W odpowiedzi na zapytanie dotyczące właściwego rozliczenia Praw Autorskich Majątkowych do dzieła — projektu architektonicznego, Zespół Rzeczoznawców przy MPOIA RP potwierdza możliwość formuły rozliczenia i oparcia honorarium:

• o wartość kosztu dokumentacji projektowej (zatwierdzonej decyzją Pozwolenia na Budowę),
  

oraz

• o wartość podstawowego I Etapu projektu, czyli Koncepcji Architektonicznej (poprzedzonej pracami przygotowawczymi, pracą programową, analizami przestrzennymi, analizami dotyczącymi rozwiązań branżowych, bilansami i zapotrzebowaniem na media, planem zagospodarowania terenu)

Koncepcja architektoniczna jest fazą twórczą, fazą powstawania idei projektu, umiejscowienia obiektu lub zespołu obiektów w przestrzeni, tworzony jest przyszły obraz — wizja architektoniczna obiektu i bez jakiejkolwiek wątpliwości, jest to najważniejszy etap autorskiego myślenia o projekcie. Następne etapy projektowania uściślają jedynie i rozwijają technicznie pierwotny pomysł architekta.

Wobec braku jednoznacznych uregulowań finansowych — cennikowych, dotyczących licencji na przeniesienie Prawa Autorskiego Majątkowego posłużyć się można, dostępnymi wytycznymi;

• Regulacjami Honorarium Architekta Izby Architektów (Uchwała nr 18 z 24 listopada 2002),
• Środowiskowymi Zasadami Wycen Prac Projektowych (2016),
• Rozporządzeniem Ministra Rozwoju i Technologii (z 20 grudnia 2021) oraz równocześnie;
• Ustawą z dnia 4 lutego 1994 roku „O Prawie Autorskim i Prawach Pokrewnych” (Dz.U. z 2021 poz. 1062 oraz z 2022 roku poz. 655).

Szczegółowe ustalenia dotyczące honorarium za przeniesienie Autorskiego Prawa Majątkowego do projektu, powinny być zatem przedmiotem indywidualnej Umowy Stron (uwzględniającej kategorię, stopień trudności projektu, poziom zgodności realizacji z programem Inwestora i wymaganiami rozwiązań technicznych).

Honorarium powyższe powinno odpowiadać porównawczo, wartości kosztowej Koncepcji Architektonicznej.

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 23 stycznia 2023 r.

Treść pytania

W jakiej ilości należy przyjmować toalety w budynku handlowym o pow. hali sprzedaży 600 m2 i szacowanej liczby klientów 70–80 osób?
Czy art. 84 ust. 2 dotyczy przeliczania ilości osób na pobyt czasowy i stały, czyli powyżej 2 godzin?
W średniej wielkości obiekcie handlowym o profilu spożywczo-przemysłowym czas wykonywania zakupów nigdy nie przekracza 2 h.
Czy wystarczy przyjąć uniwersalne rozwiązanie jednej wspólnej toalety męsko-damskiej + niepełnosprawny?
Jak interpretować zapis art. 84 „w budynku…” – czy dopuszcza się zaprojektowanie toalet w zewnętrznym wolnostojącym budynku sanitarnym na terenie należącym do obiektu handlowego?

Podstawy prawne

[1] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U.2019.1065 tj. z dnia 2019.06.07), w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [WT]

§ 84. 1. W budynku użyteczności publicznej i zakładu pracy należy urządzić ustępy ogólnodostępne. Jeżeli liczba osób w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi na danej kondygnacji jest mniejsza od 10, dopuszcza się umieszczenie ustępu na najbliższej, wyższej lub niższej kondygnacji.

1a. Ustępów ogólnodostępnych, o których mowa w ust. 1, nie urządza się w budynku obsługi bankowej, handlu lub usług o powierzchni użytkowej do 100 m2 włącznie.

2. W budynkach, o których mowa w ust. 1, w ustępach ogólnodostępnych powinna przypadać co najmniej jedna umywalka na 20 osób, co najmniej jedna miska ustępowa i jeden pisuar na 30 mężczyzn oraz jedna miska ustępowa na 20 kobiet, jeżeli przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy nie stanowią inaczej.

W przypadku gdy w pomieszczeniach przeznaczonych na stały pobyt ludzi liczba osób jest mniejsza niż 10, dopuszcza się umieszczenie wspólnego ustępu dla kobiet i mężczyzn.

Opinia Zespołu Rzeczoznawców przy MPOIA RP:

Zgodnie z § 84 ust. 1 rozporządzenia WT, w budynku użyteczności publicznej i zakładu pracy należy urządzić ustępy ogólnodostępne. Ustępów ogólnodostępnych, o których mowa powyżej, nie urządza się w budynku obsługi bankowej, handlu lub usług o powierzchni użytkowej do 100 m² włącznie (§ 84 ust. 1a rozporządzenia WT). Podkreślić należy, iż przedmiotowy przepis nie wskazuje enumeratywnie katalogu usług, w odniesieniu których powyższa regulacja ma zastosowanie. Nie wskazuje on również wyłączeń w tym zakresie.

Ponadto w ocenie tutejszego Zespołu, nie ma żadnego powodu, aby stosować przelicznik podany w z § 84 ust. 2 (1 umywalka i 1 muszla ustępowa na co najmniej 20 kobiet oraz 1 pisuar, 1 miska ustępowa, 1 umywalka na 30 mężczyzn) w obiektach, w których nie ma stałych użytkowników, a czas przebywania osób nie przekracza dwóch godzin. Oczywistym jest fakt, że z obiektów handlowych korzystają ludzie w celu zrobienia zakupów, a projektowana w nich toaleta ogólnodostępna ma charakter zapewnienia udogodnienia dla klientów, którzy mają nagłą potrzebę skorzystania z niej.

Jednocześnie należy zauważyć, że zgodnie z art. 20 ust. 1 Ustawy Prawo budowlane, do podstawowych obowiązków projektanta należy opracowanie projektu budowlanego w sposób zgodny z wymaganiami ustawy, ustaleniami określonymi w decyzjach administracyjnych dotyczących zamierzenia budowlanego, obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej.

Projektowanie stanowi jedną z działalności polegającej na wykonywaniu samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie, czyli obejmującej dokonywanie fachowej oceny zjawisk technicznych lub samodzielne rozwiązywanie zagadnień architektonicznych i technicznych oraz techniczno-organizacyjnych. Dlatego też, tam gdzie norma prawna nie zawiera precyzyjnych wytycznych, to projektant uwzględniając specyfikę projektowanego obiektu budowlanego, w oparciu o wiedzę techniczną oraz posiadane kwalifikacje i doświadczenie zawodowe dokonuje fachowej oceny i proponuje najlepsze w swojej ocenie rozwiązania.

W obecnym stanie prawnym można uznać, że przeliczniki sprawdzają się wyłącznie w obiektach, gdzie mamy stałą liczbę tych samych użytkowników, takich jak szkoły i biura, a i tutaj uwidacznia się w praktyce niewystarczająca liczba toalet dla kobiet. W większości przypadków bazujemy na doświadczeniach z użytkowania podobnych realizacji. Przepisy nie uwzględniają sytuacji użytkowania obiektu w pełnym lub czasowym wymiarze godzin, nie odnoszą się do zróżnicowania liczby osób różnej płci ani do wskaźnika jednoczesności korzystania z toalet.

Nie ma stosownych wytycznych, można więc posiłkować się wiedzą z dostępnych źródeł zagranicznych.

Np. źródło: brytyjska norma 6465-1: 2006 + A1: 2009- instalacje sanitarne:

Aby ustalić liczbę osób należy przyjąć na osobę 2m2, w proporcjach: 35% mężczyzn i 65% kobiet (chyba, że dostępne są inne informacje).

Sklepy i centra handlowe:

Minimalne wyposażenie urządzeń sanitarnych w toaletach dla klientów w sklepach i centrach handlowych
o powierzchni handlowej przekraczającej 1000 m2.

 Porównania i obliczenia urządzeń sanitarnych, wg różnych standardów dla dużych obiektów handlowych (sklepy i centra handlowe) Przykład 8000 m2

8000 m2: 4 m2= 2000 osób
Kobiety – 60% z 2000 osób – 1200 kobiet
Mężczyźni 40% z 2000 osób mężczyzn – 800 mężczyzn
Liczba procentowa osób, które mogą korzystać z WC- (15–20%) – 240 kobiet, 160 mężczyzn
Standardy polskie:

Kobiety – WC 12, U12,

Mężczyźni – WC 6, Pisuary 6, U6

8000 m2: 2 m2 – 4000 osób
65% K z 4000 osób – 2600 kobiet – WC 15, U9
35 % M z 4000 osób – 1400 mężczyzn – WC 2, Pisuary 4, U3
wytyczne brytyjskie (tabela jw.):

Kobiety – WC9, U9

Mężczyźni – WC3, pisuary 4, U7

W odniesieniu do przykładu opisanego w pytaniu można uznać, że wystarczającym rozwiązaniem będzie zastosowanie jednej toalety dostosowanej do potrzeb osób niepełnosprawnych, dostępnej dla wszystkich użytkowników sali sprzedaży. Dodatkowo należy zwrócić uwagę na ogólne wymagania higienicznosanitarne, jakie muszą być spełnione w produkcji i obrocie żywnością, jakie określa rozporządzenie (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz.Urz. UE L 139 z 30.04.2004, str. 1, Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 34, str. 319). Na podstawie tego rozporządzenia podmiot jest zobowiązany do zapewnienia w zakładzie należytych warunków higienicznych i spełniania, zarówno przez sprzęt, maszyny, jak i pracowników, wymagań dotyczących higieny tak, aby nie spowodować zagrożenia zanieczyszczenia żywności.

Zgodnie z przepisami rozdziału załącznika Il do rozporządzenia nr 852/2004, w pomieszczeniach produkcji i obrotu żywnością musi być dostępna odpowiednia ilość ustępów spłukiwanych wodą, podłączonych do sprawnego systemu kanalizacyjnego. Ustępy nie mogą łączyć się bezpośrednio z pomieszczeniami, w których pracuje się z żywnością. Zatem niezbędne jest umieszczenie ustępu dostępnego z dróg komunikacyjnych lub poprzez przedsionek izolacyjny.

Ponadto, biorąc pod uwagę, że w każdym obiekcie użyteczności publicznej należy zapewnić ustępy ogólnodostępne, koncepcja lokalizacji toalety w osobnym budynku jest możliwa tylko w zespole obiektów handlowych powiązanych ze sobą funkcjonalnie, np. zespół sklepów/usług, do którego klient wchodzi z zewnątrz. Wówczas poprawnym rozwiązaniem będzie zaprojektowanie w tym samym zespole budynków, w odległości nie przekraczającej 75 metrów, dostępnej z zewnątrz toalety ogólnodostępnej.

(KR)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 16 grudnia 2022 r.

Treść pytania

Czy w sytuacji: – przebudowy samego wejścia do budynku i – dobudowy strefy wejściowej do tego budynku z niezależną kubaturą z klatką schodową oraz dźwigiem osobowym (planowana strefa wejściowa nie jest związana konstrukcyjnie z istniejącym budynkiem i jest oddzielona pożarowo od istniejącego budynku, a także stanowi drogę ewakuacyjną dla przychodni znajdującej się w budynku istniejącym); należy:

1. określać przedmiotowe zamierzenie inwestycyjne jako „przebudowa i rozbudowa budynku”, a nie „przebudowa i rozbudowa wejścia do budynku”?
2. wykonać inwentaryzację budynku, a jeżeli tak, to której jego części (na parterze znajduje się przychodnia, na piętrze jest część mieszkalna)?
3. dokonać ekspertyz konstrukcyjnych, przeciwpożarowych i innych całego obiektu?
4. analizować dostępność pomieszczeń przychodni dla osób z niepełnosprawnością?

