30 stycznia '17
OPINIA nr ZR 46: Maszynownia klimatyzacyjna lub wentylacyjna
Treść zapytania
1. Co należy rozumieć poprzez „maszynownia klimatyzacyjna lub wentylacyjna”
Prawo budowlane nie definiuje pojęcia maszynowni, Jedyną definicję podaje Słownik Języka Polskiego, który wyjaśnia, że maszynownia to „duże pomieszczenie dla maszyn i urządzeń”. Definicja ta o tyle nie jest jednoznaczna, że brak jest dookreślenie słowa „duże”. Korzystanie z definicji zaczerpniętej z w/w słownika, oznacza możliwość zastosowanie w pomieszczeniach o podstawowej funkcji innej niż obudowa maszyn i urządzeń np. w biurach, szatniach, laboratoriach, sanitariatach wymienników wentylacyjnych i rekuperatorów bez czynnika grzewczego luz z czynnikiem grzewczym+ w przestrzeni sufitu podwieszonego. Taki wymiennik o wymiarach np. 1×2×0,5 m stanowi 1/50 lub 1/100 objętości pomieszczenia. Proszę o wyjaśnienie, czy opisane powyżej zastosowanie rekuperatora — wymiennika powietrza w przestrzeni sufitu podwieszanego oznacza, że pomieszczenie należy nazwać maszynownią ze wszystkimi tego konsekwencjami?
2. Proszę o wyjaśnienie zapisu § 268.3.
Czy powyższy zapis oznacza, że każdy wentylator wymaga obudowy EI?
Jak miałaby być realizowana taka obudowa?
Czy wymagana byłaby klapa ppoż. na wylocie i wlocie takiego wentylatora?
Jeśli tak, to czy oznaczałoby to konieczność montażu takiego rozwiązania np.: w okapie kuchennym, prostej wentylacji wywiewnej z pomieszczeń, w szafie sterowniczej urządzeń elektrycznych?
Wyjaśnienie tej wątpliwości jest ważne ze względu na całkowitą rozbieżność dosłownej znaczenia przepisu § 268.3. od stosowanej praktyki. W sprzedaży nie występują wyroby budowlane spełniające wymogi § 268.3. Jeżeli uzna się, że wspomniany przepis nie dotyczy okapów kuchennych i wentylatorów ściennych montowanych w „przewodzie wentylacyjnym” to, w jakich okolicznościach przywołany przepis miałby być realizowany?
Równocześnie analiza przepisów obowiązujących w innych krajach UE nie wskazuje na żadne inne podobny przepis, do którego można by nawiązać. Występuję klasyczne wydzielenia ppoż. na granicach strefy pożarowej, ale nie na każdym wentylatorze.
Jak miałaby być realizowana obudowa p.poż. wentylatorów montowanych wewnątrz innego urządzenia?
Czy poprzez wentylator należy rozumieć łopaty śmigła napędzającego powietrze, czy może sam silnik, a jeśli silnik, to czy tylko elektryczny?
Podstawa prawna
Dz.U.2015.1422 j.t. Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
Stan prawny
Ad. 1.
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie — § 268 ust. 1 pkt 5. stanowi, że:
1. Instalacje wentylacji mechanicznej i klimatyzacji w budynkach, z wyjątkiem budynków jednorodzinnych i rekreacji indywidualnej, powinny spełniać następujące wymagania:
[…]
5) maszynownie wentylacyjne i klimatyzacyjne w budynkach mieszkalnych średniowysokich (SW) i wyższych oraz w innych budynkach o wysokości powyżej dwóch kondygnacji nadziemnych powinny być wydzielone ścianami o klasie odporności ogniowej co najmniej EI 60 i zamykane drzwiami o klasie odporności ogniowej co najmniej EI 30; nie dotyczy to obudowy urządzeń instalowanych ponad dachem budynku.
Opinia
Zgodnie z cytowanym paragrafem warunków technicznych, w budynkach innych niż mieszkalne niskie (N) i posiadających więcej niż dwie kondygnacje nadziemne maszynownie wentylacyjne i klimatyzacyjne muszą być lokalizowane w odrębnych pomieszczeniach nazywanymi „maszynowniami wentylacyjnymi i klimatyzacyjnymi”.
