zespołu rzeczoznawców

W odpowiedzi należy oprzeć się głównie na rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim winny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, gdyż stosuje się je przy projektowaniu § 2 ust. 1 (Dz.U. z 2019 r. poz. 1065 z późn. zm.)

Przywołane w pytaniu rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, odnosi się do obowiązujących przepisów bhp w zakładach pracy, w szczególności obiektów budowlanych, pomieszczeń pracy i terenu zakładów pracy, a także procesów pracy, pomieszczeń i urządzeń higienicznosanitarnych. § 1 ust 1 (Dz.U. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.),

Przedłożony do oceny poprawności rozwiązania projektowego rysunek dotyczy pomieszczeń higieniczno-sanitarnych ogólnodostępnych, składających się z zespołu ustępów dla kobiet i mężczyzn w budynku użyteczności publicznej.

W rozwiązaniu dla każdego z zespołów zaprojektowano przedsionek izolacyjny, w którym zainstalowano umywalki oraz wydzielone kabiny ustępowe, każda na pełną wysokość w pomieszczeniu, w których zainstalowano muszle ustępowe, a w ustępie dla mężczyzn zapewniono dodatkowe pomieszczenie z pisuarami.

W obu zespołach, projektując kabiny ustępowe zrezygnowano z wydzielenia ich lekkimi ściankami o niepełnej wysokości, o których mowa w § 85 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Infrastruktury (…) miski ustępowe umieszczone w oddzielnych kabinach o szerokości co najmniej 1 m i długości 1,10 m, ze ściankami i drzwiami o wysokości co najmniej 2 m z prześwitem nad podłogą 0,15 m (…), a tym samym z pomieszczenia wydzielającego przestrzeń z toaletami od przedsionka.

W znanych przypadkach faktycznych kabiny ustępowe w zespołach sanitarnych wydzielane są lekkimi ściankami w jednym pomieszczeniu. Stosowanie takich rozwiązań jest archaiczne, wynikające z ograniczonych kiedyś rozwiązań wentylacji mechanicznej pomieszczeń oraz sposobów sprzątania i dezynfekcji podłóg.

Dziś takie rozwiązanie nie tylko z punktu widzenia komfortu użytkownika jest mało intymne, ale mało higieniczne, gdyż podczas spłukiwania miski ustępowej rozpylają się do powietrza mikroskopijne cząsteczki wody wraz z bakteriami i wirusami zawartymi w moczu i kale, które spadają i osiadają na powierzchniach zwykle dotykanych przez użytkowników całego pomieszczenia.

Wydzielenie kabiny ustępowej pełnymi ścianami poprawia komfort użytkowania toalety i zapewnia intymność, tu należy zwrócić uwagę, że w § 85 ust. 2 pkt 5 ww. rozporządzenia Ministra Infrastruktury określając dane liczbowe charakteryzujące wydzielenia kabin ustawodawca posługuje się słowem „co najmniej”, co oznacza nie mniej niż, i nie ogranicza stosowania wyższych parametrów.

Stosując przedsionek, w którym zainstalowane są wyłącznie umywalki, projektant spełnił zapisy, o którym mowa w § 85 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury oraz § 26 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej, a tym samym warunek stosowania pomieszczenia izolującego od strony komunikacji ogólnej, lub innego pomieszczenia został zachowany.

(KR)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Treść pytania

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 w sprawie warunków technicznych, jakim winny odpowiadać budynki i ich usytuowanie – z dnia 8 kwietnia 2019 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 1065 z późniejszymi zmianami)

§134. ust. 1. Instalacje i urządzenia do ogrzewania budynku powinny mieć szczytową moc cieplną określoną zgodnie z Polskimi Normami dotyczącymi obliczania zapotrzebowania na ciepło pomieszczeń, a także obliczania oporu cieplnego i współczynnika przenikania ciepła przegród budowlanych.

Ust. 2. Do obliczania szczytowej mocy cieplnej należy przyjmować* temperatury obliczeniowe zewnętrzne zgodnie z Polską Normą dotyczącą obliczeniowych temperatur zewnętrznych, a temperatury obliczeniowe ogrzewanych pomieszczeń – zgodnie z poniższą tabelą:

[…]

+8°C klatki schodowe w budynkach mieszkalnych*
+20°C pokoje mieszkalne, przedpokoje, kuchnie indywidualne wyposażone w paleniska gazowe lub elektryczne, pokoje biurowe, sale posiedzeń

[…]

*) Dopuszcza się przyjmowanie innych temperatur obliczeniowych dla ogrzewanych pomieszczeń niż jest to określone w tabeli, jeżeli wynika to z wymagań technologicznych.

Załącznik nr 2 wymagania izolacyjności cieplnej

Ściany wewnętrzne:

a) przy ∆ti ≥ 8°C oraz oddzielające pomieszczenia ogrzewane od klatek schodowych i korytarzy*
Współczynnik przenikania ciepła UC(max) [W/(m2 · K)] = 1,00

b) przy ∆ ti < 8°C
Współczynnik przenikania ciepła UC(max) [W/(m2 · K)] = bez wymagań
ti – temperatura pomieszczenia ogrzewanego zgodnie z § 134 ust. 2 rozporządzenia*.

Pytanie

Czy wobec:

podkreślonych powyżej zwrotów „należy przyjmować”* oraz „zgodnie z”*,

nie wymienieniu „korytarzy”* w liście w § 134 ust. 2 rozporządzenia, wymienieniu „korytarzy”*
w załączniku nr 2 do rozporządzenia,

istnieje możliwość kwalifikacji 1) klatki schodowej i/lub 2) korytarza, jako pomieszczeń ogrzewanych oraz przyjęcia dla nich temperatury na poziomie wyższym niż określona w § 134 ust. 2 rozporządzenia. Szczególnie, czy istnieje możliwość przyjęcia dla nich temperatury na poziomie temperatury mieszkań i zastosowania pomiędzy nimi a mieszkaniami przegrody bez wymagań współczynnika ciepła (jak przy ∆ ti < 8°C)?

*Uwaga: w powyższym pytaniu zachowano oryginalne zaznaczenia Autora pytania.

Podstawa prawna

[1] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 w sprawie warunków technicznych, jakim winny odpowiadać budynki i ich usytuowanie — z dnia 8 kwietnia 2019 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 1065
z późniejszymi zmianami)

Przepisy zacytowane powyżej przez autora pytania w tekście pytania

oraz

§ 134. ust. 2. Tabela – wszystkie trzy kolumny

§ 134 ust. 3 Urządzenia zastosowane w instalacji ogrzewczej, o których mowa w przepisie odrębnym dotyczącym efektywności energetycznej, powinny odpowiadać wymaganiom określonym w tym przepisie.

§ 134 ust. 4 Grzejniki oraz inne urządzenia odbierające ciepło z instalacji ogrzewczej powinny być zaopatrzone w regulatory dopływu ciepła. […].

Odpowiedź na pytanie

Analizując postawione pytanie należy sprawdzić, jakie byłyby konsekwencje przyjęcia dla klatki schodowej i/lub korytarza innych temperatur obliczeniowych, niż wskazano w tabeli § 134 ust. 2 Rozporządzenia [1] tj. temperatury = +20°C lub ˃ +12°C?

Należałoby się liczyć z następującymi konsekwencjami związanymi z funkcjami użytkowymi:

Ogrzewanie klatek schodowych i korytarzy może spowodować konieczność zastosowania większej ilości grzejników w klatce schodowej i korytarzu, skutkiem tego będzie mniej miejsca lub klatka schodowa, czy korytarz musiałyby być zaprojektowane jako większe. Może powodować także konieczność zwiększenia mocy cieplnej urządzeń w kotłowni, a co za tym idzie zwiększenie pomieszczenia kotłowni. Przy dużych obiektach mogą to być zmiany bardzo istotne dla budżetu inwestycji, narażając Inwestora na dodatkowe niepotrzebne koszty.
Wyższa temperatura klatek schodowych i korytarzy jest sprzeczna z zakładanym w tabeli § 134 ust. 2 kolumna 2 Rozporządzenia [1] sposobem wykorzystywania pomieszczeń. Może powodować dyskomfort dla użytkowników klatki schodowej i korytarza, którzy musieliby wchodzić po schodach, nierzadko kilka pięter, w okryciach wierzchnich przy temperaturze +20°C (lub ˃ +12°C).

Zgodnie ze słownikiem PWN słowo należy oznacza „trzeba, powinno się,”, bliższe jest rozumieniu jako zobowiązanie, a nie rekomendacja. Słowo „należy” zostało użyte w Rozporządzeniu [1] – 231 razy. Przykładowo:

Rozporządzenie [1]

§ 3. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:

1) zabudowie śródmiejskiej – należy przez to rozumieć zgrupowanie intensywnej zabudowy na obszarze śródmieścia, określonej w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku planu miejscowego w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy;

1a) działce budowlanej – należy przez to rozumieć nieruchomość gruntową lub działkę gruntu, której wielkość, cechy geometryczne, dostęp do drogi publicznej oraz wyposażenie w urządzenia infrastruktury technicznej spełniają wymogi realizacji obiektów budowlanych wynikające z rozporządzenia, odrębnych przepisów i aktów prawa miejscowego;

2) zabudowie jednorodzinnej – należy przez to rozumieć jeden budynek mieszkalny jednorodzinny lub zespół takich budynków, wraz z budynkami garażowymi i gospodarczymi;

3) zabudowie zagrodowej – należy przez to rozumieć w szczególności budynki mieszkalne, budynki gospodarcze lub inwentarskie w rodzinnych gospodarstwach rolnych, hodowlanych lub ogrodniczych oraz w gospodarstwach leśnych;

4) budynku mieszkalnym – należy przez to rozumieć:

a) budynek mieszkalny wielorodzinny,

b) budynek mieszkalny jednorodzinny;

[…]

W tabeli § 134 ust. 2. Rozporządzenia [1] nie została co prawda podana temperatura obliczeniowa korytarzy, ale w nagłówku tej tabeli wpisano, że są to „Przykłady pomieszczeń”, a „Załącznik nr 2 wymagania izolacyjności cieplnej” Rozporządzenia [1] podaje precyzyjnie wymogi dla budowy „Ściany wewnętrznej przy Δti ≥ 8°C oraz oddzielającej pomieszczenia ogrzewane od klatek schodowych i korytarzy”.
Należałoby tutaj zwrócić uwagę na użyte w przepisie słowo „oraz” które wskazuje na konieczność przyjęcia wymaganych parametrów dla klatek schodowych i korytarzy niezależnie od występującej w nich temperatury.

Podsumowanie

Zdaniem autorów opinii, zgodnie z wymogami Rozporządzenia [1] nie należy przyjmować dla klatki schodowej i/lub korytarza projektowanego budynku temperatury na poziomie wyższym niż została ona określona w § 134 ust. 2 Rozporządzenia [1], tak samo jak nie należy zastosować pomiędzy klatką schodową i/lub korytarzem, a mieszkaniami (pomieszczeniami ogrzewanymi) przegrody bez wymaganego współczynnika ciepła. Równocześnie takie działanie nie jest spójne z zakładanym w tabeli § 134 ust. 2, kolumna 2 Rozporządzenia [1] sposobem wykorzystywania pomieszczeń i powoduje opisane powyżej konsekwencje.

(KS)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Treść pytania

Zwracam się do Państwa z prośbą o pomoc w zakresie wykładni prawnej i interpretacji § 232, ust. 6 (ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY) z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Dz.U. 2019.1065 tj. z dnia 2019.06.07; wersja obowiązująca od 25 grudnia 2020 r.), a w szczególności zapisu cyt.: (...) takim jak luksfery, cegła szklana lub inne przeszklenie (...).

W trakcie mojej praktyki zawodowej wielokrotnie napotykam się w Wydziale Architektury Starostwa Powiatowego (…) na trudności interpretacyjne tego zapisu, przy projektowaniu otworów okiennych (projektowanych w wymaganej klasie odporności ogniowej, zgodnie z § 232, ust. 6) w ścianie oddzielenia przeciwpożarowego dla budynku zlokalizowanego w odległości mniejszej niż 4 m od granicy sąsiedniej. (…) Urzędnicy twierdzą, że nie mam takiego prawa i systematycznie grożą mi wydaniem decyzji odmownej lub ewentualnie dopuszczają wypełnienie otworów pustakami szklanymi.

Bardzo proszę o pomoc w tej sprawie i wydanie opinii, która będzie dla mnie odniesieniem do dalszych działań. Niestety zapisy warunków technicznych dla urzędników nie są jednoznaczne. Zwracam się z prośbą o wydanie opinii odnośnie prawidłowości przyjętych rozwiązań dot. usytuowania elementów budynku w zbliżeniu do działki sąsiedniej.

Podstawa prawna

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2019 poz. 1065). USTAWA z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane Dz.U. 1994 Nr 89 poz. 414

§ 12

1. Jeżeli z przepisów § 13, 19, 23, 36, 40, 60 i 271-273 lub przepisów odrębnych określających dopuszczalne odległości niektórych budowli od budynków nie wynikają inne wymagania, budynek na działce budowlanej należy sytuować w odległości od granicy tej działki w odległości nie mniejszej niż:

1) 4 m — w przypadku budynku zwróconego ścianą z oknami lub drzwiami w stronę tej granicy;

2) 3 m — w przypadku budynku zwróconego ścianą bez okien i drzwi w stronę tej granic.

2. Sytuowanie budynku w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, dopuszcza się w odległości 1,5 m od granicy lub bezpośrednio przy tej granicy, jeżeli plan miejscowy przewiduje taką możliwość.

3. Dopuszcza się, uwzględniając przepisy odrębne oraz przepisy § 13, 19, 23, 36, 40, 60 i 271-273, sytuowanie budynku bezpośrednio przy granicy działki budowlanej, jeżeli będzie on przylegał swoją ścianą do ściany budynku istniejącego na sąsiedniej działce oraz jego wysokość będzie zgodna z obowiązującym na danym terenie planem miejscowym lub decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

4. W zabudowie jednorodzinnej i zagrodowej, uwzględniając przepisy odrębne oraz przepisy § 13, 19, 23, 36, 40, 60 i 271-273, dopuszcza się:

1) budowę budynku ścianą bez okien i drzwi bezpośrednio przy granicy działki budowlanej lub w odległości mniejszej niż określona w ust. 1 pkt 2, lecz nie mniejszej niż 1,5 m, na działce budowlanej o szerokości 16 m lub mniejszej;

2) nadbudowę budynku istniejącego, usytuowanego w odległości mniejszej niż określona w ust. 1 od granicy tej działki budowlanej, o nie więcej niż jedną kondygnację, przy czym w nadbudowanej ścianie, zlokalizowanej w odległości mniejszej niż 4 m od granicy, nie może być okien i drzwi;

3) budowę budynku gospodarczego lub garażu o długości nie większej niż 6,5 m i wysokości nie większej niż 3 m bezpośrednio przy granicy działki budowlanej lub w odległości nie mniejszej niż 1,5 m ścianą bez okien i drzwi.

5. Usytuowanie budynku na działce budowlanej w sposób, o którym mowa w ust. 2-4, powoduje objęcie sąsiedniej działki obszarem oddziaływania obiektu w rozumieniu art. 3 pkt 20 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane.

6. Odległość od granicy działki budowlanej nie może być mniejsza niż:

1) 1,5 m do okapu lub gzymsu zwróconego w stronę tej granicy, a także do balkonu, daszku nad wejściem, galerii, tarasu, schodów zewnętrznych, rampy lub pochylni – z wyjątkiem pochylni przeznaczonych dla osób niepełnosprawnych;

2) 4 m do okna umieszczonego w dachu zwróconego w stronę tej granicy.

7. W przypadkach, o których mowa w ust. 2 i 4, dopuszcza się zmniejszenie odległości okapu zwróconego w stronę granicy działki budowlanej do 1 m.

8. Budynek inwentarski lub budynek gospodarczy, uwzględniając przepisy odrębne oraz zawarte w § 13, 60 i 271-273, nie może być sytuowany ścianą z oknami lub drzwiami w odległości mniejszej niż 8 m od ściany istniejącego na sąsiedniej działce budowlanej budynku mieszkalnego, budynku zamieszkania zbiorowego lub budynku użyteczności publicznej, lub takiego, dla którego istnieje ostateczna decyzja o pozwoleniu na budowę, z zastrzeżeniem ust. 4 pkt 3.

9. Odległości podziemnej części budynku, a także budowli podziemnej spełniającej funkcje użytkowe budynku, znajdujących się całkowicie poniżej poziomu otaczającego terenu, od granicy działki budowlanej nie ustala się.

10. Zachowanie odległości, o których mowa w ust. 1-9, nie jest wymagane w przypadku, gdy sąsiednia działka jest działką drogową.

Odpowiedź

W pytaniu o relację ściany z oknem z działką sąsiednią, określenie „działka sąsiednia” uznano za nieścisłość wynikającą najprawdopodobniej z nawiązania do starszej wersji przepisów. Obecne przepisy odnoszą się do granicy „działki budowlanej” i do takiego sformułowana odnosi się niniejsza opinia.

Do rozstrzygnięcia omawianej wątpliwości kluczowe jest ustalenie, czy zmniejszenie minimalnych odległości budynku od granicy działki budowlanej (zabudowanej lub niezabudowanej) określonych w § 271-273 z zastosowaniem rozwiązań zastępczych, wskazanych z przepisach pożarowych – można również zastosować bezpośrednio do § 12. Analizując to zagadnienie, należy zauważyć, że regulacje unormowane w § 12 określają minimalne odległości, związane z koniecznością zachowania norm społecznych, funkcjonujących w naszym kręgu cywilizacyjnym i kulturowym oraz w celu zachowania zgodności z pozostałymi przepisami. Natomiast przepisy zawarte w § 13, § 19, § 23, § 36, §40, § 60 i § 271-273 odnoszą się do szczególnych przypadków, w których należy dostosować się do określonych rozwiązań lub do szczególnego, zwiększonego oddziaływania obiektów budowlanych na sąsiednią działkę budowlaną lub budynki. Również przepis zawarty w § 232 odnosi się konkretnie do warunków wykonania ściany „oddzielenia pożarowego” i nie pełni on funkcji normalizującej relacje z granicą działki budowlanej.

Wskazana w § 12 odległość ściany z oknem od granicy działki budowlanej, wynosząca 4 m, wskazuje umowny dystans społeczny, umożliwiający zachowanie minimum prywatności i intymności użytkowników budynku. Odległość ta ma przyczynić się nie tylko do ograniczenia oddziaływania pożarowego, ale także separacji zapachów, dźwięków, wglądu przez okno w relacji do granicy działki i odwrotnie. Projektant powinien zagwarantować użytkownikom budynku jak i sąsiadom lub osobom postronnym (w terenie ogólnodostępnym) minimalny dystans. Nie podlega wątpliwości, że przestrzeń taka jest konieczna dla budowania właściwej relacji międzyludzkiej. Zmniejszenie tego dystansu powoduje negatywne oddziaływanie, a nawet może prowadzić do sytuacji konfliktowych.

Zastosowanie okna w budynku lokalizowanym w odległości mniejszej niż 4 m od granicy działki może mieć istotny wpływ na możliwość zabudowy działek sąsiednich. Okno (OKNO — zgodnie z publikacją ITB jako „element wbudowany w otwór usytuowany w ścianie między dwoma stropami, złożony z ram okiennych względnie otwieranych skrzydeł z wypełnieniem ze szkła albo innych materiałów”) jest szczególnym elementem budynku, dlatego regulacje Rozporządzenia często odnoszą się do relacji z nim. Nie może ono być przesłaniane, nadmiernie zacienione (w określonych okolicznościach). Nieprzypadkowo miejsca postojowe, które można lokalizować w odległości 3 m od granicy, równocześnie muszą być lokalizowane w odległości 7 m od okien. Ten przypadek wskazuje, że zachowanie jednego przepisu nie oznacza zgodności z prawem, ponieważ regulacje są współzależne. Przyjmowanie tylko jednego parametru wg. którego okno mogłoby być usytuowane w odległości mniejszej niż 4 metry od granicy działki budowlanej może skutkować złamaniem innych regulacji, a także w znaczący sposób ograniczyłoby możliwości zabudowy na działce sąsiedniej.

W omawianym wypadku organy administracji architektoniczno-budowlanej we właściwy sposób wypełniły swoją funkcję, opisaną w art. 6 i 7 KPA, dokonując niezbędnego wyjaśnienia stanu, badając czy projektowana zabudowa będzie skutkować negatywnym oddziaływaniem. Stanowisko urzędu zgodne jest także z orzecznictwem sądowym w tym zakresie.

Równocześnie do omawianej sprawy należy dodać następujące uwagi:

Niewyjaśniony jest problem różnicy w rozumieniu zwrotu „ściana z oknem” oraz „okno w ścianie” w relacji do granicy z działką budowlaną, w przypadku, gdy oba te elementy (ściana i granica) nie są równoległe.

Należy zwrócić uwagę na wprowadzoną zmianę z przepisach w roku 2017, kiedy zmieniono wyrażenie „bez otworów okiennych lub drzwiowych” na „bez okien i drzwi”:

• 2009 [link]
• 2017 [link] co pozwala na uznanie luksferów za wypełniające otwór okienny, choć same nie są oknem.
  

Zacytowany przez autora pytania przepis § 232 pkt. 6 nie jest przepisem martwym. Pozwala na zastosowanie okna (o określonych parametrach) w ścianie oddzielenia pożarowego i zbliżenie ściany z oknem do wartości 4 m od granicy działki budowlanej (zamiast 6 m lub 8 m), zbliżenie do innego budynku itd.

W ścianie, w odległości mniejszej niż 4 m od granicy działki budowlanej, nie może znaleźć się nic, co można by uznać za „okno”, równocześnie ściana z zastosowaniem rozwiązań przepuszczających światło powinna spełniać parametry „ściany”, czyli musi posiadać, między innymi, odpowiedni współczynnik izolacyjności termicznej i akustycznej oraz (jeśli jest wymagana) odporności ogniowej.

Niniejsza opinia nie odnosi się do przypadków zabudowy istniejącej, ze ścianą z oknem, w odległości mniejszej niż 4 m do granicy działki budowlanej podlegającej rozbudowie, przebudowie lub nadbudowie, a także zabudowy na terenie wpisanym do rejestru zabytków i innych szczególnych przypadków, wymagających konieczności zastosowania rozwiązań zamiennych, w nawiązaniu do wyników ekspertyz i uzgodnień z właściwym komendantem wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej lub Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym.

Nie może być nazwane oknem przeszklenie, które nie zapewnia widoku, jak i nie jest otwieralne, a więc nie spełnia równorzędnych funkcji okna (zgodnie z wyrokiem NSA: z dnia 25 maja 2016r, sygn. akt II OSK 2333/14; z dnia 7 lipca 2015 r., sygn. akt II OSK 3093/13 oraz z dnia 13 stycznia 2006 r., sygn. akt II OSK 1275/05).

(KD)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Treść zapytania

Czy istniejące połączenie komunikacyjne obsługujące garaż, znajdujący się na działce nr 1 należy rozpatrywać w kontekście zapewnienia dojścia i dojazdu po przebudowie i rozbudowie istniejącego garażu na część mieszkalną — dom jednorodzinny.

Działka nr 1 posiada istniejący system komunikacji — wydzieloną drogę, będącą częścią działki o zmiennej szerokości od ok. 5,0 m do ok. 3,5 m, obsługującą istniejący garaż w zakresie dojścia i dojazdu. Wydłużona część działki obsługuje także dwa inne budynki, graniczące z działką nr 1 w zakresie dojścia i dojazdu, wpisem do księgi wieczystej — polegająca na prawie przejazdu, przechodu.

Działka nr 1 posiada bezpośredni dostęp do drogi publicznej poprzez drogę serwisową będącą we władaniu Miejskim — potwierdzony oświadczeniem zarządu drogi.

Wątpliwości budzi, czy stan zastany w kontekście przebudowy i rozbudowy istniejącego garażu na część mieszkalną, powinien być rozpatrywany przez organ wydający pozwolenie na budowę w zakresie niespełnienia paragrafu 14 WT.

Podstawa prawna

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie:

§ 14

Do działek budowlanych oraz do budynków i urządzeń z nimi związanych należy zapewnić dojście i dojazd umożliwiający dostęp do drogi publicznej, odpowiednie do przeznaczenia i sposobu ich użytkowania oraz wymagań dotyczących ochrony przeciwpożarowej, określonych w przepisach odrębnych. Szerokość jezdni stanowiącej dojazd nie może być mniejsza niż 3 m.
Dopuszcza się zastosowanie dojścia i dojazdu do działek budowlanych w postaci ciągu pieszo-jezdnego, pod warunkiem że ma on szerokość nie mniejszą niż 5 m, umożliwiającą ruch pieszy oraz ruch i postój pojazdów.
Do budynku i urządzeń z nim związanych, wymagających dojazdów, funkcję tę mogą spełniać dojścia, pod warunkiem że ich szerokość nie będzie mniejsza niż 4,5 m.
Dojścia i dojazdy do budynków, z wyjątkiem jednorodzinnych, zagrodowych i rekreacji indywidualnej, powinny mieć zainstalowane oświetlenie elektryczne, zapewniające bezpieczne ich użytkowanie po zapadnięciu zmroku.

§ 15

Szerokość, promienie łuków dojazdów, nachylenie podłużne i poprzeczne oraz nośność nawierzchni należy dostosować do wymiarów gabarytowych, ciężaru całkowitego i warunków ruchu pojazdów, których dojazd do działki budowlanej i budynku jest konieczny ze względu na ich przeznaczenie, zgodnie z warunkami określonymi w przepisach odrębnych.
Dojścia służące równocześnie do ruchu pojazdów gospodarczych i uprzywilejowanych o masie całkowitej do 2,5 tony powinny mieć nawierzchnię o nośności co najmniej dostosowanej do masy tych pojazdów.

§ 16

Do wejść do budynku mieszkalnego wielorodzinnego, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej powinny być doprowadzone od dojść i dojazdów, o których mowa w § 14 ust. 1 i 3, utwardzone dojścia o szerokości minimalnej 1,5 m, przy czym co najmniej jedno dojście powinno zapewniać osobom niepełnosprawnym dostęp do całego budynku lub tych jego części, z których osoby te mogą korzystać.

§ 21

(…)

Stanowiska postojowe i dojazdy manewrowe dla samochodów powinny mieć nawierzchnię utwardzoną lub co najmniej gruntową stabilizowaną, ze spadkiem zapewniającym spływ wody.
(…)

Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane

Art. 5

Obiekt budowlany jako całość oraz jego poszczególne części, wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając:

9) poszanowanie, występujących w obszarze oddziaływania obiektu, uzasadnionych interesów osób trzecich, w tym zapewnienie dostępu do drogi publicznej;

Art. 35

Przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę lub odrębnej decyzji o zatwierdzeniu projektu zagospodarowania działki lub terenu oraz projektu architektoniczno-budowlanego organ administracji architektoniczno-budowlanej sprawdza:
(…)

2) zgodność projektu zagospodarowania działki lub terenu z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi;

Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o Planowaniu i Zagospodarowaniu Przestrzennym

Art. 2

14) „dostępie do drogi publicznej” — należy przez to rozumieć bezpośredni dostęp do tej drogi albo dostęp do niej przez drogę wewnętrzną lub przez ustanowienie odpowiedniej służebności drogowej;

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 lipca 2009 r. w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych

§ 12

Drogę pożarową o utwardzonej nawierzchni, umożliwiającą dojazd pojazdów jednostek ochrony przeciwpożarowej do obiektu budowlanego o każdej porze roku, należy doprowadzić do:

1) budynku zawierającego strefę pożarową zakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL I lub ZL II;

2) budynku należącego do grupy wysokości: średniowysoki, wysoki lub wysokościowy, zawierającego strefę pożarową zakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL III, ZL IV lub ZL V;

3) budynku zawierającego strefę pożarową produkcyjną lub magazynową oraz do strefy pożarowej poza budynkiem, obejmującej urządzenia technologiczne, plac składowy lub wiatę, jeżeli gęstość obciążenia ogniowego wymienionych stref pożarowych przekracza 500 MJ/m² i zachodzi co najmniej jeden z warunków:

a) powierzchnia strefy pożarowej przekracza 1 000 m²,

b) występuje pomieszczenie zagrożone wybuchem;

4) budynku zawierającego strefę pożarową produkcyjną lub magazynową o gęstości obciążenia ogniowego poniżej 500 MJ/m2 o powierzchni przekraczającej 20 000 m2;

5) budynku niskiego:

a) zawierającego strefę pożarową zakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL III o powierzchni przekraczającej 1 000 m2, obejmującą kondygnację nadziemną inną niż pierwsza, lub

b) zawierającego strefę pożarową zakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL V i mającego ponad 50 miejsc noclegowych;

6) obiektu budowlanego innego niż budynek, przeznaczonego do użyteczności publicznej lub zamieszkania zbiorowego, w którym przewiduje się możliwość jednoczesnego przebywania w strefie pożarowej ponad 50 osób;

7) stanowiska czerpania wody do celów przeciwpożarowych.

Opinia

Z treści § 14 ust. 1 WT wynika, że w przypadku projektowania bądź istnienia garażu lub miejsca postojowego obsługującego dom jednorodzinny, należy zapewnić dojazd o szerokości jezdni min. 3,0 m. Zapis ten jednak nie wyklucza możliwości poruszania się pieszych po jezdni — określa jedynie minimalną szerokość niezbędną dla ruchu pojazdów.

Szerokości łączonego dojścia i dojazdu (ciągu pieszo-jezdnego) oraz dojścia o funkcji dojazdu — wymienione w § 14 ust. 2 i 3 WT, są jedynie rozwiązaniami alternatywnymi, nie mającymi obligatoryjnego zastosowania dla inwestycji (na co wskazują sformułowania „dopuszcza się” i „mogą spełniać”, zawarte w w/w przepisach).

Minimalna szerokość utwardzonego dojścia, przywołana w § 16 WT, nie dotyczy zabudowy jednorodzinnej. Nie ma zatem podstaw do określenia, bądź narzucenia takiej minimalnej szerokości dla budynków mieszkalnych jednorodzinnych.

Rozporządzenie WT nie narzuca także parametrów nośności jezdni, ani rodzaju materiałów lub technologii, zgodnie z którymi musi być ona wykonana. Należy zatem przyjąć – na podstawie zapisu 15 ust. 1 WT – że dojazd można zapewnić po powierzchni posiadającej nośność dostosowaną do ruchu pojazdów, które mają się na niej poruszać.

Z przepisów dotyczących ochrony przeciwpożarowej wynika, że do budynków mieszkalnych jednorodzinnych, garażowych i gospodarczych (a także części budynków wielorodzinnych, użyteczności publicznej i przemysłowych) nie jest wymagane doprowadzenie drogi pożarowej.

Z punktów powyżej wynika zatem, że teren o szerokości 3,0 m, np. w formie fragmentu działki obciążonej służebnością, o powierzchni odpowiednio utwardzonej, należy uznać za wystarczające spełnienie wymagań 14 stawianych dojazdowi i dojściu do domu jednorodzinnego i związanych z nim urządzeń.

W sytuacji przedstawionej na wstępie, istniejący dojazd zapewniał już wcześniej połączenie komunikacyjne pomiędzy garażem, a drogą publiczną (poprzedzoną drogą wewnętrzną) i ten stan rzeczy nie ulega zmianie. Stąd też istniejące rozwiązanie dojazdu i dojścia jest wystarczające do obsługi planowanej inwestycji i zgodne ze wszystkimi obowiązującymi przepisami.

(GL, PC, OJ)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 15 marca 2021 r.

Zgodnie z definicją, zawartą w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Dz.U. 2019.1065 tj. z dnia 07.06.2019 r.: § 3, ust. 22 — ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o terenie biologicznie czynnym, należy przez to rozumieć teren o nawierzchni urządzonej w sposób zapewniający naturalną wegetację roślin i retencję wód opadowych, a także 50% powierzchni tarasów i stropodachów z taką nawierzchnią oraz innych powierzchni zapewniających naturalną wegetację roślin, o powierzchni nie mniejszej niż 10 m2, oraz wodę powierzchniową na tym terenie; możemy uznać, że obecnie występują trzy sposoby realizacji terenu biologicznie czynnego na działce, tj.:

1. na części działki budowlanej – w 100%,
2. na dachach i tarasach – w 50%
oraz
3. na innych powierzchniach
Nie musi być to teren z nawierzchnią ziemną, ani grunt rodzimy (jak było ujęte w definicjach z lat poprzednich), obecnie wymagana jest nawierzchnia zapewniająca naturalną wegetację roślin i retencje wód opadowych.

Stoimy na stanowisku, że takie parametry spełnia również ścieżka np. wysypana żwirem, urządzona zarówno na poziomie działki jak i na dachu czy tarasie jako dostęp do urządzeń tam zamontowanych.