Podstawy prawne

[1] Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2021 r. poz. 2351 t.j. ze zm.)

Art. 3. [Definicje]

Ilekroć w ustawie jest mowa o:

6) budowie – należy przez to rozumieć wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu, a także odbudowę, rozbudowę, nadbudowę obiektu budowlanego;

[...]

7a) przebudowie – należy przez to rozumieć wykonywanie robót budowlanych, w wyniku których następuje zmiana parametrów użytkowych lub technicznych istniejącego obiektu budowlanego, z wyjątkiem charakterystycznych parametrów, jak: kubatura, powierzchnia zabudowy, wysokość, długość, szerokość bądź liczba kondygnacji; w przypadku dróg są dopuszczalne zmiany charakterystycznych parametrów w zakresie niewymagającym zmiany granic pasa drogowego;

[...]

Art. 5. [Obiekt budowlany – zasady projektowania; zasady użytkowania; świadectwo charakterystyki energetycznej; osoba sporządzająca świadectwo charakterystyki energetycznej; rejestr osób, które złożyły z wynikiem pozytywnym egzamin uprawniający do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej]

Obiekt budowlany jako całość oraz jego poszczególne części, wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej,

[...]

Art. 20. 1. Do podstawowych obowiązków projektanta należy:

1) opracowanie projektu budowlanego w sposób zgodny z wymaganiami ustawy, ustaleniami określonymi w decyzjach administracyjnych dotyczących zamierzenia budowlanego, obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej;

Art. 32. [Warunki wydania pozwolenia na budowę lub rozbiórkę obiektu budowlanego]

Decyzja o pozwoleniu na budowę lub rozbiórkę obiektu budowlanego może być wydana po uprzednim:

[...]

2) uzyskaniu przez inwestora, wymaganych przepisami szczególnymi, pozwoleń, uzgodnień lub opinii innych organów;

Art. 35. [Sprawdzenie spełnienia wymagań; decyzja o odmowie zatwierdzenia projektu i udzielenia pozwolenia na budowę; kara]

Przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę lub odrębnej decyzji o zatwierdzeniu projektu zagospodarowania działki lub terenu oraz projektu architektoniczno-budowlanego organ administracji architektoniczno-budowlanej sprawdza:

[...]

3a) dołączenie:

a) wymaganych opinii, uzgodnień, pozwoleń i sprawdzeń, [...]

[2] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U z 2022 r. poz. 1225 t.j.)

§ 1. [Zakres rozporządzenia]

Rozporządzenie ustala warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i związane z nimi urządzenia, ich usytuowanie na działce budowlanej oraz zagospodarowanie działek przeznaczonych pod zabudowę, zapewniające spełnienie wymagań art. 5 i 6 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane.

§ 2. [Stosowanie przepisów rozporządzenia]

[...]

Przepisy rozporządzenia odnoszące się do budynku o określonym przeznaczeniu stosuje się także do każdej części budynku o tym przeznaczeniu.

§ 206. [Ekspertyza techniczna stanu obiektu istniejącego]

Rozbudowa, nadbudowa, przebudowa oraz zmiana sposobu użytkowania budynku powinny być poprzedzone ekspertyzą techniczną stanu konstrukcji i elementów budynku, z uwzględnieniem stanu podłoża gruntowego.

Bezpieczeństwo pożarowe, Rozdział 1. Zasady ogólne

§ 208

Przepisy niniejszego działu określają wymagania dotyczące bezpieczeństwa pożarowego budynków lub ich części, wynikające z ich przeznaczenia i sposobu użytkowania, wysokości lub liczby kondygnacji, a także położenia w stosunku do poziomu terenu oraz do innych obiektów budowlanych.

[...]

Opinia Zespołu Rzeczoznawców przy MPOIA RP

W istniejącym budynku użyteczności publicznej (przychodnia) projektowane są roboty budowlane:

przebudowa wejścia do budynku,
budowa części wejściowej, stanowiącej drogę ewakuacyjną dla przychodni znajdującej się w budynku istniejącym.

Ad 1.

Obowiązujące przepisy zobowiązują – dla robót budowlanych wyżej wymienionych – zatwierdzić projekt budowlany i uzyskać decyzję pozwolenia na budowę. Planowana inwestycja jest przebudową oraz rozbudową.

We wniosku składanym do organu wskazane i słuszne będzie rozwinięcie treści, dotyczącej nazwy inwestycji, o określenie zakresu obejmującego zarówno przebudowę (np. przebudowa wejścia do budynku), jak również zakresu rozbudowy (np. rozbudowa części wejściowej budynku).

Treść opinii odnosi się jedynie do nazewnictwa poruszonego w pytaniu tj. prawidłowości zastosowania legalnej definicji dotyczącej przebudowy oraz rozbudowy. Ostateczna ustalenie zastosowanego nazewnictwa winno leżeć po stronie projektanta, legitymującego się stosownymi uprawnieniami do projektowania.

Ad 2.

Brak jest przepisów prawa, które wprost regulują zakres inwentaryzacji.

Zatem istotne jest indywidualne podejście do każdej planowanej inwestycji, z założeniem, że inwentaryzacja winna obejmować zakres, który ma wpływ na planowaną inwestycję, jak również zakres, na który inwestycja może mieć wpływ. Inwentaryzacja powinna obejmować tyle, ile konieczne i niezbędne jest do zaprojektowania jej w zgodzie z obowiązującymi przepisami. W przypadku planowanych zmian w obrębie części budynku, bez wpływu na pozostałe elementy tego budynku, wystarczające będzie wykonanie inwentaryzacji obejmującej jedynie tę część budynku, której dotyczą zmiany. Trudno wyobrazić sobie, że w przypadku inwestycji polegającej na przebudowie jednego lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym, załącznikiem do wniosku miałaby być inwentaryzacja obejmująca wszystkie kondygnacje i mieszkania w tym budynku.

Należy równocześnie mieć świadomość, że większym problemem – z racji nierozeznania zagrożeń – może okazać się zawężenie niż rozszerzenie zakresu inwentaryzacji.

Ad 3. i 4.

Przebudowa obiektów budowlanych – w szczególności budynków – jest obok ich remontów naturalnym i powszechnym działaniem, mającym na celu utrzymanie bądź poprawę standardu technicznego i użytkowego oraz dostosowanie do zmieniających się w czasie potrzeb.

Jest oczywiste, że przebudowa najczęściej dotyczy wydzielonej części budynku lub wyodrębnionego zagadnienia technicznego – np. zmiany sposobu użytkowania części lokali, poprawy układu komunikacji ogólnej poprzez montaż dźwigu, dostosowanie części lub całego budynku do wymagań ppoż. itp.

Zgodnie z treścią art. 5 ust 1, projektując „obiekt budowlany jako całość oraz jego poszczególne części” należy zapewnić spełnienie szeregu warunków, w tym przepisów technicznych.

Z treści tego przepisu (ani żadnego innego przepisu Ustawy PB) w żaden sposób nie wynika, że przebudowa wydzielonej części obiektu budowlanego (w szczególności: budynku) wymaga dostosowania całego obiektu do aktualnych wymagań technicznych. Należy zresztą zauważyć, że wymóg taki zasadniczo prowadziłby do niemożliwości systematycznej, a czasami jakiejkolwiek, poprawy warunków użytkowych budynku. Przykładowo: wraz z budową poprawiającego dostęp dla użytkowników dźwigu, należałoby np. podnieść parapety wszystkich okien w budynku do wymaganej dziś wysokości minimalnej lub zapewnić 3 godziny nasłonecznienia w mieszkaniach, których wszystkie okna (są w Polsce budynki z takimi mieszkaniami) są zwrócone na północ.

Należy więc, mając również na uwadze racjonalność Ustawodawcy, uznać, że zapis „Obiekt budowlany jako całość oraz jego poszczególne części, wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi, należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach [...]” wskazuje na możliwość projektowania zarówno całego obiektu budowlanego (w szczególności budynku) jak i jego części tylko w zakresie objętym projektem, tak, aby spełniać wymienione w art. 5 wymogi. Określenie faktycznego zakresu przebudowy (ustalenie jaka „część” budynku podlega przebudowie) i w konsekwencji określenie, w jakim zakresie powinny być spełnione aktualnie obowiązujące przepisy, w tym techniczno-budowlane, spoczywa – zgodnie z treścią art. 20 – na projektancie. Wychodząc z tego ustalenia należy przyjąć, że również przepisy paragrafów WT: 2, 3a i 208.1. stosuje się odpowiednio – czyli tylko w odniesieniu do faktycznego zakresu przebudowy. I tak: przebudowa lokalu na mieszkanie wymaga zapewnienia w tym lokalu wymaganego nasłonecznienia a także m.in. spełnienia dla niego (w sposób określony w rozporządzeniu lub, zgodnie z treścią § 2, w sposób inny niż określony w rozporządzeniu) wymogów bezpieczeństwa pożarowego, ale bezprzedmiotowe jest wymaganie spełnienia tych – i pozostałych – przepisów dla nie objętej projektem przebudowy części budynku.

Rozpatrując to zagadnienie należy podkreślić rolę projektanta w prawidłowym określeniu faktycznego zakresu przebudowy, tj. takiego jej ustalenia, aby faktycznie w jej granicach wszystkie przepisy techniczne były spełnione.

W przypadku zakwalifikowania przedmiotowej inwestycji jako przebudowa – lub rozbudowa – części budynku, ta część budynku, w zakresie objętym wnioskiem, powinna spełnić aktualne wymagania techniczne.

Inwestycja obejmująca rozbudowę, nadbudowę, przebudowę oraz zmianę sposobu użytkowania budynku powinna być poprzedzona ekspertyzą techniczną stanu konstrukcji i elementów budynku, z uwzględnieniem stanu podłoża gruntowego [§ 206 ust. 2. WT]. Ekspertyza taka powinna być adekwatna do zakresu objętego wnioskiem.

(MBa, MB)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 8 luty 2023 r.

Treść pytania:

W związku z opracowaniem dokumentacji projektowej dla przebudowy budynku użyteczności publicznej (wzniesionego w latach 80-tych XX w.), polegającej na wykonaniu dźwigu osobowego wraz z przebudową wewnętrznej instalacji elektrycznej i wodociągowej przeciwpożarowej (hydrantów wewnętrznych), zwrócono się z wnioskiem o zajęcie stanowiska w następującym zakresie:

Czy objęte projektem i wnioskiem o pozwolenie na budowę zamierzenie inwestycyjne polegające na przebudowie budynku może obejmować swoim zakresem jedynie część budynku (w omawianym przypadku część budynku, w której znajduje się klatka schodowa, w której duszy planowany jest dźwig osobowy oraz drogi ewakuacyjne z niej prowadzące—jako wydzielona strefa pożarowa) czy musi dotyczyć całego budynku? Innymi słowy, czy jeśli roboty budowlane mieszczące się w definicji przebudowy dotyczą jedynie konkretnej części budynku (i dla tej części budynku spełnione są przepisy techniczno-budowlane), to istnieje podstawa prawna, by organ administracji architektoniczno-budowlanej żądał objęcia zakresem opracowania i zakresem wniosku o pozwolenie na budowę przebudowy całego budynku?
Czy projektant—w świetle przepisów—ma obowiązek uzgodnienia dokumentacji projektowej z rzeczoznawcą ds. bhp? W jakich przypadkach takie uzgodnienie jest wymagane?
Czy w przypadku, gdy projekt architektoniczno-budowlany został uzgodniony z rzeczoznawcą zabezpieczeń ppoż., organ administracji architektoniczno-budowlanej może żądać od projektanta dostarczenia ekspertyzy technicznej rzeczoznawcy budowlanego oraz do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, uzgodnionej z właściwym komendantem wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej ? Na jakiej podstawie?