Pomieszczenia te nie stanowią odrębnej strefy pożarowej, ale muszą być oddzielone od innych pomieszczeń tego budynku ścianami o odporności ogniowej co najmniej EI 60 i zamykane drzwiami o odporności ogniowej EI 30, jeśli inna odporność ogniowa nie wynika z klasy odporności pożarowej elementów budynku opisanej w przepisach § 216 rozporządzenia.
Zwrócić należy uwagę, że nie każde urządzenie wentylacyjne lub klimatyzacyjne musi być traktowane jako wymagające umieszczenia w maszynowni. Niewątpliwie wymagają tego duże urządzenia posiadające silnik i wymagające zasilania, jak centrale wentylacyjne czy agregaty chłodnicze. Nie wymagają tego natomiast nawiewniki sufitowe czy urządzenia grzewczo — chłodzące, tzw. „fancoile” znajdujące się na końcu przewodu i obsługujące wybrane pomieszczenia. Jeśli chodzi natomiast o inne urządzenia uzdatniające powietrze wymienione w pytaniu tj. „wymienniki wentylacyjne i rekuperatory bez czynnika grzewczego luz z czynnikiem grzewczym” to konieczność ich obudowania dla klasy odporności pożarowej EI 60 wynika z § 268 ust. 3 rozporządzenia — patrz odpowiedź na pytanie 2.
Ad. 2.
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie — § 268 ust. 3 stanowi, że:
Dopuszcza się zainstalowanie w przewodzie wentylacyjnym wentylatorów i urządzeń do uzdatniania powietrza pod warunkiem wykonania ich obudowy o klasie odporności ogniowej EI 60.
Ponadto:
Słownik PWN: Wentylator: urządzenie wirnikowe wywołujące ruch powietrza lub gazu.
Opinia
Zgodnie z treścią § 268 ust. 3 dopuszcza się instalowanie określonych urządzeń w (podkreślenie autora opinii) przewodzie wentylacyjnym pod warunkiem ich obudowania elementami o klasie odporności ogniowej EI 60.
Urządzenia, o których mowa w pytaniu, tzn. okap kuchenny, prosta wentylacja wywiewna z pomieszczeń, szafa sterownicza urządzeń elektrycznych — nie są zainstalowane wewnątrz przewodu wentylacyjnego, w związku z tym nie ma w tym przypadku konieczności zastosowania obudowy EI 60.
Jeśli zaś chodzi o przypadki, w których jest konieczność zastosowania obudowy EI 60, to utarła się opinia, że dotyczy to wentylatorów i urządzeń uzdatniających powietrze, które nie wymagają specjalnych regulacji i konserwacji. Przez wentylator rozumieć należy wirniki łącznie z obsługującymi je silnikami, które to są elementami potencjalnie niebezpiecznymi pożarowo ze względu na możliwość wystąpienia awarii (na przykład zwarcia).
Obudowa ma obejmować cały przebieg przewodów w danej strefie pożarowej lub odcinek z ww. urządzeniami pomiędzy wydzielającymi go klapami pożarowymi klasy odporności ogniowej EIS 60. Wszystkie inne rozpatrywane urządzenia, np. podwieszane centrale o gabarytach większych niż średnica przewodu wymagającego zewnętrznej regulacji i częstej wymiany np. filtrów, nie muszą posiadać obudowy o klasie odporności ogniowej EI 60, jak również stosowania klap przeciwpożarowych o tej klasie odporności ogniowej na wlocie i wylocie urządzenia w przypadku, gdy nie podlegają wymaganiom określonym w § 268 ust. 1 pkt 5. Obudowy wykonać można z każdego materiału posiadającego badania potwierdzające wymaganą odporność ogniową, na przykład z płyt włóknowo-gipsowych, lub gipsowo-kartonowych.
Prawidłowa klasyfikacja odporności ogniowej elementów instalacyjnych, a tym samym prawidłowość stosowania wymagań ochrony ppoż. opisanych w omawianych paragrafach należy do kompetencji zawodowych projektantów instalacji.
(Jr.W. Jc.W.)
Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.
Kraków, 30 stycznia 2017