Uważamy, że uzyskanie nawierzchni wymienionej w pkt 1, urządzonej w sposób zapewniający naturalną wegetację roślin i retencję wód opadowych poprzez zastosowanie geokraty lub innych sposobów wzmacniania nawierzchni z roślinnością na przykład netturf, przyjmując do obliczeń ilość deklarowaną przez dostawcę danego sytemu – jest spełnieniem zapisów z definicji.

Na dachach i tarasach z pkt 2 stosuje się dwa rodzaje upraw. Jest to zieleń intensywna i ekstensywna. Stoimy na stanowisku, że każda z nich spełnia wymagania przytoczonej definicji. Zieleń intensywna wymaga odpowiedniego podłoża (wyższych warstw gleby, niż w systemie ekstensywnym), które pozwala na nasadzenia krzewów i małych drzew. Zieleń ekstensywna to trawa, rozchodniki lub inne rośliny o płytkim systemie korzeniowych, możliwe do uprawy przy zastosowaniu min. 10 cm warstwy zapewniającej naturalną wegetację.

Za inne powierzchnie, wymienione w pkt 3 rozumiemy powszechnie stosowane rozwiązanie, jakim jest zieleń wertykalna pod warunkiem zapewnienia jej naturalnej wegetacji roślin i retencji wody. Umieszczenie roślin wertykalnie, na elementach pionowych w doniczkach, przy zastosowaniu nawodnienia rozsączonego do poszczególnych elementów spełnia wymagania dla terenu biologicznie czynnego, wymienionego w definicji.

Zwracamy uwagę na fakt, że w związku z możliwością zaliczenia do terenu biologicznie czynnego w ilości 50% stropodachów i tarasów, bilans współczynników powierzchni terenu biologicznie czynnego do współczynnika powierzchni objętej zabudową niekoniecznie musi, a nawet nie powinien, dawać rezultatu w postaci 100% analizowanej działki budowlanej (wyrok Sądu NSA z 26.05.2011 r., II OSK 910/10)

Uzasadnienie

Po raz pierwszy wprowadzono definicję powierzchni terenu biologicznie czynnej w roku 2002 w tekście jednolitym rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12.04.2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie — Dz.U.02.75.690. Wówczas definicja brzmiała:

22) powierzchni terenu biologicznie czynnej — należy przez to rozumieć grunt rodzimy oraz wodę powierzchniową na terenie działki budowlanej, a także 50% sumy powierzchni tarasów i stropodachów o powierzchni nie mniejszej niż 10 m2 urządzonych jako stałe trawniki lub kwietniki na podłożu zapewniającym im naturalną wegetację.

Od 14 czerwca 2009 roku zapis definicji uległ zmianie na:

22) terenie biologicznie czynnym — należy przez to rozumieć teren z nawierzchnią ziemną, urządzoną w sposób zapewniający naturalną wegetację, a także 50%, powierzchni tarasów i stropodachów z taką nawierzchnią, nie mniejszą jednak niż 10 m2, oraz wodę powierzchniową na tym terenie.

W poprzednich latach definicje, używające określeń: grunt rodzimy lub nawierzchnia ziemna pozwalały na zaliczenie do powierzchni biologicznie czynnej tylko terenu pokrytego ziemią. Podejście do tematu uległo zmianie po wprowadzeniu nowego brzmienia definicji, która dodatkowo została rozszerzona o powierzchnie inne, wcześniej nie ujęte w możliwościach stosowania. I tak od 1 stycznia 2018 r. uznajemy, że za teren biologicznie czynny należy (…) rozumieć teren o nawierzchni urządzonej w sposób zapewniający naturalną wegetację roślin i retencję wód opadowych, a także 50% powierzchni tarasów i stropodachów z taką nawierzchnią oraz innych powierzchni zapewniających naturalną wegetację roślin, o powierzchni nie mniejszej niż 10 m², oraz wodę powierzchniową na tym terenie; obecnie zapis nie uległ zmianie, dziennik ustaw obowiązujący to Dz.U. 2019.1065 tj. z dnia 07.06.2019 r.

(IP)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 1 marca 2021 r.

Treść pytania

Zwracam się z prośbą o wydanie opinii odnośnie normy PN-B-10425:2019-09. Kominy – Przewody kominowe dymowe, spalinowe i wentylacyjne murowane — Wymagania i badania. (Norma zastąpiła normę PN-B-10425:1989.)

Podczas analizy możliwości zabudowy działki inwestycyjnej, natknęłam się na następujący problem:

W sąsiedztwie działki inwestycyjnej znajduje się istniejąca niska zabudowa jednorodzinna. Dopuszczalna wysokość projektowanego budynku uzależniona jest m.in. od kominów istniejących budynków sąsiednich, a zależności te określa Polska Norma PN-B-10425:2019-09. Kominy — Przewody kominowe dymowe, spalinowe i wentylacyjne murowane — Wymagania i badania. Zgodnie z zapisami tej normy, wysokość przeszkody (którą w tym przypadku będzie stanowił nowo projektowany budynek), wykreśla się przy pomocy linii położonej pod kątem 12 st, w górę od spodu wylotów przewodów kominowych. I tu napotykam na problem związany z nowelizacją normy kominowej wprowadzonej w 2019 roku. Dotychczasowa norma ograniczała zasięg oddziaływania przeszkody do 10 m odległości od komina, co było w praktyce zupełnie zasadne.

Nowa norma mówi tylko o odległości większej niż 3 m — czyli de facto od 3 m do nieskończoności, co powoduje konieczność brania pod uwagę istniejących kominów niskich budynków znacznie odległych od inwestycji.

W praktyce uniemożliwia to budowę wyższego budynku, a w tym konkretnym przypadku, gdzie obowiązujący MPZP nie pozwala na wprowadzanie zabudowy niższej niż 18,0 m, dyskwalifikuje działkę do zabudowy.

Poniżej cytuję fragmenty norm:

Zgodnie z nową normą PN-B-10425:2019-09: w punkcie 4.4.1 cyt. W przypadku kominów znajdujących się w odległości większej niż 3,00 m od krawędzi przeszkody, wyloty przewodów kominowych powinny znajdować się co najmniej na poziomie płaszczyzny poprowadzonej pod kątem 12 st. od krawędzi przeszkody w dół.

Zgodnie z nieaktualną już normą PN-B-10425:1989: w punkcie 3.3.2.1. cyt. Przy usytuowaniu komina obok elementu budynku stanowiącego przeszkodę (zasłonę), dla prawidłowego działania przewodów, ich wyloty powinny znajdować się ponadto: a) ponad płaszczyzną wyprowadzoną pod kątem 12 st. W dół od poziomu najwyższej przeszkody (zasłony) dla kominów znajdujących się w odległości od 3 do 10 m od tej przeszkody przy dachach stromych (rys. 4c).

Podstawa prawna

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2019 poz. 1065).

§ 140. 1. (...) Przewody (kanały) kominowe w budynku: wentylacyjne, spalinowe i dymowe, prowadzone w ścianach budynku, w obudowach, trwale połączonych z konstrukcją lub stanowiące konstrukcje samodzielne, powinny mieć wymiary przekroju, sposób prowadzenia i wysokość, stwarzające potrzebny ciąg, zapewniający wymaganą przepustowość, oraz spełniające wymagania określone w Polskich Normach dotyczących wymagań technicznych dla przewodów kominowych oraz projektowania kominów.
§ 142. 1. (...) Przewody kominowe powinny być wyprowadzone ponad dach na wysokość zabezpieczającą przed niedopuszczalnym zakłóceniem ciągu.
Wymaganie ust. 1 uznaje się za spełnione, jeżeli wyloty przewodów kominowych zostaną wyprowadzone ponad dach w sposób określony Polską Normą dla kominów murowanych.
Załączniki do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U. 2019 poz. 1065)

Załącznik nr 1

PN-B-10425:1989 Przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne murowane z cegły – Wymagania techniczne i badania przy odbiorze.

pkt 3.3.2.1. (...) Przy usytuowaniu komina obok elementu budynku stanowiącego przeszkodę (zasłonę), dla prawidłowego działania przewodów, ich wyloty powinny znajdować się ponadto: a) ponad płaszczyzną wyprowadzoną pod kątem 12 st. W dół od poziomu najwyższej przeszkody (zasłony) dla kominów znajdujących się w odległości od 3 do 10 m od tej przeszkody przy dachach stromych.

Odpowiedź

W załączniku nr 1 do obowiązującego Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2019 poz. 1065 z późn. zmian.) w wykazie polskich norm powołanych w rozporządzeniu przywołana jest norma PN-B-10425:1989 dlatego zastosowanie jej zapisów przez projektanta jest prawidłowe pomimo wprowadzenia normy PN-B-10425:2019-09.

Jednocześnie należy wskazać że stosowanie Polskich Norm jest dobrowolne.

W normalizacji dobrowolnej faktu dezaktualizacji normy nie należy wiązać z zakazem stosowania normy wycofanej. W tym miejscu należy przytoczyć stanowisko PKN w kwestii dobrowolności stosowania Norm:

(...) Na posiedzeniu 28 października 2010 roku Rada Normalizacyjna PKN przyjęła wniosek, aby kierownictwo PKN zajęło oficjalne stanowisko w kwestii dobrowolności stosowania norm, zwłaszcza w odniesieniu do zapisu ust. 4 artykułu 5 ustawy z dnia 12 września 2002 roku o normalizacji. Do zajęcia stanowiska jest konieczne odniesienie się do trzech ustępów tego artykułu:

2. Polska Norma może być wprowadzeniem Normy Europejskiej lub Międzynarodowej.

Wprowadzenie to może nastąpić w języku oryginału.

Stosowanie Polskich Norm jest dobrowolne.

Polskie Normy mogą być powoływane w przepisach prawnych po ich opublikowaniu w języku polskim.

Biorąc pod uwagę zapisy tych trzech ustępów stanowisko Polskiego Komitetu Normalizacyjnego jest następujące:

Stosowanie Polskich Norm (PN) jest dobrowolne.
Powołanie się na PN w przepisie prawnym nie zmienia jej dobrowolnego statusu, chyba że ustawodawca świadomie chce ten status zmienić, co jest możliwe przez wyraźne wskazanie tylko w postanowieniach innej ustawy.

Intencją ustawodawcy było wprowadzenie w Polsce systemu normalizacji dobrowolnej, do czego Polska zobowiązała się w układzie stowarzyszeniowym z UE. Byłoby zasadniczą niekonsekwencją ze strony ustawodawcy, gdyby postanowienia ust. 3 zamierzał ograniczać w ust. 4 przez powszechne dopuszczenie nakładania obowiązku stosowania PN w przepisach prawnych.

Zapis ust. 4 należy rozumieć jako zezwolenie na przywoływanie PN w przepisach prawnych (co nie jest dozwolone, nie może być stosowane), przy czym ustawodawca nie odnosi się do zapisu ust. 3, ale, biorąc pod uwagę brzmienie ust. 2, chce zapewnić obywatelom dostęp do treści PN w języku polskim. Ustawodawca obawiał się (i słusznie…), że mogą wystąpić przypadki odwoływania się w przepisach prawnych do PN opublikowanych w języku oryginału.

Interpretowanie ustępu 4 jako delegacji do nakładania obowiązku stosowania PN jest całkowicie chybione. Gdyby intencją ustawodawcy było zezwolenie na nakładanie obowiązku stosowania PN aktami niższego rzędu niż ustawy, to wprowadziłby odpowiednie zastrzeżenie do postanowień ust. 3, tak jak tego dokonał w art. 19 ustawy z dnia 3 kwietnia 1993 roku o normalizacji (Dz. U. 1993, Nr 55 poz. 251) (...)

W systemie normalizacji dobrowolnej, a taki obowiązuje w Polsce od 1994 r., stosowanie terminów: obowiązywanie normy, okres obowiązywania jest niewłaściwe. Poprawne są pojęcia normy aktualnej i wycofanej (nieaktualnej). System dobrowolny nie zabrania stosowania norm wycofanych.

Odnosząc się bezpośrednio do poszczególnych zapisów z norm:

PN-B-10425:1989 Przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne murowane z cegły — Wymagania techniczne i badania przy odbiorze.

pkt 3.3.2.1. (...) Przy usytuowaniu komina obok elementu budynku stanowiącego przeszkodę (zasłonę), dla prawidłowego działania przewodów, ich wyloty powinny znajdować się ponadto: a) ponad płaszczyzną wyprowadzoną pod kątem 12 st. w dół od poziomu najwyższej przeszkody (zasłony) dla kominów znajdujących się w odległości od 3 do 10 m od tej przeszkody przy dachach stromych.

oraz

PN-B-10425:2019-09 Kominy — Przewody kominowe, spalinowe i wentylacyjne murowane – Wymagania i badania.

pkt 4.4.1 (...) W przypadku kominów znajdujących się w odległości większej niż 3,00 m od krawędzi przeszkody, wyloty przewodów kominowych powinny znajdować się co najmniej na poziomie płaszczyzny poprowadzonej pod kątem 12 st. od krawędzi przeszkody w dół.

W opinii Zespołu Rzeczoznawców obligatoryjnie należy stosować tę normę, która została wprost przywołana w obowiązującym Załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U. 2019 poz. 1065) czyli normę PN-B-10425:1989 Przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne murowane z cegły — Wymagania techniczne i badania przy odbiorze.

Brak jest podstaw dla wniosku, że należy stosować nową normę tylko PN-B-10425:2019-09 tylko dlatego, że jest najbardziej aktualna.

Zwracamy przy tym uwagę, że na możliwość stosowania norm wycofanych wprost wskazał Polski Komitet Normalizacyjny odpowiadając na pytanie czy można stosować Polskie Normy wycofane. Normy wycofane zawierają rozwiązania mniej nowoczesne, ale to nie znaczy, że są błędne. "Zbiór norm wycofanych nie jest, bowiem zbiorem norm, których stosowanie jest zakazane. (...) Normy wycofane tym różnią się od norm aktualnych, że prezentują mniej nowoczesne rozwiązania – z punktu widzenia postępu naukowo-technicznego – jednak rozwiązania te nie są błędne." (zob.: U. Teper, Normalizacja 6/2001).

Norma PN-B-10425:1989 funkcjonowała jako jedyna ponad 30 lat i odnosi się do kwestii, dla których podstawowe prawa, na jakich się opiera i jakimi są zasady fizyki, nie zmieniły się.

Jednocześnie należy zauważyć, że pominięcie w normie PN-B-10425:2019-09 zapisu ograniczającego do 10 m odległość analizowanych kominów od przeszkody jest dalece niezrozumiałe i w praktyce może znacznie lub całkowicie uniemożliwić działania inwestycyjne w sąsiedztwie istniejących wyższych budynków.

Zespół podziela pogląd o zasadności, poprawności i konieczności ograniczenia analizowanych kominów do 10 m od przeszkody, co w praktyce jest zupełnie zasadne i o czym mówi norma PN-B-10425:1989, która zgodnie z obowiązującymi przepisami stanowi dla projektanta podstawę wykonania projektu.

(AW)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 22 lutego 2021 r.

Treść pytania

Zwracamy się z uprzejmą prośbą o opinię dotyczącą prawidłowości przyjętych rozwiązań w zakresie dostępności do wszystkich projektowanych budynków, w tym również przez osoby niepełnosprawne, o których mowa w § 14 i 16 „warunków technicznych”.

W załączniku przesyłamy projekt zagospodarowania terenu na którym projektant zaprojektował drogę wewnętrzną, stanowiącą ciąg pieszo-jezdny, o szer. 5 m i nachyleniu nie przekraczającym 15%, prowadzającą do garaży każdego z budynków. Od tej drogi do wejść do budynków (zielone linie) zapewnione zostały utwardzone dojścia o szer. 1,5 m i nachyleniu nie przekraczającym 6%, zapewniające osobom niepełnosprawnym dostęp do całych budynków.

Podstawa prawna

[1]. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1422)

§ 14

1. Do działek budowlanych oraz do budynków i urządzeń z nimi związanych należy zapewnić dojście i dojazd umożliwiający dostęp do drogi publicznej, odpowiednie do przeznaczenia i sposobu ich użytkowania oraz wymagań dotyczących ochrony przeciwpożarowej, określonych w przepisach odrębnych. Szerokość jezdni stanowiącej dojazd nie może być mniejsza niż 3 m.

2. Dopuszcza się zastosowanie dojścia i dojazdu do działek budowlanych w postaci ciągu pieszo-jezdnego, pod warunkiem że ma on szerokość nie mniejszą niż 5 m, umożliwiającą ruch pieszy oraz ruch i postój pojazdów.

3. Do budynku i urządzeń z nim związanych, wymagających dojazdów, funkcję tę mogą spełniać dojścia, pod warunkiem że ich szerokość nie będzie mniejsza niż 4,5 m.

§ 16

Do wejść do budynku mieszkalnego wielorodzinnego, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej powinny być doprowadzone od dojść i dojazdów, o których mowa w § 14 ust. 1 i 3, utwardzone dojścia o szerokości minimalnej 1,5 m, przy czym co najmniej jedno dojście powinno zapewniać osobom niepełnosprawnym dostęp do całego budynku lub tych jego części, z których osoby te mogą korzystać.

§ 70

Maksymalne nachylenie pochylni związanych z budynkiem nie może przekraczać wielkości określonych w poniższej tabeli:

§ 71

1. Pochylnie przeznaczone dla osób niepełnosprawnych powinny mieć szerokość płaszczyzny ruchu 1,2 m, krawężniki o wysokości co najmniej 0,07 m i obustronne poręcze odpowiadające warunkom określonym w § 298, przy czym odstęp między nimi powinien mieścić się w granicach od 1 m do 1,1 m.

2. Długość poziomej płaszczyzny ruchu na początku i na końcu pochylni powinna wynosić co najmniej 1,5 m.

3. Powierzchnia spocznika przy pochylni dla osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach inwalidzkich powinna mieć wymiary co najmniej 1,5 x 1,5 m poza polem otwierania skrzydła drzwi wejściowych do budynku. 

Opinia Zespołu Rzeczoznawców

W opisywanym przypadku należy zwrócić uwagę, że przywołane przepisy wyraźnie rozróżniają zagadnienia możliwości dojazdu i dojścia do działki i budynku w ogóle, a szczegółowo dojście do budynku z warunkiem dostępu dla osób niepełnosprawnych.

W związku z tym:

przedstawione w pytaniu rozwiązania projektowe realizują zapisy § 14 ww. rozporządzenia poprzez zaprojektowanie ciągu pieszo-jezdnego o wymaganych parametrach.

Należy tu zwrócić uwagę, że ten paragraf nie reguluje kwestii dostępu dla osób niepełnosprawnych, gdyż prowadziłoby to do absurdalnych rozwiązań projektowych, które wymusił by niwelowanie powierzchni całego kraju w rejonach, gdzie zabudowa lub dojazd i dojście do niej znajdowałaby się na spadkach większych niż opisane w § 70 ww. rozporządzenia.

z kolei dostęp dla osób niepełnosprawnych w analizowanym przypadku jest zapewniony zgodnie z § 16 ww. rozporządzenia „od dojść i dojazdów, o których mowa w § 14 ust. 1 i 3”, przez zaprojektowanie utwardzonych dojść o odpowiednich parametrach i wyposażonych w rozwiązania techniczne te dojścia umożliwiające (podnośniki schodowe i pionowe).

Wobec powyższego należy stwierdzić, że zaproponowane rozwiązania są prawidłowe, co do zasady stosowania.

Opinia nie odnosi się do prawidłowości szczegółów rozwiązań w zakresie przepisów odrębnych (§ 14 ust 1.), ani § 70 i § 71 WT.

(ŁS)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 17 grudnia 2020 r.

Treść pytania

Zwracam się do Państwa z prośbą o wyjaśnienie wątpliwości co do interpretacji przepisów dotyczących obszaru oddziaływania obiektu w ustawie Prawo Budowlane (Dz.U. 2020 poz. 1333) i rozporządzeniu wydanym na podstawie tej ustawy, Warunków Technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2019 poz. 1065). Zgodnie z Ustawą Prawo Budowlane art. 3 pkt 20 obszar oddziaływania obiektu definiujemy jako „teren wyznaczony w otoczeniu obiektu budowlanego na podstawie przepisów odrębnych, wprowadzających związane z tym obiektem ograniczenia w zabudowie tego terenu.”, natomiast wg § 12. ust. 5 Rozporządzenia o Warunkach Technicznych „Usytuowanie budynku na działce budowlanej w sposób, o którym mowa w ust. 2-4, powoduje objęcie sąsiedniej działki obszarem oddziaływania obiektu w rozumieniu art. 3 pkt 20 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane.”

Proszę o wyjaśnienie, czy projektując budynek w granicy działki (zgodnie z planem miejscowym), przy istniejącej ścianie bez okien budynku sąsiedniego, jednak nie przekraczając wysokości budynku sąsiedniego oraz w żaden sposób nie ograniczając możliwości zabudowy działki sąsiedniej, czy można uznać zgodnie z Ustawą Prawo Budowlane (jako przepisu prawa rangi wyższej w stosunku do Rozporządzenia Warunki techniczne), iż działka sąsiednia nie będzie w obszarze oddziaływania projektowanego obiektu, nawet jeśli ten będzie zlokalizowany jest w granicy z tą działką?

Stan prawny

[1]. Ustawa z 7 lipca 1994 r. PRAWO BUDOWLANE (Dz.U. z 2020 r. poz. 1333 z 3 sierpnia 2020 r.):

Art. 3. Ilekroć w ustawie jest mowa o:

1) obiekcie budowlanym — należy przez to rozumieć budynek, budowlę bądź obiekt małej architektury, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, wzniesiony z użyciem wyrobów budowlanych;

(...)

20) obszarze oddziaływania obiektu — należy przez to rozumieć teren wyznaczony w otoczeniu obiektu budowlanego na podstawie przepisów odrębnych, wprowadzających związane z tym obiektem ograniczenia w zabudowie tego terenu.

Art. 4. Każdy ma prawo zabudowy nieruchomości gruntowej, jeżeli wykaże prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane, pod warunkiem zgodności zamierzenia budowlanego z przepisami.

Art. 5. ust. 1. Obiekt budowlany jako całość oraz jego poszczególne części, wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając:

9) poszanowanie, występujących w obszarze oddziaływania obiektu, uzasadnionych interesów osób trzecich, …

Art. 20. ust. 1. Do podstawowych obowiązków projektanta należy:

1c) określenie obszaru oddziaływania obiektu;

Art. 28. ust. 2. Stronami w postępowaniu w sprawie pozwolenia na budowę są: inwestor oraz właściciele, użytkownicy wieczyści lub zarządcy nieruchomości znajdujących się w obszarze oddziaływania obiektu.

[2] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Dz.U. 2019.1065 z uwzględnieniem zmian zawartych w rozporządzeniu Ministra Rozwoju z dnia 16 września 2020 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Dz.U. poz. 1608 z 18.09.2020 r.

§ 1. Zakres rozporządzenia

Rozporządzenie ustala warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i związane z nimi urządzenia, ich usytuowanie na działce budowlanej oraz zagospodarowanie działek przeznaczonych pod zabudowę, zapewniające spełnienie wymagań art. 5 i 6 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane.

§ 2.

§ 12. Odległość od granicy z sąsiednią działką budowlaną

W zabudowie jednorodzinnej i zagrodowej, uwzględniając przepisy odrębne oraz przepisy § 13, 19, 23, 36, 40, 60 i 271–273, dopuszcza się:

1) budowę budynku ścianą bez okien i drzwi bezpośrednio przy granicy działki budowlanej lub w odległości mniejszej niż określona w ust. 1 pkt 2, lecz nie mniejszej niż 1,5 m, na działce budowlanej o szerokości 16 m lub mniejszej;

2) nadbudowę budynku istniejącego, usytuowanego w odległości mniejszej niż określona w ust. 1 od granicy tej działki budowlanej, o nie więcej niż jedną kondygnację, przy czym w nadbudowanej ścianie, zlokalizowanej w odległości mniejszej niż 4 m od granicy, nie może być okien i drzwi;

3) budowę budynku gospodarczego lub garażu o długości nie większej niż 6,5 m i wysokości nie większej niż 3 m bezpośrednio przy granicy działki budowlanej lub w odległości nie mniejszej niż 1,5 m ścianą bez okien i drzwi.

Usytuowanie budynku na działce budowlanej w sposób, o którym mowa w ust. 2–4, powoduje objęcie sąsiedniej działki obszarem oddziaływania obiektu w rozumieniu art. 3 pkt 20 ustawy z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane.

Opinia

Określenie obszaru oddziaływania obiektu, czego konsekwencją jest udzielenie właścicielom nieruchomości przymiotu stron w postępowaniu w sprawie pozwolenia na budowę, jest na tyle budzącym wątpliwości problemem, że dotychczas Zespół Rzeczoznawców przy Radzie Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP sporządził na ten temat trzy opinie, które zapewne nie były w stanie rozwiać wszelkich wątpliwości jakie problem ten budzi.

Opinia nr 70 — Obszar oddziaływania [link]

Opinia nr 147 — Obszar oddziaływania obiektu [link]

Opinia nr 177 — Oddziaływanie [link]

Problem ten był poruszamy również w wielu innych opiniach jako temat powiązany z ich treścią.

Pytanie dotyczy sytuacji, czy można — będąc w zgodzie z obowiązującymi przepisami — wyeliminować z kręgu stron właściciela budynku, przy którego ścianie usytuowanej w granicy, powstać ma projektowany budynek.

Wydaje się, że trudno o bardziej zainteresowanego faktem budowy w sąsiedztwie niż strona, w której granicy sąsiad planuje budynek przylegający do jej budynku — niezależnie czy wysokość planowanego budynku przekracza wysokość istniejącego czy też jej nie przekracza. Chociażby fundament wykonany w bezpośrednim sąsiedztwie fundamentu istniejącego będzie oddziaływał na ten istniejący, w stopniu zależnym od rodzaju gruntu, od obciążeń itd.

Paragraf 1 WT określa zakres rozporządzenia oraz definiuje jako konieczne dla spełnienia wymagań art. 5 i 6 ustawy Prawo budowlane właśnie stosowanie się do warunków technicznych określonych tym rozporządzeniem. Warunki techniczne w § 12. w ustępach 2 do 4 przedstawiając sytuacje, w których sąsiednia działka- z uwagi na sytuowany w konkretny sposób budynek- ma zostać objęta obszarem oddziaływania „w rozumieniu art. 3 pkt 20 ustawy z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane”.

Tym samym Ustawodawca uznał, że określone sytuacje sytuowania budynku na działce budowlanej „z definicji” powodują włączenie właściciela sąsiedniej działki w krąg stron postępowania.

Nie ma możliwości — stosując się do obecnie obowiązujących przepisów prawa – uznać, że sąsiad z budynkiem w granicy nie jest w kręgu stron uczestniczących w postępowaniu.

Można również dodać, że istnieją sposoby działania, które określane są mianem „dobrej praktyki”. Jest to w różnych aspektach życia społecznego bardzo użyteczne narzędzie i choć trudne do zdefiniowania, to intuicyjnie na ogół zrozumiałe.

Dobrą praktyką, na pewno nie pozostającą w kolizji z obowiązującymi przepisami, będzie objęcie sąsiada w opisanym przypadku obszarem oddziaływania.

(MB)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 23 listopada 2020 r.

Treść pytania

(…) zwracam się z prośbą o wydanie opinii w kwestii sposobu rozpatrywania wniosków o pozwolenie na budowę w związku ze zmianą warunków technicznych w 2021 r.
Czy wniosek o pozwolenie na budowę złożony do właściwego wydziału do dnia 31.12.2020 r. będzie rozpatrzony z uwzględnieniem przepisów obowiązujących na dzień składania wniosku? Czy też organ, który rozpatruje sprawę administracyjną, działa w tym przypadku w oparciu o przepisy prawa, które obowiązują w dniu wydawania decyzji (orzekania), a nie w dniu złożenia wniosku przez wnioskodawcę?
Podsumowując, czy możliwe jest złożenie wniosku o pozwolenie na budowę do dnia 31.12.2020 r. z dokumentacją uwzględniającą parametry wynikające z Warunków Technicznych obowiązujących do dnia 31.12.2020 r. i uzyskanie na jego podstawie pozwolenia na budowę, które zostanie wydane po 01.01.2021 r.?

Stan prawny

[1]. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dn. 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Dz.U. 2019.1065 z uwzględnieniem zmian zawartych w rozporządzeniu Ministra Rozwoju z dnia 16 września 2020 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Dz.U. poz. 1608 z dnia 18.09.2020 r.

§ 2.1 Przepisy rozporządzenia stosuje się przy projektowaniu, budowie i przebudowie oraz przy zmianie sposobu użytkowania budynków oraz budowli nadziemnych i podziemnych spełniających funkcje użytkowe budynków, a także związanych z nimi urządzeń budowlanych, z zastrzeżeniem § 135 ust. 10 oraz 207 ust. 2.

§ 135 ust. 10 Wymaganie, o którym mowa w ust. 7 stosuje się również w przypadku wymiany źródła ciepła w budynkach użytkowanych.

§ 135 ust. 7 Instalacje ogrzewcze powinny być zaopatrzone w urządzenia, które automatycznie regulują temperaturę oddzielnie w poszczególnych pomieszczeniach.

§ 207 ust. 2 Przepisy rozporządzenia dotyczące bezpieczeństwa pożarowego, wymiary schodów, o których mowa w § 68 ust. 1 i 2, a także oświetlenia awaryjnego, o którym mowa w §181, stosuje się z uwzględnieniem § 2 ust.2, również do użytkowanych budynków istniejących, które na podstawie przepisów odrębnych uznaje się za zagrażające życiu ludzi.

§ 329 ust. 1 W zakresie, w jakim określa on wartości wskaźnika EP na potrzeby ogrzewania, wentylacji i przygotowania ciepłej wody, chłodzenia i oświetlenia, które obowiązują od 31 grudnia 2020 r.

ZAŁĄCZNIK Nr 2 (do rozporządzenia).

W zakresie w jakim określa on wymagania izolacyjności cieplnej i innych wymagań związanych z oszczędnością energii, które stosować należy od 31 grudnia 2020 r.

Przepisy przejściowe i końcowe.

§ 330 Przepisów rozporządzenia nie stosuje się, z zastrzeżeniem § 2 ust. 1 i § 207 ust. 2, jeśli przed dniem wejścia w życie rozporządzenia:

1) został złożony wniosek o pozwolenie na budowę lub odrębny wniosek o zatwierdzenie projektu budowlanego i wnioski te zostały opracowane na podstawie dotychczasowych przepisów,

2) zostało dokonane zgłoszenie zakończenia budowy lub wykonania robót budowlanych w przypadku, gdy nie jest wymagane uzyskanie decyzji o pozwoleniu na budowę.

§ 332 Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia.

[2]. Rozporządzenie Ministra Rozwoju z dnia 16 września 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Dz.U. poz. 1608 z dnia 18.09.2020 r. 

§ 2. 1. Do spraw, w których przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia:

1) został złożony wniosek o pozwolenie na budowę, odrębny wniosek o zatwierdzenie projektu budowlanego, wniosek o zmianę pozwolenia na budowę, wniosek o pozwolenie na wznowienie robót budowlanych lub wniosek o zatwierdzenie zamiennego projektu budowlanego,

2) zostało dokonane zgłoszenie budowy lub wykonania robót budowlanych w przypadku, gdy nie jest wymagane uzyskanie decyzji o pozwoleniu na budowę,

3) została wydana decyzja o pozwoleniu na budowę lub odrębna decyzja o zatwierdzeniu projektu budowlanego — stosuje się przepisy rozporządzenia w brzmieniu dotychczasowym.

Do spraw, w których przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia zostało rozstrzygnięte zamówienie publiczne na sporządzenie dokumentacji projektowej lub inwestor uzyskał dofinansowanie ze środków publicznych na realizację inwestycji, a nie został jeszcze złożony wniosek o wydanie pozwolenia na budowę, odrębny wniosek o zatwierdzenie projektu budowlanego, wniosek o zmianę pozwolenia na budowę, wniosek o pozwolenie na wznowienie robót budowlanych lub wniosek o zatwierdzenie zamiennego projektu budowlanego, przepisy dotychczasowe stosuje się na wniosek inwestora, jeżeli z okoliczności sprawy wynika, że zastosowanie nowych przepisów mogłoby narazić inwestora na ryzyko powstania szkody lub utraty dofinansowania w całości lub w części albo wywołać trudne do oszacowania koszty, których inwestor nie mógł przewidzieć, wnioskując o środki publiczne.

§ 3. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 19 września 2020 r.