Podstawy prawne

[1] Ustawa Prawo budowlane z 7 lipca 1994 r. (Dz.U. z 2021 r. poz. 2351 t.j., 1986, z 2022 r. poz. 88, 1557, 1783, 1768, 1846)

Rozdział 1

Przepisy ogólne

Art. 5. [Obiekt budowlany—zasady projektowania; zasady użytkowania; świadectwo charakterystyki energetycznej; osoba sporządzająca świadectwo charakterystyki energetycznej; rejestr osób, które złożyły
z wynikiem pozytywnym egzamin uprawniający do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej]

Obiekt budowlany jako całość oraz jego poszczególne części, wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej,
(…)

Rozdział 4

Postępowanie poprzedzające rozpoczęcie robót budowlanych

Art. 32 [Warunki wydania pozwolenia na budowę lub rozbiórkę obiektu budowlanego]

Decyzja o pozwoleniu na budowę lub rozbiórkę obiektu budowlanego może być wydana po uprzednim:
(…)

2) uzyskaniu przez inwestora, wymaganych przepisami szczególnymi, pozwoleń, uzgodnień lub opinii innych organów;

(…)

Art. 35 [Sprawdzenie spełnienia wymagań; decyzja o odmowie zatwierdzenia projektu i udzielenia pozwolenia na budowę; kara]

Przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę lub odrębnej decyzji o zatwierdzeniu projektu zagospodarowania działki lub terenu oraz projektu architektoniczno-budowlanego organ administracji architektoniczno-budowlanej sprawdza:
(…)

3 a) dołączenie:

a) wymaganych opinii, uzgodnień, pozwoleń i sprawdzeń,

(…)

[2] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U z 2022 r. poz. 1225 t.j.)

Dział I

Przepisy ogólne

§ 1.

[Zakres rozporządzenia]

Rozporządzenie ustala warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i związane z nimi urządzenia, ich usytuowanie na działce budowlanej oraz zagospodarowanie działek przeznaczonych pod zabudowę, zapewniające spełnienie wymagań art. 5 i 6 ustawy z 7 lipca 1994 r.—Prawo budowlane.

§ 2.

[Stosowanie przepisów rozporządzenia]

Przepisy rozporządzenia stosuje się przy projektowaniu, budowie i przebudowie oraz przy zmianie sposobu użytkowania budynków oraz budowli nadziemnych i podziemnych spełniających funkcje użytkowe budynków, a także do związanych z nimi urządzeń budowlanych, z zastrzeżeniem § 135 ust. 10 oraz § 207 ust. 2.

Przy nadbudowie, przebudowie i zmianie sposobu użytkowania:

1) budynków o powierzchni użytkowej nieprzekraczającej 1000 m²,

2) budynków o powierzchni użytkowej przekraczającej 1000 m², o których mowa w art. 5 ust. 7 pkt 1–4 i 6 ustawy z 7 lipca 1994 r.—Prawo budowlane—wymagania, o których mowa w § 1, mogą być spełnione w sposób inny niż określony w rozporządzeniu, stosownie do wskazań ekspertyzy technicznej właściwej jednostki badawczo-rozwojowej albo rzeczoznawcy budowlanego oraz do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, uzgodnionych z właściwym komendantem wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej lub państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym, odpowiednio do przedmiotu tej ekspertyzy.

Przepisy rozporządzenia odnoszące się do budynku o określonym przeznaczeniu stosuje się także do każdej części budynku o tym przeznaczeniu.

Dział VI

Bezpieczeństwo pożarowe

Rozdział 1

Zasady ogólne

§ 208

Przepisy niniejszego działu określają wymagania dotyczące bezpieczeństwa pożarowego budynków lub ich części, wynikające z ich przeznaczenia i sposobu użytkowania, wysokości lub liczby kondygnacji, a także położenia w stosunku do poziomu terenu oraz do innych obiektów budowlanych.

(…)

[3] Ustawa z dnia 16 września 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców

(Dz.U. z 2011 r. nr 232 poz. 1378)—akt utracił moc, wygaśnięcie z końcem 1 stycznia 2017 roku.

Art. 1. W ustawie z 26 czerwca 1974 r.—Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany:

(…)

2) w art. 213 § 1 otrzymuje brzmienie:

„§ 1. Pracodawca jest obowiązany zapewniać, aby budowa lub przebudowa obiektu budowlanego, w którym przewiduje się pomieszczenia pracy, była wykonywana na podstawie projektów uwzględniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy.”

Brzmienie do 31.12.2011 r. przed ww. zmianą: „Pracodawca jest obowiązany zapewniać, aby budowa lub przebudowa obiektu budowlanego, w którym przewiduje się pomieszczenia pracy, była wykonywana na podstawie projektów uwzględniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy, pozytywnie zaopiniowanych przez uprawnionych rzeczoznawców, zgodnie z odrębnymi przepisami”.

Brzmienie od 1 stycznia 2012 r. po ww. zmianie: „Pracodawca jest obowiązany zapewniać, aby budowa lub przebudowa obiektu budowlanego, w którym przewiduje się pomieszczenia pracy, była wykonywana na podstawie projektów uwzględniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy, pozytywnie zaopiniowanych przez uprawnionych rzeczoznawców, zgodnie z odrębnymi przepisami.”

[4] Ustawa Kodeks pracy z dnia 26 czerwca 1974 r. (Dz.U. z 2022 r. poz. 1510 t.j., 1700)

Rozdział III

Obiekty budowlane i pomieszczenia pracy

Art. 213. [Wymagania w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy dla obiektów i pomieszczeń]

§ 1.

Pracodawca jest obowiązany zapewniać, aby budowa lub przebudowa obiektu budowlanego, w którym przewiduje się pomieszczenia pracy, była wykonywana na podstawie projektów uwzględniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy.

[5] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 września 2021 r. w sprawie uzgadniania projektu zagospodarowania działki lub terenu, projektu architektoniczno-budowlanego, projektu technicznego oraz projektu urządzenia przeciwpożarowego pod względem zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej (Dz.U. z 2021 r. poz. 1722)

§ 4.

Podstawę uzgodnienia stanowią niezbędne do stwierdzenia zgodności projektu z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej dane, dotyczące warunków ochrony przeciwpożarowej obiektu budowlanego, zależne od jego przeznaczenia, sposobu użytkowania, prowadzonego procesu technologicznego, sposobu magazynowania lub składowania, warunków technicznych oraz występujących w nim zagrożeń pożarowych,

(…)

Dane dotyczące warunków ochrony przeciwpożarowej określa się w całości lub w części, stosownie do zakresu uzgadnianego projektu oraz przewidywanych w projekcie rozwiązań.

Opinia

Ad. 1.

Przebudowa obiektów budowlanych—w szczególności budynków—jest obok ich remontów naturalnym i powszechnym działaniem, mającym na celu utrzymanie bądź poprawę standardu technicznego i użytkowego oraz dostosowanie do zmieniających się w czasie potrzeb.

Jest oczywiste, że przebudowa najczęściej dotyczy wydzielonej części budynku lub wyodrębnionego zagadnienia technicznego—np. zmiany sposobu użytkowania części lokali, poprawy układu komunikacji ogólnej poprzez montaż dźwigu, dostosowanie części lub całego budynku do wymagań ppoż. itp.

Zgodnie z treścią art. 5 ust 1, projektując „obiekt budowlany jako całość oraz jego poszczególne części” należy zapewnić spełnienie szeregu warunków, w tym przepisów technicznych.

Z treści tego przepisu (ani żadnego innego przepisu Ustawy Pb) w żaden sposób nie wynika, że przebudowa wydzielonej części obiektu budowlanego (w szczególności: budynku) wymaga dostosowania całego obiektu do aktualnych wymagań technicznych. Należy zresztą zauważyć, że wymóg taki zasadniczo prowadziłby do niemożliwości systematycznej, a czasami jakiejkolwiek, poprawy warunków użytkowych budynku. Przykładowo: wraz z budową poprawiającego dostęp dla użytkowników dźwigu, należałoby np. podnieść parapety wszystkich okien w budynku do wymaganej dziś wysokości minimalnej lub zapewnić 3 godziny nasłonecznienia w mieszkaniach, których wszystkie okna (są w Polsce budynki z takimi mieszkaniami) są zwrócone na północ.

Należy więc, mając również na uwadze racjonalność Ustawodawcy, uznać, że zapis „Obiekt budowlany jako całość oraz jego poszczególne części, wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi, należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach (...)” wskazuje na możliwość projektowania zarówno całego obiektu budowlanego (w szczególności budynku), jak i jego części tylko w zakresie objętym projektem, tak, aby spełniać wymienione w art. 5 wymogi. Określenie faktycznego zakresu przebudowy (ustalenie jaka „część” budynku podlega przebudowie) i w konsekwencji określenie, w jakim zakresie powinny być spełnione aktualnie obowiązujące przepisy, w tym techniczno-budowlane, spoczywa—zgodnie z treścią art. 20—na projektancie. Wychodząc z tego ustalenia należy przyjąć, że również przepisy paragrafów WT: 2, 3a i 208.1. stosuje się odpowiednio—czyli tylko w odniesieniu do faktycznego zakresu przebudowy. I tak: przebudowa lokalu na mieszkanie wymaga zapewnienia w tym lokalu wymaganego nasłonecznienia, a także m.in. spełnienia dla niego (w sposób określony w rozporządzeniu lub, zgodnie z treścią § 2, w sposób inny niż określony w rozporządzeniu) wymogów bezpieczeństwa pożarowego, ale bezprzedmiotowe jest wymaganie spełnienia tych—i pozostałych—przepisów dla nie objętej projektem przebudowy części budynku.

Rozpatrując to zagadnienie należy podkreślić rolę projektanta w prawidłowym określeniu faktycznego zakresu przebudowy, tj. takiego jej ustalenia, aby faktycznie w jej granicach wszystkie przepisy techniczne były spełnione.

Ad. 2.

Zmiana przepisu art. 213 § 1 ustawy Kodeks pracy, wprowadzona na gruncie art. 1 pkt 2 ustawy o redukcji niektórych obowiązków obywateli przedsiębiorców, z dniem 1.01.2012 r. wprost wyeliminowała wcześniej obowiązujący wymóg pozytywnego zaopiniowania projektów obiektów budowlanych przez uprawnionych rzeczoznawców do spraw BHP. Nie ma zatem podstaw prawnych dla żądania opiniowania projektów obiektów budowlanych, w których mają się znajdować pomieszczenia pracy przez rzeczoznawców do spraw BHP.

Ad. 3.

Uzgodnienie z rzeczoznawcą ds. zabezpieczeń ppoż. obejmuje weryfikację rozwiązań projektowych pod kątem ochrony ppoż. w ramach obowiązujących przepisów, w tym przepisów określonych w warunkach technicznych. Ekspertyza natomiast stanowi alternatywną formę dla obiektów istniejących, w przypadku gdy ich przebudowa, rozbudowa, nadbudowa i zmiana sposobu użytkowania nie mogą być dokonane w zgodzie z warunkami technicznymi—w trybie określonym w § 2 ust. 2, 3a i 4 warunków technicznych. Z tego wynika, że jeśli projekt jest uzgodniony z rzeczoznawcą ds. ppoż., to nie oznacza jeszcze, że takie uzgodnienie może być dokonane niezgodnie z zapisami WT. Odstępstwa od warunków technicznych w zakresie ochrony przeciwpożarowej mogą mieć miejsce jedynie w drodze ekspertyzy. Jeżeli rozwiązania projektowe uzgodnione z rzeczoznawcą miałyby naruszać warunki techniczne, wymagana jest ekspertyza. Jeśli uzgodnienie nastąpiło w ramach wyznaczonych warunkami technicznymi, ekspertyza w żadnym wypadku nie może być wymagana.

