Prawo

Treść pytania

Czy projektując nowy budynek należy zachować odległości związane z przesłanianiem dla okien istniejącego budynku, które nie spełniają warunku 1/8 powierzchni podłogi wynikającego z § 57 ?

Podstawa prawna

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (tekst jednolity Dz.U. z 2019 poz. 1065)

§ 13.1. Odległość budynku z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi od innych obiektów powinna umożliwiać naturalne oświetlenie tych pomieszczeń – co uznaje się za spełnione, jeżeli:

1) między ramionami kąta 60°, wyznaczonego w płaszczyźnie poziomej, z wierzchołkiem usytuowanym w wewnętrznym licu ściany na osi okna pomieszczenia przesłanianego, nie znajduje się przesłaniająca część tego samego budynku lub inny obiekt przesłaniający w odległości mniejszej niż:

a) wysokość przesłaniania – dla obiektów przesłaniających o wysokości do 35 m,

b) 35 m – dla obiektów przesłaniających o wysokości ponad 35 m;

2) zostały zachowane wymagania, o których mowa w § 57 i 60.

2. Wysokość przesłaniania, o której mowa w ust. 1 pkt 1, mierzy się od poziomu dolnej krawędzi najniżej położonych okien budynku przesłanianego do poziomu najwyższej zacieniającej krawędzi obiektu przesłaniającego lub jego przesłaniającej części.

3. Dopuszcza się sytuowanie obiektu przesłaniającego w odległości nie mniejszej niż 10 m od okna pomieszczenia przesłanianego, takiego jak maszt, komin, wieża lub inny obiekt budowlany, bez ograniczenia jego wysokości, lecz o szerokości przesłaniającej nie większej niż 3 m, mierząc ją równolegle do płaszczyzny okna.

4. Odległości, o których mowa w ust. 1 pkt 1, mogą być zmniejszone nie więcej niż o połowę w zabudowie śródmiejskiej.

Opinia Zespołu Rzeczoznawców

Wydaje się, że zadane pytanie można uogólnić i rozpatrywać w szerszym kontekście. Problem, jaki należy rozwiązać, brzmi: Czy jeżeli pomieszczenie na pobyt ludzi nie spełnia jednego lub więcej wymogów Rozporządzenia, to należy w stosunku do takiego pomieszczenia stosować pozostałe przepisy?

Na wstępie trzeba zauważyć, że przepisy Rozporządzenia regulują cały szereg parametrów dotyczących pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi – np. minimalna wysokość pomieszczenia, poziom podłogi względem poziomu terenu przy budynku, minimalna szerokość drzwi itp. Jednym z wymogów, które powinny spełniać pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi, są parametry naturalnego oświetlenia, na które składają się: przesłanianie (§ 13 WT), nasłonecznienie (§ 60 WT) oraz minimalna powierzchnia okna względem powierzchni podłogi (§ 57 WT).

Warto również zauważyć, że wymogi dotyczące parametrów naturalnego oświetlenia pomieszczeń w polskim ustawodawstwie pojawiły się dość późno, bo „dopiero” w 1995 roku w „Rozporządzeniu ministra gospodarki przestrzennej i budownictwa z dnia 14 grudnia 1994 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie” (Dz.U. 1995 nr 10 poz. 46).

W związku z powyższym bardzo często zdarza się, że pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi w budynkach powstałych przed rokiem 1995, kiedy nie obowiązywały żadne przepisy dotyczące parametrów naturalnego oświetlenia, w chwili obecnej nie spełniają wymogów aktualnie obowiązujących przepisów. Dotyczyć może to nie tylko kwestii przesłaniania, nasłonecznienia lub minimalnej powierzchni okna, ale również innych parametrów.

Czy zatem można uznać, że skoro rozpatrywane pomieszczenie aktualnie nie spełnia wymogów jednego z przepisów, to można takie pomieszczenie uznać za „nienormatywne” i nie stosować wobec niego pozostałych przepisów?

Jakkolwiek badane pomieszczenie przeznaczone na pobyt ludzi powinno spełniać wszystkie przepisy Rozporządzenia – w tym przepisy zawarte w § 13, 57 i 60, to zdaniem autora niniejszej opinii, przepisy te trzeba rozpatrywać rozłącznie, a fakt, że pomieszczenie to nie spełnia jednego z przepisów Rozporządzenia nie upoważnia Projektanta do nie zachowywania względem tego pomieszczenia pozostałych przepisów. Tym bardziej że w omawianym przypadku, parametr powierzchni okna jest w oczywisty sposób niezależny od projektanta, natomiast kwestia przesłaniania zależy wyłącznie od sposobu usytuowania projektowanego budynku względem badanego pomieszczenia.

Tak więc, skoro rozpatrywane pomieszczenie w chwili obecnej nie posiada minimalnych parametrów naturalnego oświetlenia wynikających z przepisu § 57, to projektowany budynek, nie powinien jeszcze bardziej ich pogarszać, tym razem z przepisu dotyczącego przesłaniania (§ 13).

Ponadto należy zauważyć, iż dopuszczenie możliwości nie spełnienia któregokolwiek przepisu dotyczącego parametrów oświetlenia (lub jakiegokolwiek innego przepisu) rodziłoby kolejny niemożliwy do rozstrzygnięcia problem dotyczący dopuszczalnego „ilościowego niedoboru” parametru przesłaniania, nasłonecznienia lub parametru wynikającego z innych przepisów.

W omawianej sytuacji należałoby znaleźć odpowiedź na pytanie, czy jeżeli badane pomieszczenie nie spełnia parametrów (w tym przypadku) powierzchni okna względem powierzchni podłogi, to czy można w takim pomieszczeniu w całości lub w części ograniczyć dostęp do światła dziennego (§ 13 WT) lub promieni słonecznych (§ 60 WT)? Odpowiedź twierdząca na tak zadane pytanie powodowałaby konieczność określenia, o ile procentowo lub ilościowo konkretny parametr można ograniczyć? Jakakolwiek odpowiedź na to pytanie polegająca na określeniu „sztywnych” warunków odstępstwa od konkretnego przepisu byłaby obarczona nieusuwalną wadą, polegającą na jej „uznaniowym charakterze” oraz braku podstawy prawnej, na podstawie której takie warunki należałoby określić.

(MK)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 11 lipca 2020