Opinia Zespołu Rzeczoznawców

Zgodnie ze stanem prawnym na dzień wydawania opinii (17 listopada 2020 r.), ze względu na brak odpowiednich przepisów przejściowych, jeśli do dnia 30 grudnia 2020 r. nie zostanie wydana decyzja o pozwoleniu na budowę inwestycji, to w projekcie budowlanym należy przyjąć wartości wskaźnika EP oraz izolacyjności termicznej przegród, które obowiązywać będą od 31 grudnia 2020 roku.

Projektant nie ma jednak wpływu na to, kiedy zostanie wydane pozwolenie na budowę dla zaprojektowanej przez siebie inwestycji, ponieważ jest to kompetencja organu administracji architektoniczno-budowlanej. Stosowanie tego przepisu wprost może prowadzić do sytuacji, w której projekt sporządzony zgodnie ze stanem prawnym obowiązującym na dzień jego sporządzenia, byłby projektem wadliwym ze względów niezależnych od projektanta.

Przyjmując ustawowy, 65 dniowy termin na wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę oznaczyłoby to, że przepisy rozporządzenia w zakresie współczynnika EP i izolacyjności termicznej przegród, w jakim obowiązują one 31 grudnia 2020 r. należałoby już stosować de facto od 26 października 2020 r. Biorąc pod uwagę rzeczywisty czas wydawania decyzji, zwłaszcza przy inwestycjach których obszar oddziaływania wykracza poza granicę własności inwestora, oznaczałoby to że wskaźniki (EP i izolacyjności termicznej przegród), które zapisano jako obowiązujące od 31 grudnia 2020 r. należałoby stosować już wiele miesięcy wcześniej.

Niestety także w rozporządzeniu z dnia 16 września 2020 r. zmieniającym warunki techniczne również nie wprowadzono przepisów przejściowych, które mogłyby ten stan naprawić. Zapisano tam wprawdzie możliwość stosowania przepisów w brzmieniu dotychczasowym w sytuacji złożenia wniosku o pozwolenie na budowę (lub zgłoszenia), a w przypadku zamówień publicznych także w sytuacji gdy nie wydano złożono jeszcze wniosku o pozwolenie na budowę, ale rozstrzygnięto zamówienie publiczne na sporządzenie dokumentacji projektowej, do dnia wejścia w życie rozporządzenia zmieniającego. Ta data również już minęła, ponieważ rozporządzenie zmieniające weszło w życie 19 września 2020 r.

W świetle powyższego pozytywnie należy ocenić działania Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii, które mają na celu właściwe unormowanie zaistniałej sytuacji. W Biuletynie Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji został udostępniony projekt rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, który ma na celu wprowadzenie przepisów przejściowych w zakresie dotyczących zapytania, czyli oszczędności energii i izolacyjności cieplnej.

W projekcie z dnia 29 października 2020 r. po § 330 dodaje się § 330a w brzmieniu:

„§ 330a. Do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem 31 grudnia 2020 r., w których:

1) został złożony wniosek o pozwolenie na budowę, odrębny wniosek o zatwierdzenie projektu budowlanego, wniosek o zmianę pozwolenia na budowę, wniosek o pozwolenie na wznowienie robót budowlanych lub wniosek o zatwierdzenie zamiennego projektu budowlanego albo projektu zagospodarowania działki lub terenu lub projektu architektoniczno-budowlanego,

2) zostało dokonane zgłoszenie budowy lub wykonania robót budowlanych w przypadku, gdy nie jest wymagane uzyskanie decyzji o pozwoleniu na budowę,

3) została wydana decyzja o pozwoleniu na budowę lub odrębna decyzja o zatwierdzeniu projektu budowlanego

— wymagania określone w § 328 ust. 1 stosuje się zgodnie z wymaganiami określonymi w § 329 ust. 2 oraz w załączniku nr 2 do rozporządzenia, obowiązującymi od dnia 1 stycznia 2017 r. do dnia 30 grudnia 2020 r.".

Projekt ten dostępny jest pod linkiem — zobacz tutaj

Nie bez znaczenia jest tu udział Izby Architektów, która w ramach prowadzonych konsultacji społecznych poprzednich zmian rozporządzenia zwracała uwagę na powstałą sytuację.

Na sam koniec natomiast warto podnieść kwestię poniekąd najważniejszą.

Mianowicie zgodnie ze stanem prawnym na dzień dzisiejszy, organ administracji architektoniczno-budowlanej, przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę, zgodnie z art. 35 ust. 1 pkt 1—3 ustawy Prawo budowlane sprawdza:

1) zgodność projektu budowlanego z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i innymi aktami prawa miejscowego albo decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku miejscowego planu, a także wymagania ochrony środowiska, w szczególności określonymi w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (…);

2) zgodność projektu zagospodarowania działki lub terenu z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi;

3) kompletność projektu budowlanego i posiadanie wymaganych opinii, uzgodnień, pozwoleń i sprawdzeń oraz informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, o której mowa w art. 20 ust. 1 pkt 1b, oraz zaświadczenia o którym mowa w art. 12 ust. 7.

Po uchyleniu art. 35 ust. 2 ustawy —  Prawo budowlane (w dniu 11 lipca 2003 roku) organ administracji architektoniczno-budowlanej nie ma kompetencji do sprawdzania zgodności projektu architektoniczno-budowlanego z przepisami techniczno-budowlanymi, ani zasadami wiedzy technicznej. Stanowisko to zostało wyraźnie wyartykułowane w piśmie Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia 20 sierpnia 2020 r., przesłanego do wszystkich wojewodów (stanowisko to jest oficjalnie dostępne na stronie internetowej Izby Architektów pod linkiem — zobacz tutaj.

W związku z powyższym sporządzenie projektu budowlanego obiektu, w którym wymagania odnośnie izolacyjności termicznej przegród oraz współczynnika EP przyjęto wg wartości obowiązujących do 30 grudnia 2020 r. nie może być potraktowane jako powód do odmowy wydania decyzji o pozwoleniu na budowę, niezależnie od tego kiedy projekt ten zostanie złożony do urzędu jako załącznik do wniosku o wydanie pozwolenia na budowę.

To, które wymagania rozporządzenia należy zastosować jest suwerenną decyzja projektanta, za którą ponosi on (i sprawdzający, jeśli projekt podlega sprawdzeniu) wyłączną odpowiedzialność, składając stosowne oświadczenie zgodnie z art. 34 ust. 3d pkt 3 (o sporządzeniu projektu zgodnie z obowiązującymi przepisami i zasadami wiedzy technicznej).

(JW)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 17 listopada 2020 r.

Treść pytania

Proszę o odpowiedź na pytanie, czy. wg nowego prawa budowlanego (Dz.U. z 2020 r. poz. 1333) projektowane wraz z obiektem urządzenia mogą wpływać na wyznaczenie obszaru oddziaływania inwestycji. Do organu administracji architektoniczno-budowlanej złożony został projekt budowlany wraz z wnioskiem o wydanie decyzji pozwolenia na budowę dla inwestycji pn.: „Budowa budynku mieszkalnego jednorodzinnego, budowa przydomowej oczyszczalni ścieków oraz budowa studni”. Osoba prowadząca w urzędzie powyższe postępowanie wskazała konieczność poszerzenia obszaru oddziaływania do 30 m od projektowanej oczyszczalni ścieków, a tym samym objęcie sąsiednich działek obszarem oddziaływania projektowanego obiektu.

Podstawa prawna

[1]. USTAWA z dnia 7 lipca 1994 r. PRAWO BUDOWLANE (Dz.U. z 2020 r. poz. 1333 z dnia 3 sierpnia 2020 r.):

Art. 3. Ilekroć w ustawie jest mowa o:

1) obiekcie budowlanym – należy przez to rozumieć budynek, budowlę bądź obiekt małej architektury, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, wzniesiony z użyciem wyrobów budowlanych;

(...)

20) obszarze oddziaływania obiektu – należy przez to rozumieć teren wyznaczony w otoczeniu obiektu budowlanego na podstawie przepisów odrębnych, wprowadzających związane z tym obiektem ograniczenia w zabudowie tego terenu.

(...)

Art. 4. Każdy ma prawo zabudowy nieruchomości gruntowej, jeżeli wykaże prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane, pod warunkiem zgodności zamierzenia budowlanego z przepisami.

Art. 5. ust. 1. Obiekt budowlany jako całość oraz jego poszczególne części, wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając:

(...)

9) poszanowanie, występujących w obszarze oddziaływania obiektu, uzasadnionych interesów osób trzecich, …

(...)

Art. 20. ust. 1. Do podstawowych obowiązków projektanta należy:

(...)

1c) określenie obszaru oddziaływania obiektu;

(...)

Art. 28. ust. 2. Stronami w postępowaniu w sprawie pozwolenia na budowę są: inwestor oraz właściciele, użytkownicy wieczyści lub zarządcy nieruchomości znajdujących się w obszarze oddziaływania obiektu.
(…)

Art. 34. ust 3. Projekt budowlany zawiera:

1) projekt zagospodarowania działki lub terenu sporządzony na aktualnej mapie do celów projektowych lub jej kopii poświadczonej za zgodność z oryginałem przez projektanta, obejmujący:

(...)

e) informację o obszarze oddziaływania obiektu;

(...)

[2]. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Dz.U. 2019.1065 z późniejszymi zmianami Dz.U. 20.1608 z dn. 16.09.2020 r.

§ 31. ust. 1. Odległość studni dostarczającej wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi, niewymagającej, zgodnie z przepisami dotyczącymi ochrony ujęć i źródeł wodnych, ustanowienia strefy ochronnej, powinna wynosić — licząc od osi studni — co najmniej:

1) do granicy działki – 5 m;

(...)

4) do najbliższego przewodu rozsączającego kanalizacji indywidualnej, jeżeli odprowadzane są do niej ścieki oczyszczone biologicznie w stopniu określonym w przepisach dotyczących ochrony wód – 30 m;

(...)

§ 36. ust. 1. Odległość pokryw i wylotów wentylacji ze zbiorników bezodpływowych na nieczystości ciekłe, dołów ustępów nieskanalizowanych o liczbie miejsc nie większej niż 4 i podobnych urządzeń sanitarno-gospodarczych o pojemności do 10 m³ powinna wynosić co najmniej:

1) od okien i drzwi zewnętrznych do pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi oraz do magazynów produktów spożywczych — 15 m;

2) od granicy działki sąsiedniej, drogi (ulicy) lub ciągu pieszego — 7,5 m.

Ust. 2. W zabudowie jednorodzinnej, zagrodowej i rekreacji indywidualnej odległości, o których mowa w ust. 1, powinny wynosić co najmniej:

1) od okien i drzwi zewnętrznych do pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi — 5 m, przy czym nie dotyczy to dołów ustępowych w zabudowie jednorodzinnej;

2) od granicy działki sąsiedniej, drogi (ulicy) lub ciągu pieszego — 2 m.

Odległości pokryw i wylotów wentylacji z dołów ustępów nieskanalizowanych o liczbie miejsc większej niż 4 oraz zbiorników bezodpływowych na nieczystości ciekłe i kompostowników o pojemności powyżej 10 m³ do 50 m³ powinny wynosić co najmniej:

1) od okien i drzwi zewnętrznych do pomieszczeń wymienionych w ust. 1 pkt 1 — 30 m;

2) od granicy działki sąsiedniej — 7,5 m;

3) od linii rozgraniczającej drogi (ulicy) lub ciągu pieszego — 10 m.

(…)

§ 37. Przepływowe, szczelne osadniki podziemne, stanowiące część przydomowej oczyszczalni ścieków gospodarczo-bytowych, służące do wstępnego ich oczyszczania, mogą być sytuowane w bezpośrednim sąsiedztwie budynków jednorodzinnych, pod warunkiem wyprowadzenia ich odpowietrzenia przez instalację kanalizacyjną co najmniej 0,6 m powyżej górnej krawędzi okien i drzwi zewnętrznych w tych budynkach.

[3]. Rozporządzenie Ministra Rozwoju z dnia 11 września 2020 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego Dz.U. 2020 r. poz. 1609;

§ 14. Część opisowa projektu zagospodarowania działki lub terenu zawiera:

8) informację o obszarze oddziaływania obiektu.

§ 18. Informacja o obszarze oddziaływania obiektu zawiera:

1) wskazanie przepisów prawa, w oparciu o które dokonano określenia obszaru oddziaływania obiektu;

2) zasięg obszaru oddziaływania obiektu przedstawiony w formie opisowej lub graficznej albo informację, że obszar oddziaływania obiektu mieści się w całości na działce lub działkach, na których został zaprojektowany.

Opinia

W związku z problemami w interpretacji pojęcia „obszaru oddziaływania obiektu” ukazały się już dwie opinie Zespołu Rzeczoznawców przy Radzie Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP.

Są to: opinia nr 70 [link] i opinia nr 147 [link].

Problem ten był poruszamy również w wielu innych opiniach jako temat powiązany z treścią tych opinii.

Niniejsza opinia uzupełnia powyższe wcześniejsze opinie w zakresie „obszaru oddziaływania obiektu” projektowanych wraz z obiektem urządzeń na przykładzie przydomowej biologicznej oczyszczalni ścieków biorąc pod uwagę przede wszystkim przypadek wymienionej w pytaniu zabudowy jednorodzinnej, zagrodowej i rekreacji indywidualnej.

Warunki lokalizacji przydomowej biologicznej oczyszczalni ścieków wynikają z rozporządzenia Ministra Infrastruktury [2] oraz innych przepisów odrębnych i zarówno dla przedmiotowej działki, jak i działek sąsiednich wynoszą one:

Odległość od pokryw i przewodów wentylacyjnych ze zbiorników o pojemności do 10 m³ osadnika przydomowej biologicznej oczyszczalni ścieków:

• od studni na cele pitne (bez strefy ochronnej) — min. 15 m;
• od pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi — min. 5 m;
• od granicy działki, drogi lub ciągu pieszego — min. 2 m;

Odległość od pokryw i przewodów wentylacyjnych ze zbiorników o pojemności do powyżej 10 m³ do 50 m³ osadnika przydomowej biologicznej oczyszczalni ścieków:

• od studni na cele pitne (bez strefy ochronnej) — min. 15 m;
• od okien i drzwi zewnętrznych do pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi oraz do magazynów produktów spożywczych — min. 30 m;
• od granicy działki sąsiedniej — min. 7,5 m;
• od linii rozgraniczającej drogi (ulicy) lub ciągu pieszego — min. 10 m.

Odległość od drenażu rozsączającego przydomowej biologicznej oczyszczalni ścieków:

• od studni na cele pitne (bez strefy ochronnej) — min. 30m;
• od pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi — min. 5 m;
• od granicy działki, drogi lub ciągu pieszego — min. 2 m;
• od drzew i krzewów — min. 3 m.

Zgodnie z art. 3. pkt 1) i pkt 20) obszarem oddziaływania projektowanego obiektu oraz projektowanych wraz z nim urządzeń i instalacji jest teren wyznaczony w otoczeniu obiektu budowlanego na podstawie przepisów odrębnych, wprowadzających związane z tym obiektem ograniczenia w zabudowie tego terenu. W zależności od wielkości strefy oddziaływania może być to ograniczenie zabudowy działki własnej lub działki sąsiedniej. Ograniczenie to, dla terenów niezabudowanych oznacza wykluczenie lub częściowe wykluczenie możliwości lokalizacji zabudowy lub urządzeń budowlanych, natomiast dla terenów zabudowanych, dodatkowo oznacza zmianę warunków użytkowania określonych w przepisach techniczno-budowlanych (w czasie przeprowadzania analizy).

Wnioski

Wobec powyższego — jeżeli lokalizacja osadnika przydomowej biologicznej oczyszczalni ścieków lub lokalizacja drenażu rozsączającego oczyszczalni ścieków jw., jest zgodna z obowiązującymi przepisami, ale uniemożliwia zabudowę sąsiedniej działki (w sposób zgodny z przepisami) — np.: nie można zlokalizować na sąsiedniej działce studni w odległości 5 m od granicy działki ponieważ trzeba ją odsunąć o 30m od drenażu rozsączającego przydomowej biologicznej oczyszczalni ścieków sąsiada, albo niemożliwa jest lokalizacja budynku mieszkalnego ze ścianą z oknami w odległości 4 m od granicy działki — w takim przypadku projektowane urządzenia budowlane wpływają na wyznaczenie obszaru oddziaływania inwestycji i należy sąsiednią działkę objąć obszarem oddziaływania, a tym samym właściciel sąsiedniej działki staje się stroną w postępowaniu w sprawie pozwolenia na budowę. Jeśli natomiast lokalizacja projektowanego obiektu, urządzeń i instalacji nie powoduje żadnych ograniczeń w zabudowie działki sąsiedniej, wtedy nie można zdefiniować sąsiedniej działki jako objętej obszarem oddziaływania projektowanej inwestycji.

(KS)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 12 listopada 2020 r.

Treść pytania

Zwracam się z prośbą o interpretację § 13 Warunków technicznych, w zakresie traktowania kuchni jako pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi. Przy rzetelnej analizie może się okazać, że traktując kuchnie, czy łazienki z oknem jako pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi, znacząco ogranicza się możliwość nowej zabudowy. Niestety nie znalazłem nigdzie jasno określonych zasad jak traktować w.w. pomieszczenia. Czy Państwo zetknęliście się z tym problemem i jesteście w stanie podać mi jakieś interpretacje, na których można się oprzeć?

Stan prawny

Ustawa o własności lokali Dz.U. 2020.532 t.j. z dn. 26.03.2020 r.

Art. 2.
[...] 2. Samodzielnym lokalem mieszkalnym, w rozumieniu ustawy, jest wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych.

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dn. 12. kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Dz.U. 2019.1065 z późniejszymi zmianami Dz.U. 20.1608 z dn. 16.09.2020 r.

§ 3.
Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:

[...]

10) pomieszczeniu mieszkalnym — należy przez to rozumieć pokoje w mieszkaniu, a także sypialnie i pomieszczenia do dziennego pobytu ludzi w budynku zamieszkania zbiorowego,

11) pomieszczeniu pomocniczym — należy przez to rozumieć pomieszczenie znajdujące się w obrębie mieszkania lub lokalu użytkowego służące do celów komunikacji wewnętrznej, higieniczno-sanitarnych, przygotowywania posiłków, z wyjątkiem kuchni zakładów żywienia zbiorowego, a także do przechowywania ubrań, przedmiotów oraz żywności,

[...]

§ 4.
Pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi dzielą się na:

1) pomieszczenia przeznaczone na stały pobyt ludzi, w których przebywanie tych samych osób w ciągu doby trwa dłużej niż 4 godziny,

2) pomieszczenia przeznaczone na czasowy pobyt ludzi, w których przebywanie tych samych osób w ciągu doby trwa od 2 do 4 godzin włącznie.

[...]

§ 5. Pomieszczenia nieprzeznaczone na pobyt ludzi
1. Nie uważa się za przeznaczone na pobyt ludzi pomieszczeń, w których:

1) łączny czas przebywania tych samych osób jest krótszy niż 2 godziny w ciągu doby, a wykonywane czynności mają charakter dorywczy bądź też praca polega na krótkotrwałym przebywaniu związanym z dozorem oraz konserwacją maszyn i urządzeń lub utrzymaniem czystości i porządku;

§ 13. Naturalne oświetlenie pomieszczeń
1. Odległość budynku z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi od innych obiektów powinna umożliwiać naturalne oświetlenie tych pomieszczeń — co uznaje się za spełnione, jeżeli:

1) między ramionami kąta 60°, wyznaczonego w płaszczyźnie poziomej, z wierzchołkiem usytuowanym w wewnętrznym licu ściany na osi okna pomieszczenia przesłanianego, nie znajduje się przesłaniająca część tego samego budynku lub inny obiekt przesłaniający w odległości mniejszej niż:

a) wysokość przesłaniania — dla obiektów przesłaniających o wysokości do 35 m,

b) 35 m — dla obiektów przesłaniających o wysokości ponad 35 m,

Opinia

Czytelne zdefiniowanie pomieszczenia kuchni jak również łazienek i pozostałych pomieszczeń pomocniczych w mieszkaniu jako pomieszczeń przeznaczonych czy też nieprzeznaczonych na pobyt ludzi, jest ważne z powodu konieczności zastosowania dla tych pomieszczeń odpowiednich przepisów odnoszących się do pomieszczeń na pobyt ludzi albo innych przepisów odnoszących się do pomieszczeń nie przeznaczonych na pobyt ludzi.

Przedmiotem analizy są pomieszczenia pomocnicze w mieszkaniu:

• pomieszczenie kuchni
• pozostałe pomieszczenia pomocnicze w mieszkaniu: łazienka, garderoba, korytarz, schowek itp.
  

Z przytoczonych przepisów wynika, że:

• Zgodnie z art. 2. ust. 2. Ustawy o własności lokali ustawą o własności lokali Dz.U. 2020.532 t.j. z dn. 26.03.2020 r. w samodzielnym lokalu mieszkalnym izba lub zespół izb są pomieszczeniami przeznaczonymi na stały pobyt ludzi, a pomieszczenia pomocnicze w tym lokalu mieszkalnym nie zostały w rozumieniu ustawy zaliczone do pomieszczeń na stały pobyt ludzi;
• Zgodnie z § 3.11. Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie — kuchnia jest pomieszczeniem pomocniczym, a zatem zgodnie z Ustawą powyżej nie zalicza się do pomieszczeń na stały pobyt ludzi; podobnie pozostałe pomieszczenia pomocnicze w mieszkaniu nie zaliczają się do pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi.
• Standardowe użytkowanie łazienki, garderoby, korytarza i in. przez te same osoby w ciągu doby jest krótsze niż dwie godziny włącznie a czynności wykonywane w tych pomieszczeniach mają charakter dorywczy — zatem z tego powodu zgodnie z § 4. Rozporządzenia jw. pomieszczenia te nie są pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi;
• Określenie czasu dobowego standardowego użytkowania kuchni przez te same osoby jest trudniejsze niż analogiczne działanie w odniesieniu do pozostałych pomieszczeń pomocniczych w mieszkaniu. Przygotowywanie posiłków niekoniecznie musi zająć łącznie więcej niż dwie godziny w ciągu doby, aczkolwiek nie stanowi całego czasu spędzanego w kuchni. Kuchnia to również bardzo często miejsce spożywania posiłków, widać to w projektach mebli kuchennych, gdzie miejsce do siedzenia zintegrowane jest z zabudową kuchenną (,,wyspa”). Ponadto trudno przypisać gotowaniu oraz spożywaniu posiłków charakter dorywczy — cechę czynności wykonywanych w pomieszczeniach nieprzeznaczonych na pobyt ludzi: korytarzach, schowkach, łazienkach. Reasumując, należy stwierdzić, że kuchnię zaliczamy do pomieszczeń przeznaczonych na czasowy pobyt ludzi.
• § 13. Rozporządzenia jw. odnosi kwestie naturalnego oświetlenia pomieszczeń, a co za tym idzie precyzuje sposób jego zapewnienia, do pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi, nie różnicując pobytu stałego i czasowego.

Przytoczone powyżej przepisy wskazują, że dla okien pomieszczenia kuchennego, zarówno w budownictwie jednorodzinnym, jak i wielorodzinnym z racji uznania kuchni za pomieszczenie przeznaczone na pobyt ludzi należy zapewnić naturalne oświetlenie zgodne z § 13 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Dz.U. 2019.1065 z późniejszymi zmianami Dz.U. 20.1608 z dn. 16.09.2020 r.

Okien pozostałych pomieszczeń pomocniczych w mieszkaniu paragraf 13. WT nie dotyczy — pomieszczenia te nie są pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi.

(M.B, K.S.)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 12 października 2020 r.

Treść pytania

Pytanie dotyczy potwierdzenia zasadności zastosowania przez projektanta paragrafu 13 ust. 4 Rozporządzenia w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich zagospodarowanie, w odniesieniu do projektu zespołu biurowego usytuowanego w granicach obszaru śródmiejskiego określonego w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Krakowa a sporządzanego na podstawie Decyzji o ustaleniu warunków zabudowy. 

Podstawa prawna

[1]. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (tekst jednolity Dz.U. z 2019 poz. 1065).

§ 3.

Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:

1) zabudowie śródmiejskiej – należy przez to rozumieć zgrupowanie intensywnej zabudowy na obszarze śródmieścia, określonej w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku planu miejscowego w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy;

[2]. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie sposobu ustalania wymagań dotyczących nowej zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (Dz.U.2003.164.1588). 

§ 1 Zakres regulacji rozporządzenia

Rozporządzenie określa sposób ustalania w decyzji o warunkach zabudowy wymagań dotyczących nowej zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, w tym wymagania dotyczące ustalania:

1) linii zabudowy;
2) wielkości powierzchni zabudowy w stosunku do powierzchni działki albo terenu;
3) szerokości elewacji frontowej;
4) wysokości górnej krawędzi elewacji frontowej, jej gzymsu lub attyki;
5) geometrii dachu (kąta nachylenia, wysokości kalenicy i układu połaci dachowych).

Zespół Rzeczoznawców przedstawia swoje stanowisko

Problem ustalenia położenia działki budowlanej w zabudowie śródmiejskiej jest bardzo istotny na etapie sporządzania projektu budowlanego, z racji możliwości, jakie to położenie daje w zakresie spełnienia regulacji dotyczących zarówno przesłaniania, jak i nasłonecznienia budynków, określonych w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. 

Decyzja o warunkach zabudowy sporządzana jest na podstawie Ustawę o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz Rozporządzenie w sprawie sposobu ustalania wymagań dotyczących nowej zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Studium nie jest aktem prawa miejscowego, a co za tym idzie Warunki zabudowy nie odnoszą się do określonych przez Studium ustaleń, również i tych dotyczących wyznaczenia obszaru śródmiejskiego. 

Do tego problemu w sposób bezpośredni odnoszą się warunki techniczne, już w definicjach precyzując, jak należy rozumieć pojawiające się w rozporządzeniu określenie „zabudowa śródmiejska”. W przypadku braku planu miejscowego, jak stwierdza zapis warunków technicznych, zakres zabudowy śródmiejskiej precyzuje właśnie studium. Projektant, stosując się do tego zapisu warunków technicznych, powinien wnikliwie przeanalizować zarówno tekst Studium, jak i odpowiedni załącznik graficzny oraz umiejscowić właściwie teren dla którego sporządzany jest projekt budowlany. 

W rozpatrywanym przypadku działka położona jest bez wątpienia w granicach strefy śródmiejskiej. Informację tę zawiera Załącznik nr 4 do Uchwały Nr CXII/1700/14 Rady Miasta Krakowa z dnia 9 lipca 2014 r., Ujednolicony rysunek zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Krakowa. Na rysunku tym pomarańczowa przerywana linia określa – o czym informuje legenda do planszy – granicę obszaru śródmiejskiego.

Działka, będąca przedmiotem zapytania, ewidentnie leży wewnątrz obszaru śródmiejskiego. Projektant ma wszelkie dane do zastosowania w projekcie regulacji właściwych dla zabudowy śródmiejskiej.

(MB)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 26 września 2020 r.

Treść zapytania

Zwracam się z prośbą o wydanie opinii potwierdzającej prawidłowość przyjętego rozwiązania dotyczącego odległości miejsc postojowych od granicy działki inwestycyjnej oraz zgodności rozwiązań z Rozporządzeniem w sprawie Warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (§ 3 ust. 25 oraz § 19).

Projektowana inwestycja stanowi rozbudowę istniejącego budynku produkcyjno-magazynowego z częścią biurową o część zaplecza. Na nieruchomości znajdują się dwa istniejące budynki: produkcyjno-magazynowy z częścią biurową oraz hala magazynowa. W ramach istniejącego zagospodarowania terenu zlokalizowanych jest 55 miejsc postojowych w dwóch grupach — przy budynku magazynowym w zachodniej części terenu 6 miejsc postojowych, natomiast po wschodniej części działki: 49 miejsc postojowych. W ramach projektowanej inwestycji, w związku z wymaganiami MPZP zaprojektowano 29 nowych miejsc postojowych, zwiększając zachodnią grupę miejsc do 28 mp, a wschodnią grupę do 56 mp. W sumie w ramach inwestycji będą znajdować się 84 miejsca postojowe.

Zgodnie z przesłanym w załączeniu schematycznym zagospodarowaniem terenu, wskazuje się, iż dwie grupy miejsc postojowych, odległych w linii prostej o ponad 78 metrów i oddzielonych bryłami istniejącej i projektowanej zabudowy, stanowią w istocie dwa odrębne zbiory, nie wpływając na siebie nawzajem pod kątem emisji spalin i hałasu, a co za tym idzie nie powodując dla nieruchomości sąsiadujących, uciążliwości charakterystycznych dla parkingów zawierających więcej niż 60 miejsc postojowych. Ponadto każda z grup miejsc postojowych będzie obsługiwać budynki znajdujące się w swoim bezpośrednim sąsiedztwie. W związku z powyższymi uwarunkowaniami, miejsca postojowe zaprojektowano w odległości min. 6 m od granicy z działki inwestycyjnej co jest zgodne z wymogami rozporządzenia w sprawie warunków technicznych budynków i ich usytuowania.

Podstawa prawna

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (tekst jednolity Dz.U. z 2019 poz. 1065)

§ 19. 1. Odległość stanowisk postojowych, w tym również zadaszonych, oraz otwartych garaży wielopoziomowych od: placu zabaw dla dzieci, boiska dla dzieci i młodzieży, okien pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi w budynku opieki zdrowotnej, w budynku oświaty i wychowania, w budynku mieszkalnym, w budynku zamieszkania zbiorowego, z wyjątkiem: hotelu, motelu, pensjonatu, domu wypoczynkowego, domu wycieczkowego, schroniska młodzieżowego i schroniska, nie może być mniejsza niż:

1) dla samochodów osobowych:

a) 7 m — w przypadku parkingu do 10 stanowisk postojowych włącznie,

b) 10 m — w przypadku parkingu od 11 do 60 stanowisk postojowych włącznie,

c) 20 m — w przypadku parkingu powyżej 60 stanowisk postojowych;

2) dla samochodów innych niż samochody osobowe:

a) 10 m — w przypadku parkingu do 4 stanowisk postojowych włącznie,

b) 20 m — w przypadku parkingu powyżej 4 stanowisk postojowych.

Opinia

Zgłoszony problem pozostaje w analogii do pytania, na które udzielona została odpowiedź w opinii nr 165 (KS), zacytowana w części poniżej:

Sposób liczenia stanowisk postojowych, a co za tym idzie ich odległości od budynków i granic działki nie jest jednoznacznie rozstrzygnięty w przepisach Prawa Budowlanego. § 19. Ust. 1. Rozporządzenia Warunki Techniczne [1] podaje co prawda wymagane ww. odległości od konkretnej liczby stanowisk postojowych, jednak nigdzie w przepisach nie zostało zdefiniowane, czy można liczyć jako odrębne parkingi stanowiska oddzielone od siebie pasem zieleni, odrębną drogą manewrową, różnicą poziomów ale z jednym wjazdem z drogi (…).

W uzasadnieniu wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 27 kwietnia 2010 roku, sygn. akt VII SA/Wa 2368/09 wskazano, że ustawodawca odnosi się do skupiska wydzielonych miejsc parkingowych jako całości, na które składają się poszczególne miejsca parkingowe (wydaje się, że sąd miał na myśli stanowiska postojowe). Podstawę obliczania odległości wskazanych w § 19 rozporządzenia stanowi skupisko miejsc parkingowych jako całość, a nie jego poszczególne części.* Tylko taką wykładnię sąd uznał za prawidłową i podkreślił, że przyjęcie wykładni przeciwnej prowadziłoby do warunkowania przedmiotowych odległości od ilości sąsiadujących ze skupiskiem miejsc postojowych nieruchomości, nie natomiast od ilości miejsc postojowych. Wyrok ten został wprawdzie uchylony wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 stycznia 2012 roku, sygn. akt II OSK 2015/10, ale Naczelny Sąd Administracyjny co do zasady nie zakwestionował prawidłowości wykładni przedstawionej przez sąd I instancji, zwrócił jednak uwagę na to, że stosowanie § 19 rozporządzenia wymaga analizy konkretnych stanów faktycznych i przyjętych rozwiązań projektowych (…).*

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie, w uzasadnieniu wyroku z dnia 8 lutego 2011 roku, sygn. akt II SA/Lu 661/10, wskazał, że oddzielenie stanowisk pasem zieleni izolacyjnej nie powoduje, że mamy do czynienia z dwoma oddzielnymi wydzielonymi miejscami postojowymi, lecz wciąż z jednym wydzielonym miejscem postojowym. Sąd wskazał także, że odmienna ocena takiego rozwiązania projektowego prowadziłaby do obejścia przepisów § 19 rozporządzenia.