(MBa, MB)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 8 luty 2023 r.

Treść pytania

Zaprojektowana została zabudowa jednorodzinna jako dwa szeregi po 4 segmenty, budynki dwulokalowe na bazie Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego. Inwestor nie planował scalania i podziału, a funkcjonowanie jako osiedle z Zarządem.

Starostwo odmówiło wydania pozwolenia na budowę, twierdząc, że zabudowa szeregowa powinna być realizowana wzdłuż granic działek, ścianą w ostrej granicy (podając to jako jeden z argumentów), budynki natomiast zgodnie z zamierzeniem inwestora nie będą sprzedawane na osobnych działkach tylko jako udziały w nieruchomości.

Decyzja została zaskarżona do Wojewody, który podtrzymał decyzję Starosty — aktualnie sprawa czeka na rozstrzygnięcie.

Podstawy prawne

[1] Ustawa Prawo Budowlane tj. z dnia 7 lipca 2020 r. (Dz. U. z 2021 r. poz. 2351, z 2022 r. poz. 88. )

Art. 3. [Definicje]

Ilekroć w ustawie jest mowa o:

2) budynku — należy przez to rozumieć taki obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach;

2 a) budynku mieszkalnym jednorodzinnym — należy przez to rozumieć budynek wolno stojący albo budynek w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej, służący zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, stanowiący konstrukcyjnie samodzielną całość, w którym dopuszcza się wydzielenie nie więcej niż dwóch lokali mieszkalnych albo jednego lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego o powierzchni całkowitej nieprzekraczającej 30% powierzchni całkowitej budynku;

[2] Ustawa z dn. 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym tj. z dnia 28 stycznia 2022 (Dz. U. z 2022 r. poz.503)

Art. 2. Ilekroć w ustawie jest mowa o:

12) „działce budowlanej” — należy przez to rozumieć nieruchomość gruntową lub działkę gruntu, której wielkość, cechy geometryczne, dostęp do drogi publicznej oraz wyposażenie w urządzenia infrastruktury technicznej spełniają wymogi realizacji obiektów budowlanych wynikające z odrębnych przepisów i aktów prawa miejscowego;

[3] Konstytucja RP

Rozdział II — Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela

Zasady ogólne

Art. 31.

(…)

2. Każdy jest obowiązany szanować wolności i prawa innych. Nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje.

(…)

Art. 32.

1. Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.
2. Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.

Opinia

Projekt opisany i przedstawiony w pytaniu to w zamierzeniu zespół ośmiu domów jednorodzinnych w zabudowie szeregowej. Budynki, tworzące dwa szeregi — po cztery domy w każdym szeregu — zaprojektowane zostały na działce budowlanej składającej się z kilku działek ewidencyjnych. Zgodnie z definicją działki budowlanej, sprecyzowaną w [2] Ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, jej wielkość, cechy geometryczne, dostęp do drogi publicznej oraz wyposażenie w urządzenia infrastruktury technicznej muszą spełniać wymogi realizacji obiektów budowlanych wynikające z odrębnych przepisów i aktów prawa miejscowego. Przedmiotowa działka budowlana posiada dostęp do drogi publicznej, w MPZP położona jest na terenie BMN 23, dla którego określone zostało przeznaczenie podstawowe — zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna. MPZP nie określa rodzaju zabudowy dla projektowanych domów jednorodzinnych, co należy rozumieć jako dopuszczenie zabudowy zarówno wolnostojącej, jak i bliźniaczej, szeregowej i grupowej. W opisie projektu załączonym do pytania nie zostały zawarte informacje odnośnie spełnienia wszystkich warunków planu miejscowego (granicznej intensywności, powierzchni biologicznie czynnej, formy architektonicznej itp) — zgodność z warunkami planu, warunkami technicznymi oraz odrębnymi przepisami nie jest przedmiotem tej opinii.

Stwierdzenie, czy dany obiekt budowlany jest budynkiem oraz, czy jest budynkiem jednorodzinnym, musi odbywać się jedynie na gruncie Ustawy Prawo Budowlane, gdzie pojęcia te zostały w sposób wyczerpujący sprecyzowane.

Z przedstawionego opisu oraz rysunków wynika, że:

• zaprojektowane obiekty budowlane są budynkami w rozumieniu [1] Ustawy Prawo Budowlane: każdy z ośmiu obiektów budowlanych jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach;
• zaprojektowane budynki są w rozumieniu [1] Ustawy Prawo Budowlane budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi w zabudowie szeregowej, każdy z nich stanowi konstrukcyjnie samodzielną całość (budynki nie posiadają wspólnych ścian, każdy ma niezależne fundamenty), w każdym z budynków zaprojektowano, zgodnie z zapisami Ustawy Prawo Budowlane, dwa lokale mieszkalne.

Należy stwierdzić, że w Decyzji Starostwa, odmawiającej zatwierdzenia projektu oraz udzielenia pozwolenia na budowę, szczegółowo opisane zostały cechy projektowanych budynków, właściwe dla budynków — i tylko dla nich — jednorodzinnych w zabudowie szeregowej. Wydaje się pochopną konkluzją pierwszej instancji, jakoby takie cechy, jak położenie projektowanych budynków na wspólnych działkach, brak granicy ewidencyjnej w bocznych ścianach poszczególnych budynków, wygląd domów (wręcz klasyczny przykład domów w zabudowie szeregowej) oraz wspólny dojazd do nich, przesądzały, że są to budynki wielorodzinne, w których jak to zostało ujęte: wprowadzono konstrukcyjnie i ekonomicznie nieuzasadnione ściany dylatacyjne, co pozwoliło stworzyć fikcję umożliwiającą nazwanie budynku wielorodzinnego budynkami jednorodzinnymi.

Zdaniem Zespołu Rzeczoznawców konkluzja ta powinna zostać zrewidowana, gdyż stanowisko zajęte w decyzji odmownej stoi w sprzeczności z zapisami Konstytucji RP, Art.31 i Art.32.

(MB)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 4 grudnia 2022 r.

Treść pytania

Czy w przypadku zabudowy mieszkalnej, jednorodzinnej, dla której sporządzono projekt Architektoniczno-Budowlany konieczne jest złożenie w/w oświadczenia przez Projektanta w specjalności konstrukcyjnej, a jeżeli tak to, w jaki sposób ów projektant ma złożyć to oświadczenie, jeżeli zgodnie z powszechną wykładnią znowelizowanych przepisów. Projekt architektoniczno-budowlany obejmuje specjalność: Architektoniczną oraz ramowe założenia konstrukcyjne natomiast nie zawiera projektu w specjalności konstrukcyjnej z obliczeniami, wymiarowaniem elementów konstrukcyjnych itp. Istotne jest w tym pytaniu, że starosta nie podważa zawartości projektu w tym braku opracowania w branży konstrukcyjnej, a jedynie żąda, by projektant w specjalności konstrukcyjnej złożył oświadczenie pod projektem architektoniczno-budowlanym sporządzonym przez architekta.

Czy w powyższych okolicznościach starosta ma prawo odmówić udzielenia pozwolenia na budowę, z tego względu, że projektowany budynek jest zbliżony elewacją frontową wraz z oknami do działki drogowej na odległość mniejsza niż 4 m. Czy z logiki ustalenia planu miejscowego, który pozwala na opisane zbliżenie elewacji frontowej, nie wynika automatycznie, że elewacja ta może zawierać okna. Jeśli Starosta ma rację, to — patrząc abstrakcyjnie — czy w ogóle możliwe jest projektowanie zabudowy pierzowej np. na granicy z działką drogową wtedy gdy MPZP wyraźnie ustalają taka możliwość?

Podstawy prawne

[1] Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane z późniejszymi zmianami [p.b.]

Art. 3. Ilekroć w ustawie jest mowa o: Obiekcie budowlanym – należy przez to rozumieć budynek, budowlę bądź obiekt małej architektury, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, wzniesiony z użyciem wyrobów budowlanych;

[2] Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (z późniejszymi zmianami) [u. o d.p.]
Art. 43 ust. 1 Obiekty budowlane przy drogach oraz niebędące obiektami budowlanymi reklamy umieszczone przy drogach poza obszarami zabudowanymi, powinny być usytuowane w odległości od zewnętrznej krawędzi jezdni co najmniej:

lp. 3 tabeli: Droga ogólnodostępna

a) krajowa: w terenie zabudowy: 10 m, poza terenem zabudowy: 25 m

b) wojewódzka, powiatowa: w terenie zabudowy: 8 m, poza terenem zabudowy: 20 m

c) gminna: w terenie zabudowy: 6 m, poza terenem zabudowy: 15 m

Ust. 2 W szczególnie uzasadnionych przypadkach usytuowanie obiektu budowlanego przy drodze, o której mowa w ust. 1 lp. 3 tabeli, w odległości mniejszej niż określona w ust. 1, może nastąpić wyłącznie za zgodą zarządcy drogi, wydaną przed uzyskaniem przez inwestora obiektu pozwolenia na budowę lub zgłoszeniem budowy albo wykonywania robót budowlanych. Przepis art. 38 ust. 3 stosuje się odpowiednio.

[3] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie z późniejszymi zmianami [wt]

Dział II. Zabudowa i zagospodarowanie działki budowlanej, Rozdział 1. Usytuowanie budynku

§ 12.1.
Jeżeli z przepisów par.13,19,23,36,40, 60 i 271-273 lub przepisów odrębnych określających dopuszczalne odległości niektórych budowli od budynków nie wynikają inne wymagania, budynek na działce budowlanej należy sytuować od granicy tej działki w odległości nie mniejszej niż:

1) 4 m — w przypadku budynku zwróconego ścianą z oknami lub drzwiami w stronę tej granicy,

2) 3 m — w przypadku budynku zwróconego ścianą bez okien i drzwi w stronę tej granicy.

(…)

10. Zachowanie odległości, o których mowa w ust. 1-9, nie jest wymagane w przypadku, gdy sąsiednia działka jest działką drogową

[4] Obwieszczenie Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 12 lipca 2022 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Rozwoju w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego [z. i f. p. b.]

§ 20.1
Część opisowa projektu architektoniczno-budowlanego zawiera:

§ 21. Część rysunkowa projektu architektoniczno-budowlanego zawiera:
(z uwagi na dostępność ww. tekstu i jego obszerność) nie będzie on przytoczony w niniejszym opracowaniu)

[5] Materiały nadesłane przez Pytającego

• zgoda zarządcy drogi gminnej nr 112782D – Gminy Miejskiej Świeradów-Zdrój — pismo z dnia 27.11.2019 r. zn. GMI720.83.2019) na lokalizację obiektu budowlanego przy drodze w nienormatywnej odległości 1,80 od zewnętrznej krawędzi jezdni;
• Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego — tekst uchwały nr V/25/2025 Rady M. Świeradów-Zdrój (Dziennik Urzędowy Woj. Dolnośląskiego z dnia 17 lutego 2025 r. poz. 602) oraz fragment załącznika graficznego do Planu obejmującego analizowaną działkę.

Opinia

Ad. 1

Projekt architektoniczno-budowlany (PA-B) podlega regulacjom rozporządzenia [z. i f. p. b.]. Należy zaznaczyć, że rodzaj obiektu nie ma wpływu na ten zakres. Na etapie PA-B podaje się informację o wyposażeniu technicznym obiektu. Należy rozróżnić to określenie od „projektowanych rozwiązaniach technicznych”, które pojawiają się w projekcie technicznym.