Wnioski

Załączony do pytania schemat zagospodarowania przedstawia dwa niezależne od siebie skupiska miejsc postojowych, położone w dwóch skrajnych miejscach działki oraz bezpośrednio sąsiadujące z dwoma różnymi budynkami. Zarówno odległość pomiędzy tymi skupiskami, jak również konfiguracja budynków istniejących oraz projektowanego, uzasadniają taką właśnie kwalifikację. Żadnego ze skupisk nie można uznać za część drugiego, tak, jak jest to możliwe w przypadku wydzielenia stanowisk postojowych np pasami zieleni izolacyjnej, co podniesione zostało w wyroku WSA w Lublinie.

Obowiązujące przepisy nie dają podstawy dla wymogu sumowania niezależnych od siebie skupisk miejsc postojowych z racji ich lokalizacji na jednej działce a co za tym idzie zwiększania odległości zapisanych w § 19. 1. Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

(MB)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 5 września 2020

Treść pytania

Proszę o wyjaśnienia, czy w trakcie mierzenia odległości budynku od granicy działki budowlanej miejscowe poszerzenie ściany stanowiące dodatkową okładzinę ściany zewnętrznej o grubości nieprzekraczającej 10 cm, wykonane na niewielkiej powierzchni ściany z kamienia bądź innego materiału np. okładzina z desek:

1) na podstawie § 9 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynku i ich usytuowania, należy uznać za elementy wykończenia budynku i wziąć pod uwagę przy mierzeniu odległości budynku od granicy działki, 

czy 

2) na podstawie § 31 ust. 2 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie standardów technicznych wykonywania geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych oraz opracowywania i przekazywania wyników tych pomiarów do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, uznać za elementy drugorzędne i pominąć przy mierzeniu odległości budynku od granicy działki.

Szkic do pytania:

Podstawa prawna

[1]. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (tekst jednolity Dz.U. z 2019 poz. 1065)

§ 9. ust. 1. Wymagane w rozporządzeniu wymiary należy rozumieć jako uzyskane z uwzględnieniem wykończenia powierzchni elementów budynku, a w odniesieniu do szerokości drzwi – jako wymiary w świetle ościeżnicy.

[…]

Ust. 3. Określone w rozporządzeniu odległości budynków od innych budynków, urządzeń budowlanych lub granicy działki budowlanej mierzy się w poziomie w miejscu ich najmniejszego oddalenia.

Ust. 4. Dla budynków istniejących dopuszcza się przyjmowanie odległości, o których mowa w ust. 3, bez uwzględnienia grubości warstw izolacji termicznej, tynków lub okładzin zewnętrznych, przy czym nie dotyczy to ściany budynku usytuowanej bezpośrednio przy granicy działki.

[2]. Dziennik Ustaw Nr 263 Poz. 1572 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAW WEWNĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie standardów technicznych wykonywania geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych oraz opracowywania i przekazywania wyników tych pomiarów do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego

§ 31. ust. 2. Przy geodezyjnym pomiarze sytuacyjnym pomija się punkt sytuacyjny, jeżeli odchylenie tego punktu od linii wyznaczonej przez dwa sąsiednie pomierzone szczegóły terenowe nie przekracza:

1) w przypadku I grupy szczegółów terenowych — 0,10 m;

Uwaga: Niniejsza opinia została opracowana zgodnie ze stanem prawnym obowiązującym w sierpniu 2020 r.

Opinia Zespołu Rzeczoznawców

Tytuł rozporządzenia określa najistotniejszy cel, w jakim zostało to rozporządzenie uchwalone. I tak Rozporządzenie Ministra Infrastruktury [1] ustala warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, a Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji [2] ustala standardy techniczne wykonywania geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych oraz opracowywania i przekazywania wyników tych pomiarów do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego. 

W związku z tym sposób pomiaru lokalizacji budynku należy przyjmować na podstawie § 9 ust. 1 i ust. 3 Rozporządzenia Warunki Techniczne [1] tj.: w poziomie, w miejscu ich najmniejszego oddalenia, z uwzględnieniem wykończenia powierzchni elementów budynku (np.: okładzin z kamienia lub desek), które należy wziąć pod uwagę przy mierzeniu odległości budynku od granicy działki. Ustawodawca zrobił wyjątek jedynie dla obiektów istniejących. W § 9 ust. 4. Rozporządzenia Warunki Techniczne [1] dla budynków istniejących dopuszczono przyjmowanie odległości, o których mowa w ust. 3, bez uwzględnienia grubości warstw izolacji termicznej, tynków lub okładzin zewnętrznych, przy czym nie dotyczy to ściany budynku usytuowanej bezpośrednio przy granicy działki.

Wnioski:

Jeśli cokół budynku byłby bez okien i zostałby wysunięty w kierunku granicy działki w taki sposób, że ewidentnie stanowiłby odrębną ścianę (niezależną od ściany z oknami powyżej), to dla tego cokołu można by było zgodnie z § 12 Rozporządzenia Warunki Techniczne [1] przyjąć odległość od granicy działki 3 m. Natomiast w konkretnym przytoczonym w pytaniu przypadku odległość całej ściany z oknami powinna w każdym miejscu wynosić 4 m od granicy działki.

(KS)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 18 sierpnia 2020 r.

Treść pytania

1. Pytanie dot. interpretacji zastosowania przepisów ustawy prawo budowlane do następującego problemu: stanowiska postojowe dla samochodów osobowych zostały zaprojektowane w podcieniu o głębokości 7,0 m pod budynkiem (poniżej rysunek koncepcyjny rys. nr 1):

Nie jest to garaż, ponieważ brak jest ścian zewnętrznych. Na kondygnacji wyższej okna do pomieszczeń mieszkalnych są oddzielone daszkiem, a także płytą balkonową (poniżej wstępna wizualizacja budynku rys. nr 2).

Czy w takim przypadku mają zastosowanie przepisy paragrafu 279 w którym jest mowa o wrotach garażowych? A jeżeli tak, to czy w rzucie poziomym balkon o wysunięciu 1,5 m spełnia te warunki? A jeżeli nie, to który przepis ma tu zastosowanie? 

2. Drugie pytanie dotyczy sposobu liczenia stanowisk postojowych, a co za tym idzie ich odległości od budynków i granic działki: czy można liczyć jako odrębne parkingi stanowiska oddzielone od siebie pasem zieleni, odrębną drogą manewrową, różnicą poziomów ale z jednym wjazdem z drogi? (poniżej koncepcja zagospodarowania terenu rys. nr 3):

Podstawa prawna

[1]. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (tekst jednolity Dz.U. z 2019 poz. 1065)

§ 19. 1. Odległość stanowisk postojowych, w tym również zadaszonych, oraz otwartych garaży wielopoziomowych od: placu zabaw dla dzieci, boiska dla dzieci i młodzieży, okien pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi w budynku opieki zdrowotnej, w budynku oświaty i wychowania, w budynku mieszkalnym, w budynku zamieszkania zbiorowego, z wyjątkiem: hotelu, motelu, pensjonatu, domu wypoczynkowego, domu wycieczkowego, schroniska młodzieżowego i schroniska, nie może być mniejsza niż:

1) dla samochodów osobowych:

a) 7 m – w przypadku parkingu do 10 stanowisk postojowych włącznie,

b) 10 m – w przypadku parkingu od 11 do 60 stanowisk postojowych włącznie,

c) 20 m – w przypadku parkingu powyżej 60 stanowisk postojowych;

2) dla samochodów innych niż samochody osobowe:

a) 10 m – w przypadku parkingu do 4 stanowisk postojowych włącznie,

b) 20 m – w przypadku parkingu powyżej 4 stanowisk postojowych.

[…]

5. Zachowanie odległości, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, nie jest wymagane w przypadku parkingów niezadaszonych składających się z jednego albo dwóch stanowisk postojowych dla samochodów osobowych przypadających na jeden lokal mieszkalny w budynku mieszkalnym jednorodzinnym, zlokalizowanych przy tym budynku.

[…]

§ 20. Stanowiska postojowe dla samochodów osobowych, z których korzystają wyłącznie osoby niepełnosprawne, mogą być zbliżone bez żadnych ograniczeń do okien innych budynków. Miejsca te wymagają odpowiedniego oznakowania.

[…]

§ 102. Garaż do przechowywania i bieżącej, niezawodowej obsługi samochodów osobowych, stanowiący samodzielny

obiekt budowlany lub część innego obiektu, będący garażem zamkniętym – z pełną obudową zewnętrzną i zamykanymi otworami, bądź garażem otwartym – bez ścian zewnętrznych albo ze ścianami niepełnymi lub ażurowymi, powinien mieć:

1) wysokość w świetle konstrukcji co najmniej 2,2 m i do spodu przewodów i urządzeń instalacyjnych 2 m;

2) wjazdy lub wrota garażowe co najmniej o szerokości 2,3 m i wysokości 2 m w świetle;

[…]

§ 106. ust. 1. Garaż znajdujący się w budynku o innym przeznaczeniu powinien mieć ściany i stropy, zapewniające wymaganą izolację akustyczną, o której mowa w § 326, oraz szczelność uniemożliwiającą przenikanie spalin lub oparów paliwa do sąsiednich pomieszczeń, przeznaczonych na pobyt ludzi, usytuowanych obok lub nad garażem.

Ust. 2. Dopuszcza się sytuowanie nad garażem otwartym kondygnacji z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi, z wyjątkiem pomieszczeń mieszkalnych, opieki zdrowotnej oraz oświaty i nauki, przy spełnieniu jednego z warunków:

1) lico ściany zewnętrznej tych kondygnacji z oknami otwieranymi jest cofnięte w stosunku do lica ściany garażu otwartego lub do krawędzi jego najwyższego stropu co najmniej o 6 m, a konstrukcja dachu i jego przekrycie nad garażem spełniają wymagania określone w § 218;

2) usytuowanie ścian zewnętrznych tych kondygnacji w jednej płaszczyźnie z licem ścian zewnętrznych części garażowej lub z krawędziami jej stropów wymaga zastosowania w tych pomieszczeniach okien nieotwieranych oraz wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej lub klimatyzacji.

3. Wymaganie, o którym mowa w ust. 2, nie dotyczy budynków jednorodzinnych, zagrodowych i rekreacji indywidualnej.

[2] Pismo Rzecznika Praw Obywatelskich do Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 30.09.2014 r. L.Dz. IV.7006.335.2014.JP;

Opinia Zespołu Rzeczoznawców

Ad. 1. Zapisy § 102 Rozporządzenia Warunki Techniczne [1] definiują zaprojektowane w załączonej koncepcji (rys. 1 i rys. 2) miejsca postojowe pod budynkiem jako garaż otwarty „bez ścian zewnętrznych” posiadający „wjazdy o szerokości 2,30 wysokości 2 m w świetle”. Jednak § 106 ust. 2 ww. Rozporządzenia Warunki Techniczne [1] dopuszcza „sytuowanie nad garażem otwartym kondygnacji z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi, z wyjątkiem pomieszczeń mieszkalnych”, ale nawet dla dopuszczonych pomieszczeń na pobyt ludzi nakazuje spełnienie bardzo surowych warunków np.: cofnięcie co najmniej o 6 m lica ściany zewnętrznej z oknami otwieranymi, kondygnacji nad garażem otwartym, w stosunku do lica ściany garażu otwartego lub do krawędzi jego stropu itp. 

Ad. 2. Sposób liczenia stanowisk postojowych, a co za tym idzie ich odległości od budynków i granic działki nie jest jednoznacznie rozstrzygnięty w przepisach Prawa Budowlanego. § 19. ust. 1. Rozporządzenia Warunki Techniczne [1] podaje co prawda wymagane ww. odległości od konkretnej liczby stanowisk postojowych, jednak nigdzie w przepisach nie zostało zdefiniowane, czy można liczyć jako odrębne parkingi stanowiska oddzielone od siebie pasem zieleni, odrębną drogą manewrową, różnicą poziomów ale z jednym wjazdem z drogi. 

Mając to wszystko na uwadze, w dniu 30.09.2014r ówczesny Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się z pismem [2] (L.Dz. IV.7006.335.2014.JP) do ówczesnego Ministra Infrastruktury i Rozwoju z prośbą o podjęcie działań legislacyjnych, których celem byłoby wprowadzenie bardziej precyzyjnej i jednoznacznej regulacji w zakresie odległości wydzielonych miejsc postojowych od granicy działki budowlanej oraz okien sąsiadujących budynków przeznaczonych na stały pobyt ludzi (całość pisma w załączeniu do niniejszej opinii). 

Poniżej zamieszczone zostały cytaty z ww. pisma dotyczące niniejszego problemu:

„W ocenie Rzecznika, poważne wątpliwości budzi sposób obliczania odległości wskazanych w § 19 rozporządzenia. Nie jest bowiem jasne, czy punktem odniesienia dla tych obliczeń powinny być wydzielone miejsca postojowe tworzące określony parking dla samochodów osobowych jako całość (skupisko miejsc parkingowych), czy też jego poszczególne części, oddzielone od siebie np. krawężnikiem czy pasem zieleni. Trudno przesądzić, czy należy brać pod uwagę tylko jeden rząd miejsc postojowych położonych najbliżej okien, czy działki budowlanej, czy też wszystkie rzędy utworzonych stanowisk postojowych. Przepisy rozporządzenia ani nie definiują pojęcia wydzielonych miejsc postojowych, ani nie dają żadnych wskazówek jak to pojęcie należy interpretować. Konsekwencją takiego stanu rzeczy są rozbieżności w praktyce stosowania prawa przez organy administracji architektoniczno-budowlanej oraz organy nadzoru budowlanego, a co za tym idzie, brak pewności co do rzeczywistego znaczenia tego pojęcia. Wątpliwości tych nie usuwa także nieliczne, pojawiające się na tle § 19 rozporządzenia, orzecznictwo sądów administracyjnych, w tym orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie, w uzasadnieniu wyroku z dnia 8 lutego 2011 roku, sygn. akt II SA/Lu 661/10, wskazał, że oddzielenie stanowisk pasem zieleni izolacyjnej nie powoduje, że mamy do czynienia z dwoma oddzielnymi wydzielonymi miejscami postojowymi, lecz wciąż z jednym wydzielonym miejscem postojowym. Sąd wskazał także, że odmienna ocena takiego rozwiązania projektowego prowadziłaby do obejścia przepisów § 19 rozporządzenia.

Z kolei w uzasadnieniu wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 27 kwietnia 2010 roku, sygn. akt VII SA/Wa 2368/09 wskazano, że ustawodawca odnosi się do skupiska wydzielonych miejsc parkingowych jako całości, na które składają się poszczególne miejsca parkingowe (wydaje się, że sąd miał na myśli stanowiska postojowe). Podstawę obliczania odległości wskazanych w § 19 rozporządzenia stanowi skupisko miejsc parkingowych jako całość, a nie jego poszczególne części. Tylko taką wykładnię sąd uznał za prawidłową i podkreślił, że przyjęcie wykładni przeciwnej prowadziłoby do warunkowania przedmiotowych odległości od ilości sąsiadujących ze skupiskiem miejsc postojowych nieruchomości, nie natomiast od ilości miejsc postojowych. Wyrok ten został wprawdzie uchylony wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 stycznia 2012 roku, sygn. akt II OSK 2015/10, ale Naczelny Sąd Administracyjny co do zasady nie zakwestionował prawidłowości wykładni przedstawionej przez sąd I instancji. Zwrócił jednak uwagę na to, że stosowanie § 19 rozporządzenia wymaga analizy konkretnych stanów faktycznych i przyjętych rozwiązań projektowych i dopiero analiza ta może pozwolić na udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy mamy do czynienia z jednym wydzielonym miejscem postojowym, czy też miejsc tych jest więcej.

Uzasadnienie wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 maja 2012 roku. sygn. akt I OSK 438/11 również prowadzi do wniosku, że zgrupowanych w jednym miejscu stanowisk postojowych nie należy dzielić na oddzielne grupy. Według sądu jest to niedopuszczalne szczególnie wówczas, gdy kompleks miejsc parkingowych jest usytuowany w jednym miejscu. Nie można wówczas uznać, iż usytuowanie miejsc w rzędach oznacza ich wydzielenie, a tym samym nie jest zasadne traktowanie ich jako wydzielonych miejsc postojowych w rozumieniu § 19 rozporządzenia.

Stanowiska zaprezentowanego w w/w wyrokach nie podziela A. Kosicki w: Odległość wydzielonych miejsc postojowych od granicy działki budowlanej oraz okien sąsiadujących budynków, Nieruchomości C. K. Beck, nr 4/2012. Zdaniem autora w/w artykułu nie jest jasne, czy prawodawca w przedmiotowym przepisie uzależnia obliczanie wskazanych w nim odległości zarówno od liczby stanowisk postojowych skupionych w jednym miejscu postojowym, jak i od liczby tych miejsc postojowych. Autor przyjmuje jednak, że odległość ta uzależniona jest od liczby stanowisk postojowych w wydzielonym miejscu postojowym. Bez znaczenia pozostaje natomiast okoliczność, czy mamy do czynienia z jednym, czy też kilkoma wydzielonymi miejscami postojowymi. Niezależnie od tego, autor w/w artykułu przyznaje, że na podstawie § 19 rozporządzenia nie można jednoznacznie ustalić, czy odległość pomiędzy wydzielonymi miejscami postojowymi powinna wynosić metr, dwa, czy dziesięć. Trudno także wskazać, czy wydzielenie każdorazowo wymaga zastosowania trwałej przeszkody sztucznej bądź naturalnej. Nie jest zatem jasne, jakie kryteria decydują o tym, że w określonej sytuacji mamy do czynienia z jednym lub kilkoma wydzielonymi miejscami postojowymi.”

Mimo wielokrotnych nowelizacji Prawa Budowlanego, które miały miejsce po 2014 r, przepis ten do dzisiejszego dnia nie został uregulowany. 

Wnioski

Ad. 1. W myśl zapisów § 106 ust. 2 ww. Rozporządzenia Warunki Techniczne [1], usytuowanie garażu otwartego jako pierwszej (najniższej, naziemnej) kondygnacji budynku mieszkalnego wielorodzinnego jest niedopuszczalne. 

Można w tym miejscu zaprojektować garaż/garaże zamknięty/e, ale należy spełnić dla niego/dla nich wszystkie przepisy dotyczące garażu zamkniętego zawarte w Rozporządzeniu Warunki Techniczne [1]. 

Ad.2. W świetle powyższych cytowanych opinii i innych tekstów źródłowych oraz zapisów Rozporządzenia Warunki Techniczne [1] celem uniknięcia możliwości braku zatwierdzenia przez Urząd projektu budowlanego i uzyskania pozwolenia na budowę, Małopolska Okręgowa Izba Architektów zaleca swoim członkom, do czasu wprowadzenia jednoznacznych przepisów w tym zakresie, stosowanie się do interpretacji, że: zgrupowanych w jednym miejscu stanowisk postojowych nie należy dzielić na oddzielne grupy, chyba że taki podział jest oczywisty (np. grupy stanowisk postojowych w dwóch lub więcej niezależnych od siebie częściach działki Inwestycji). 

(KS)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 7 sierpnia 2020 r.

Treść zapytania

Zwracam się z prośbą o wydanie opinii w zakresie nawierzchni NetTurf Advanced Grass jako możliwość zastosowania jej na drodze pożarowej i jednoczesnym zaliczeniu tej powierzchni do powierzchni biologicznie czynnej zgodnie z definicją określoną w § 3 pkt 22 Rozporządzenia o warunkach technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

W związku z sugerowanymi przez Urząd Architektury wątpliwościami co do możliwości wykorzystania jako powierzchni biologicznie czynnej drogi pożarowej wykonanej jako trawnik wzmocniony podbudową w załączniku przekazujemy wcześniejsze stanowisko MPOIA RP w tej sprawie jednoznacznie wskazujące ww. rozwiązanie jako prawidłowe. Definicja powierzchni biologicznie czynnej określa sposób urządzenia powierzchni, a nie sposób jej użytkowania, co nie uniemożliwia wliczenia powierzchni drogi pożarowej do powierzchni biologicznie czynnej. Ponadto karta katalogowa producenta nawierzchni NetTurf Advanced Grass zapewnia o naturalnej wegetacji trawy (warstwy podkładowe składają się z naturalnych kruszców, a dodatkowa siatka usztywniająca nie stanowi bariery dla korzeni). Tym samym można uznać nawierzchnię NetTurf Advanced Grass za powierzchnie biologicznie czynną w 100%.

Taki sam pogląd w przedmiotowej sprawie prezentuje w swoich orzeczeniach Małopolski Urząd Wojewódzki, którego decyzję załączam.

W obawie o nośność nawierzchni powstała „Analiza funkcjonalno-użytkowa stosowania wzmacnianych nawierzchni trawiastych City Soll Road i NetTurf Advanced Grass oraz nawierzchni mineralnej Natural Grey Road+ jako warstwy wierzchniej dróg pożarowych” opracowaną przez Szkołę Główną Służby Pożarniczej, która stwierdza możliwość przejazdu wozów bojowych straży pożarnej i tym samym nadaje się jako nawierzchnia na drogi pożarowe. W załączniku dołączam tę analizę.

Przedstawić należy również wyrok Wojewódzkiego Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 16. 11. 2016 r. znak: II SA/Gd 348/16, który jednoznacznie określa, że przedmiotowa nawierzchnia zapewnia naturalną wegetację i powinna być liczona zgodnie z informacją producenta czyli 100% do powierzchni biologicznie czynnej. Ponadto wyrok określa, że powierzchnia może być wykorzystana również pod ruch ciężki w tym drogi pożarowe.

Teren zielony umożliwiający wjazd wozów strażackich będzie użytkowany jako teren zielony bez możliwości wjazdu innych samochodów. Cały ruch kołowy obsługujący nieruchomość został sprowadzony przez wjazd i wyjazd do garażu podziemnego. Nie ma więc żądnych zagrożeń dla wzrostu i pielęgnacji trawnika na drodze pożarowej, a tym samym powierzchnia ta spełnia wymagania WT w sprawie powierzchni biologicznie czynnej.

Podstawa prawna

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie z dnia 12 kwietnia 2002 r. stanowi:

§ 3 pkt 22 Ilekroć w Rozporządzeniu jest mowa o (…) terenie biologicznie czynnym — należy przez to rozumieć teren o nawierzchni urządzonej w sposób zapewniający naturalną wegetację roślin i retencję wód opadowych, a także 50% powierzchni tarasów i stropodachów z taką nawierzchnią oraz innych powierzchni zapewniających naturalną wegetację roślin, o powierzchni nie mniejszej niż 10 m2, oraz wodę powierzchniową na tym terenie.

Opinia

Przepis § 3 pkt 22 warunków technicznych uprawnia do zaliczenia powierzchni terenu urządzonego jako trawnik do powierzchni biologicznie czynnej, jeżeli został spełniony podany w nim warunek — to znaczy nawierzchnia ziemna została urządzona w sposób zapewniający naturalną wegetację. W szczególności nie podaje się w nim innych warunków, od których spełnienia mogłoby być uzależnione zaliczenie powierzchni terenu z nawierzchnią ziemną, do powierzchni terenu biologicznie czynnego, np. sposobu użytkowania tej powierzchni.

Cytowany przepis, będący prawem powszechnie obowiązującym, nie powinien być stosowany rozszerzająco, lecz literalnie.

Treść tego przepisu jest podstawą do dokonania oceny jedynie w takim zakresie, czy powierzchnia, którą zaliczono do powierzchni biologicznie czynnej została urządzona w sposób zapewniający naturalną wegetację roślin. Przepis ten nie upoważnia do formułowania dodatkowych warunków, np. sposobu użytkowania terenu. Zatem sprawdzeniu, zgodnie z § 3 pkt 22 warunków technicznych, wymaga sposób urządzenia nawierzchni ziemnej, a nie rodzaj jej użytkowania.

Istnieje wiele systemów rozwiązania nawierzchni biologicznie czynnej, służącej również do celów innych, w tym różnego rodzaju nawierzchni dla celów komunikacyjnych. Najczęściej stosowane są rozwiązania oparte o geokraty, wzmacniane nawierzchnie trawiaste i nawierzchnie mineralne. Przykładami takich rozwiązań są między innymi systemy nawierzchni:

• CitySoil Road;
• Natural Grey Road +;
• NetTurf Advanced Grass.

Zasadę działania tych systemów ilustruje poniższy przykład

Zgodnie z kartą techniczną oraz „Analizą funkcjonalno-użytkową stosowania wzmacnianych nawierzchni trawiastych CitySoil Road i NetTurf Advanced Grass oraz nawierzchni mineralnej Natural Grey Road + jako warstwy wierzchniej dróg pożarowych” opracowanej przez Szkołę Główną Służby Pożarniczej w Warszawie wymieniony wyżej system nawierzchni NetTurf Advanced Grass może pełnić między innymi funkcje:

• awaryjnych i technicznych dróg dojazdowych dla samochodów osobowych oraz ciężarowych, w szczególności drogi pożarowe;
• strefy dla pieszych, ścieżek rowerowych;
• nawierzchni sportowych: boiska, pola golfowe, tory wyścigów konnych;
• nawierzchni dla organizacji imprez masowych;
• parkingów okazjonalnych, w tym stanowiska postojowe i drogi manewrowe;
• pasów startowych oraz lądowisk dla helikopterów;
• możliwość zastosowania zarówno na gruncie rodzimym jak i dachach lub stropach garaży podziemnych.

Należy też dodać, że zgodnie „Analizą funkcjonalno-użytkową stosowania wzmacnianych nawierzchni trawiastych CitySoil Road i NetTurf Advanced Grass oraz nawierzchni mineralnej Natural Grey Road + jako warstwy wierzchniej dróg pożarowych” opracowaną przez Szkołę Główną Służby Pożarniczej w Warszawie przeprowadzone zostały badania dwuetapowe nawierzchni NetTurf Advanced Grass w których stwierdzono: nawierzchnia spełniła swoją funkcję bez zadarniania w warunkach suchych oraz nawierzchni zalanej wodą. Końcowe próby przejazdowe i manewrowe z zadarnioną nawierzchnią trawiastą potwierdziły w pełni przydatność tej nawierzchni jako drogi pożarowej.

Badania te i karta techniczna potwierdzają zatem wymaganą wytrzymałość nawierzchni jako drogi pożarowej o każdej porze roku, w zróżnicowanych warunkach atmosferycznych.

Jednocześnie system ten posiada następujące właściwości:

• produkt stanowi powierzchnię w 100% biologicznie czynną;
• nawierzchnia wodoprzepuszczalna;
• produkt całkowicie neutralny dla środowiska, bezpieczny dla ludzi i zwierząt (atest PZH);
• zwiększona nośność nawierzchni w każdych warunkach pogodowych;
• właściwości potwierdzone przez Instytut Badawczy – Państwowy Instytut Geologiczny.

Właściwości te zapewniają naturalną wegetację roślin i retencję wód opadowych.

Tak więc od zastosowanego systemu oraz jego aprobat zależy, czy dane rozwiązanie spełnia wymagania stawiane powierzchni biologicznie czynnej, jak w wymienionym wyżej jednym z wielu możliwych rozwiązań.

Pogląd, iż zastosowanie takich rozwiązań dla funkcji drogi pożarowej powoduje, że teren nie może być wliczony do powierzchni biologicznie czynnej, stanowi próbę rozszerzającej interpretacji cytowanego przepisu z warunków technicznych i nie znajduje żadnej podstawy prawnej.

Powyższe stanowisko potwierdza decyzja Wojewody Małopolskiego WI-I.7840.25.8.2018.KP oraz wyrok Wojewódzkiego Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 16.11.2016 r. znak: II SA/Gd 348/16.

Zwracamy jednocześnie uwagę, że teren biologicznie czynny może być zdefiniowany w planie miejscowym nieco inaczej niż w Warunkach Technicznych, a wówczas spełnienie wymagań planu będzie oceniane w odniesieniu do tej specyficznej definicji.

(WD), (KSt)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 4 sierpnia 2020 r.

Treść zapytania

Pytanie dotyczy odległości miejsca postojowego dla pojazdu osoby niepełnosprawnej od okien budynku mieszkalnego wielorodzinnego. Po nowelizacji Rozporządzenia o warunkach technicznych § 20 zawiera zapis, że „Stanowiska postojowe dla samochodów osobowych, z których korzystają wyłącznie osoby niepełnosprawne, mogą być zbliżone bez żadnych ograniczeń do okien innych budynków." Czy należy go łączyć z § 19, w którym mowa o budynkach: „opieki zdrowotnej, w budynku oświaty i wychowania, w budynku mieszkalnym, w budynku zamieszkania zbiorowego, z wyjątkiem: hotelu, motelu, pensjonatu, domu wypoczynkowego, domu wycieczkowego, schroniska młodzieżowego i schroniska". Czy oznacza to, że budynek mieszkalny wielorodzinny nie jest zwolniony z obowiązku zachowania odległości wymienionych w § 19 ust 1 WT?

Podstawa prawna

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (tekst jednolity Dz.U. z 2019 poz. 1065)

§ 19. 1. Odległość stanowisk postojowych, w tym również zadaszonych, oraz otwartych garaży wielopoziomowych od: placu zabaw dla dzieci, boiska dla dzieci i młodzieży, okien pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi w budynku opieki zdrowotnej, w budynku oświaty i wychowania, w budynku mieszkalnym, w budynku zamieszkania zbiorowego, z wyjątkiem: hotelu, motelu, pensjonatu, domu wypoczynkowego, domu wycieczkowego, schroniska młodzieżowego i schroniska, nie może być mniejsza niż:

1) dla samochodów osobowych:

a) 7 m — w przypadku parkingu do 10 stanowisk postojowych włącznie,

b) 10 m — w przypadku parkingu od 11 do 60 stanowisk postojowych włącznie,

c) 20 m — w przypadku parkingu powyżej 60 stanowisk postojowych;

2) dla samochodów innych niż samochody osobowe:

a) 10 m — w przypadku parkingu do 4 stanowisk postojowych włącznie,

b) 20 m — w przypadku parkingu powyżej 4 stanowisk postojowych.

(…)

5. Zachowanie odległości, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, nie jest wymagane w przypadku parkingów niezadaszonych składających się z jednego albo dwóch stanowisk postojowych dla samochodów osobowych przypadających na jeden lokal mieszkalny w budynku mieszkalnym jednorodzinnym, zlokalizowanych przy tym budynku.

(…)

§ 20. Stanowiska postojowe dla samochodów osobowych, z których korzystają wyłącznie osoby niepełnosprawne, mogą być zbliżone bez żadnych ograniczeń do okien innych budynków. Miejsca te wymagają odpowiedniego oznakowania.

Opinia

Analizując literalnie zapisy § 20 ww. Rozporządzenia Warunki Techniczne [1] należy zastanowić się nad słusznie zadanym powyższym pytaniem — co oznacza sformułowanie do okien „innych budynków”, które dotyczy możliwości zbliżenia do budynków bez żadnych ograniczeń odległościowych miejsc postojowych dla samochodów osób z których korzystają wyłącznie osoby niepełnosprawne? Czy sformułowanie w § 20 WT „innych budynków” oznacza tutaj budynki inne, niż wpisane do wcześniejszego § 19 ust. 1?

Odpowiedź na to pytanie otrzymujemy analizując poprzednią (zmienioną obecnie) wersję § 20 WT, który w brzmieniu obowiązującym do 1 stycznia 2018 r zawierał następujący zapis: „§ 20. Miejsca postojowe dla samochodów, z których korzystają wyłącznie osoby niepełnosprawne, mogą być usytuowane w odległości nie mniejszej niż 5 m od okien budynku mieszkalnego wielorodzinnego i zamieszkania zbiorowego oraz zbliżone bez żadnych ograniczeń do innych budynków. Miejsca te wymagają odpowiedniego oznakowania.” Warszawa, dnia 18 września 2015 r. Poz. 1422 OBWIESZCZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY I ROZWOJU z dnia 17 lipca 2015 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

Wnioski

Poprzednie zapisy § 20. Rozporządzenia Warunki Techniczne, obowiązujące przed 1.01.2018 r. pozwalały na zbliżenie stanowisk postojowych dla samochodów osobowych z których korzystają wyłącznie osoby niepełnosprawne, do okien wszystkich budynków, za wyjątkiem budynku mieszkalnego wielorodzinnego i zamieszkania zbiorowego. Od okien pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi w tych budynkach należało zachować odległość min. 5 m. Ograniczenie to zostało zniesione w ramach zmian wprowadzonych do WT. Wprowadzając powyższą zmianę obowiązującą od 1 stycznia 2018 r. Ustawodawca dopuścił zbliżenie bez ograniczeń, miejsc postojowych dla samochodów z których korzystają wyłącznie osoby niepełnosprawne, również do okien budynku mieszkalnego wielorodzinnego i zamieszkania zbiorowego.

Wobec powyższego należy wnioskować, że stanowiska postojowe, z których korzystają wyłącznie osoby niepełnosprawne, mogą być zbliżone obecnie bez ograniczeń odległościowych, zarówno do okien pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi w budynku mieszkalnym wielorodzinnym i w budynku zamieszkania zbiorowego, jak i do okien innych budynków (co było już wcześniej dopuszczone). Słowo „innych” pojawia się w obecnej treści paragrafu 20 WT jako pozostałość poprzedniego brzmienia tego przepisu.

(KS)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 24 lipca 2020 r.

Treść zapytania

Zwracamy się z uprzejmą prośbą w sprawie interpretacji zapisu miejscowego planu i związanym z tym przepisem warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

Podstawy prawne:

MPZP – Rozdział 3. Szczegółowe ustalenia planu, par. 17.2.b – „dopuszcza się sytuowanie budynków w odległości 1,5 m od granicy lub bezpośrednio przy granicy z sąsiednią działką budowlaną,”

WT – Rozdział 1. Usytuowanie budynku, par. 12.2 – „Sytuowanie budynku w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, dopuszcza się w odległości 1,5 m od granicy lub bezpośrednio przy tej granicy, jeżeli plan miejscowy przewiduje taką możliwość.”

Pytanie 1. Czy można te zapisy odczytywać jako usytuowanie budynku bezpośrednio przy granicy i w odległości „nie mniejszej niż 1,5 m” od granicy?

Pytanie 2. Czy w takim przypadku wolno nam sytuować budynek i jego ścianę w przedziale 1,5 m do 3,0 m (np. 2 m od granicy)?

Pytanie 3. Czy jest to nakaz usytuowania bezpośrednio przy granicy i w odległości wyłącznie 1,5 m od granicy? lub oczywiście 3,0 m ścianą bez okien i drzwi, 4,0 m ścianą z oknami lub drzwiami. Warunki techniczne mówią o przypadku działki o szerokości 16 m lub mniejszej i zapisie o sytuowaniu bezpośrednio przy granicy lub w odległości mniejszej niż określona w ust. 1 pkt 2, lecz nie mniejszej niż 1,5 m.

Pytanie 4. Czy powyższy zapis uprawnia do zbliżonego odczytywania przepisu WT dotyczącego usytuowania budynku bezpośrednio przy granicy lub w odległości 1,5 m, jeżeli plan miejscowy przewiduje taką możliwość? Czy jednak obydwa przepisy należy czytać dosłownie?

Pytanie 5. Czy konieczna jest równoległość usytuowania ściany budynku w odległości 1,5 m od granicy. Czy można rozpatrywać przypadek kiedy ściana budynku jednym narożnikiem będzie zbliżona do granicy sąsiedniej działki w odległości 1,5 m, a drugim narożnikiem np. 2 m? Czy w takim przypadku zapisy WT par. 12. 2 i ewentualnie MPZP są spełnione? Czy wymogiem jest aby cała ściana była usytuowana w odległości 1,5 m od granicy i tym samym równolegle do niej?

Podstawa prawna

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Dz.U.2019.1065

§ 12. 1. Jeżeli z przepisów § 13, 19, 23, 36, 40, 60 i 271–273 lub przepisów odrębnych określających dopuszczalne odległości niektórych budowli od budynków nie wynikają inne wymagania, budynek na działce budowlanej należy sytuować w odległości od granicy tej działki w odległości nie mniejszej niż:

1) 4 m — w przypadku budynku zwróconego ścianą z oknami lub drzwiami w stronę tej granicy;

2) 3 m — w przypadku budynku zwróconego ścianą bez okien i drzwi w stronę tej granicy.

2. Sytuowanie budynku w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, dopuszcza się w odległości 1,5 m od granicy lub bezpośrednio przy tej granicy, jeżeli plan miejscowy przewiduje taką możliwość.

3. Dopuszcza się, uwzględniając przepisy odrębne oraz przepisy § 13, 19, 23, 36, 40, 60 i 271–273, sytuowanie budynku bezpośrednio przy granicy działki budowlanej, jeżeli będzie on przylegał swoją ścianą do ściany budynku istniejącego na sąsiedniej działce oraz jego wysokość będzie zgodna z obowiązującym na danym terenie planem miejscowym lub decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

4. W zabudowie jednorodzinnej i zagrodowej, uwzględniając przepisy odrębne oraz przepisy § 13, 19, 23, 36, 40, 60 i 271–273, dopuszcza się:

1) budowę budynku ścianą bez okien i drzwi bezpośrednio przy granicy działki budowlanej lub w odległości mniejszej niż określona w ust. 1 pkt 2, lecz nie mniejszej niż 1,5 m, na działce budowlanej o szerokości 16 m lub mniejszej;

2) nadbudowę budynku istniejącego, usytuowanego w odległości mniejszej niż określona w ust. 1 od granicy tej działki budowlanej, o nie więcej niż jedną kondygnację, przy czym w nadbudowanej ścianie, zlokalizowanej w odległości mniejszej niż 4 m od granicy, nie może być okien i drzwi;

3) budowę budynku gospodarczego lub garażu o długości nie większej niż 6,5 m i wysokości nie większej niż 3 m bezpośrednio przy granicy działki budowlanej lub w odległości nie mniejszej niż 1,5 m ścianą bez okien i drzwi.

(…)

Opinia

Przy analizie przepisów ogólnych oraz przepisów lokalnych należy pamiętać, że w przypadku rozbieżności przepisów nadrzędny jest przepis prawa miejscowego. W omawianym przypadku mamy dwa bliźniacze brzmienia przepisów, które tak naprawdę się uzupełniają i do siebie nawiązują.

Ad.1 Tak, można te zapisy odczytywać jako dopuszczające usytuowanie budynku bezpośrednio przy granicy. Nie, nie można tych zapisów odczytywać jako dopuszczające do lokalizacji budynku w odległości „nie mniejszej niż 1,5 m” od granicy.

Ad.2 Nie, w takim przypadku nie wolno nam sytuować budynku i jego ścian w przedziale 1,5 m do 3,0 m (np. 2 m od granicy),

Ad.3 Taka kompilacja przepisów, planu miejscowego i WT jest formą harmonijnego współistnienia przepisów ogólnych i lokalnych.

§ 12.2. WT. nie określa rodzaju ściany (z oknami lub drzwiami lub bez okien i drzwi) jaką można zastosować jako skierowaną stronę tej granicy. Przepis ten podaje ścisłą dopuszczalną odległość ściany budynku i granicy działki budowlanej a nie odległość minimalną.

Szczególny przypadek na działce budowlanej o szerokości 16 m lub mniejszej opisany § 12.4.1 WT dotyczy wyłącznie zabudowy jednorodzinnej i zagrodowej, w której odległość określona jest jako „nie mniejsza niż 1,5 m”,… i tylko w tym wypadku możliwa jest nierównoległość usytuowania ściany budynku i granicy w zakresie odległości ściany powyżej 1,5 m od tej granicy, pod warunkiem, że nie stoi to w sprzeczności do przepisów prawa miejscowego.

Ad.4 Obydwa przepisy należy czytać dosłownie, równocześnie przepisy ogólne nawiązują do przepisów lokalnych.

Ad 5 W omawianym przypadku konieczna jest równoległość usytuowania ściany budynku i granicy w zakresie odległości ściany od tej granicy większej niż 1,5 m jeżeli chcemy skorzystać z dopuszczenia do zmniejszenia odległości wynikających z § 12.1. WT

Uwaga — przy zastosowaniu kompilacji przepisów ogólnych i przepisów prawa miejscowego odnoszących się do odległości budynków od granicy działki należy zwrócić uwagę z jakim aktem prawa miejscowego mamy do czynienia, czy z planem miejscowym czy też decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

(KD)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 08 lipca 2020 r.

Treść pytania

Czy projektując nowy budynek należy zachować odległości związane z przesłanianiem dla okien istniejącego budynku, które nie spełniają warunku 1/8 powierzchni podłogi wynikającego z § 57 ?

Podstawa prawna

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (tekst jednolity Dz.U. z 2019 poz. 1065)

§ 13.1. Odległość budynku z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi od innych obiektów powinna umożliwiać naturalne oświetlenie tych pomieszczeń – co uznaje się za spełnione, jeżeli:

1) między ramionami kąta 60°, wyznaczonego w płaszczyźnie poziomej, z wierzchołkiem usytuowanym w wewnętrznym licu ściany na osi okna pomieszczenia przesłanianego, nie znajduje się przesłaniająca część tego samego budynku lub inny obiekt przesłaniający w odległości mniejszej niż:

a) wysokość przesłaniania – dla obiektów przesłaniających o wysokości do 35 m,

b) 35 m – dla obiektów przesłaniających o wysokości ponad 35 m;

2) zostały zachowane wymagania, o których mowa w § 57 i 60.

2. Wysokość przesłaniania, o której mowa w ust. 1 pkt 1, mierzy się od poziomu dolnej krawędzi najniżej położonych okien budynku przesłanianego do poziomu najwyższej zacieniającej krawędzi obiektu przesłaniającego lub jego przesłaniającej części.

3. Dopuszcza się sytuowanie obiektu przesłaniającego w odległości nie mniejszej niż 10 m od okna pomieszczenia przesłanianego, takiego jak maszt, komin, wieża lub inny obiekt budowlany, bez ograniczenia jego wysokości, lecz o szerokości przesłaniającej nie większej niż 3 m, mierząc ją równolegle do płaszczyzny okna.

4. Odległości, o których mowa w ust. 1 pkt 1, mogą być zmniejszone nie więcej niż o połowę w zabudowie śródmiejskiej.

Opinia Zespołu Rzeczoznawców

Wydaje się, że zadane pytanie można uogólnić i rozpatrywać w szerszym kontekście. Problem, jaki należy rozwiązać, brzmi: Czy jeżeli pomieszczenie na pobyt ludzi nie spełnia jednego lub więcej wymogów Rozporządzenia, to należy w stosunku do takiego pomieszczenia stosować pozostałe przepisy?

Na wstępie trzeba zauważyć, że przepisy Rozporządzenia regulują cały szereg parametrów dotyczących pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi – np. minimalna wysokość pomieszczenia, poziom podłogi względem poziomu terenu przy budynku, minimalna szerokość drzwi itp. Jednym z wymogów, które powinny spełniać pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi, są parametry naturalnego oświetlenia, na które składają się: przesłanianie (§ 13 WT), nasłonecznienie (§ 60 WT) oraz minimalna powierzchnia okna względem powierzchni podłogi (§ 57 WT).

Warto również zauważyć, że wymogi dotyczące parametrów naturalnego oświetlenia pomieszczeń w polskim ustawodawstwie pojawiły się dość późno, bo „dopiero” w 1995 roku w „Rozporządzeniu ministra gospodarki przestrzennej i budownictwa z dnia 14 grudnia 1994 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie” (Dz.U. 1995 nr 10 poz. 46).

W związku z powyższym bardzo często zdarza się, że pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi w budynkach powstałych przed rokiem 1995, kiedy nie obowiązywały żadne przepisy dotyczące parametrów naturalnego oświetlenia, w chwili obecnej nie spełniają wymogów aktualnie obowiązujących przepisów. Dotyczyć może to nie tylko kwestii przesłaniania, nasłonecznienia lub minimalnej powierzchni okna, ale również innych parametrów.

Czy zatem można uznać, że skoro rozpatrywane pomieszczenie aktualnie nie spełnia wymogów jednego z przepisów, to można takie pomieszczenie uznać za „nienormatywne” i nie stosować wobec niego pozostałych przepisów?

Jakkolwiek badane pomieszczenie przeznaczone na pobyt ludzi powinno spełniać wszystkie przepisy Rozporządzenia – w tym przepisy zawarte w § 13, 57 i 60, to zdaniem autora niniejszej opinii, przepisy te trzeba rozpatrywać rozłącznie, a fakt, że pomieszczenie to nie spełnia jednego z przepisów Rozporządzenia nie upoważnia Projektanta do nie zachowywania względem tego pomieszczenia pozostałych przepisów. Tym bardziej że w omawianym przypadku, parametr powierzchni okna jest w oczywisty sposób niezależny od projektanta, natomiast kwestia przesłaniania zależy wyłącznie od sposobu usytuowania projektowanego budynku względem badanego pomieszczenia.

Tak więc, skoro rozpatrywane pomieszczenie w chwili obecnej nie posiada minimalnych parametrów naturalnego oświetlenia wynikających z przepisu § 57, to projektowany budynek, nie powinien jeszcze bardziej ich pogarszać, tym razem z przepisu dotyczącego przesłaniania (§ 13).

Ponadto należy zauważyć, iż dopuszczenie możliwości nie spełnienia któregokolwiek przepisu dotyczącego parametrów oświetlenia (lub jakiegokolwiek innego przepisu) rodziłoby kolejny niemożliwy do rozstrzygnięcia problem dotyczący dopuszczalnego „ilościowego niedoboru” parametru przesłaniania, nasłonecznienia lub parametru wynikającego z innych przepisów.

W omawianej sytuacji należałoby znaleźć odpowiedź na pytanie, czy jeżeli badane pomieszczenie nie spełnia parametrów (w tym przypadku) powierzchni okna względem powierzchni podłogi, to czy można w takim pomieszczeniu w całości lub w części ograniczyć dostęp do światła dziennego (§ 13 WT) lub promieni słonecznych (§ 60 WT)? Odpowiedź twierdząca na tak zadane pytanie powodowałaby konieczność określenia, o ile procentowo lub ilościowo konkretny parametr można ograniczyć? Jakakolwiek odpowiedź na to pytanie polegająca na określeniu „sztywnych” warunków odstępstwa od konkretnego przepisu byłaby obarczona nieusuwalną wadą, polegającą na jej „uznaniowym charakterze” oraz braku podstawy prawnej, na podstawie której takie warunki należałoby określić.

(MK)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 11 lipca 2020

Treść pytania

Proszę o informację czy przy określaniu odporności pożarowej budynku (chodzi tu o budynek IN, Q < 500 niski) należy łącznie taktować zapisy warunków technicznych od art. 207 z art. 5 prawa budowlanego, który odwołuje się do Europejskiej dyrektywy (dyrektywa w załączeniu)? 

art. 5 Obiekt budowlany jako całość oraz jego poszczególne części, wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając:

spełnienie podstawowych wymagań dotyczących obiektów budowlanych określonych w załączniku I do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiającego zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylającego dyrektywę Rady 89/106/EWG (Dz.Urz. UE L 88 z 04.04.2011, str. 5, z późn. zm.),"  

Rzeczoznawca, u którego uzgadniam projekt twierdzi, iż nie można zastosować obniżenia klasy budynku (z D do E) zgodnie z art. 212–215 warunków technicznych z uwagi na odwołanie do dyrektywy i z uwagi na zapis w art. 207 warunków technicznych pkt 1) zachowanie nośności konstrukcji przez określony czas (gdzie ten określony czas musi zostać określony przez projektanta). 

Czy jest to nadinterpretacja przepisów, że należy odwoływać się do dyrektywy zał. nr I?  

Czy jeśli zastosuję się do zapisów art. 212 – 215 WT i obniżę klasę budynku do E – jest to hala przejazdowa dla tirów (w konstrukcji stalowej) przy zakładzie produkcyjnym, gdzie tir jest rozładowywany, przejeżdża, jest myty i na końcu jest załadowywany w puste plastikowe skrzynki – czy będzie to błąd w sztuce? Nadmienić muszę, że budynek jest „przyklejony" do części istniejącej a ścina przyległa zaprojektowana jest jako REI 60 – oddzielenia p.poż. 

Odpowiedź

Odpowiadając na pierwszą część pytania należy stwierdzić, że KONSTYTUCJA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ – tekst uchwalony w dniu 2 kwietnia 1997 r. przez Zgromadzenie Narodowe, w Rozdziale III, ustanawia źródła prawa polskiego i tak w Art. 87.1. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia. Art. 88. 1. Warunkiem wejścia w życie ustaw, rozporządzeń oraz aktów prawa miejscowego jest ich ogłoszenie. 2. Zasady i tryb ogłaszania aktów normatywnych określa ustawa. 3. Umowy międzynarodowe ratyfikowane za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie są ogłaszane w trybie wymaganym dla ustaw. Zasady ogłaszania innych umów międzynarodowych określa ustawa.

Art. 91.1. Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy. 2. Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową. 3. Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską umowy konstytuującej organizację międzynarodową, prawo przez nią stanowione jest stosowane bezpośrednio, mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami.

USTAWA jest to akt prawny o charakterze powszechnie obowiązującym. W określonej przez Konstytucję hierarchii powszechnie obowiązujących aktów prawnych ma rangę wyższą od zwykłych rozporządzeń.

ROZPORZĄDZENIE – akt normatywny wydany na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Rozporządzenie stanowi jedno ze źródeł prawa powszechnie obowiązującego.

Podstawą działań Unii Europejskiej są traktaty, przyjęte dobrowolnie i demokratycznie przez wszystkie państwa członkowskie. ROZPORZĄDZENIA UE jest wiążącym aktem prawnym, musi być stosowane w całości na całym obszarze UE.

W ustawie prawo budowlane w Art. 5 zostało przywołane rozporządzenie UE w zakresie załącznika I, który wymienia PODSTAWOWE WYMAGANIA DOTYCZĄCE OBIEKTÓW BUDOWLANYCH. W załączniku w pkt 2. Bezpieczeństwo pożarowe, ujęto wymagania dla obiektów budowlanych i tak: Obiekty budowlane muszą być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby w przypadku wybuchu pożaru:

1. nośność konstrukcji została zachowana przez określony czas;
2. powstawanie i rozprzestrzenianie się ognia i dymu w obiektach budowlanych było ograniczone;
3. rozprzestrzenianie się ognia na sąsiednie obiekty budowlane było ograniczone;
4. osoby znajdujące się wewnątrz mogły opuścić obiekt budowlany lub być uratowane w inny sposób;
5. uwzględnione było bezpieczeństwo ekip ratowniczych.

Wymienione punkty a) – e) z załącznika I rozporządzenia unijnego [6] odpowiadają punktom 1) – 5) z § 207 rozporządzenia warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki [3]. Nie ma różnicy pomiędzy przywołanymi dokumentami.

W tym miejscu należy podkreślić, że zgodnie z ustawą z dnia 24 sierpnia 1991 Dz.U.2019.1372 t.j. z dnia 24.07.2019 r. – ustawa o ochronie przeciwpożarowej [4]. W Art. 6.2. Autorzy dokumentacji projektowej są obowiązani zapewnić jej zgodność z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej. W Art. 6b. Projekt budowlany obiektu budowlanego istotnego ze względu na konieczność zapewnienia ochrony życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem oraz projekt urządzenia przeciwpożarowego wymagają uzgodnienia z rzeczoznawcą pod względem zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej, zwanego dalej „uzgodnieniem”.

Aktem wykonawczym, przywołanym w ustawie o ochronie pożarowej, jest rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia 2 grudnia 2015 r. w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej Dz.U.2015.2117 [5], w którym jest zapis: § 5.1. – Uzgodnienia projektu budowlanego dokonuje się w toku wzajemnej współpracy projektanta z rzeczoznawcą do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych w trakcie sporządzania przez projektanta projektu budowlanego polegającej na: 1) konsultacji rozwiązań projektowych w zakresie oceny ich zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej; 2) wymianie uwag i stanowisk w zakresie projektowanych technicznych środków zabezpieczenia przeciwpożarowego;

Zgodnie z zapisem ustawy autor dokumentacji projektowej budynku ponosi odpowiedzialność zawodową za przyjęte rozwiązania w zakresie bezpieczeństwa pożarowego poprzez spełnienie zapisów prawa.

Odnośnie pierwszej części pytania

Z podanej powyżej hierarchizacji prawa obowiązującego w Polsce należy stwierdzić, że ustawa prawo budowlane [2] jest aktem prawnym, nadrzędnym wobec rozporządzenia [3]. Zespół Rzeczoznawców stoi na stanowisku, że przywołanie ustawy w zapisach art.5 wraz z wymienionym w nim załącznikiem I rozporządzenia unijnego [6] nie można uznać za nadinterpretacje przepisów. Przywoływanie aktów prawnych nadrzędnych wobec rozporządzenia jest zgodne z konstytucją.

Odnośnie drugiej części pytania.

Wymienione w warunkach technicznych wymagania pożarowe dla budynków w zakresie od § 212 do § 215 włącznie w [3], dopuszczają w budynku PM oraz IN niskim, zgodnie z tabelą przywołaną w § 212, możliwości obniżenia klasy odporności pożarowej z „D” na klasę „E”, w przypadku zastosowania w budynku stałych samoczynnych urządzeń wodnych, równocześnie dopuszczając przyjęcie klasy „E” dla budynku jednokondygnacyjnego – co zostało zapisane w § 214.

W § 215 ustawodawca usankcjonował możliwość obniżenia klasy z „D” na „E” tylko dla budynków PM o jednej kondygnacji, gdy gęstość obciążenia ogniowego strefy pożarowej budynku przekracza 500 MJ/m², pod warunkami tam zapisanymi.

Z wymagań dotyczących klasy odporności pożarowej, określonych w § 212, zwolnione są budynki IN o kubaturze brutto do 1500 m³, co zostało zapisane w § 282.

(I.P.)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 27 czerwca 2020

Treść pytania

Proszę o uzyskanie stanowiska (interpretację przepisów) w sprawie szerokości miejsca postojowego zlokalizowanego w garażu podziemnym, które ograniczone jest z obu stron przeszkodami stałymi w postaci ścian nośnych obiektu w odniesieniu do Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002. w sprawie warunków technicznych, jakimi powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Deweloper złożył wniosek o pozwolenie na budowę końcem 2017 r.

(W omawianym przypadku) całkowita szerokość w świetle pomiędzy ścianami to 2,45 (fot. 1). Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie sprzed 2018 r. stanowiska postojowe w garażu powinny mieć co najmniej szerokość 2,3 m i długość 5,0 m, z zachowaniem odległości między bokiem samochodu a ścianą lub słupem – co najmniej 0,5 m Rozporządzenie nie określa, w jaki sposób na miejscu postojowym zaparkowany ma być samochód – w związku z tym może on być zaparkowany dowolnie na całym obszarze wyznaczonym jako miejsce postojowe, a więc licując pojazd z linią p-18 wyznaczającą miejsce o szerokości 2,30 m niezależnie z prawej czy lewej strony powinno być zachowane 0,5 m tak, że w moim rozumieniu minimalna szerokość takiego miejsca powinna wynosić 2,3 + 0,5 = 2,8 m.

Podstawa prawna

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Dz.U.2015.1422 (obowiązujący w momencie składania wniosku do PNB)

§ 104. 1. Dojazd (droga manewrowa) do stanowisk postojowych w garażu jednoprzestrzennym (bez ścian wewnętrznych) powinien mieć szerokość dostosowaną do warunków ruchu takich samochodów, jakie mają być przechowywane, oraz do sposobu ich usytuowania w stosunku do osi drogi, ale co najmniej:

1) przy usytuowaniu prostopadłym – 5,7 m,

2) przy usytuowaniu pod kątem 60° – 4 m,

3) przy usytuowaniu pod kątem 45° – 3,5 m,

4) przy usytuowaniu równoległym – 3 m.

2. Dopuszcza się zmniejszenie wymiaru, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, do 5,0 m, jeżeli stanowiska postojowe mają szerokość co najmniej 2,5 m.

3. Stanowiska postojowe w garażu powinny mieć co najmniej szerokość 2,3 m i długość 5,0 m, z zachowaniem odległości między bokiem samochodu a ścianą lub słupem – co najmniej 0,5 m.

[…]

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2019 poz. 1065) (obowiązujący w momencie wydania opinii )

§ 330. Przepisów rozporządzenia nie stosuje się, z zastrzeżeniem § 2 ust. 1 i § 207 ust. 2, jeżeli przed dniem wejścia w życie rozporządzenia: 

1) został złożony wniosek o pozwolenie na budowę lub odrębny wniosek o zatwierdzenie projektu budowlanego i wnioski te zostały opracowane na podstawie dotychczasowych przepisów; 

[…]

Odpowiedź

Jeżeli przepisy nie będą nakazywać inaczej, budynek powinien być realizowany zgodnie z projektem budowlanym, który powinien przedstawiać rozwiązania obowiązujące w momencie składania wniosku o pozwolenie na budowę. Taką sytuację mamy w omawianej sprawie. Wykonano miejsce postojowe zgodne z przepisami obowiązującymi w 2017 roku (przy założeniu spełnienia warunku § 104.2, dotyczącego szerokości drogi manewrowej). Można domyślić się, że przedstawione wątpliwości wynikają z ewolucji wymagań dot. miejsc postojowych m.in. w garażach, podanych w WT po wprowadzeniu zmian w latach późniejszych.

Reasumując, przedstawione na fotografii miejsce postojowe odpowiada warunkom określonym w § 104.3 WT obowiązującym na moment złożenia wniosku o PNB.

Miejsce to posiada wymaganą długość oraz szerokość – czyli co najmniej 2,3 m. Warunek zachowania odległości między bokiem samochodu a ścianą lub słupem – co najmniej 0,5 m – może być spełniony przez małe samochody. Przykładem tego typu pojazdów mogą być popularne niedawno modele samochodów np. fiat 126p oraz daewoo tico, pozwalające na spełnienie tych przepisów przy centralnej pozycji na stanowisku postojowym.

Oczywiste jest, że popularne obecnie pojazdy wymagają, dla wygodnego z nich korzystania, szerszego miejsca postojowego, ale jest to jednak sprawa odmiennego standardu w porównaniu do obecnie obowiązującej szerokości takiego stanowiska tj. 2,5 m (+ wymagany dystans do ściany lub słupa), a nie braku spełnienia wymagań architektonicznych. Starsza wersja przepisów była nieprecyzyjna, nie tylko nie definiowała jak duży samochód ustawodawca miał na myśli, ale także nie wskazywała w jakiej pozycji względem stanowiska pojazd ma być zaparkowany. Obecna wersja zapisów w tej sprawie jest bardziej precyzyjna, ale nadal niedoskonała. Nie wiadomo czy wymagana „odległość między dłuższą krawędzią stanowiska postojowego a ścianą powinna wynosić co najmniej 0,3 m” dotyczy tylko ściany równoległej do tego boku czy też każdej ściany (w tym prostopadłej). Nie wiadomo także jak mierzyć odległość od słupa i jaką metodę otwierania drzwi należy przyjąć? Tu przychodzą na myśl różne typy pojazdów, w tym: Mercedes 300 SL Gullwing albo Peugeot 1007.

(KD)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 18 czerwca 2020

Treść pytania

W związku z wykluczeniem przez Zamawiającego – Lotnicze Pogotowie Ratunkowe – naszej firmy z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego polegającego na opracowaniu dokumentacji projektowo-kosztorysowej budowy Krajowego Centrum Monitorowania Ratownictwa Medycznego, z racji rzekomego niespełnienia kryterium doświadczenia projektantów […], uprzejmie proszę o potwierdzenie, że budynki garaży wielopoziomowych (np. garaż podziemny przy Muzeum Narodowym w Krakowie) są budynkami użyteczności publicznej.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane Dz.U. 1994 Nr 89 poz. 414 ze zm. (Dz.U. 1994 Nr 89 poz. 414)

Art. 3. Ilekroć w ustawie jest mowa o:

[…]

2) budynku – należy przez to rozumieć taki obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach;

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2019 poz. 1065)

§ 3. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:

[…]

6) budynku użyteczności publicznej – należy przez to rozumieć budynek przeznaczony na potrzeby administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, kultu religijnego, oświaty, szkolnictwa wyższego, nauki, wychowania, opieki zdrowotnej, społecznej lub socjalnej, obsługi bankowej, handlu, gastronomii, usług, w tym usług pocztowych lub telekomunikacyjnych, turystyki, sportu, obsługi pasażerów w transporcie kolejowym, drogowym, lotniczym, morskim lub wodnym śródlądowym, oraz inny budynek przeznaczony do wykonywania podobnych funkcji; za budynek użyteczności publicznej uznaje się także budynek biurowy lub socjalny;

Opinia Zespołu Rzeczoznawców

Garaże – obiekty budowlane trwale związane z gruntem, posiadające fundamenty, dach oraz wydzielone z przestrzeni przegrodami budowlanymi – spełniają wszystkie warunki, aby można było zakwalifikować je do budynków. Ogólnodostępne garaże – czy to nadziemne, czy podziemne, jak przytoczony w pytaniu garaż podziemny przy Muzeum Narodowym w Krakowie, pełnią funkcje związane z obsługą pasażerów w transporcie drogowym, a zatem zaliczają się do grupy budynków użyteczności publicznej w rozumieniu § 3 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

Zamawiający w sposób krzywdzący nie uznał doświadczenia projektantów, którzy wykazali się projektami garaży miejskich, w tym garażu podziemnego przy Muzeum Narodowym. Przedmiotowy garaż, podobnie jak pozostałe przedstawione przez ubiegającego się o udzielenie zamówienia publicznego, usytuowany jest w przestrzeni publicznej oraz służy ogółowi: mieszkańcom i turystom. Skoro tak, to sądzić by można, że Zamawiający nawet intuicyjnie – bez znajomości zapisów przywołanego rozporządzenia – nie powinien mieć wątpliwości co do doświadczenia projektantów w zakresie sporządzenia projektów budynków użyteczności publicznej. 

(MB)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 28 maja 2020

Treść pytania

Zwracam się z pytaniem dotyczącym możliwości zabudowy działki o szerokości 16 m.

Planowany jest tam budynek jednorodzinny a działka ma w najszerszym miejscu 16,2 m, a w najwęższym 15 m. Czy szerokość przywołana w przepisach dotyczy całej działki? czy miejsca, w którym sytuuję budynek? Na sąsiedniej działce stoi budynek oddalony ścianą bez otworów okiennych od granicy o 2 m. Czy obowiązuje mnie przepis dotyczący zachowania odległości ze względu na bezpieczeństwo pożarowe (8 m / 6 m) czy mimo to mogę ulokować budynek w odległości 1,5 m od granicy?”.

Podstawa prawna

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (z późniejszymi zmianami).

§ 12

1. Jeżeli z przepisów § 13, 19, 23, 36, 40, 60 i 271–273 lub przepisów odrębnych określających dopuszczalne odległości niektórych budowli od budynków nie wynikają inne wymagania, budynek na działce budowlanej należy sytuować od granicy tej działki w odległości nie mniejszej niż:

1) 4 m – w przypadku budynku zwróconego ścianą z oknami lub drzwiami w stronę tej granicy;

2) 3 m – w przypadku budynku zwróconego ścianą bez okien i drzwi w stronę tej granicy.

2. Sytuowanie budynku w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, dopuszcza się w odległości 1,5 m od granicy lub bezpośrednio przy tej granicy, jeżeli plan miejscowy przewiduje taką możliwość.

3. Dopuszcza się, uwzględniając przepisy odrębne oraz przepisy § 13, 19, 23, 36, 40, 60 i 271–273, sytuowanie budynku bezpośrednio przy granicy działki budowlanej, jeżeli będzie on przylegał swoją ścianą do ściany budynku istniejącego na sąsiedniej działce oraz jego wysokość będzie zgodna z obowiązującym na danym terenie planem miejscowym lub decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

4. W zabudowie jednorodzinnej i zagrodowej, uwzględniając przepisy odrębne oraz przepisy § 13, 19, 23, 36, 40, 60 i 271–273, dopuszcza się

1) budowę budynku ścianą bez okien i drzwi bezpośrednio przy granicy działki budowlanej lub w odległości mniejszej niż określona w ust. 1 pkt 2, lecz nie mniejszej niż 1,5 m, na działce budowlanej o szerokości 16 m lub mniejszej;

2) nadbudowę budynku istniejącego, usytuowanego w odległości mniejszej niż określona w ust. 1 od granicy tej działki budowlanej, o nie więcej niż jedną kondygnację, przy czym w nadbudowanej ścianie, zlokalizowanej w odległości mniejszej niż 4 m od granicy, nie może być okien i drzwi;

3) budowę budynku gospodarczego lub garażu o długości nie większej niż 6,5 m i wysokości nie większej niż 3 m bezpośrednio przy granicy działki budowlanej lub w odległości nie mniejszej niż 1,5 m ścianą bez okien i drzwi.

5.Usytuowanie budynku na działce budowlanej w sposób, o którym mowa w ust. 2–4, powoduje objęcie sąsiedniej działki obszarem oddziaływania obiektu w rozumieniu art. 3 pkt 20 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane.

6. Odległość od granicy działki budowlanej nie może być mniejsza niż:

1) 1,5 m do okapu lub gzymsu zwróconego w stronę tej granicy, a także do balkonu, daszku nad wejściem, galerii, tarasu, schodów zewnętrznych, rampy lub pochylni – z wyjątkiem pochylni przeznaczonych dla osób niepełnosprawnych;
2) 4 m do okna umieszczonego w dachu zwróconego w stronę tej granicy.

7. W przypadkach, o których mowa w ust. 2 i 4, dopuszcza się zmniejszenie odległości okapu zwróconego w stronę granicy działki budowlanej do 1 m.