W podsumowaniu: nie jest wymagany udział projektanta specjalności konstrukcyjnej, jeśli nie występowały w nim elementy, których mógłby być autorem. Jeśli PA-B nie zawiera takich rozwiązań – projektant konstrukcji nie wchodzi w skład osób opracowujących ten element projektu budowlanego.

Podsumowując: wymaganie by projektant konstrukcji podpisał oświadczenie, jest nieuzasadnione.

Ad. 2

Małopolska OIA nie zajmuje stanowiska wobec pytania sformułowanego „czy Starosta ma prawo odmówić”, gdyż są to rozstrzygnięcia przypisane organom odwoławczym.
Należy zaznaczyć, że pismo zarządcy drogi zawiera informację o klasyfikacji drogi, do której Inwestor otrzymał zgodę na zbliżenie (zgodnie z art. 43 ust. 1 ustawy o. d.p.).
Dodatkowo:

• analiza tekstu Planu (§ 3. ust. 2) definiuje hasło „nieprzekraczalna linia zabudowy” jako: „(…) linię wyznaczającą minimalną odległość budynku lub jego części od linii rozgraniczającej tereny o różnym przeznaczeniu (…)”;
• analiza załącznika graficznego pozwala stwierdzić, że na działce objętej inwestycją nieprzekraczalna linia zabudowy zmienia swój jednolity przebieg, przybliżając się do krawędzi drogi;
  Analizując opisaną sytuację, należy przyznać, że projektowany w tym miejscu obiekt może zostać zlokalizowany tak blisko krawędzi drogi (aczkolwiek szczegóły tej lokalizacji rozstrzyga mapa do celów projektowych zawierająca elementy Planu).

Dodatkowo warto przypomnieć, że Miejscowy Plan Zagospodarowania był uzgodniony z zarządcą drogi na etapie jego sporządzania, dlatego należy uznać, że wszelkie ustalenia dotyczące relacji zabudowy i dróg zostały w sposób wiążący rozstrzygnięte.

Tym samym posiadanie zgody zarządcy drogi na zbliżenie budynku do granicy z działką drogową wyczerpuje co prawda wymóg art. 43 ust. 2 ustawy o.d.p. niemniej – w analizowanej sytuacji nie był potrzebny.
Zgodnie natomiast z § 12.10 wt lokalizacja ściany przy działce drogowej powoduje, że przepisy § 12.1 i § 12.2 [wt] tracą zastosowanie.

Podsumowując: definicja oraz przebieg nieprzekraczalnej linii zabudowy zamieszczone w MPZP wskazująca na zbliżenie do krawędzi jezdni uprawnia do takiej lokalizacji obiektu, oraz umieszczeniu w tej elewacji otworów okiennych lub drzwiowych.

(MN)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 15 grudnia 2022 r. 

Treść pytania

Zwracam się z prośbą o wydanie opinii dotyczącej liczenia powierzchni zabudowy stosownie do zapisów Rozporządzenia z 11 września 2020 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego. Zgodnie z § 14 ust. 4 lit. „a" ww. rozporządzenia „...powierzchnię zabudowy budynku pomniejsza się o powierzchnię części zewnętrznych budynku, takich jak: tarasy naziemne i podparte słupami, gzymsy oraz balkony...„. Równocześnie zgodnie z Polską Normą PN—ISO 9836 dotyczącą określania i obliczania wskaźników powierzchniowych i kubaturowych „…do powierzchni zabudowy nie zalicza się powierzchni elementów drugorzędnych budynku, np. schodów zewnętrznych, ramp i pochylni zewnętrznych „daszków, markiz, okapów dachowych”...” W związku z powyższymi zapisami proszę o opinię czy taras naziemny przy budynku, usytuowany poza obrysem zewnętrznych krawędzi budynku, z zadaszeniem opartym na trzech słupkach drewnianych, wlicza się do powierzchni zabudowy całego budynku. Zadaszenie tarasu stanowi kontynuację projektowanego okapu wokół całego budynku, z jego poszerzeniem o 60 cm w strefie tarasu.

Podstawy prawne

[1] ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROZWOJU z dnia 11 września 2020 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (na podstawie art. 34 ust. 6 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. — Prawo budowlane)

Rozdział 1. Przepisy ogólne

§ 12

Powierzchnie budynku określa się zgodnie z zasadami zawartymi w Polskiej Normie dotyczącej określania i obliczania wskaźników powierzchniowych i kubaturowych wymienionej w załączniku do rozporządzenia, uwzględniając przepisy § 14 pkt 4 lit. a oraz § 20 ust. 1 pkt 4 lit. b.

Rozdział 2. Projekt zagospodarowania działki lub terenu

§ 14

Część opisowa projektu zagospodarowania działki lub terenu zawiera:

4) zestawienie:

a) powierzchni zabudowy projektowanych i istniejących obiektów budowlanych, przy czym powierzchnię zabudowy budynku pomniejsza się o powierzchnię części zewnętrznych budynku, takich jak: tarasy naziemne i podparte słupami, gzymsy oraz balkony,

Załącznik do rozporządzenia Ministra Rozwoju [1] z dnia 11 września 2020 r. (poz. 1609): WYKAZ POLSKICH NORM POWOŁANYCH W ROZPORZĄDZENIU

[2] POLSKA NORMA PN—ISO 9836

5.1.2. Powierzchnia zabudowy.

5.1.2.1. Przez powierzchnię zabudowy rozumie się powierzchnię terenu zajętą przez budynek w stanie wykończonym.

5.1.2.2. Powierzchnia zabudowy jest wyznaczana przez rzut pionowy zewnętrznych krawędzi budynku na powierzchnię terenu.

Do powierzchni zabudowy nie wlicza się:

• powierzchni obiektów budowlanych ani ich części nie wystających ponad powierzchnię terenu,
• powierzchni elementów drugorzędnych, np. schodów zewnętrznych, ramp zewnętrznych, daszków, markiz, występów dachowych, oświetlenia zewnętrznego,
• powierzchni zajmowanej przez wydzielone obiekty pomocnicze (np. szklarnie, altany, szopy)

[3] POLSKA NORMA PN—ISO 9836:2015—12. Właściwości użytkowe w budownictwie — Określenie i obliczanie wskaźników powierzchniowych i kubaturowych.

5. Metody obliczeń według pomiarów w licu przegród budowlanych i wykaz wskaźników dotyczących przestrzennego kształtowania budynku.

5.1 Powierzchnie.

5.1.1 Zasady obliczeń.

5.1.1.1 Pole powierzchni poziomych i pionowych określa się zgodnie z wymiarami rzeczywistymi. Powierzchnię płaszczyzn nachylonych mierzy się na rzucie na umowną płaszczyznę, odpowiednią poziomą lub pionową. Do obliczeń zysku lub strat ciepła należy przyjmować rzeczywiste pola powierzchni przegród, a nie ich wymiary na rzucie.

5.1.1.2. Pole powierzchni podaje się w metrach kwadratowych z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku.

5.1.2. Powierzchnia zabudowy.

5.1.2.1. Przez powierzchnię zabudowy rozumie się powierzchnię terenu zajętą przez budynek w stanie wykończonym.

5.1.2.2. Powierzchnia zabudowy jest wyznaczana przez rzut wymiarów zewnętrznych budynku na powierzchnię terenu.

Do powierzchni zabudowy nie zalicza się powierzchni:

elementów budynku ani ich części nie wystających ponad powierzchnię terenu,
elementów drugorzędnych budynku, np. schodów zewnętrznych, ramp i pochylni zewnętrznych, daszków, markiz, okapów dachowych, oświetlenia zewnętrznego,
zewnętrznych obiektów pomocniczych, np. szklarni i przybudówek.

Opinia Zespołu Rzeczoznawców przy MPOIA RP

Pytanie dotyczy powierzchni zabudowy dwóch elementów budynku, są to:

1. taras ziemny
2. zadaszenie tarasu na słupach

Ad 1.

Zgodnie z ROZPORZĄDZENIEM MINISTRA ROZWOJU z dnia 11 września 2020 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego [1] powierzchnię zabudowy budynku pomniejsza się o powierzchnię części zewnętrznych budynku, takich jak: tarasy naziemne i podparte słupami, gzymsy oraz balkony. Zatem zgodnie z rozporządzeniem do powierzchni zabudowy budynku nie wlicza się powierzchni tarasu naziemnego.

Ad 2.

Zgodnie z rozporządzeniem [1] § 12, powierzchnie budynku określa się zgodnie z zasadami zawartymi w Polskiej Normie dotyczącej określania i obliczania wskaźników powierzchniowych i kubaturowych wymienionej w załączniku do rozporządzenia, uwzględniając przepisy § 14 pkt 4 lit. a oraz § 20 ust. 1 pkt 4 lit. b.

Natomiast zgodnie z załącznikiem nr 1 do rozporządzenia zapisy § 12 odnoszą się do normy PN—ISO 9836, przy czym odnośniki (*) wskazuje że należy stosować najnowszą normę opublikowaną w języku polskim. Aktualnie jest to norma PN—ISO 9836:2015—12.

Obie normy wymienione powyżej zgodnie stwierdzają, że do powierzchni zabudowy budynku nie wlicza się elementów drugorzędnych budynku, np. schodów zewnętrznych, ramp i pochylni zewnętrznych, daszków, markiz, okapów dachowych, oświetlenia zewnętrznego,. Zatem powierzchnia daszku powstałego przez poszerzenie okapu nie przynależy do powierzchni zabudowy budynku.

Uwagi dodatkowe

W przypadku, gdy zapisy MPZP, decyzji o WZ lub ULICP podają szczególne zasady określenia powierzchni zabudowy, należy je stosować w pierwszej kolejności. W takim wypadku, w zakresie spełnienia wymagań MPZP, decyzji o WZ lub ULICP mają one pierwszeństwo w stosunku do pozostałych aktów prawnych i norm.
Temat powierzchni zabudowy, w szczególności powierzchni zabudowy balkonów czy tarasów, jest przedmiotem opinii nr 127 oraz 213 Zespołu Rzeczoznawców przy Radzie Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP.

(ŁS)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 4 listopada 2022 r.

Treść pytania

Czy zadaszenie schodów zewnętrznych zwalnia z obowiązku stosowania przepisu WT § 69.3. Liczba stopni w jednym biegu schodów zewnętrznych nie powinna wynosić więcej niż 10. Innymi słowy: czy jeśli schody zewnętrzne zaprojektujemy jako zadaszone, to czy można zaprojektować tyle stopni ile wolno wykonać w biegu schodów wewnętrznych? Schody w tym przypadku prowadzić będą na taras dachowy w budynku użyteczności publicznej.

Podstawy prawne

[1] Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane z późniejszymi zmianami (tj.: Dz.U.2022.1225)

[2] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych jakimi powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (t.j. D.U.2022.1225)

§ 66. W celu zapewnienia dostępu do pomieszczeń położonych na różnych poziomach należy stosować schody stałe, a w zależności od przeznaczenia budynku – również pochylnie odpowiadające warunkom określonym w rozporządzeniu.

§ 69.

1. Liczba stopni w jednym biegu schodów stałych powinna wynosić nie więcej niż:

1) 14 stopni – w budynku opieki zdrowotnej;

2) 17 stopni – w innych budynkach.

2. Wymaganie, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, nie dotyczy budynków w zabudowie jednorodzinnej
i w zabudowie zagrodowej oraz budynków rekreacji indywidualnej, mieszkań dwupoziomowych oraz dojść do urządzeń technicznych.