8. Budynek inwentarski lub budynek gospodarczy, uwzględniając przepisy odrębne oraz zawarte w § 13, 60 i 271–273, nie może być sytuowany ścianą z oknami lub drzwiami w odległości mniejszej niż 8 m od ściany istniejącego na sąsiedniej działce budowlanej budynku mieszkalnego, budynku zamieszkania zbiorowego lub budynku użyteczności publicznej, lub takiego, dla którego istnieje ostateczna decyzja o pozwoleniu na budowę, z zastrzeżeniem ust. 4 pkt 3. Dziennik Ustaw – 3 – Poz. 2285.

9. Odległości podziemnej części budynku, a także budowli podziemnej spełniającej funkcje użytkowe budynku, znajdujących się całkowicie poniżej poziomu otaczającego terenu, od granicy działki budowlanej nie ustala się.

§ 271

1. Odległość między zewnętrznymi ścianami budynków niebędącymi ścianami oddzielenia przeciwpożarowego, a mającymi na powierzchni większej niż 65% klasę odporności ogniowej (E), określoną w § 216 ust. 1 w 5 kolumnie tabeli, nie powinna, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, być mniejsza niż odległość w metrach określona w poniższej tabeli:

4. Jeżeli jedna ze ścian zewnętrznych usytuowana od strony sąsiedniego budynku lub przekrycie dachu jednego z budynków jest rozprzestrzeniające ogień, wówczas odległość określoną w ust. 1 należy zwiększyć o 50%, a jeżeli dotyczy to obu ścian zewnętrznych lub przekrycia dachu obu budynków — o 100%.

3. Jeżeli co najmniej w jednym z budynków znajduje się pomieszczenie zagrożone wybuchem, wówczas odległość między ich zewnętrznymi ścianami nie powinna być mniejsza niż 20 m.

5. Jeżeli ściana zewnętrzna budynku ma na powierzchni nie większej niż 65%, lecz nie mniejszej niż 30%, klasę odporności ogniowej (E), określoną w § 216 ust. 1 w 5 kolumnie tabeli, wówczas odległość między tą ścianą lub jej częścią a ścianą zewnętrzną drugiego budynku należy zwiększyć w stosunku do określonej w ust. 1 i 2 o 50%.

6. Jeżeli ściana zewnętrzna budynku ma na powierzchni mniejszej niż 30% klasę odporności ogniowej (E), określoną w § 216 ust. 1 w 5 kolumnie tabeli, wówczas odległość między tą ścianą lub jej częścią a ścianą zewnętrzną drugiego budynku należy zwiększyć w stosunku do określonej w ust. 1 i 2 o 100%.

7. Odległość między ścianami zewnętrznymi budynków lub częściami tych ścian może być zmniejszona o 50%, w stosunku do określonej w ust. 1–5, jeżeli we wszystkich strefach pożarowych budynków, przylegających odpowiednio do tych ścian lub ich części, są stosowane stałe urządzenia gaśnicze wodne.

8. Odległość od ściany zewnętrznej budynku lub jej części do ściany zewnętrznej drugiego budynku może być zmniejszona o 25%, w stosunku do określonej w ust. 1–5, jeżeli we wszystkich strefach pożarowych budynku, przylegających odpowiednio do tej ściany lub jej części, są stosowane stałe urządzenia gaśnicze wodne. Najmniejszą odległość budynków ZL, PM, IN od granicy (konturu) lasu, rozumianego jako grunt leśny (Ls) określony na mapie ewidencyjnej lub teren przeznaczony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego jako leśny, przyjmuje się jako odległość ścian tych budynków od ściany budynku ZL z przekryciem dachu rozprzestrzeniającym ogień.

8a. Najmniejsza odległość budynków wymienionych w § 213, wykonanych z elementów nierozprzestrzeniających ognia, niezawierających pomieszczeń zagrożonych wybuchem oraz posiadających klasę odporności pożarowej wyższą niż wymagana zgodnie z § 212, od granicy (konturu) lasu zlokalizowanej na:

1) sąsiedniej działce – wynosi 4 m,

2) działce, na której sytuuje się budynek – nie określa się 
– jeżeli teren, na którym znajduje się granica (kontur) lasu, przeznaczony jest w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego pod zabudowę niezwiązaną z produkcją leśną, a w przypadku braku planu miejscowego – grunty leśne są objęte zgodą na zmianę przeznaczenia na cele nieleśne uzyskaną przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które utraciły moc na podstawie art. 1 lit. a ustawy z dnia 21 grudnia 2001 r. o zmianie ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. poz. 1804) oraz art. 87 ust. 3 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. z 2017 r. poz. 1073 i 1566).

9. Odległości, o których mowa w ust. 1, dla budynków wymienionych w § 213, bez pomieszczeń zagrożonych wybuchem, można zmniejszyć o 25%, jeżeli są zwrócone do siebie ścianami i dachami z przekryciami nierozprzestrzeniającymi ognia, niemającymi otworów.

10. W pasie terenu o szerokości określonej w ust. 1–7, otaczającym ściany zewnętrzne budynku, niebędące ścianami oddzielenia przeciwpożarowego, ściany zewnętrzne innego budynku powinny spełniać wymagania określone w § 232 ust. 4 i 5 dla ścian oddzielenia przeciwpożarowego obu budynków.

11. Wymaganie, o którym mowa w ust. 10, dotyczy pasa terenu o szerokości zmniejszonej o 50% w odniesieniu do tych ścian zewnętrznych obu budynków, które tworzą między sobą kąt 60° lub większy, lecz mniejszy niż 120°.

12. Wymaganie, o którym mowa w ust. 10, nie dotyczy budynków, które:

1) są oddzielone od siebie ścianą oddzielenia przeciwpożarowego, spełniającą dla obu budynków wymagania określone w § 232 ust. 4 i 5, z zastrzeżeniem § 218, lub

2) mają ściany zewnętrzne tworzące między sobą kąt nie mniejszy niż 120°.

Odpowiedź

Paragraf 12 ust. 4 pkt 1 ani żaden inny przepis nie rozważa kwestii geometrii działek, a jego zapis określa możliwość zbliżenia budynku do granicy w wypadku, gdy szerokość działki jest równa 16 m lub mniejsza. Zapis ten jednoznacznie odnosi się do lokalizacji budynku, wobec czego należy go uwzględniać w odniesieniu do projektowanej zabudowy, a nie do całości działki.

Zapisy rozporządzenia w zakresie ochrony przeciwpożarowej określają minimalne odległości budynków (jak w zapytaniu). I tak zgodnie z § 271 określamy wymaganą odległość między budynkami co skutkuje wytyczeniem szerokości pasa, który pozwala sytuować budynki bez określania odporności ogniowej ścian zewnętrznych.

Przepisy uwzględniają też sytuacje szczególne – w ustępie 12 tegoż paragrafu (§ 271) znajdujemy zapis, który pozwala na niezachowanie uprzednio określonych odległości, gdy zastosujemy w projektowanym budynku ścianę oddzielenia pożarowego o wymaganej odporności. Wobec czego przy zastosowaniu takiego rozwiązania można usytuować budynek w odległości 1,5 m od granicy.

Uwaga

Przy projektowaniu uwzględnić należy też wiele innych zapisów warunków technicznych, które nie zostały wskazane w odpowiedzi, a dotyczące konkretnych rozwiązań technicznych dla ściany oddzielenia pożarowego jak i innych warunków, np. odległości okien dachowych, okapów, balkonów itd.

(ŁS)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 11 maja 2020 r.

Treść zapytania

Pytanie nr 1

Zwracam się z prośbą o określenie prawidłowo dobranej wysokości balustrady od poziomu wykończonej posadzki zabezpieczającej okno o obniżonym podokienniku. Czy zabezpieczenie balustradą do „wymaganej wysokości” oznacza wymaganą wysokość zgodnie z § 301, pkt 1 Rozporządzenia jak dla podokiennika tj. 85 cm do wierzchu pochwytu balustrady (rys. 1) czy wymaganą wysokość zgodnie z § 298, pkt 2 Rozporządzenia jak dla balustrad tj. 110 cm do wierzchu pochwytu balustrady (rys. 2)?

Pytanie nr 2

Jaka jest prawidłowa wysokość górnej krawędzi nieotwieranej części skrzydła okiennego szklonego szybą bezpieczną, jeżeli takie rozwiązanie zostanie zastosowane dla okna o obniżonym podokienniku. Tak jak w pytaniu nr 1 czy jest to 85 cm jak dla podokiennika (rys. 3) czy 110 cm jak dla balustrady (rys. 4)?

Pytanie nr 3

Czy wymaganą wysokość balustrady lub nieotwieranej części okna w przypadku stosowania okien z obniżonym podokiennikiem należy mierzyć od wykończonej posadzki w pomieszczeniu, w którym znajduje się okno (rys. 5) czy od poziomu wykończonego parapetu (rys. 6, 7)?

Podstawa prawna

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2019 poz. 1065)

298. 1. Balustrady przy schodach, pochylniach, portfenetrach, balkonach i loggiach nie powinny mieć ostro zakończonych elementów, a ich konstrukcja powinna zapewniać przeniesienie sił poziomych, określonych wPolskiej Normie dotyczącej podstawowych obciążeń technologicznych i montażowych. Wysokość iwypełnienie płaszczyzn pionowych powinny zapewniać skuteczną ochronę przed wypadnięciem osób. Szklane elementy balustrad powinny być wykonane ze szkła o podwyższonej wytrzymałości na uderzenia, tłukącego się na drobne, nieostre odłamki.

(…)

301. 1. W budynku na kondygnacjach położonych poniżej 25 m nad terenem odległość między górną krawędzią wewnętrznego podokiennika a podłogą powinna wynosić co najmniej 0,85 m, z wyjątkiem przyziemia oraz ścianek podokiennych w loggii, na tarasie lub galerii, gdzie nie podlega ona ograniczeniom.

W budynku na kondygnacjach położonych powyżej 25 m nad terenem między górną krawędzią podokiennika a podłogą należy zachować odległość co najmniej 1,1 m, z wyjątkiem okien wychodzących na loggie, tarasy lub galerie. Wysokość położenia podokiennika, określona w ust. 1 i 2, może być pomniejszona, pod warunkiem zastosowania zabezpieczenia okna balustradą do wymaganej wysokości lub zastosowania w tej części okna skrzydła nieotwieranego i szkła o podwyższonej wytrzymałości.

USTAWA z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane Dz.U. 1994 Nr 89 poz. 414

Art. 5. 1. Obiekt budowlany jako całość oraz jego poszczególne części, wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając:

1) spełnienie podstawowych wymagań dotyczących obiektów budowlanych określonych w załączniku I do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiającego zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylającego dyrektywę Rady 89/106/EWG (Dz.Urz. UE L 88 z 04.04.2011, str. 5, z późn. zm.), dotyczących:

a) nośności i stateczności konstrukcji,

b) bezpieczeństwa pożarowego,

c) higieny, zdrowia i środowiska,

d) bezpieczeństwa użytkowania i dostępności obiektów,
(…)

Opinia

Wysokość (minimalną) balustrady lub nieotwieranej części okna w przypadku stosowania wszystkich typów okien otwieranych należy mierzyć od wykończonej posadzki w pomieszczeniu, w którym znajduje się okno z uwzględnieniem równoczesnym zapisów § 298. 1. WT.

W celu spełnia warunków podstawowych o których mowa w art. Ustawy prawo budowlane, „balustrady przy (…) portfenetrach (…) powinny zapewniać skuteczną ochronę przed wypadnięciem osób (…)”

Powyższe współistnienie przepisów oznacza, że projektant powinien zaprojektować przede wszystkim rozwiązania, które są bezpieczne. Konieczne jest przewidywanie potencjalnych skutków zastosowanych rozwiązań. Pozostawienie podokiennika działającego jak stopień ułatwiający pokonanie bariery przez osoby, których bezpieczeństwo zapewnia się dzięki ograniczeniom mechanicznym będzie błędem. Nie oznacza to że konieczne jest stosowanie rozwiązań takich jak na rys. 6 i 7. Od strony wnętrza można zastosować inne, dodatkowe zabezpieczenia uniemożliwiające działania podokiennika jak stopień.

(KD)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 24 kwietnia 2020 r.

Treść pytań

1. jaka jest definicja budynku mieszkalnego jednorodzinnego?

2. jaka jest definicja budynku mieszkalnego jednorodzinnego dwulokalowego?

3. czy w budynku jednorodzinnym dwulokalowym każdy lokal musi mieć własną księgę wieczystą?

4. Nasz Inwestor nie widzi konieczności podziału domu na 2 lokale — co mamy mu radzić?

Podstawa prawna

Ustawa Prawo budowlane z dnia 7 lipca z 1994 r. (Dz.U. z 2019 r., poz. 1186)

Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1422 z późn. zm.)

Opinia Zespołu Rzeczoznawców

1. Definicja budynku mieszkalnego jednorodzinnego znajduje się w ustawie Prawo budowlane (Dz.U. z 2019 r., poz. 1186) – Art. 3 pkt 2a), cyt.:

2a) budynku mieszkalnym jednorodzinnym — należy przez to rozumieć budynek wolno stojący albo budynek w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej, służący zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, stanowiący konstrukcyjnie samodzielną całość, w którym dopuszcza się wydzielenie nie więcej niż dwóch lokali mieszkalnych albo jednego lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego o powierzchni całkowitej nieprzekraczającej 30% powierzchni całkowitej budynku.

Budynek opisany w pytaniu czyli: dwukondygnacyjny — na parterze będzie 1 mieszkanie, a na piętrze ma 2-gie, cyt. Będą zatem 2 kuchnie — jedna na parterze, druga na piętrze. Będą też schody łączące obie kondygnacje i jedno wejście do budynku.

Tak zaprojektowany budynek mieści się w definicji budynku mieszkalnego jednorodzinnego (zgodnie z Prawem budowlanym).

2. Definicja budynku mieszkalnego jednorodzinnego dwulokalowego.

Takiej definicji budynku mieszkalnego jednorodzinnego dwulokalowego nie ma wprost w przepisach prawa.

Natomiast kiedy budynek jest dwulokalowy — określa definicja „mieszkania” zawarta w § 3 pkt 9) Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1422 z późn. zm.), cyt.:

9) mieszkaniu — należy przez to rozumieć zespół pomieszczeń mieszkalnych i pomocniczych, mający odrębne wejście, wydzielony stałymi przegrodami budowlanymi, umożliwiający stały pobyt ludzi i prowadzenie samodzielnego gospodarstwa domowego

Z powyższego wynika — aby lokal był lokalem mieszkalnym musi posiadać : pomieszczenia mieszkalne oraz pomieszczenia pomocnicze. Definicje powyższych są również zawarte w warunkach technicznych, tj. cyt.:

10) pomieszczeniu mieszkalnym — należy przez to rozumieć pokoje w mieszkaniu, a także sypialnie i pomieszczenia do dziennego pobytu ludzi w budynku zamieszkania zbiorowego;

11) pomieszczeniu pomocniczym — należy przez to rozumieć pomieszczenie znajdujące się w obrębie mieszkania lub lokalu użytkowego służące do celów komunikacji wewnętrznej, higieniczno-sanitarnych, przygotowywania posiłków, z wyjątkiem kuchni zakładów żywienia zbiorowego, a także do przechowywania ubrań, przedmiotów oraz żywności.

Zatytułowanie projektu budowlanego jako: projekt budynku jednorodzinnego jest wystarczające z punktu widzenia obowiązujących przepisów.

Odnośnie zapytania nr 3 i 4 — do Inwestora należy decyzja czy dokona wydzielenia lokali mieszkalnych i założy odrębne księgi wieczyste.

 
(EK)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 20 kwietnia 2020 r.

Treść zapytania

Zwracam się z prośbą o stwierdzenie zgodności z obowiązującymi przepisami wymagania do uzupełnienia dokumentacji projektowej, nałożonego w postanowieniu wysłanym przez Organ AAB. Proszę o opinię czy wymaganie nałożone w postanowieniu, w świetle opisanej poniżej sytuacji — jest zgodne z obowiązującymi przepisami prawa oraz przytoczonymi definicjami z obowiązującego MPZP.

Opis sytuacji:

Zaprojektowano budynek mieszkalny wielorodzinny, z garażem podziemnym oraz naziemnymi miejscami parkingowymi przy budynku.
Łączny bilans zaprojektowanych miejsc parkingowych jest zgodny z wymaganiami określonymi w Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego i wynosi łącznie 81 MP (z czego 61 MP znajduje się w garażu podziemnym i 20MP na poziomie terenu przy budynku.)

Zgodnie z wymaganiami obowiązującego na działce Planu Miejscowego — 4% ogółu zaprojektowanych miejsc parkingowych mają stanowić stanowiska postojowe dla pojazdów zaopatrzonych w kartę parkingową. Dodatkowo Plan Miejscowy definiuje pojęcie miejsca dla pojazdów zaopatrzonych w kartę parkingową jako:

„miejsce postojowe dla pojazdów zaopatrzonych w kartę parkingową — miejsce postojowe spełniające wszystkie wymogi przepisów odrębnych dotyczących miejsca postojowego dla osób niepełnosprawnych, zlokalizowane w częściach wspólnych nieruchomości na poziomie terenu lub w budynku na kondygnacjach dostępnych dla osób niepełnosprawnych. Miejsca na poziomie terenu należy lokalizować w sposób umożliwiający osobom niepełnosprawnym najdogodniejszy dostęp do budynku: na styku z utwardzonym dojściem (o odpowiednim pochyleniu) lub dojazdem do wejścia zapewniającego osobom niepełnosprawnym dostęp do budynku, w miejscu zapewniającym najkrótszą drogę do tego wejścia;”

W związku z powyższym w ramach 20 MP zaprojektowanych na poziomie terenu przy budynku — 4 miejsca są przeznaczono dla osób niepełnosprawnych. W garażu podziemnym — zaprojektowano tylko i wyłącznie zwykłe miejsca parkingowe (bez niepełnosprawnych). Budynek wyposażony jest w windy zapewniające dostęp dla osób niepełnosprawnych na wszystkie kondygnacje budynku, w tym do kondygnacji podziemnej — z halą garażową.

Wydział Architektury, w postanowieniu do uzupełnienia dokumentacji nałożył obowiązek, cytat:

„W garażu należy przewidzieć stanowiska postojowe dla samochodów osobowych z których mogą korzystać osoby niepełnosprawne i które spełniają warunki określone w §104 ust. 4 — zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy Prawo budowlane w związku z §54 ust. 2 (w związku z zapewnieniem osobom niepełnosprawnym dostępu do garażu podziemnego, należy przewidzieć miejsca postojowe dostosowane do potrzeb tych osób)”.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym ( Dz. U. 2017. 1073 t.j.):

Art. 15.
2. W planie miejscowym określa się obowiązkowo […]

6) zasady kształtowania zabudowy oraz wskaźniki zagospodarowania terenu, maksymalną i minimalną intensywność zabudowy jako wskaźnik powierzchni całkowitej zabudowy w odniesieniu do powierzchni działki budowlanej, minimalny udział procentowy powierzchni biologicznie czynnej w odniesieniu do powierzchni działki budowlanej, maksymalną wysokość zabudowy, minimalną liczbę miejsc do parkowania w tym miejsca przeznaczone na parkowanie pojazdów zaopatrzonych w kartę parkingową i sposób ich realizacji […]

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (stan prawny na 1 stycznia 2018 r.)

§ 54. [Dźwigi osobowe]

2. W budynku mieszkalnym wielorodzinnym […] wyposażanym w dźwigi, należy zapewnić dojazd z poziomu terenu i dostęp na wszystkie kondygnacje użytkowe osobom niepełnosprawnym

Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane Dz. U. 1994 Nr 89 poz. 414 z późn. zm.:

Art. 35.
1. Przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę lub odrębnej decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego organ administracji architektoniczno-budowlanej sprawdza:

1) zgodność projektu budowlanego z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i innymi aktami prawa miejscowego albo decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku miejscowego planu, a także wymaganiami ochrony środowiska, w szczególności określonymi w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, o której mowa w art. 71 ust. 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko;

2) zgodność projektu zagospodarowania działki lub terenu z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi;

3) kompletność projektu budowlanego i posiadanie wymaganych opinii, uzgodnień, pozwoleń i sprawdzeń oraz informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, o której mowa w art. 20 ust. 1 pkt 1b, oraz zaświadczenia, o którym mowa w art. 12 ust. 7;

[…]

Opinia Zespołu Rzeczoznawców

Artykuł 15 ust.2. Ustawy o planowaniu przestrzennym sformułował zasady określania ilości miejsc do parkowania w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. W mpzp ma zostać określona minimalna ilość miejsc do parkowania, w tej ilości znaleźć się muszą miejsca dla osób niepełnosprawnych (dla pojazdów zaopatrzonych w kartę parkingową). Plan ma za zadanie również określić sposób realizacji miejsc postojowych.

Plan miejscowy, na podstawie którego wykonany został projekt budynku mieszkalnego wielorodzinnego z garażem podziemnym oraz miejscami parkingowymi przy budynku, określił bardzo precyzyjnie zarówno ilość miejsc postojowych dla pojazdów zaopatrzonych w kartę parkingową jak i ich usytuowanie (czego w wielu innych planach miejscowych się nie znajdzie — np. w krakowskim MPZP „Łobzów-Rejon ulic Łokietka i Wrocławskiej”, Uchwała nr XCIV2465/18 z dnia 7. lutego 2018 r., mamy tajemnicze określenie „stanowiska na kartę parkingową”, nie jest doprecyzowane co takie określenie znaczy i gdzie mają się te „stanowiska na kartę parkingową” znaleźć). Takie stanowiska postojowe, zgodnie z zapisem przedmiotowego planu, mają znaleźć się „[…] w częściach wspólnych nieruchomości na poziomie terenu lub w budynku na kondygnacjach dostępnych dla osób niepełnosprawnych […]”.

Zaprojektowano stanowiska na kartę parkingową w ilości i w lokalizacji zgodnej z MPZP, na poziomie terenu, przy budynku.

MPZP nie zobligował projektanta do zapewnienia miejsc postojowych dla osób niepełnosprawnych akurat w garażu podziemnym, jak uważa Wydział Architektury, domagając się uzupełnienia dokumentacji. Owszem, warunki techniczne nakazują „[…] w budynku mieszkalnym wielorodzinnym wyposażanym w dźwigi, […] zapewnić dojazd z poziomu terenu i dostęp na wszystkie kondygnacje użytkowe osobom niepełnosprawnym […]”, a zatem również na kondygnację podziemną z garażem. Zapewnienie dostępu do garażu nie oznacza obowiązku zaprojektowania miejsc postojowych dla osoby niepełnosprawnej właśnie w garażu, skoro zostały zaprojektowane na terenie. Podobnie: zapewnienie dostępu do wszystkich kondygnacji nadziemnych nie oznacza obowiązku zaprojektowania na każdej z tych kondygnacji ani miejsc postojowych ani też mieszkań przystosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych. Taka wykładnia przepisów byłaby nieuprawnionym ich rozszerzeniem.

Na koniec należy stwierdzić, że sprawdzanie struktury miejsc postojowych w garażu podziemnym nie mieści się w określonych w Art. 35 ust. 1 pkt 1,2 i 3 Prawa budowlanego kompetencjach Wydziału Architektury.

 
(MB)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 07 marca 2020 r.

Treść zapytania

W związku z § 219. WT pkt. 2, nakazującym w budynkach ZL III, ZL IV i ZL V, aby poddasze użytkowe przeznaczone na cele mieszkalne lub biurowe oddzielić od palnej konstrukcji i palnego przekrycia dachu przegrodami o klasie odporności ogniowej EI 30 lub EI 60 w zależności od wysokości budynku, proszę o wyjaśnienie:

Pytanie 1

Czy zapis § 219. WT pkt. 2, dotyczy wszystkich budynku ZL III, ZL IV i ZL V z palną konstrukcją dachu, czy wyłącznie budynków ZL III, ZL IV i ZL V z palną konstrukcją dachu o powierzchni dachu większej niż 1000 m² ?

Pytanie 2

Czy zapis § 219. WT pkt. 2, dotyczy budynków wymienionych w §213 WT, które są zwolnione z wymagań dotyczących klas odporności pożarowej?

Pytanie 3

Czy w budynkach ZL III, ZL IV i ZL V obligatoryjna jest impregnacja konstrukcji drewnianej dachu środkami ogniochronnymi do staniu nierozprzestrzeniającego ognia?

Pytanie 4

Czy w budynkach wymienionych w § 213. WT, które są zwolnione z wymagań dotyczących klas odporności pożarowej, obligatoryjna jest impregnacja konstrukcji drewnianej dachu środkami ogniochronnymi do staniu nierozprzestrzeniającego ognia?

Podstawa prawna

1. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie

§ 213. Wymagania dotyczące klasy odporności pożarowej budynków określone w § 212 oraz dotyczące klas odporności ogniowej elementów budynków i rozprzestrzeniania ognia przez te elementy określone w § 216, z zastrzeżeniem § 271. ust. 8a, nie dotyczą budynków:

1) do trzech kondygnacji nadziemnych włącznie:

a) mieszkalnych: jednorodzinnych, zagrodowych i rekreacji indywidualnej, z zastrzeżeniem § 217. ust.2,

b) mieszkalnych i administracyjnych w gospodarstwach leśnych;

2) wolnostojących do dwóch kondygnacji nadziemnych włącznie:

a) o kubaturze brutto do 1500 m³ przeznaczonych do celów turystyki i wypoczynku,

b) gospodarczych w zabudowie jednorodzinnej i zagrodowej oraz w gospodarstwach leśnych,

c) o kubaturze brutto do 1000 m³ przeznaczonych do wykonywania zawodu lub działalności usługowej i handlowej, także z częścią mieszkalną;

3) wolnostojących garaży o liczbie stanowisk postojowych nie większej niż 2;

4) inwentarskich o kubaturze brutto do 1500 m³.

§ 216. 1. Elementy budynku, odpowiednio do jego klasy odporności pożarowej, powinny spełniać, z zastrzeżeniem § 213 oraz § 237 ust. 9, co najmniej wymagania określone w poniższej tabeli (tabeli nie załączono, jej treść nie jest przedmiotem pytania).

2. Elementy budynku, o których mowa w ust. 1, powinny być nierozprzestrzeniające ognia, przy czym dopuszcza się zastosowanie słabo rozprzestrzeniających ogień:

1) elementów budynku o jednej kondygnacji nadziemnej ZL IV oraz PM, o maksymalnej gęstości obciążenia ogniowego strefy pożarowej do 500 MJ/m²,

2) ścian wewnętrznych i zewnętrznych oraz elementów konstrukcji dachu i jego przekrycia w budynku PM niskim o maksymalnej gęstości obciążenia ogniowego strefy pożarowej do 1.000 MJ/m2,

3) ścian zewnętrznych w budynku niskim ZL IV.

§ 219. 1. Przekrycie dachu o powierzchni większej niż 1000 m2 powinno być nierozprzestrzeniające ognia, a palna izolacja cieplna przekrycia powinna być oddzielona od wnętrza budynku przegrodą o klasie odporności ogniowej nie niższej niż R E 15.

2. W budynkach ZL III, ZL IV i ZL V poddasze użytkowe przeznaczone na cele mieszkalne lub biurowe powinno być oddzielone od palnej konstrukcji i palnego przekrycia dachu przegrodami o klasie odporności ogniowej:

1) w budynku niskim – E I 30;

2) w budynku średniowysokim i wysokim – E I 60

Opinia

1. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowania

Odpowiedź na pytanie nr 1:

§ 219. ustęp 2 nie zawiera odwołania do powierzchni dachu. Wobec czego jego zapisy należy stosować bez względu na wielkość tej powierzchni.

Odpowiedź na pytanie nr 2:

§ 213. jednoznacznie wskazuje, że wymagania, o których stanowi, wyłączają wymienione budynki z obowiązków stosowania zapisów § 212 i § 216, z zastrzeżeniem § 271 ust. 8A, a nie warunków zawartych w § 219. Z tego wynika, że zapisy § 219. dotyczą wszystkich budynków bez żadnych wyłączeń.

Odpowiedź na pytanie nr 3:

Zgodnie z § 216 ust. 2 elementy budynku wymienione w ust. 1 z zastrzeżeniem zawartym w pkt 1)-3) powinny być co najmniej nierozprzestrzeniające ognia. Dotyczy to także konstrukcji dachu. Jednakże zgodnie z § 213. wymaganie powyższe nie dotyczy niektórych budynków w kategoriach ZL wymienionych przez pytającego, a za tym impregnacja konstrukcji drewnianej dachu środkami ogniochronnymi do stanu nierozprzestrzeniającego ognia nie jest wobec nich obligatoryjna. Należy jednak zwrócić uwagę, że dla budynków z elementami rozprzestrzeniającymi ogień nie będzie możliwe ich zbliżenie do granicy lasu zgodnie z § 271., ust. 8a.

Odpowiedź na pytanie nr 4:

Zwolnienie wynikające z § 213., a dotyczące § 216 dotyczy całego paragrafu włącznie z ustępem 2. Wobec czego wymóg doprowadzenia konstrukcji więźby dachowej do wymogu nierozprzestrzeniania ognia dla wymienionych w nim budynków nie obowiązuje, tak jak to zostało szczegółowo omówione w odpowiedzi na pyt. 3.

(ŁS)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 3 marca 2020 r.

Treść zapytania

Uprzejmie proszę o informację czy przedstawiony sposób obliczenia średniej wysokości pomieszczenia na poddaszu (przy częściowym skosie dachu) jest poprawny. Wątpliwości co do sposobu obliczenia ma Wojewódzki Inspektorat Sanitarny z uwagi na złożony wniosek w sprawie odstępstwa od wysokości.

Pomiar w przypadku poddasza liczony był jako stosunek stropu pochyłego oraz stropu poziomego do całości pomieszczenia. W analizowanym przypadku strop pochyły (skos dachu) występuje jedynie na niewielkim fragmencie (78 cm) natomiast pozostała część pomieszczenia to wymiar 2,89 metrów długości. Niezasadnym było by obliczenie tych dwóch wymiarów jako średniej arytmetycznej najniższej oraz najwyższej wysokości stropu (np. 1,9+2,65=4,55, 4,55/2= 2,27 co w analizowanym przypadku pokazuje że mimo iż na 81% szerokości sali wysokość nadawała by się do uzyskaniu odstępstwa to obliczając ją jedynie w sposób średniej arytmetycznej najwyższej i najniższej wartości wysokość jest zbyt małą).

W przedłożonym przypadku wysokość średnią pomieszczenia obliczono w sposób:
Średnia wysokość stropu pochyłego (najniższa i najwyższa wysokość stropu pochyłego) pomnożona przez długość stropu pochyłego + średnia wysokość pomieszczenia o stropie poziomym pomnożona przez długość stropu poziomego a uzyskany wynik podzielony przez całą długość pomieszczenia- jako stosunek jednego do drugiego.

Powyższe obrazuje na rysunku zgodnie ze wzorem: (h1×s1+h2×s2) / dc

W innym przypadku tak jak rozumie to inspektor w Wojewódzkim Inspektoracie Sanitarnym, gdyby w obliczeniach nie brano by pod uwagę długości stropów pochyłych i poziomych mogło by się okazać że pomieszczenie o szerokości np. 50 m o wysokości 2,6 m z fragmentem stropu (np. 0,5 m) o średniej wysokości 2,25 m nie spełniało by wymagań wysokości 2,5 m mimo tak znikomego stosunku wysokości.

Podstawa prawna

Minimalną wysokość pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi regulują:

1. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2019 r. poz. 1065 — tekst jednolity).

2. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy — w odniesieniu do pomieszczeń pracy

3. W szczególnych przypadkach przepisy odrębne

1. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowania

§ 72. [Wysokość pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi]

1. Wysokość pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi powinna odpowiadać wymaganiom określonym w poniższej tabeli, jeżeli przepisy odrębne, w tym dotyczące pomieszczeń pracy i pomieszczeń służby zdrowia, nie określają innych wymagań:

2. Pomieszczenia, których wysokość powinna, zgodnie z ust. 1, wynosić co najmniej 3 m i 3,3 m, mogą być obniżone do wysokości nie mniejszej niż 2,5 m w przypadku zastosowania wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej lub klimatyzacji, pod warunkiem uzyskania zgody państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego.

2. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy

§ 20. Wysokość pomieszczenia stałej pracy

1. Wysokość pomieszczenia stałej pracy nie może być mniejsza niż:

1) 3 m w świetle — jeżeli w pomieszczeniu nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia;

2) 3,3 m w świetle — jeżeli w pomieszczeniu prowadzone są prace powodujące występowanie czynników szkodliwych dla zdrowia.

2. Wysokość pomieszczeń, o których mowa w ust. 1, może być obniżona w przypadku zastosowania klimatyzacji — pod warunkiem uzyskania zgody państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego.

3. Wysokość określona w ust. 1 pkt 1 może być zmniejszona do:

1) 2,5 m w świetle:

a) jeżeli w pomieszczeniu zatrudnionych jest nie więcej niż 4 pracowników, a na każdego z nich przypada co najmniej po 15 m³ wolnej objętości pomieszczenia lub

b) w pomieszczeniu usługowym lub produkcyjnym drobnej wytwórczości mieszczącym się w budynku mieszkalnym, jeżeli przy wykonywanych pracach nie występują pyły lub substancje szkodliwe dla zdrowia, hałas nie przekracza dopuszczalnych wartości poziomu dźwięku w budynkach mieszkalnych, określonych w Polskich Normach, a na jednego pracownika przypada co najmniej 15 m3 wolnej objętości pomieszczenia;

2) 2,2 m w świetle — w dyżurce, portierni, kantorze, kiosku ulicznym, dworcowym i innym oraz w pomieszczeniu usytuowanym na antresoli otwartej do większego pomieszczenia.

4. Wysokość pomieszczenia czasowej pracy nie może być mniejsza niż:

1) 2,2 m w świetle — jeżeli w pomieszczeniu nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia;

2) 2,5 m w świetle — jeżeli w pomieszczeniu prowadzone są prace powodujące występowanie czynników szkodliwych dla zdrowia.

5. W pomieszczeniu o stropie pochyłym wymagania określone w ust. 1, 3 i 4 stosuje się do średniej wysokości pomieszczenia, przy czym w najniższym miejscu wysokość pomieszczenia nie może być mniejsza w świetle niż 1,9 m (licząc od poziomu podłogi do najniżej położonej części konstrukcyjnej sufitu).

Opinia

Wysokość pomieszczeń na podstawie Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie

A. Sposób liczenia wysokości

Minimalną wysokość pomieszczeń określa § 72 rozporządzenia. Zgodnie z adnotacją oznaczoną *:

Przy stropach pochyłych jest to wysokość średnia liczona między największą a najmniejszą wysokością pomieszczenia, lecz nie mniejszą niż 1,9 m. Przestrzeni o wysokości poniżej 1,9 m nie zalicza się do odpowiadającej przeznaczeniu danego pomieszczenia.

Na podstawie powyższego zapisu należy przyjąć, że w obrębie jednego pomieszczenia mogą występować trzy przestrzenie:

a. Przestrzeń pod stropem płaskim. Jej wysokość jest równa prześwitowi pomiędzy posadzką pomieszczenia a wykończonym spodem stropu.

b. Przestrzeń pod stropem pochyłym. Jej wysokość to średnia liczona między największą a najmniejszą wysokością pomieszczenia, lecz nie mniejszą niż 1,9 m.

c. Przestrzeń pod stropem pochyłym o wysokości poniżej 1,9m, która nie zalicza się do odpowiadającej przeznaczeniu danego pomieszczenia.

W tej sytuacji dopuszczalne są dwa sposoby sprawdzania wysokości pomieszczenia: oddzielnie dla przestrzeni pod stropem płaskim i pod stropem pochyłym; łącznie dla obu fragmentów stropu.

Przy czym w drugim przypadku jako wysokość średnią należy przyjąć średnia ważoną, czyli średnia, w której poszczególnym elementom przypisywane są różne wagi (znaczenia) w ten sposób, że elementy o większej wadze mają większy wpływ na średnią. W omawianym przypadku znaczenie poszczególnych wysokości zależne jest od powierzchni na jakiej występują. W szczególnym przepadku, gdy pomieszczenie ma taki sam przekrój na całej długości, może to być też sposób liczenia zaprezentowany przez autora nadesłanego pytania.

Opisany w pytaniu sposób liczenia wysokości, zaproponowany przez inspektora w Wojewódzkim Inspektoracie Sanitarnym, jako średniej arytmetycznej wysokości najniższej i najwyższej, niezależnie od powierzchni na jakiej występują, jest nieprawidłowy. Jego zastosowanie skutkowało by rozwiązaniami patologicznymi, takimi jak punktowe podwyższenie wysokości pomieszczenia w celu zrównoważenia za niskiej wysokości występującej na zasadniczej większości powierzchni.

B. Możliwość występowania przestrzeni nienormatywnych

Zgodnie z adnotacją oznaczoną *, dopuszcza się występowanie w pomieszczeniu przestrzeni nienormatywnych o wysokości poniżej 1,9m. Tym bardziej należy uznać, że dopuszczalne jest również występowanie przestrzeni nienormatywnych o wysokości powyżej 1,9m.

Pomieszczenie przedstawione w pytaniu jest zasadniczo pomieszczeniem ze stropem płaskim i posiada wysokość 265 cm. Przestrzeni tej towarzyszy przestrzeń ze stropem pochyłym. W przypadku, gdy pełni ona zasadniczą funkcję pomieszczenia jej średnia wysokość powyżej 1,9 m powinna spełniać wymagania określone w tabeli.

W sytuacji jednak, gdy jest to przestrzeń niejako ponadnormatywna, zaś normalne użytkowanie pomieszczenia jest możliwe bez jej wykorzystania, można uznać. że jej wysokość może być mniejsza niż wymagana w § 72. W przypadku przeciwnym w celu spełnienia wymogów normatywnych konieczne byłoby zabudowanie fragmentu wolnej przestrzeni pod stropem pochyłym. Prowadziło by to do obniżenia standardu pomieszczenia i komfortu jego użytkowania.

2. Wysokość pomieszczeń na podstawie Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

A. Sposób liczenia wysokości

Zgodnie § 20, ustęp 5. rozporządzenia:

W pomieszczeniu o stropie pochyłym wymagania określone w ust. 1, 3 i 4 stosuje się do średniej wysokości pomieszczenia, przy czym w najniższym miejscu wysokość pomieszczenia nie może być mniejsza w świetle niż 1,9 m (licząc od poziomu podłogi do najniżej położonej części konstrukcyjnej sufitu).

Rozporządzenie podaje zatem sposób liczenia wysokości w pomieszczeniu o stropie pochyłym. Nie precyzuje jednak jak liczyć wysokość pomieszczeń, w których występuje nie tylko strop pochyły ale też i strop płaski. Dla takich pomieszczeń przez analogię można przyjąć sposób liczenia opisany w pkt. 1.

B. Możliwość występowania przestrzeni nienormatywnych

Wymagania rozporządzenia odnoszą się do pomieszczeń pracy, czyli pomieszczeń przeznaczonych na pobyt pracowników, w których wykonywana jest praca.

Zgodnie z § 72 Powierzchnia i wysokość pomieszczeń pracy, ust. 2.:

Na każdego z pracowników jednocześnie zatrudnionych w pomieszczeniach stałej pracy powinno przypadać co najmniej 13 m3 wolnej objętości pomieszczenia oraz co najmniej 2 m2 wolnej powierzchni podłogi (niezajętej przez urządzenia techniczne, sprzęt itp.).

Na tej przestrzeni pomieszczenie powinno posiadać wysokość określoną w rozporządzeniu.

Podobnie jednak jak opisano to w pkt. 1 niniejszej opinii dopuszczalne jest występowanie przestrzeni ponadnormatywnych, których wysokość nie spełnia wymogów rozporządzenia, nie może być ona mniejsza niż 1,9m.

Uwagi dodatkowe

Przy ustalaniu minimalnej wysokości pomieszczenia należy uwzględnić przepisy odrębne, w tym także dotyczące pomieszczeń służby zdrowia. Zagadnienia dotyczące wysokości pomieszczeń przy stropie pochyłym poruszają także opinie ZR 57 oraz ZR 140 Zespołu Rzeczoznawców przy Małopolskiej Okręgowej Izbie Architektów.

(Kst)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 28 lutego 2020 r.

Treść zapytania

[…] Organy administracji architektoniczno – budowlanej podchodzą sceptycznie do projektów przewidujących realizację antresol, uznając, że takie rozwiązanie prowadzi do nieuzasadnionej intensyfikacji zabudowy oraz negatywnie wpływa na odbiór przestrzenny budynku, w którym przewidziano antresole. […] Wskazując równocześnie za konieczne spełnienie cech i parametrów antresoli z zgodnych z wyrokiem [przypis autora] Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 15 lipca 2016 roku, sygn. II SA/Kr 99/16 oraz z dnia 25 listopada 2016 roku, sygn. II SA/Kr 1057/16).

W związku z powyższym wnoszę o zajęcie przez Małopolską Okręgową Izbę Architektów stanowiska w kwestii zakresu dopuszczalnej ingerencji organów administracji architektonoczno-budowlanej w rozwiązania projektowe przewidujące zastosowanie w budynku mieszkalnym wielorodzinnym antresol oraz wyliczania intensywności zabudowy dla budynków z antresolami. W szczególności wnoszę o zajęcie stanowiska, czy organ administracji architektoniczno-budowlanej może odmówić zatwierdzenia projektu budowlanego przewidującego wykonanie antresol, jeżeli zawarte w projekcie budowlanym rozwiązania projektowe pozostają w zgodzie z obowiązującymi przepisami prawa.

W załączeniu przedkładam rozwiązanie projektowe, które spotyka się ze sprzeciwem ze strony organów administracji architektoniczno- budowlanej.

Podstawa prawna

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2019 poz. 1065)

§ 3. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:

16) kondygnacji — należy przez to rozumieć poziomą część budynku, zawartą pomiędzy powierzchnią posadzki na stropie lub najwyżej położonej warstwy podłogowej na gruncie a powierzchnią posadzki na stropie lub warstwy osłaniającej izolację cieplną stropu, znajdującego się nad tą częścią budynku, przy czym za kondygnację uważa się także poddasze z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi oraz poziomą część budynku stanowiącą przestrzeń na urządzenia techniczne, mającą średnią wysokość w świetle większą niż 2 m; za kondygnację nie uznaje się nadbudówek ponad dachem, takich jak maszynownia dźwigu, centrala wentylacyjna, centrala klimatyzacyjna, obudowa wyjścia z klatki schodowej, kotłownia lub inne pomieszczenia techniczne;

[…]

19) antresoli — należy przez to rozumieć górną część kondygnacji lub pomieszczenia znajdującą się nad przedzielającym je stropem pośrednim o powierzchni mniejszej od powierzchni tej kondygnacji lub pomieszczenia, niezamkniętą przegrodami budowlanymi od strony wnętrza, z którego jest wydzielona;

[…]

§ 5. 1. Nie uważa się za przeznaczone na pobyt ludzi pomieszczeń, w których:

1) łączny czas przebywania tych samych osób jest krótszy niż 2 godziny w ciągu doby, a wykonywane czynności mają charakter dorywczy bądź też praca polega na krótkotrwałym przebywaniu związanym z dozorem oraz konserwacją maszyn i urządzeń lub utrzymaniem czystości i porządku;

2) mają miejsce procesy technologiczne niepozwalające na zapewnienie warunków przebywania osób stanowiących ich obsługę, bez zastosowania indywidualnych urządzeń ochrony osobistej i zachowania specjalnego reżimu organizacji pracy;

3) jest prowadzona hodowla roślin lub zwierząt, niezależnie od czasu przebywania w nich osób zajmujących się obsługą.

2. Przepis ust. 1 nie narusza przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.

[…]

§ 72. 1. Wysokość pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi powinna odpowiadać wymaganiom określonym w poniższej tabeli, jeżeli przepisy odrębne, w tym dotyczące pomieszczeń pracy i pomieszczeń służby zdrowia, nie określają innych wymagań.

Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane Dz. U. 1994 Nr 89 poz. 414

Art. 35. 1. Przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę lub odrębnej decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego organ administracji architektoniczno-budowlanej sprawdza:

1) zgodność projektu budowlanego z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i innymi aktami prawa miejscowego albo decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku miejscowego planu, a także wymaganiami ochrony środowiska, w szczególności określonymi w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, o której mowa

w art. 71 ust. 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko;

2) zgodność projektu zagospodarowania działki lub terenu z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi;

3) kompletność projektu budowlanego i posiadanie wymaganych opinii, uzgodnień, pozwoleń i sprawdzeń oraz informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, o której mowa w art. 20 ust. 1 pkt 1b, oraz zaświadczenia, o którym mowa w art. 12 ust. 7;

4) wykonanie — w przypadku obowiązku sprawdzenia projektu, o którym mowa w art. 20 ust. 2, także sprawdzenie projektu – przez osobę posiadającą wymagane uprawnienia budowlane i legitymującą się aktualnym na dzień opracowania projektu — lub jego sprawdzenia — zaświadczeniem, o którym mowa w art. 12

ust. 7;

5) (uchylony)

2. (uchylony)

3. W razie stwierdzenia naruszeń, w zakresie określonym w ust. 1, organ administracji architektoniczno-budowlanej nakłada postanowieniem obowiązek usunięcia wskazanych nieprawidłowości, określając termin ich usunięcia, a po jego bezskutecznym upływie wydaje decyzję o odmowie zatwierdzenia projektu i udzielenia pozwolenia na budowę.

4. W razie spełnienia wymagań określonych w ust. 1 oraz w art. 32 ust. 4, organ administracji architektoniczno-budowlanej nie może odmówić wydania decyzji o pozwoleniu na budowę.

5. Organ administracji architektoniczno-budowlanej wydaje decyzję o odmowie zatwierdzenia projektu budowlanego i udzielenia pozwolenia na budowę, jeżeli na terenie, którego dotyczy projekt zagospodarowania działki lub terenu, znajduje się obiekt budowlany, w stosunku do którego orzeczono nakaz rozbiórki.

6. W przypadku gdy organ administracji architektoniczno-budowlanej nie wyda decyzji w sprawie pozwolenia na budowę:

1) w terminie 65 dni od dnia złożenia wniosku o wydanie takiej decyzji albo

2) w zakresie realizacji inwestycji kolejowej, w terminie 45 dni od dnia złożenia wniosku o wydanie takiej decyzji — organ wyższego stopnia wymierza temu organowi, w drodze postanowienia, na które przysługuje zażalenie, karę w wysokości 500 zł za każdy dzień zwłoki. Wpływy z kar stanowią dochód budżetu państwa.

6a. Przepisu ust. 6 nie stosuje się do pozwolenia na budowę wydawanego dla przedsięwzięcia podlegającego ocenie oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko albo ocenie oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000.

7. Karę uiszcza się w terminie 14 dni od dnia doręczenia postanowienia, o którym mowa w ust. 6. W przypadku nieuiszczenia kary, o której mowa w ust. 6, podlega ona ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

8. Do terminu, o którym mowa w ust. 6, nie wlicza się terminów przewidzianych w przepisach prawa do dokonania określonych czynności, okresów zawieszenia postępowania oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony, albo z przyczyn niezależnych od organu.

Opinia

Poruszana sprawa jest skomplikowana. Wynika to przede wszystkim z faktu, że wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 15 lipca 2016 roku, sygn. II SA/Kr 99/16 oraz z dnia 25 listopada 2016 r. jest wykorzystywany do wszystkich spraw, w których projektant/inwestor zastosował antresole. Wspomniany wyrok odwołuje się z kolei do innego wyroku sądu w Lublinie, a tamten do innego orzecznictwa, które w jakimś zakresie dotyczyło zastosowania antresoli. Tropiąc dalej, można dojść do źródła stosowanej w tym orzecznictwie interpretacji definicji antresoli. Niestety tekst źródłowy, powielany wielokrotnie, mylnie wskazuje dopuszczalny sposób stosowania antresol. Logika w nim zastosowana prowadzi do sytuacji, w której możliwe jest stosowanie wyłącznie „antresol pomieszczenia”, mimo iż definicja z §3. WT wprowadza również pojęcie „antresoli kondygnacji”. Wcześniejsza opinia MPOiA na ten temat (nr 139) zwraca uwagę na konieczność szerszego spojrzenia na ten element przestrzenny z uwzględnieniem aspektów historycznych, ekonomicznych, społecznych, urbanistycznych, konstrukcyjnych, bezpieczeństwa itd. Można przypuszczać, że część wyroków miało na celu pohamowanie deweloperów, ale stosowanie ich jako podstawy oceny wszystkich projektów z antresolami jest klasycznym przykładem „wylania dziecka z kąpielą”. Kluczowym pojęciem wprowadzonym w przyjętej przez niektóre sądy i urzędy interpretacji (a nie w samej definicji antresoli wg WT) jest wymóg „jednoprzestrzenności” wnętrza, z którego wydzielona została antresola oraz niedopuszczenie zrealizowania jej (choćby częściowo) nad wydzielonym pomieszczeniem. Taka interpretacja stoi w oderwaniu od historycznych przykładów zastosowania antresol, jak i od logiki projektowej. Najczęściej spotykane zastosowanie antresoli to: kościoły, teatry, kina, stadiony, amfiteatry, galerie handlowe, czasami biura, hale produkcyjne, mieszkania i domy jednorodzinne. Można uznać, że zasadnicza ich większość, a w niektórych wypadkach wszystkie obiekty w/w typów posiadają antresole, które nie wpisują się w interpretację stosowaną w przytoczonym na wstępie wyroku. Konsekwentne stosowanie w/w wyroku doprowadziłoby do konkluzji, że mamy do czynienia z obiektami o większej ilości kondygnacji niż było to przyjęte wcześniej. Idąc dalej, organy nadzoru budowlanego i komendy straży pożarnej powinny uznać, że mają do czynienia z obiektami o zupełnie innej kategorii zagrożenia ludzi, a to z kolei podważało by zastosowane rozwiązania w zakresie dróg pożarowych, wydzielenia klatki schodowej lub powinny mieć one inną klasę zagrożenia pożarowego. Absurdalnym wydaje się założenie, że np. położenie przedsionka względem chóru kościelnego (pod nim) zmienia ilość kondygnacji w obiekcie.

Załączony poniżej rysunek przedstawia typowe zastosowanie antresoli. Takie same rozwiązanie znajdujemy w obiektach kilkusetletnich. Pewne jest, że nikt z projektantów tych obiektów nie spodziewał się że ktoś w przyszłości (np. w 2016 roku) uzna ich dzieło za obiekt wielokondygnacyjny.

Absolutnie konieczne jest przyjęcie, że wyobraźnia architekta pozwala na kreowanie przestrzeni w sposób, który w żaden sposób nie uda się ująć w sztywne ramy tworzone bez w/w szerokiego kontekstu i przygotowania. Praktyka pokazuje (choćby na przykładzie omawianej sprawy), że uznanie jednego wyroku sądowego jako dogmat w każdej innej dotyczącej tego samego zagadnienia nie sprawdza się.

Wyroków sądowych odnoszących się przepisów budowlanych jest mnóstwo, a znaczna ich część nadaje nowe znacznie przepisom i pojęciom stosowanym od dziesięcioleci a czasami od setek lat. Te nowe interpretacje przepisów często są zaskakujące, szczególnie dla osób stosujących je na co dzień od lat. Przykładem takiej sytuacji może być inny wyrok WSA w Krakowie w sprawie I SA/Kr 496/09, gdzie w uzasadnieniu Sąd stwierdza, że: „z technicznego punktu widzenia dach to nic innego jak więźba dachowa oraz poszycie (...) i aby dach mógł być za taki uważany, powinien posiadać obydwa niezbędne w/w elementy”. Istnieje niezliczona ilość przekryć, gdzie nie zastosowano żadnej więźby. Takich budynków są tysiące. Czy teraz należy uznać, że obiekty takie ze względu na brak więźby nie mają dachu, a więc nie są budynkami?

Wracając do głównego wątku, projektant dostosował się nie tylko do definicji antresoli, ale także do wyroku, który dla organów administracji budowlanej jest aktualnie stosowaną wykładnią przepisów.

Stosowane orzecznictwo w szczególny, techniczny sposób ogranicza i utrudnia możliwość stosowania antresoli, nie odnosząc się w żaden sposób do celu w jakim celu ograniczenie i utrudnienie jest stosowane. Ten cel wydaje się jednak oczywisty: ograniczyć intensywność projektowanych budynków w sytuacji, kiedy miejscowe prawo właśnie takie ograniczenie zawiera. Tutaj powstaje pytanie czy osoby sporządzające i uchwalające prawo miejscowe celowo stosują ograniczenia w zakresie intensywności lub ilości kondygnacji mając świadomość, że istnieje takie rozwiązanie jak antresola? Należy założyć, że tak.

Przepisy prawa miejscowego powinny być tworzone z rozmysłem, po głębokich analizach i weryfikacjach, w oparciu o obowiązujące prawo i przepisy. Wg tych samych reguł powinien działać projektant, a więc człowiek wykonujący zawód zaufania społecznego. Architekci zobowiązani są tak wykonywać swój zawód, aby być tego zaufania godnymi.

Mamy zaufanie do lekarza leczącego jednego pacjenta, który zajmuje się chorym (leczy go), ale także chroni osoby, na które mógłby on lekarz lub pacjent przenieść chorobę (dla dobra ogółu społeczeństwa, społeczności lokalnej itd.). Podobnie mamy zaufanie do policjanta zwalczającego przestępczość, że w ramach swoich uprawnień np. do posiadania broni, nie użyje jej ze szkodą dla osób postronnych.

Powinniśmy też mieć zaufanie do architektów, którzy tworząc przestrzeń i zabudowę na zlecenie jednego klienta/dewelopera, nie „zepsują” przestrzeni wspólnej. Wykorzystywanie niedoskonałych definicji i wyroków sądów w interesie swojego klienta może w rażących przypadkach takie zaufanie skutecznie podważyć. Nietrafiony wyrok podany na wstępie w nieudolny sposób utrudnił stosowanie antresoli. Można domniemywać, że miał na celu ograniczenia wielkości budynku, co w konkretnym przypadku mogło być działaniem uzasadnionym. Żaden przepis nie zabrania stosowania antresoli, zgodnie z jej definicją, a równocześnie antresola nie jest przepisami ograniczona w zakresie powierzchni, kubatury i wysokości podobnie jak maszynownia dźwigu, lub nadszybie. Stosując syntezę przepisów i zasad można powiedzieć, że antresola to rodzaj niewydzielonego pomieszczenia lub powierzchni pomocniczej, zależnej i uzupełniającej główną funkcję budynku, pomieszczenia głównego (np. z którego jest dostępna).

Tak samo jak to, że maszynownia dźwigu nie jest ograniczona co do kubatury (a jej wysokości nie wlicza się nawet do wysokości budynku) nie zmienia faktu, że nadużyciem społecznego zaufania byłoby zaprojektowanie maszynowni dźwigu, która stanowiłaby blisko 50% kubatury dużego budynku. Trudno jest jednoznacznie określić jaką część budynku może stanowić antresola, tak samo jak trudno takie ograniczenie wyznaczyć dla nadszybia, jednak trzeba uznać że antresole z całą pewnością nie powinny stanowić blisko 50% kubatury budynku mieszkalnego. Przekroczono niepisane normy życia społecznego i w ocenie MPOiA ten sposób wykonywania zawodu zdecydowanie podważa zaufanie do architektów.

Ponadto należy dodać, że w omawianym przypadku mamy do czynienia ze znamionami nieuczciwej konkurencji. Nie można zgodzić się, by projektant, a wraz z nim inwestor działali wbrew powszechnie stosowanych normom. Istnienie rywalizacja (konkurencja) na polu jakości architektury, wydajności projektów, kosztów budowy itd., nie zmienia to faktu, że pewne rozwiązania należy uznać za niedopuszczalne właśnie ze względu na status zawodu zaufania publicznego. Tego typu rozwiązań możemy niestety zaobserwować wiele, np. absurdalnie małe place zabaw, za małe śmietniki, budynki niedostępne dla niepełnosprawnych po demontażu urządzeń podnośnych już po odbiorze budynku itp.

Organ administracji budowlanej będący strukturą samorządu terytorialnego powinien stać na straży ogólnie pojętego dobra publicznego i wobec ewidentnego przekroczenia norm życia społecznego powinien odpowiednio reagować. W konkretnych przypadkach często tylko sąd może określić gdzie leży granica, która została (bądź nie została) przekroczona. Natomiast jeśli zostałby wydany wyrok, w którym sąd by taką granicę wyznaczył, to nie powinien być on stosowany jako wytyczna dla organów administracji budowlanej we wszelkich innych sprawach dotyczących podobnego zagadnienia. Jeżeli sąd wyznaczyłby ograniczenie skali antresoli w odniesieniu do wielkości kondygnacji lub do całego budynku wielorodzinnego to nie oznacza to, że taką samą zasadę należałoby przyjąć dla antresol na widowniach, w teatrach lub w budynku jednorodzinnym.

Pomimo iż rozwiązanie projektowe będące punktem wyjścia dla tej opinii może być (przy zastosowaniu przytoczonej interpretacji) uznane za zgodne z przepisami, to jednak w ocenie MPOiA stoi w sprzeczności zasadami norm życia społecznego i równocześnie w sprzeczności z rolą architekta jako zawodu zaufania społecznego. Stanowi ono przykład wykorzystania styku nieprecyzyjnych przepisów prawa budowlanego w relacji do wskaźników zastosowanych w prawie miejscowym, tak aby zrealizować obiekt którego skala przekracza w sposób znaczący (blisko dwukrotny) przewidywane dla danego terenu gabaryty zabudowy.

(KD)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 20 lutego 2020 r.

Treść zapytania

Jaką odległość należy zachować od granicy lasu, rozumianego jako grunt leśny (Ls) określony na mapie do celów projektowych w granicy działki inwestycyjnej, od projektowanego budynku gospodarczego — budynek wymieniony w §213 WT, wykonany z elementów nie rozprzestrzeniających ognia, niezawierający pomieszczeń zagrożonych wybuchem oraz posiadający klasę odporności pożarowej wyższą niż wymagana zgodnie z §212 WT. Ww. grunty leśne nie są objęte zgodą na zmianę przeznaczenia na cele nieleśne uzyskaną przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które utraciły moc na podstawie art. 1 lit. a ustawy z dnia 21 grudnia 2001 r. o zmianie ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2001 poz. 1804) oraz art. 87 ust. 3 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2017 r. poz. 1703).

Podstawa prawna

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (z późn. zm.)

§ 213.
Wymagania dotyczące klasy odporności pożarowej budynków określone w § 212 oraz dotyczące klas odporności ogniowej elementów budynków i rozprzestrzeniania ognia przez te elementy określone w § 216, z zastrzeżeniem § 271 ust. 8a, nie dotyczą budynków:

1) Do trzech kondygnacji nadziemnych włącznie;

a) mieszkalnych: jednorodzinnych, zagrodowych i rekreacji indywidualnej, z zastrzeżeniem §217 ust. 2;

b) mieszkalnych i administracyjnych w gospodarstwach leśnych.

2) Wolnostojących do dwóch kondygnacji nadziemnych włącznie:

a) o kubaturze brutto do 1500 m³ przeznaczonych do celów turystyki i wypoczynku;

b) gospodarczych w zabudowie jednorodzinnej i zagrodowej oraz w gospodarstwach leśnych;

c) o kubaturze brutto do 1000 m³ przeznaczonych do wykonywania zawodu lub działalności usługowej i handlowej, także z częścią mieszkalną.

3) Wolnostojących garaży o liczbie stanowisk postojowych nie większej niż 2;

4) Inwentarskich o kubaturze brutto do 1500 m³.

§ 271.
8. Najmniejszą odległość budynków ZL, PM, IN od granicy (konturu) lasu, rozumianego jako grunt leśny (Ls) określony na mapie ewidencyjnej lub teren przeznaczony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego jako leśny, przyjmuje się jako odległość ścian tych budynków od ściany budynku ZL z przekryciem dachu rozprzestrzeniającym ogień.

8a. Najmniejsza odległość budynków wymienionych w § 213, wykonanych z elementów nierozprzestrzeniających ognia, niezawierających pomieszczeń zagrożonych wybuchem oraz posiadających klasę odporności pożarowej wyższą niż wymagana zgodnie z § 212, od granicy (konturu) lasu zlokalizowanej na:

1) sąsiedniej działce — wynosi 4 m,

2) działce, na której sytuuje się budynek — nie określa się

— jeżeli teren, na którym znajduje się granica (kontur) lasu, przeznaczony jest w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego pod zabudowę niezwiązaną z produkcją leśną, a w przypadku braku planu miejscowego — grunty leśne są objęte zgodą na zmianę przeznaczenia na cele nieleśne uzyskaną przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które utraciły moc na podstawie art. 1 lit. a ustawy z dnia 21 grudnia 2001 r. o zmianie ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2001 poz. 1804) oraz art. 87 ust. 3 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2017 r. poz. 1703).

Opinia Zespołu Rzeczoznawców

W nawiązaniu do schematów graficznych załączonych do opinii nr ZR 94 Zespołu Rzeczoznawców Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów — budynki wymienione w §213 wykonane z elementów nie rozprzestrzeniających ognia, niezawierających pomieszczeń zagrożonych wybuchem oraz posiadających klasę odporności pożarowej wyższą niż wymagana zgodnie z §212, aby spełnić cytowane powyżej zapisy Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. (z późn. zm.) w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, powinny być lokalizowane w minimalnej odległości 12 m od granicy (konturu) lasu rozumianego jako grunt leśny (Ls) określony na mapie ewidencyjnej lub teren przeznaczony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego jako leśny (lub ww. grunty leśne nie są objęte zgodą na zmianę przeznaczenia na cele nieleśne uzyskaną przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które utraciły moc na podstawie art. 1 lit. a ustawy z dnia 21 grudnia 2001 r. o zmianie ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2001 poz. 1804) oraz art. 87 ust. 3 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2017 r. poz. 1703)).

Poniżej załączono schemat graficzny dotyczący przypadku zawartego w pytaniu.

 
(KS)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 22 lutego 2020 r.

Treść zapytania

1. Czy ustala się odległości części podziemnych budynków ZL od granicy (konturu) lasu i czy można w tym przypadku zastosować § 12.9 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury WT?

2. Czy w przypadku ustalania odległości budynków ZL od granicy (konturu) lasu mają zastosowanie przepisy obniżające wymaganą odległość zgodnie z § 271.7 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury WT?

Podstawa prawna

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (z późn. zm.)

§ 12.
9. Odległości podziemnej części budynku, a także budowli podziemnej spełniającej funkcje użytkowe budynku, znajdujących się całkowicie poniżej poziomu otaczającego terenu, od granicy działki budowlanej nie ustala się.

[…]

§ 271.
7. Odległość od ściany zewnętrznej budynku lub jej części do ściany zewnętrznej drugiego budynku może być zmniejszona o 25%, w stosunku do określonej w ust. 1–5, jeżeli we wszystkich strefach pożarowych budynku, przylegających odpowiednio do tej ściany lub jej części, są stosowane stałe urządzenia gaśnicze wodne.

[…]

8. Najmniejszą odległość budynków ZL, PM, IN od granicy (konturu) lasu, rozumianego jako grunt leśny (Ls) określony na mapie ewidencyjnej lub teren przeznaczony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego jako leśny, przyjmuje się jako odległość ścian tych budynków od ściany budynku ZL z przekryciem dachu rozprzestrzeniającym ogień.

8a. Najmniejsza odległość budynków wymienionych w § 213, wykonanych z elementów nierozprzestrzeniających ognia, niezawierających pomieszczeń zagrożonych wybuchem oraz posiadających klasę odporności pożarowej wyższą niż wymagana zgodnie z § 212, od granicy (konturu) lasu zlokalizowanej na:

1) sąsiedniej działce — wynosi 4 m,

2) działce, na której sytuuje się budynek — nie określa się

— jeżeli teren, na którym znajduje się granica (kontur) lasu, przeznaczony jest w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego pod zabudowę niezwiązaną z produkcją leśną, a w przypadku braku planu miejscowego — grunty leśne są objęte zgodą na zmianę przeznaczenia na cele nieleśne uzyskaną przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które utraciły moc na podstawie art. 1 lit. a ustawy z dnia 21 grudnia 2001 r. o zmianie ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. poz. 1804) oraz art. 87 ust. 3 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2018 r. poz. 1945 oraz z 2019 r. poz. 60, 235, 730 i 1009).

[…]

Opinia Zespołu Rzeczoznawców

W niniejszej opinii, zgodnie z zadanymi pytaniami analizie poddano lokalizację projektowanego budynku w bezpośrednim sąsiedztwie granicy (konturu) lasu zdefiniowaną w § 271.8. WT.

Nie analizowano przypadków zawartych w § 271.8a WT odległości projektowanego budynku od granicy (kontur) lasu, który przeznaczony jest w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego pod zabudowę niezwiązaną z produkcją leśną, a w przypadku braku planu miejscowego — grunty leśne są objęte zgodą na zmianę przeznaczenia na cele nieleśne uzyskaną przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które utraciły moc na podstawie art. 1 lit. a ustawy z dnia 21 grudnia 2001 r. o zmianie ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. poz. 1804) oraz art. 87 ust. 3 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2018 r. poz. 1945 oraz z 2019 r. poz. 60, 235, 730 i 1009). — gdyż z powodu dużej ilości możliwych wariantów wymagają one odrębnej opinii i bardziej doprecyzowanych pytań.