3. Liczba stopni w jednym biegu schodów zewnętrznych nie powinna wynosić więcej niż 10.

Opinia Zespołu Rzeczoznawców przy MPOIA RP

Obowiązek zapewnienia wymaganej ilości stopni w jednym biegu schodów wynika z zapisów § 66 i § 69 ust. 1–3 WT. [2.]. O ograniczeniu ilości stopni w schodach zewnętrznych przesądza § 69 ust. 3, ustalając ich ilość jako 10.

Czytając łącznie zapisy § 69 należy przyjąć zasadę, że ilość stopni w biegu schodów stałych winna wynosić (odpowiednio) 14 lub 17 stopni, natomiast w schodach zewnętrznych ilość ta ograniczona jest do 10.

Racjonalność ww. zapisu zawiera się w fakcie, że schody zewnętrzne narażone są na działanie czynników atmosferycznych i tym samym poruszanie się po nich sprawiać może trudności. Zadaszenie schodów (a nie ich obudowa) nie chroni ich przed oblodzeniem czy zawiewaniem śniegu i deszczu.

Warto zwrócić uwagę, że zasada ta nie dotyczy budynków w zabudowie jednorodzinnej i w zabudowie zagrodowej oraz budynków rekreacji indywidualnej, mieszkań dwupoziomowych oraz dojść do urządzeń technicznych (§ 69 ust. 2). Jednakże budynek, którego dotyczy zapytanie jest obiektem użyteczności publicznej, zatem odpowiedź na zadane pytanie jest przecząca.

(MN)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 31 października 2022 r.

Treść pytania

Zajmujemy się wykonaniem dokumentacji projektowej przebudowy budynku usługowego na budynek usługowo—mieszkalny wielorodzinny wraz ze zmianą sposobu użytkowania nieużytkowego strychu na poddasze mieszkalne. Budynek jest wpisany do rejestru zabytków. Dotychczas był użytkowany jako usługowy (3 kondygnacje nadziemne plus podpiwniczenie), przebudowujemy na usługowo—mieszkalny (wielorodzinny) w taki sposób, że:

• pater będzie przeznaczony pod usługi,
• I piętro pod powierzchnię usług biurowych,
• II piętro przebudowujemy na 4 lokale mieszkalne,
• nieużytkowy strych zmieniamy na poddasze mieszkalne — 2 lokale mieszkalne.

Łącznie w budynku będzie przebywać do 48 osób. Wysokości kondygnacji (zabytek) powodują, że pomiędzy parterem a posadzką poddasza jest różnica wysokości 11,8 m. Czy w tym przypadku bezwzględnie ma zastosowanie przepis § 54 odnoszący się do obowiązku stosowania dźwigów osobowych?

Kondygnacja parteru jest w pełni dostępna poprzez zastosowanie podjazdu dla osób niepełnosprawnych.

Dostęp do kondygnacja I piętra (usługi) i II piętra – mieszkania – w tym przeznaczone da osób z ograniczoną możliwością poruszania miałby być zapewniony poprzez stosowne urządzenia.

Czy w takim wypadku w odniesieniu do kondygnacji poddasza może mieć zastosowanie przepis § 194.1. „Dostęp do dźwigu powinien być zapewniony z każdej kondygnacji użytkowej. Nie dotyczy to kondygnacji nadbudowanej lub powstałej w wyniku adaptacji strychu na cele mieszkalne lub inne cele użytkowe". Dodam, iż inwestor rozważa etapowanie inwestycji i realizację mieszkań na poddaszu w końcowym jej etapie.

Podstawy prawne

§ 2.

1. Przepisy rozporządzenia stosuje się przy projektowaniu, budowie i przebudowie oraz przy zmianie sposobu użytkowania budynków oraz budowli nadziemnych i podziemnych spełniających funkcje użytkowe budynków, a także do związanych z nimi urządzeń budowlanych, z zastrzeżeniem § 135 ust. 10 oraz § 207 ust. 2.

§ 54.

1. Budynek użyteczności publicznej, budynek mieszkalny wielorodzinny, budynek zamieszkania zbiorowego, z wyłączeniem budynków zamieszkania zbiorowego na terenach zamkniętych, oraz każdy inny budynek mający najwyższą kondygnację z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt więcej niż 50 osób, w których różnica poziomów posadzek pomiędzy pierwszą a najwyższą kondygnacją nadziemną, niestanowiącą drugiego poziomu w mieszkaniu dwupoziomowym, przekracza 9,5 m, a także mający dwie lub więcej kondygnacji nadziemnych budynek opieki zdrowotnej i budynek opieki społecznej, należy wyposażyć w dźwig osobowy.

[...]

§ 55

W budynku mieszkalnym wielorodzinnym niewyposażanym w dźwigi należy wykonać pochylnię lub zainstalować odpowiednie urządzenie techniczne, umożliwiające dostęp osobom niepełnosprawnym do mieszkań położonych na pierwszej kondygnacji nadziemnej oraz do kondygnacji podziemnej zawierającej stanowiska postojowe dla samochodów osobowych.
W niskim budynku zamieszkania zbiorowego i budynku użyteczności publicznej, niewymagającym wyposażenia w dźwigi, o których mowa w § 54 ust. 1, należy zainstalować urządzenia techniczne zapewniające osobom niepełnosprawnym dostęp na kondygnacje z pomieszczeniami użytkowymi, z których mogą korzystać. Nie dotyczy to budynków zamieszkania zbiorowego na terenach zamkniętych.
Dopuszcza się niewyposażenie w dźwigi budynku mieszkalnego wielorodzinnego do 5. kondygnacji nadziemnej włącznie, jeżeli wszystkie pomieszczenia na ostatniej kondygnacji są częścią mieszkań dwupoziomowych.
W istniejącym budynku mieszkalnym wielorodzinnym niewyposażonym w dźwigi, na którego budowę została wydana decyzja o pozwoleniu na budowę przed dniem 1 kwietnia 1995 r., na poddaszu usytuowanym bezpośrednio nad 4. kondygnacją nadziemną, dopuszcza się zmianę sposobu użytkowania pomieszczeń na mieszkania.

§ 194.

1. Dostęp do dźwigu powinien być zapewniony z każdej kondygnacji użytkowej. Nie dotyczy to kondygnacji nadbudowanej lub powstałej w wyniku adaptacji strychu na cele mieszkalne lub inne cele użytkowe. [...]

Opinia Zespołu Rzeczoznawców przy MPOIA RP

Pytająca wskazuje, że w projektowanym budynku przekroczona jest różnica 9,5 m poziomów posadzek pomiędzy pierwszą a najwyższą kondygnacją nadziemną, od której wyposażenie budynku w dźwig jest obligatoryjne. Wskazuje też, że inwestycja dotyczy przebudowy całego budynku oraz zmiany sposobu użytkowania co najmniej:

II piętra z funkcji usługowej na mieszkalną,
nieużytkowego strychu na poddasze mieszkalne.

Zgodnie § 2.1 WT zapisy rozporządzenia stosuje się między innymi przy przebudowie oraz zmianie sposobu użytkowania. W omawianym przypadku przebudowa dotyczy całego budynku, zaś zmiana sposobu użytkowania co najmniej II piętra i strychu. Przepisy rozporządzenia odnoszą się zatem do całego budynku. Budynek należy wyposażyć w dźwig.

W wypadku gdyby projektowana przebudowa dotyczyła któregoś z budynków wymienionych w § 54. 1. (budynek użyteczności publicznej, budynek mieszkalny wielorodzinny, budynek zamieszkania zbiorowego, z wyłączeniem budynków zamieszkania zbiorowego na terenach zamkniętych, oraz każdy inny budynek mający najwyższą kondygnację z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt więcej niż 50 osób), zaś różnica między pierwszą a najwyższą kondygnacją nadziemną niestanowiącą drugiego poziomu w mieszkaniu dwupoziomowym nie przekraczała 9,5 m, wyposażenie w dźwig nie byłoby obligatoryjne.

Obowiązek wyposażenia w dźwig nie zaistniałby też w przypadku, gdyby inwestycja dotyczyła jedynie kondygnacji nadbudowanej lub powstałej w wyniku adaptacji strychu na cele mieszkalne lub inne cele użytkowe. Zgodnie z § 194. 1, z takiej kondygnacji dostęp do dźwigu nie musi być zapewniony.

(ŁS)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 20 października 2022 r.

Treść pytania

Czy można zmianę urządzenia umożliwiającego osobom niepełnosprawnym korzystanie z obiektu (np. podnośnik schodowy na windę) potraktować jako zmianę nieistotną? Zmiana tego urządzenia w rzeczywistości nie zmienia dostępności do obiektu osobom niepełnosprawnym.

Czy rezygnacja z zaprojektowanej już windy objętej pozwoleniem na budowę w budynku, w którym różnica posadzek nie przekracza 9,5 i nie ma obowiązku zainstalowania windy (par. 54 ust. 1 WT), może zostać potraktowana jako zmiana nieistotna?

Jeżeli projekt dotyczy jedynie nadbudowy istniejącego budynku o jedną kondygnację lub zmiany sposobu użytkowania poddasza na funkcję mieszkalną, gdzie budynek zgodnie z par. 55 ust. 3 nie wymaga wyposażenia w dźwig, to czy projekt winien również obejmować udostępnienie pierwszej kondygnacji naziemnej parter – poza opracowaniem) dla osób niepełnosprawnych?

Czy zasadne jest żądanie urzędu, aby winda zaprojektowana w obiekcie, gdzie wprowadzenie dostępności dla osób niepełnosprawnych nie jest wymagane przepisami prawa (par. 54 ust. 1 lub 55 ust. 2 lub par. 55 ust. 3), spełniała zapisy par. 193 ust. 2a?

Podstawy prawne

[1] Ustawa Prawo Budowlane t.j. z 7 lipca 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 1333 z późn. zm.)

[...]

Art. 5

1. Obiekt budowlany jako całość oraz jego poszczególne części, wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając:

[...]

4) niezbędne warunki do korzystania z obiektów użyteczności publicznej i mieszkaniowego budownictwa wielorodzinnego przez osoby niepełnosprawne, o których mowa w art. 1 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzonej w Nowym Jorku 13 grudnia 2006 r. (Dz.U. z 2012 r. poz. 1169 oraz z 2018 r. poz. 1217), w tym osoby starsze;

[...]

Art. 35

1. Przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę lub odrębnej decyzji o zatwierdzeniu projektu zagospodarowania działki lub terenu oraz projektu architektoniczno-budowlanego organ administracji architektoniczno-budowlanej sprawdza:

1) zgodność projektu zagospodarowania działki lub terenu oraz projektu architektoniczno-budowlanego z:

a) ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i innymi aktami prawa miejscowego albo decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku miejscowego planu,
b) wymaganiami ochrony środowiska, w szczególności określonymi w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, (…
c) ustaleniami uchwały o ustaleniu lokalizacji inwestycji mieszkaniowej;

2) zgodność projektu zagospodarowania działki lub terenu z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi;

3) kompletność projektu zagospodarowania działki lub terenu oraz projektu architektoniczno-budowlanego [...]

Art. 36a

5. Istotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu zagospodarowania działki lub terenu lub projektu architektoniczno-budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę stanowi odstąpienie w zakresie:

[...]

3) warunków niezbędnych do korzystania z obiektu budowlanego przez osoby niepełnosprawne, o których mowa w art. 1 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzonej w Nowym Jorku 13 grudnia 2006 r., w tym osoby starsze;

4) zmiany zamierzonego sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części;

[2] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, (Dz.U.2019 r. poz. 1065. z późn. zm.) wraz historią wprowadzanych zmian w § 12

§ 54.

1. Budynek użyteczności publicznej, budynek mieszkalny wielorodzinny, budynek zamieszkania zbiorowego, z wyłączeniem budynków zamieszkania zbiorowego na terenach zamkniętych, oraz każdy inny budynek mający najwyższą kondygnację z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt więcej niż 50 osób, w których różnica poziomów posadzek pomiędzy pierwszą a najwyższą kondygnacją nadziemną, niestanowiącą drugiego poziomu w mieszkaniu dwupoziomowym, przekracza 9,5 m, a także mający dwie lub więcej kondygnacji nadziemnych budynek opieki zdrowotnej i budynek opieki społecznej, należy wyposażyć w dźwig osobowy.

2. W budynku mieszkalnym wielorodzinnym, budynku zamieszkania zbiorowego oraz budynku użyteczności publicznej, wyposażanym w dźwigi, należy zapewnić dojazd z poziomu terenu i dostęp na wszystkie kondygnacje użytkowe osobom niepełnosprawnym.

[...]

§ 55

1. W budynku mieszkalnym wielorodzinnym niewyposażanym w dźwigi należy wykonać pochylnię lub zainstalować odpowiednie urządzenie techniczne, umożliwiające dostęp osobom niepełnosprawnym do mieszkań położonych na pierwszej kondygnacji nadziemnej oraz do kondygnacji podziemnej zawierającej stanowiska postojowe dla samochodów osobowych.

[...]

§ 193

1. W budynkach, o których mowa w § 54 ust. 1 i 2, liczbę i parametry techniczno-użytkowe dźwigów należy ustalać z uwzględnieniem przeznaczenia budynku, jego wysokości oraz liczby i rodzaju użytkowników.

2. Co najmniej jeden z dźwigów służących komunikacji ogólnej w budynku z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi, a także w każdej wydzielonej w pionie, odrębnej części (segmencie) takiego budynku, powinien być przystosowany do przewozu mebli, chorych na noszach i osób niepełnosprawnych.

2a. Kabina dźwigu osobowego dostępna dla osób niepełnosprawnych powinna mieć szerokość co najmniej 1,1 m i długość 1,4 m, poręcze na wysokości 0,9 m oraz tablicę przyzywową na wysokości od 0,8 m do 1,2 m w odległości nie mniejszej niż 0,5 m od naroża kabiny z dodatkowym oznakowaniem dla osób niewidomych i informacją głosową.

3. W zabudowie śródmiejskiej w średniowysokim budynku mieszkalnym wielorodzinnym, mającym nie więcej niż 3 mieszkania dostępne z klatki schodowej na kondygnacji, dopuszcza się instalowanie dźwigu niespełniającego wymagań określonych w ust. 2, poza przystosowaniem go do potrzeb osób niepełnosprawnych.

4. Dźwigi przeznaczone dla ekip ratowniczych powinny spełniać wymagania określone w § 253 oraz w przepisach odrębnych dotyczących ochrony przeciwpożarowej.

Opinia Zespołu Rzeczoznawców przy MPOIA RP

Ad 1.

W pytaniu nie sprecyzowano, czy obiekt którego dotyczy pytanie to budynek określony w § 54. 1. WT.

Projektant ma prawo zastosować rozwiązanie techniczne nie tylko ze względu na wymóg wynikający z przepisów, ale także z innych przesłanek np. w celu podwyższenia/zmiany standardu użytkowania obiektu.

W takim przypadku parametry dodatkowych urządzeń, dodatkowych instalacji, dodatkowej izolacji itp. W żadnym wypadku nie powinny skutkować koniecznością stosowania kolejnych rozwiązań nie wymaganych w danego typie obiekcie. Konieczne jest natomiast spełnienie przez to dodatkowe rozwiązanie podstawowych warunków bezpieczeństwa ludzi oraz bezpieczeństwa samego obiektu.

W przypadku budynku określonego przez § 54.1: windę, urządzenie dźwigowe urządzenie podnośne, platformę, podnośnik schodowy należy zakwalifikować do urządzeń technicznych.

W takim przypadku zamiana urządzenia technicznego (w przeciwieństwie do zastosowania pochylni) nie jest zmianą istotną, ponieważ nie odstępuje się w zakresie „warunków niezbędnych”.

Wprowadzenie „zmiany istotnej” w rozumieniu art. 36a. Ustawy Prawo budowlane wymaga przeprowadzenia procedury pozyskania nowej decyzji administracyjnej, w trakcie której organ administracji budowlanej dokonuje czynności określonych art. 35.1. tej samej ustawy. Zakres weryfikacji / sprawdzenia jest stosunkowo wąski i w żadnym wypadku rodzaj urządzenia technicznego wewnątrz budynku nie podlega weryfikacji przez urząd administracji budowlanej. Całkowitą odpowiedzialność za zastosowane rozwiązanie ponosi projektant, zarówno na etapie pierwotnego projektu, jak i wprowadzenia zmiany. Zastosowanie windy wewnątrz budynku nie jest przedmiotem weryfikacji w procedurze administracyjnej, w przeciwieństwie do zmiany zagospodarowania terenu. Wprowadzenie lub usunięcie pochylni służącej dostępności budynku dla osób niepełnosprawnych podlega takiemu sprawdzeniu i równocześnie nie mieści się w ramach zmian nieistotnych, o których mowa w art. 36a.

Ad 2.

Rezygnacja z windy w tym przypadku nie jest „odstąpieniem istotnym”, bo nie jest odstąpieniem w zakresie „warunków niezbędnych”. Należy więc dokonać oceny w zakresie niezbędności lub zbędności rozwiązania. Odstąpienie od rozwiązania zbędnego w żadnym wypadku nie jest „zmianą istotną.”

Ad 3.

Rozporządzenie dotyczące formy i zakresu projektu budowlanego wskazuje wyłącznie na konieczność przedstawienia istotnych istniejących elementów w relacji do nowych lub przebudowywanych. Konieczność ta występuje wtedy, gdy „nowa część budynku” (w tym ta o zmienionym sposobie użytkowania) oraz istniejąca część na siebie oddziałują. W omawianym przypadku można przyjąć, że nadbudowa budynku nie ma wpływu na dostępność lokali mieszkalnych na najniższej kondygnacji. Jeśli zakres inwestycji jest tak ograniczony jak podano w pytaniu – nie podlega zmianie zagospodarowanie terenu – również dostępność budynku nie ulega zmianie.

Podanej tu zasady nie można jednak traktować zbyt szeroko. W istniejących budynkach tylko elementy nowoprojektowane i przebudowywane muszą być zgodne z obowiązującymi przepisami. Rzadko jednak dochodzi do takiej sytuacji, że przytoczona tu nadbudowa nie generuje konieczności zmian w pozostałej części budynku. Można przyjąć, że prawie zawsze jest to ingerencja co najmniej w instalację elektryczną i sanitarną. Problem niezbędnego zakresu zmian w budynku podlegającym m.in nadbudowie rozwiązano poprzez wprowadzenie konieczności uzgadniania projektu przez rzeczoznawcę ds. ppoż. Rzeczoznawca opiera się o tzw. dostępną wiedzę techniczną oraz wskazówki komendy głównej lub lokalnej. Odpowiedzialność za rozwiązania nadal spoczywa tylko na projektancie, jednak to rzeczoznawca wskazuje zakres zmian i dostosowania pozostałej nie przebudowywanej części budynku. Doświadczenie wskazuje, że najpierw sprawdzeniu a następnie dostosowaniu (wg potrzeb) podlegają elementy przynajmniej w obrębie strefy pożarowej, w której prowadzona będzie inwestycja. Zwykle sprawa dotyczy warunków ewakuacji, w tym wejścia do budynku.

Ad 4

Żądanie jest zasadne tylko jeśli winda ta pełni funkcje „urządzenia technicznego”, umożliwiającego dostęp osobom niepełnosprawnym do mieszkań położonych na pierwszej kondygnacji nadziemnej oraz do kondygnacji podziemnej zawierającej stanowiska postojowe dla samochodów osobowych" wymagane w par. 55 ust. 1.

W innym wypadku kiedy winda służy wyłącznie poprawie standardu – żądanie nie jest zasadne.

(KD)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 13 października 2022 r.

Treść pytania

W budynku wielorodzinnym (kamienica z lat 30-tych) w poziomie piwnicy znajduje się garaż dla jednego samochodu. Ze względu na wielkość bramy i szerokość zjazdu – wymiary nie dla współczesnych samochodów – garaż nie był używany. Czy w związku z tym, że konieczna jest przebudowa otworu bramy do garażu (poszerzenie otworu) a inwestycja wymaga pozwolenia na budowę, powinno się w takim wypadku dostosować pomieszczenie garażu do obowiązujących warunków technicznych w tym przepisów pożarowych, a także przepisów związanych z wymogami akustycznymi, stosując się do zapisu Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków techn. paragraf 2.2.1?

Podstawy prawne

[1] Ustawa Prawo Budowlane tj. z dnia 7 lipca 2020 r. (Dz.U. z 2021 r. poz. 2351, z 2022 r. poz. 88.)

§ 29. [Budowy i roboty budowlane niewymagające pozwolenia na budowę] […]

3. Nie wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę, natomiast wymaga zgłoszenia, o którym mowa w art. 30, wykonywanie robót budowlanych polegających na:

1) przebudowie:

a) przegród zewnętrznych oraz elementów konstrukcyjnych budynków mieszkalnych jednorodzinnych, o ile nie prowadzi ona do zwiększenia obszaru oddziaływania obiektu poza działkę, na której budynek jest usytuowany […]

[2] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U.2019.1065 tj. z dnia 2019.06.07), w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie

§ 1. [Zakres rozporządzenia]

Rozporządzenie ustala warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i związane z nimi urządzenia, ich usytuowanie na działce budowlanej oraz zagospodarowanie działek przeznaczonych pod zabudowę, zapewniające spełnienie wymagań art. 5 i 6 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane.

§ 2. [Stosowanie przepisów rozporządzenia]

[…]

5. Przepisy rozporządzenia odnoszące się do budynku o określonym przeznaczeniu stosuje się także do każdej części budynku o tym przeznaczeniu.

§ 102. [Warunki techniczne garażu]

Garaż […] powinien mieć:

2) wjazdy lub wrota garażowe co najmniej o szerokości 2,3 m i wysokości 2 m w świetle;

§ 279. [Odległość między wrotami garażu a oknami budynku]

1. W garażu zamkniętym, znajdującym się w budynku ZL, odległość w pionie między wrotami garażu a oknami tego budynku powinna wynosić co najmniej 1,5 m. Odległość ta może wynosić 1,1 m, jeżeli wykonano nad wjazdem do garażu daszek z materiałów niepalnych o wysięgu co najmniej 0,6 m od lica ściany, wysunięty obustronnie 0,8 m poza boczne krawędzie wrót garażu, lub jeżeli wrota garażu są cofnięte o 0,8 m od lica ściany.

2. W budynku, o którym mowa w ust. 1, odległość wrót garażu wbudowanego lub przybudowanego od najbliższej krawędzi okien pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi w tym samym budynku nie może być mniejsza niż 1,5 m w rzucie poziomym.

Opinia Zespołu Rzeczoznawców przy MPOIA RP

Projektowane są roboty budowlane, polegające na poszerzeniu otworu bramy garażowej w budynku wielorodzinnym. Takie działanie należy zakwalifikować jako przebudowę elementu konstrukcyjnego – nadproża bramy. Gdyby brama była zlokalizowana w budynku jednorodzinnym, to zgodnie z art. 29. Prawa budowlanego, projekt przebudowy wymagałby jedynie przeprowadzenia procedury zgłoszeniowej. Jednak brama usytuowana jest w budynku wielorodzinnym, w takim przypadku prawo wymaga sporządzenia projektu budowlanego oraz uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę.