Ad.1. 1. Czy ustala się odległości części podziemnych budynków ZL od granicy (konturu) lasu i czy można w tym przypadku zastosować § 12. ust 9 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury WT?

W § 12. ust 9 WT została określona wymagana odległość podziemnej części budynku od granicy działki budowlanej — dopuszczono lokalizację tej części budynku w granicy ww. działki. Jednak w żadnym miejscu rozporządzenia Ministra Infrastruktury (WT) nie zostały określone wymagane odległości części podziemnych budynków od granicy (konturu) lasu. Całość § 12 WT zawiera wymogi minimalnych odległości budynku na działce budowlanej od granicy tej działki, jednakże nie należy go odnosić do § 271 WT określającego usytuowanie budynków z uwagi na bezpieczeństwo pożarowe, w tym do § 271. ust 8 WT dot. minimalnych odległości budynku od granicy (konturu) lasu. Wobec powyższego, należy rozumieć, że cześć podziemna przedmiotowego budynku może być bez ograniczeń zbliżona do granicy działki budowlanej na której powstaje inwestycja. Natomiast wymóg odległości pomiędzy ww. częścią podziemną budynku, a granicą (konturem) lasu (inny niż wymieniony § 271. ust 8 WT), nie został określony w WT.

W powyższej sytuacji, zdaniem autora opinii, ściany części podziemnej budynku należy traktować jak ściany części nadziemnych tego budynku zachowując dla nich odległości określone w § 271. ust 8 WT tj. odległość wynoszącą 12 m lub 16 m.

Ad.2. Czy w przypadku ustalania odległości budynków ZL od granicy (konturu) lasu mają zastosowanie przepisy obniżające wymaganą odległość zgodnie z § 271. ust 7 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury WT?

Rozdział 7 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury WT dotyczący „Usytuowania budynków z uwagi na bezpieczeństwo pożarowe” zawiera § 271 który dotyczy wymogów odległości między zewnętrznymi ścianami budynków niebędącymi ścianami oddzielenia przeciwpożarowego. W § 271. ust 8. WT zdefiniowano odległość budynków ZL, PM, IN od granicy (konturu) lasu [...] jako odległość ścian tych budynków od ściany budynku ZL z przekryciem dachu rozprzestrzeniającym ogień. Z kolei w § 271. ust 7. WT dopuszczono zmniejszenie odległości od ściany zewnętrznej budynku lub jej części do ściany zewnętrznej drugiego budynku, jeżeli we wszystkich strefach pożarowych budynku, przylegających odpowiednio do tej ściany lub jej części, są stosowane stałe urządzenia gaśnicze wodne. § 271. ust 7 WT odnosi się do § 271 ust. 1–5 WT, a więc także do § 271. ust 2 WT który określa odległości „budynku z przekryciem dachu rozprzestrzeniającym ogień”.

W tej sytuacji, zdaniem autora opinii, w przypadku ustalania odległości budynków ZL od granicy (konturu) lasu mają zastosowanie przepisy obniżające wymaganą odległość zgodnie z § 271. ust 7 WT. Powyższe odległości od ściany projektowanego budynku od granicy (konturu) lasu wynoszące 12 m lub 16 m mogą być pomniejszone, jeżeli we wszystkich strefach pożarowych budynku, przylegających odpowiednio do tej ściany lub jej części, są stosowane stałe urządzenia gaśnicze wodne. Przy sytuowaniu powyższych budynków należy również uwzględnić wszelkie pozostałe wymogi Prawa Budowlanego i oraz wymogi Aktów prawa miejscowego.

 
(KS)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 12 lutego 2020 r.

Treść zapytania

Zwracam się z prośbą o wydanie opinii potwierdzającej prawidłowość przyjętego rozwiązania dotyczącego przyjętej ilości miejsc parkingowych dla przedmiotowej inwestycji położonej w Krakowie […]

W ramach inwestycji zaprojektowano 115 lokali mieszkalnych oraz 103 miejsca postojowe (w tym 1 przystosowane dla osób niepełnosprawnych) usytuowanych w granicy terenu inwestycji, poza pasami drogowymi dróg publicznych. Projekt i przyjęte w nim rozwiązania zostały opracowane przez projektanta, który z racji swojego wykształcenia i posiadanych kwalifikacji zawodowych potwierdzonych stosowymi uprawnieniami oraz doświadczenia jest osobą kompetentną do właściwego przygotowania projektów. […]

Zapewniona w projekcie liczba miejsc postojowych jest zgodna z wymogami obowiązujących przepisów, w tym m.in. z zapisami § 18 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, ponieważ:

Stanowiska postojowe dla samochodów osobowych użytkowników, w tym również przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych zostały zaprojektowane stosownie do przeznaczenia i sposobu zabudowy:

W oparciu o wiedzę, doświadczenie i analizy opracowane przez projektanta, jak również wieloletnie doświadczenie inwestycyjne Inwestora uznano projektowaną ilość miejsc postojowych jako odpowiednia do ilości projektowanych lokali i charakteru przedmiotowej Inwestycji.

Z uwagi na strukturę mieszkań (60% projektowanych lokali to mieszkania jedno- lub dwupokojowe), rozbudowany system komunikacji publicznej (odległość do najbliższego przystanku autobusowego to ok. 200m) i lokalizację Inwestycji w obszarze nasyconym w usługi miejskie (odległość do Szkoły Podstawowej nr 58 — 500m; odległość do przychodni lekarskiej NZOZ Hipokrater II — 700m) i lokalizację miejsc pracy względem Inwestycji (odległość do budynku biurowego Vinci Office Center — 1,2 km)

Biorąc pod uwagę powyższe należy uznać, że projektowana ilość miejsc postojowych jest odpowiednia do przeznaczenia i sposobu zabudowy inwestycji tak więc projektowana ilość miejsc postojowych została przyjęta zgodnie z § 18 ust. 1 warunków technicznych.

Liczba stanowisk postojowych i sposób urządzenia parkingów zostały dostosowane do wymagań ustalonych w decyzji o warunkach zabudowy, z uwzględnieniem potrzebnej liczby stanowisk z których korzystają osoby niepełnosprawne.

Inwestycja jest realizowana w oparciu o decyzję WZ nr (…) z dnia 2.12.2009 r. Przedmiotowa decyzja nie określa wymaganej ilości miejsc postojowych, jaką należy zapewnić w ramach inwestycji. Zgodnie z treścią decyzji Inwestycja polega na budowie budynku mieszkalnego wielorodzinnego z garażem podziemnym na ok. 90 miejsc parkingowych. Należy również zauważyć, że parametry zabudowy określone w decyzji WZ pozwalają na realizację budynku mieszczącego ok. 120 mieszkań.

W związku z nieprecyzyjnymi zapisami decyzji WZ Inwestor wystąpił z wnioskiem o interpretację zapisów WZ. Pierwotne wyjaśnienie WAiU UMK w tym zakresie zostało zaskarżone do SKO, które uchyliło postanowienie i przekazało sprawę do ponownego rozpatrzenia. Ostatecznie WAiU w dniu 10 maja 2019 wydał postanowienie nr AU-02-4.670.1658.2018RKB, w którym potwierdza, iż przedmiotowa decyzja WZ nie wskazuje liczbowo wymaganej ilości miejsc postojowych dla przedmiotowego zamierzenia budowlanego. W ww. postanowieniu wskazano w szczególności, iż ustalenie odpowiedniej ilości miejsc postojowych dla danej inwestycji należy do projektanta, „który z racji swojego wykształcenia i posiadanych kwalifikacji zawodowych potwierdzonych stosowymi uprawnieniami jest osobą kompetentną do właściwej interpretacji zapisów warunków zabudowy oraz przygotowania projektu.”

Ponadto w toku przygotowania przedmiotowej Inwestycji również Zarząd Dróg Miasta Krakowa uzgodnił możliwość włączenia do drogi ruchu drogowego spowodowanego zmianą zagospodarowania terenu przyległego do pasa drogowego nie podając wymogów ilościowych z zakresie miejsc parkingowych. Zgodnie z pismem ZDMK nr (…) z dnia 14.01.2019r. Inwestor we własnym zakresie, poza pasami drogowymi dróg publicznych winien zapewnić miejsca postojowe dla prawidłowego funkcjonowania przedmiotowej inwestycji.

Biorąc pod uwagę powyższe należy uznać, że dokumenty administracyjne uzyskane w związku z planowaną inwestycją nie określają wymogu zapewnienia konkretnej liczbowo ilości miejsc parkingowych, tak więc projektowana ilość miejsc postojowych została przyjęta zgodnie z § 18 ust. 2 warunków technicznych.

Po złożeniu wniosku o wydanie decyzji pozwolenia na budowę WAiU UMK postanowieniem nr AU-01-1.6740.1.2801.2019.AFR z dnia 14.01.2020r. nałożył na Inwestora obowiązek uzupełnienia nieprawidłowości w projekcie budowlanym tj. w interpretacji Urzędu do zapewnienia 112 miejsc postojowych.

Jednym z podanych argumentów jest powołanie na wymóg zachowania współczynników zgodnych z wytycznymi zawartymi w Uchwale Rady Miasta Krakowa z dnia 29.08.2012 mimo wydania decyzji WZ z dnia 02.12.2009r. Co więcej liczba miejsc postojowych wskazana w uchwale Rady Miasta Krakowa Nr LIII/723/12 w sprawie przyjęcia programu parkingowego dla miasta Krakowa, (w tabeli nr 10) jest jedynie wytyczną dla sporządzania Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Krakowa oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, nie zaś wytyczną dla docelowych rozwiązań projektowych. Należy również zwrócić uwagę, iż w/w Uchwała nie obowiązywała w momencie wydania w/w decyzji o warunkach zabudowy, zatem nie może być podstawą do wyznaczania wymaganej ilości miejsc postojowych dla niniejszej Inwestycji.

W rozmowie telefonicznej Inspektor prowadzący sprawę potwierdził brak podstawy prawnej dla żądania takiej zmiany projektu.

Podstawa prawna

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie

(Dz.U. 2019 poz. 1065)

§ 18. 1. Zagospodarowując działkę budowlaną, należy urządzić, stosownie do jej przeznaczenia i sposobu zabudowy, stanowiska postojowe dla samochodów użytkowników stałych i przebywających okresowo, w tym również stanowiska postojowe dla samochodów, z których korzystają osoby niepełnosprawne.

2. Liczbę stanowisk postojowych i sposób urządzenia parkingów należy dostosować do wymagań ustalonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, z uwzględnieniem potrzebnej liczby stanowisk, z których korzystają osoby niepełnosprawne.

Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego

Art. 113. [...]

§ 2. Organ, który wydał decyzję, wyjaśnia w drodze postanowienia na żądanie organu egzekucyjnego lub strony wątpliwości co do treści decyzji.

[…]

Opinia Zespołu Rzeczoznawców

Niniejsza opinia nie przedstawia analizy szerszego stosowania uchwały Rady Miasta Krakowa Nr LIII/723/12 w sprawie przyjęcia programu parkingowego dla miasta Krakowa.

Niezależnie od powyższego trzeba zauważyć, że uchwała Rady Miasta Krakowa z dnia 29.08.2012 jest traktowana przez urząd administracji budowlanej w Krakowie jak akt prawa miejscowego. Nie można jednak powiedzieć, że jest to Miejscowy Plan Zagospodarowania Terenu. Praktyka dotychczasowa wskazuje, że tabela nr 10 w/w uchwały jest podstawą do wyliczenia wymaganych ilości miejsc postojowych w relacji do projektowanej ilości lokali mieszkalnych dla decyzji WZ wydawanych po dacie w/w Uchwały, od ok. 2016 roku. Powszechnie wiadomo, że jest to wynikiem, z jednej strony bardzo szerokiej interpretacji przepisów, a z drugiej, zapewne reakcją na lata zaniedbań, kiedy to planowano jedynie kilka samochodów osobowych na 100 mieszkańców. Obecnie nie można wymusić na właścicielach zabudowanych nieruchomości aby istniejącą zabudowę dostosowali do wymagań w/w Uchwały z roku 2012. Prawa do zabudowy (bez wymaganej w uchwale ilości mp) zostały nabyte wcześniej. Mowa tu o całej zabudowie miasta, od historycznego centrum po obrzeża. Ta sama zasada dotyczy warunków zabudowy wydanych przed datą uchwały. Skoro w momencie wydania warunków zabudowy uznano, że to projektant określa wymaganą ilość miejsc postojowych, to tą zasadę i prawo należy zachować.

Podsumowując to, organ administracji działający w trybie art.113 § 2 kpa rozstrzygnął już wątpliwości w zakresie obowiązującej inwestora zasady dot. miejsc postojowych i tworzy prawo miejscowe, o którym mowa w § 18.2 W.T.

Równocześnie należy dodać, że ilość miejsc postojowych w opisanym przedsięwzięciu inwestycyjnym jest właściwa — jeśli została wskazana przez projektanta zgodnie z decyzją o Warunkach Zabudowy.

(KD)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 1 lutego 2020 r.

Treść zapytania

Sprawa dotyczy obliczenia powierzchni użytkowej lokalu mieszkalnego wg nowej normy PN-ISO 9836: 1997. Pytanie brzmi: czy wg tej normy wlicza się do powierzchni lokalu mieszkalnego balkon wiszący o powierzchni ok 5 metrów kwadratowych. Budynek mieszkalny w którym mieści się dany lokal został wybudowany w latach 1936-1937, jest ujęty w gminnej ewidencji zabytków i podlega ochronie konserwatorskiej. Na chwilę obecną jest to budynek jednorodzinny, który ma plan zagospodarowania przestrzennego.

Powierzchnia lokalu została już obliczona wg starej normy PN-70/B-02365, w której to balkon nie został wliczony do powierzchni lokalu. Czy balkon powinien być wliczony wg nowej normy PN-ISO 9836: 1997 która obowiązuje od 2012 roku? Czy są jakieś odstępstwa i balkon wg tej normy nie wlicza się ? Czy jest to element drugorzędny o której mowa w Opinii nr 127 Zespołu Rzeczoznawców przy Radzie Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP z dnia 11 lipca 2019 ?

Jeżeli jest taka możliwość to uprzejmie proszę o przesłanie całości skanu normy PN-ISO 9836:1997 lub podanie strony z której mogłabym zapoznać się szczegółowo z normą PN-ISO 9836:1997.

Podstawa prawna

[a] Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2016 r. poz. 1610 — tekst jednolity).).

[b] Ustawa z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz. U. z 2019 r. poz. 737, 1309 i 1469),

[c] Rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 roku w sprawie ewidencji gruntów i budynków (Dz.U. z 2019 r. poz. 393 — tekst jednolity

[d] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2019 r. poz. 1065 — tekst jednolity).

[e] Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 roku w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (Dz.U. z 2018 r. poz. 1935-tekst jednolity).

Opinia

Odpowiedź na pytanie [1]

Powierzchni balkonu nie wlicza się do powierzchni lokalu mieszkalnego, niezależnie od przyjętej do obliczania normy. Wynika to z definicji lokalu mieszkalnego (mieszkania) oraz z definicji jego powierzchni jakie występują w obowiązującym prawie.

Uzasadnienie

Definicja 1

Zgodnie z art. 2., ustęp 1. punkt 7) ustawy z 21 czerwca 2001 r — o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego [a], przez powierzchnię użytkową lokalu należy rozumieć:

powierzchnię wszystkich pomieszczeń znajdujących się w lokalu, a w szczególności pokoi, kuchni, spiżarni, przedpokoi, alków, holi, korytarzy, łazienek oraz innych pomieszczeń służących mieszkalnym i gospodarczym potrzebom lokatora, bez względu na ich przeznaczenie i sposób używania; za powierzchnię użytkową lokalu nie uważa się powierzchni balkonów, tarasów i loggii, antresoli, szaf i schowków w ścianach, pralni, suszarni, wózkowni, strychów, piwnic i komórek przeznaczonych do przechowywania opału.

Powierzchnia balkonu z definicji nie może być zatem wliczana do powierzchni lokalu.

Powyższa ustawa reguluje zasady i formy ochrony praw lokatorów oraz zasady gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy. Zapisy zawarte w Ustawie dotyczące powierzchni użytkowej są wiążące również z punktu widzenia katastru nieruchomości, co wynika z § 63. 3 Rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 roku w sprawie ewidencji gruntów i budynków [c]

Definicja 2

Zgodnie z art. 2. ust. 2 i 4 Ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali [b]

Samodzielnym lokalem mieszkalnym, w rozumieniu ustawy, jest wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych. Przepis ten stosuje się odpowiednio również do samodzielnych lokali wykorzystywanych zgodnie z przeznaczeniem na cele inne niż mieszkalne.

Do lokalu mogą przynależeć, jako jego części składowe, pomieszczenia, choćby nawet do niego bezpośrednio nie przylegały lub były położone w granicach nieruchomości gruntowej poza budynkiem, w którym wyodrębniono dany lokal, a w szczególności: piwnica, strych, komórka, garaż, zwane dalej „pomieszczeniami przynależnymi”

Powierzchnia balkonu zatem, jako nie wydzielonego trwałymi ścianami, nie będącego też pomieszczeniem, nie może być wliczana do powierzchni samodzielnego lokalu mieszkalnego.

Powyższa ustawa określa sposób ustanawiania odrębnej własności samodzielnych lokali mieszkalnych.

Definicja 3

Zgodnie z § 3. punktem 9) Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [d] przez mieszkanie należy rozumieć zespół pomieszczeń mieszkalnych i pomocniczych, mający odrębne wejście, wydzielony stałymi przegrodami budowlanymi, umożliwiający stały pobyt ludzi i prowadzenie samodzielnego gospodarstwa domowego.

Powierzchnia balkonu zatem, jako niewydzielonego stałymi przegrodami budowlanymi, nie może być wliczana do powierzchni użytkowej mieszkania.

Powyższe rozporządzenie stosuje się przy projektowaniu, budowie i przebudowie oraz przy zmianie sposobu użytkowania budynków oraz budowli spełniających funkcje użytkowe budynków

Definicja 4

Zgodnie § 11, ustęp 2, punkt 2) litera a) Rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego przez lokal mieszkalny należy rozumieć wydzielone trwałymi ścianami w obrębie budynku pomieszczenie lub zespół pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych.

Powierzchnia balkonu zatem, jako niewydzielonego trwałymi ścianami nie może być wliczony do powierzchni użytkowej mieszkania.

Powyższe rozporządzenie określa szczegółowy zakres i formę projektu budowlanego, stanowiącego podstawę do wydania decyzji o pozwoleniu na budowę.

Odpowiedź na pytanie [2]

Zgodnie z informacjami zawartymi na stronie Polskiego Komitetu Normalizacji https://wiedza.pkn.pl/, prawo do rozpowszechniania polskich norm przysługuje PKN:

Zgodnie z art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji (t.j. z Dz. U. 2015 r. poz. 1483) Polskie Normy są chronione prawem autorskim jak utwory literackie, a autorskie prawa majątkowe do nich przysługują Polskiemu Komitetowi Normalizacyjnemu (PKN). Stosuje się odpowiednio przepisy Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r. (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1191 z późn. zm.). Wydawanie i rozpowszechnianie Polskich Norm na dowolnym nośniku (papierowym lub elektronicznym) wymaga uzyskania zgody PKN. PN i inne produkty normalizacyjne posiadają oznakowanie w postaci znaku wodnego. Publikowanie dokumentów nieposiadających oznakowania PKN jest niezgodne z aktualnym stanem prawnym, a informacje zawarte w takich dokumentach mogą być niekompletne lub nieaktualne.

Z treścią polskich norm można zapoznać się poprzez system sprzedaży cyfrowej PKN na stronie : https://sklep.pkn.pl/catalogsearch/advanced

Dla architektów IARP, członków MPOIA udostępniona została możliwość zapoznania się treścią wybranych norm poprzez portal MPOIA, jednak bez możliwości ich legalnego kopiowania.

Uwagi dodatkowe

Kwestie związane obliczaniem powierzchni użytkowej i obowiązkiem stosowania polskich norm szczegółowo opisują opinie nr 30 oraz 97 Zespołu Rzeczoznawców przy Radzie MPOIA.
W przesłanym pytaniu cytowana jest opinia nr 127, która mówi o powierzchni balkonów. Opinia ta odnosi się jednak do powierzchni zabudowy budynku, natomiast z nadesłanego pytania wynika, że porusza ono kwestię powierzchni użytkowej lokalu mieszkalnego. Opinia nr 127 nie może być zatem odpowiedzią na nadesłane pytanie.

(KSt)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 11 lipca 2019 r.

Treść zapytania

Zwracam się do Państwa z wnioskiem o wyjaśnienie wynikających z wymogów bezpieczeństwa pożarowego określonych w § 271–281 rozporządzenia w sprawie warunków technicznych odległości pomiędzy budynkiem garażu a innym budynkiem usytuowanym na działce sąsiedniej.

Z przepisów zawartych w Rozdziale 8 rozporządzenia „Wymagania przeciwpożarowe dla garaży” (§ 274–281) § 276 ust. 1 stanowi, że „usytuowanie garażu zamkniętego i otwartego powinno odpowiadać warunkom określonym w § 271 jak dla budynków PM” stąd wynika iż odległość pomiędzy ścianami zewnętrznymi garażu, niebędącymi ścianami oddzielenie przeciwpożarowego (a innym budynkiem — przyp. autora) na działkach sąsiednich powinna wynosić odpowiednio jak dla budynku PM do PM tj 8m, jednak w ust. 2 wyłącza zastosowanie tego przepisu do garażu o liczbie stanowisk postojowych nie większej niż 3 w zabudowie jednorodzinnej i rekreacji indywidualnej.

Czy w takim razie możliwe jest sytuowanie garażu w odległości mniejszej niż 8m jeśli liczba stanowisk nie przekracza 3, nie stosując przy tym ściany oddzielenie przeciwpożarowego? Jak należy traktować budynek garażu o liczbie stanowisk nie większej niż 3 określając jego odległość od budynku mieszkalnego ZL IV?

Podstawa prawna

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2019 poz. 1065)

§ 102.
Garaż do przechowywania i bieżącej, niezawodowej obsługi samochodów osobowych, stanowiący samodzielny obiekt budowlany lub część innego obiektu, będący garażem zamkniętym — z pełną obudową zewnętrzną i zamykanymi otworami, bądź garażem otwartym — bez ścian zewnętrznych albo ze ścianami niepełnymi lub ażurowymi, powinien mieć […]

§ 271.
1. Odległość między zewnętrznymi ścianami budynków niebędącymi ścianami oddzielenia przeciwpożarowego, a mającymi na powierzchni większej niż 65% klasę odporności ogniowej (E), określoną w § 216 ust. 1 w 5 kolumnie tabeli, nie powinna, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, być mniejsza niż odległość w metrach określona w poniższej tabeli:

§ 273.
1. Odległości między ścianami zewnętrznymi budynków położonych na jednej działce budowlanej nie ustala się, z zastrzeżeniem § 249 ust. 6, jeżeli łączna powierzchnia wewnętrzna tych budynków nie przekracza najmniejszej dopuszczalnej powierzchni strefy pożarowej wymaganej dla każdego ze znajdujących się na tej działce rodzajów budynków.

§ 274.
1. Wymagania przeciwpożarowe, określone w niniejszym rozdziale, dotyczą garaży zamkniętych i otwartych, o których mowa w § 102–108.

2. W przypadku gdy przepis rozporządzenia nie określa rodzaju garażu, należy rozumieć, że dotyczy on garaży zamkniętych i otwartych. […]

§ 275.
1. Klasę odporności pożarowej garażu należy przyjmować, jak dla budynku PM o gęstości obciążenia ogniowego do 500 MJ/m2, pod warunkiem wykonania jego elementów jako nierozprzestrzeniających ognia, niekapiących i nieodpadających pod wpływem ognia, jeżeli przepisy rozporządzenia nie stanowią inaczej.

2.Dopuszcza się, z zastrzeżeniem § 277 ust. 5, wykonanie nad najwyższą kondygnacją garażu otwartego, będącego budynkiem niskim (N), dodatkowego poziomu stanowisk postojowych bez zadaszenia lub z zadaszeniem spełniającym wymagania określone w § 274 ust. 3. […]

§ 276.
1. Usytuowanie garażu zamkniętego i otwartego powinno odpowiadać warunkom określonym w § 271 jak dla budynków PM o gęstości obciążenia ogniowego do 1000 MJ/m2, z zastrzeżeniem § 19.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do garażu o liczbie stanowisk postojowych nie większej niż 3, w zabudowie jednorodzinnej i rekreacji indywidualnej.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ADMINISTRACJI I CYFRYZACJI1) z dnia 2 listopada 2015 r. w sprawie bazy danych obiektów topograficznych oraz mapy zasadniczej Na podstawie art. 19 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. — Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2015 r. poz. 520, z późn. zm.

USTAWA z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego

Opinia Zespołu Rzeczoznawców

Zapisy § 276. 1 WT podają jak należy traktować garaż przy określaniu jego usytuowania, odsyłają do tabeli określającej minimalne odległości garażu zamkniętego i otwartego w relacji do budynków typu ZL, PM i IN. Równocześnie w tym samym paragrafie, w pkt. 2 zwalniają z wymagań garaże o liczbie stanowisk postojowych nie większej niż 3, w zabudowie jednorodzinnej i rekreacji indywidualnej. Wyłączenie z określenia odległości tego typu garaży oznacza, że nie występują (z zastrzeżeniem § 19) ograniczenia w usytuowaniu tego typu garaży w relacji do budynków na innej (nie jednej) działce. Nie ma więc podstaw, aby wprowadzać takie ograniczenia bez podstawy prawnej. Wyłączenie podane w § 276. 2 WT jest jednoznaczne. Można sytuować garaż w odległości mniejszej niż np. 8m jeśli liczba stanowisk nie przekracza 3, w zabudowie jednorodzinnej i rekreacji indywidualnej nie stosując przy tym ściany oddzielenia przeciwpożarowego. Budynek garażu o liczbie stanowisk nie większej niż 3 w zabudowie jednorodzinnej i rekreacji indywidualnej należy traktować jako obiekt, którego prawidłowe położenie określa się nie względem ściany budynku sąsiedniego lecz względem okien pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi w budynkach wymienionych w § 19 WT.

Nie można przy tej okazji zapomnieć innych ograniczeniach, które mogą wynikać z wyposażenia garażu, takich jak czepnie, wyrzutnie itd. Zwolnienie dotyczy jedynie usytuowania ww. garażu. Należy pamiętać, że zgodnie z § 275. Ust. 1. W.T. klasę odporności pożarowej garażu w dalszym ciągu należy przyjmować, jak dla budynku PM o gęstości obciążenia ogniowego do 500 MJ/m2 i stosować wszystkie pozostałe przepisy z tym związane. Pomimo braku pełnej definicji garażu podanej wprost w słowniczku nie powinno być wątpliwości w określeniu czy dany budynek jest garażem. Kluczowe jest tu stosowanie odpowiedniego oznakowania tego typu (istniejących) garaży na mapie do celów projektowych.

W przypadku wątpliwości (oznakowanie geodezyjne podlegało w ostatnim czasie częstym zmianom) można skorzystać z zapisów KPA Art. 75. Pomimo także braku określenia ścisłych zasad kiedy garaż ma 1, 2 ,3 lub więcej stanowisk w ocenie MPOIA proponuje się określić wielostanowiskowość garażu w odniesieniu do istniejących lub potencjalnych wielkości wewnętrznych stanowisk postojowych dla sam. osobowych, podanych w WT wewnątrz asyfikowanego garażu.

Ostatnią ważną sprawą w omawianym przepisie jest odpowiedź na następujące pytanie: czy wymienione § 276. 2 WT typy zabudowy i wielkość garażu należy traktować łącznie czy też rozłącznie. Nie ma wątpliwości, że zabudowa jednorodzinna i zabudowa rekreacji indywidualnej występują rozłącznie — mamy tu więc wskazane w przypadku jakiej zabudowy należy stosować zapisy § 276. 2 WT. Nie wyklucza się, że przepisy prawa miejscowego mogą wskazywać taką hybrydę jak zabudowa jednorodzinna i rekreacji indywidualnej łącznie — wówczas także można stosować zapisy § 276. 2 WT. Ten sposób czytania tego przepisu nie jest nadinterpretacją. Poza logiką takie kontekstowe myślenie jest tu uprawnione, gdzie po raz kolejny łącznik „i” (koniunkcję) rozumiemy jako „lub” (alternatywę). Znakomitym, jednym z setek podobnych przykładów w tym samych akcie prawnym jest poniższe zdanie zaczerpnięte z § 84 „…dopuszcza się umieszczenie wspólnego ustępu dla kobiet i mężczyzn” w którym to zdaniu uznanie łącznika „i” za obligatoryjną koniunkcję zamiast alternatywy oznaczałoby, że z ustępu mogą korzystać wyłącznie osoby dwupłciowe (łac. Hermaphroditus) lub kobiety i mężczyźni jednocześnie.

Pozostaje jeszcze sprawa łącznego spełnienia warunku wielkości garażu i rodzaju zabudowy. Ustawodawca wymienił: „garaż o liczbie stanowisk postojowych nie większej niż 3, w zabudowie jednorodzinnej i rekreacji indywidualnej”. Przy analizie tego przepisu należy zwrócić na trzy sprawy:

a. zastosowanie przecinka — co oznaczać może, że spełnienie tylko któregokolwiek z 3 warunków jest wystarczające
b. całkowicie odmienny charakter pierwszej cechy (nie definiujący pozostałych cech) oraz pozostałych elementów
c. brak jednoznacznego wskazania konieczności spełnienia łącznie wymienionych cech (choć metoda taka stosowana jest wielokrotnie w tym samym akcie prawnym)

Niniejsza opinia nie rozstrzyga czy okoliczności o których tu mowa nie muszą być spełnione łącznie. Pewne jest natomiast, że usytuowanie garażu o liczbie stanowisk postojowych nie większej niż 3 w zabudowie jednorodzinnej i rekreacji indywidualnej nie musi odpowiadać warunkom określonym w § 271 jak dla budynków PM o gęstości obciążenia ogniowego do 1000 MJ/m2, z zastrzeżeniem § 19.

 
(KD)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 15 stycznia 2020 r.

Treść zapytania

Czy w świetle zapisów § 72 WT w pomieszczaniu sypialni w budynku zamieszkania zbiorowego przestrzeń pomieszczenia poniżej 1,9 m jego wysokości może być nie odseparowana od przestrzeni powyżej 1,9 m wysokości pomieszczenia. Czy poniżej wartości 1,9 m dopuszczalne jest swobodny dostęp człowieka, jako gościa lub pracownika np. sprzątającego. Czy też powinna być wygrodzona przykładowo ścianką lub przynajmniej elementami wyposażenia wnętrza jak szafka lub komoda. Czy w świetle § 72 WT możliwe jest zaprojektowanie okna dachowego z dostępem do niego poniżej wysokości 1,9 m takiego pomieszczenia.

Podstawa prawna

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie

(Dz.U. 2019 poz. 1065)

§ 72.
Wysokość pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi powinna odpowiadać wymaganiom określonym w poniższej tabeli, jeżeli przepisy odrębne, w tym dotyczące pomieszczeń pracy i pomieszczeń służby zdrowia, nie określają innych wymagań:

Opinia

Treść pytania odnosi się do odnośnika określonego gwiazdką przy niektórych wymienionych w tabeli (nie tylko budynkach zamieszkania zbiorowego) minimalnych wysokościach pomieszczeń.

Odnośnik ten stanowi określenie (instrukcję), w jaki sposób obliczać średnią wysokość pomieszczeń w wypadku lokalizacji ich pod stropem pochyłym, i służyć ma tylko do tego celu!

Wysokość pomieszczenia ze stropem pochyłym, w wypadku gdy najniższa wysokość jest mniejsza od 1,9 m, to średnia arytmetyczna wysokości w najwyższym punkcie pomieszczenia i wartości 1,9 m, podczas gdy dowolna wysokość poniżej 1,9 m nie jest brana pod uwagę przy obliczaniu średniej wysokości pomieszczenia.

Odnośnik ten, a za tym przepis, nie reguluje w żaden sposób rozwiązań przestrzennych pomieszczenia, lokalizacji okien, nie ogranicza sposobów jego użytkowania, i nie wymaga jakiegokolwiek wydzielania przestrzeni poniżej 1,9m. Nie reguluje też sposobu użytkowania przestrzeni poniżej 1,9 m.

Nadmienić trzeba, że przy lokalizacji okien należy (bez względu na wysokość pomieszczenia) stosować zapisy zawarte w § 299 i § 301 rozporządzenia.

(ŁS)