Brama po przebudowie – jako część budynku o konkretnym przeznaczeniu, czyli wjazd do garażu zamkniętego, znajdującego się w budynku ZL – powinna spełnić określone w paragrafie 102 WT wymogi: mieć szerokość nie mniejszą niż 2,3 m i wysokość nie mniejszą niż 2,0 m w świetle. Ponadto należy pamiętać, że brama garażowa po poszerzeniu otworu musi być zgodna z innymi uwarunkowaniami, na przykład wymaganiami przeciwpożarowymi, również określonymi w WT..

Zgodność z przepisami określonymi w WT jest wymagana dla elementów budynku podlegających przebudowie. Nie ma podstaw prawnych dla żądania dostosowania do przepisów współczesnych części budynku nie objętych wnioskiem.

(MB)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 6 października 2022 r.

Treść pytania

Zwracam się do Państwa z uprzejmą prośbą o wskazanie obowiązków architekta opracowującego projekt rozbiórki, tj. jakie czynności powinien wykonać, z jaką dokładnością powinien opracować inwentaryzację oraz czy ma obowiązek przeglądnięcia dokumentacji archiwalnej i w jakich wypadkach. Czy architekt opracowujący ma obowiązek wejść do środka budynku?

Podstawy prawne

[1] USTAWA Prawo budowlane z 7 lipca 1994 r. (Dz.U. Nr 89, poz. 414, z późn. zm.)

Art. 30b. [Rozbiórka], art 31. [Zgłoszenie rozbiórki], art 32. [Warunki uzyskania decyzji], art. 39 [Obiekty zabytkowe]

[2] Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z 23 lipca 2003 r. (Dz.U. Nr 162, poz. 1568, z późn. zm.)

Art. 13 [Skreślenie z rejestru]

Opinia

Przystępując do projektu rozbiórki architekt ma obowiązek zakwalifikować obiekt. Od tej kwalifikacji zależy sposób i szczegółowość wymaganego opracowania. Projekty rozbiórki prostych obiektów nie wymagają wykonania inwentaryzacji oraz szczegółowych opracowań. (Takich opracowań będą wymagały natomiast projekty rozbiórki obiektów skomplikowanych technologicznie lub zabytkowych, gdyż cechują się większym skomplikowaniem.)

Co do zasady architekt sporządzający opracowanie czy to inwentaryzację, projekt budowlany, czy projekt rozbiórki, bierze pełną odpowiedzialność za dokument, którego jest autorem.

Zawód zaufania publicznego nie pozwala zlecać opracowania komuś innemu i jedynie go podpisywać, w tych sprawach wielokrotnie interweniował rzecznik odpowiedzialności zawodowej.

Architekt może opierać się na dokumentacji archiwalnej opracowanej przez inną osobę, Wykorzystanie takiego opracowania nie zwalnia architekta projektanta z pełnej odpowiedzialności za treść własnego opracowania, pomimo tego, że oparł się w nim na dokumentacji innego architekta.

W przypadku opracowania projektu rozbiórki zasadniczym zakresem odpowiedzialności architekta jest określenie kształtu i konstrukcji obiektu, który będzie rozbierany, oraz wykazanie jakie metody rozbiórki mają być zastosowane. Niesamowicie ważnym jest takie rozpoznanie obiektu, by opracowując plan Bezpieczeństwa i ochrony zdrowia nie narazić zdrowia i życia osób dokonujących rozbiórki np. wskutek błędnego rozpoznania układu konstrukcyjnego czy innych ważnych elementów.

Ważnym obowiązkiem architekta jest weryfikacja stanu istniejącego, faktycznego ze stanem formalnym. Jednym z podstawowych parametrów do sprawdzenia jest odległość od granicy działki oraz wysokość budynku, ponadto weryfikacja czy nie występują w obiekcie nieujawnione przez geodetów sieci czy instalacje lub drzewa wrastające w obiekt. Oczywistym obowiązkiem architekta jest zweryfikowanie czy występuje stopień ochrony określony w zakresie ustawy o ochronie zabytków. Wiedza ta wpływa na całą procedurę ew. rozbiórki np. może wprowadzić procedurę uzyskania decyzji o pozwoleniu na rozbiórkę obiektu budowlanego wpisanego do rejestru zabytków, którą to dopiero można rozpocząć zgodnie z [1] Art. 39 ust.2. po uzyskaniu decyzji Generalnego Konserwatora Zabytków działającego w imieniu ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego o skreśleniu tego obiektu z rejestru zabytków oraz zgodnie z [2] art. 13 ust. 5. skreślenie z rejestru następuje na podstawie decyzji ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

Architekt odpowiada również za ew. poświadczenie nieprawdy w swoim opracowywaniu oraz szkody wynikłe z realizacji założonych w projekcie prac budowlanych. Jest zatem oczywiste, że dla rzetelnego wykonania opracowania niezbędne jest wejść do budynku, który będzie rozbierany.

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 6 października 2022 r.

Treść pytania

§ 54 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie wskazuje katalog obiektów, w których obligatoryjne jest zastosowanie dźwigu osobowego. Na jego podstawie wywnioskować można, że budynek zamieszkania zbiorowego (ZL V), w którym różnica poziomów posadzek pomiędzy pierwszą a najwyższą kondygnacją nie przekracza 9,5 m, nie wymaga wyposażenia w dźwig osobowy.

§ 193 ust. 2 stanowi z kolei, iż co najmniej jeden z dźwigów służących komunikacji ogólnej w budynku z pomieszczeniami na pobyt ludzi powinien być przystosowany do przewozu mebli, chorych na noszach i osób niepełnosprawnych. Zapewnienie powyższych wymagań sprowadza się w gruncie rzeczy do wbudowania dźwigu o gabarycie wewnętrznym kabiny 1,1×2,1 m.

Z punktu widzenia eksploatacyjnego, Inwestor zdecydował o chęci wbudowania we wskazanym powyżej budynku dźwigu osobowego, pomimo braku konieczności jego wykonania wynikającej z przepisów. Czy w takim wypadku Inwestor jest zobowiązany do wykonania dźwigu osobowego spełniającego wymagania par. 193 ust. 2? Czy możliwe jest zastosowanie kabiny mniejszej (standardowej 1,1x1,4 m) zakładając, że wbudowanie jakiejkolwiek windy i tak stanowi poprawę funkcjonalności obiektu?

Podstawy prawne

[1] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U.2019.1065 t.j. z 2019.06.07), w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie

§ 54.
1. Budynek użyteczności publicznej, budynek mieszkalny wielorodzinny, budynek zamieszkania zbiorowego, z wyłączeniem budynków zamieszkania zbiorowego na terenach zamkniętych, oraz każdy inny budynek mający najwyższą kondygnację z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt więcej niż 50 osób, w których różnica poziomów posadzek pomiędzy pierwszą a najwyższą kondygnacją nadziemną, niestanowiącą drugiego poziomu w mieszkaniu dwupoziomowym, przekracza 9,5 m, a także mający dwie lub więcej kondygnacji nadziemnych budynek opieki zdrowotnej i budynek opieki społecznej, należy wyposażyć w dźwig osobowy.

(…)

[1] Ustawa Prawo Budowlane t.j. z 7 lipca 2020 r. (Dz.U. z 2021 r. poz. 2351, z 2022 r. poz. 88)

Art. 5.

1. Obiekt budowlany jako całość oraz jego poszczególne części, wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając:

1) spełnienie podstawowych wymagań dotyczących obiektów budowlanych określonych w załączniku I do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiającego zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylającego dyrektywę Rady 89/106/EWG (Dz.Urz. UE L 88 z 04.04.2011, s. 5, z późn. zm.), dotyczących:

a) nośności i stateczności konstrukcji,

b) bezpieczeństwa pożarowego,

c) higieny, zdrowia i środowiska,

d) bezpieczeństwa użytkowania i dostępności obiektów,

e) ochrony przed hałasem,

(…)

Opinia

Jeżeli parametry projektowanego budynku nie wymagają stosowania dźwigu, to ewentualne dobrowolne, ponadnormatywne jego zastosowanie nie zobowiązuje do spełnienia wszystkich wymogów dotyczących dźwigów.

Trzeba jednak zwrócić uwagę, że przy projektowaniu dźwigu należy stosować przepisy związane między innymi z bezpieczeństwem użytkowania, ochroną p.poż itp. zgodnie z wymogami art. 5. Prawa budowlanego.

(KSt)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 6 października 2022 r.

Treść pytania

Inwestor planuje wybudowanie obiektu hotelowego (ZL V) wyposażonego w dwupoziomowe apartamenty wielopokojowe. Poziomy apartamentów połączone będą schodami wewnętrznymi zlokalizowanymi w obrębie apartamentów.

Czy, mając na uwadze zapisy par. 68 ust. 1, par. 69 ust. 2 oraz par. 248, wskazane powyżej rozwiązanie projektowe można traktować jako rodzaj schodów wewnętrznych w mieszkaniach, a co za tym idzie zastosować odpowiednie parametry geometryczne w zakresie wysokości, szerokości oraz liczby schodów w biegu?

Z punktu widzenia wiedzy budowlanej i logiki doboru rozwiązań projektowych, takie działanie wydaje się zasadne (warunki użytkowania, ewakuacji itp. są w istocie zbliżone do warunków w mieszkaniu wielopoziomowym).

Podstawy prawne

[1] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U.2019.1065 t.j. z dnia 2019.06.07), w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie

§ 3. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:

4) budynku mieszkalnym — należy przez to rozumieć:

a) budynek mieszkalny wielorodzinny,

b) budynek mieszkalny jednorodzinny;

5) budynku zamieszkania zbiorowego – należy przez to rozumieć budynek przeznaczony do okresowego pobytu ludzi, w szczególności hotel, motel, pensjonat, dom wypoczynkowy, dom wycieczkowy, schronisko młodzieżowe, schronisko, internat, dom studencki, budynek koszarowy, budynek zakwaterowania na terenie zakładu karnego, aresztu śledczego, zakładu poprawczego, schroniska dla nieletnich, a także budynek do stałego pobytu ludzi, w szczególności dom dziecka, dom rencistów i dom zakonny;

(…)

§ 69. 1. Liczba stopni w jednym biegu schodów stałych powinna wynosić nie więcej niż:

1) 14 stopni — w budynku opieki zdrowotnej;

2) 17 stopni — w innych budynkach.

Wymaganie, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, nie dotyczy budynków w zabudowie jednorodzinnej i w zabudowie zagrodowej oraz budynków rekreacji indywidualnej, mieszkań dwupoziomowych oraz dojść do urządzeń technicznych.

§ 248. Schody wewnętrzne w mieszkaniach w budynku wielorodzinnym oraz w budynku jednorodzinnym, zagrodowym i rekreacji indywidualnej, a także budynku tymczasowym nieprzeznaczonym na cele widowiskowe lub inne zgromadzenia ludzi, mogą nie spełniać wymagań stawianych drogom ewakuacyjnym.

Opinia

Hotel jest budynkiem zamieszkania zbiorowego.

W związku z tym, przy projektowaniu schodów łączących różne poziomy apartamentu hotelowego, należy stosować te przepisy, które są właściwe dla budynków zamieszkania zbiorowego, a nie dla mieszkań dwupoziomowych, budynków jednorodzinnych lub rekreacji indywidualnej czy jakichkolwiek innych.

Nadmienić należy, że istnieje możliwość uzyskania od organu administracji budowlanej, za zgodą właściwego ministra, odstępstwa od przepisów techniczno-budowlanych. Zgoda na odstępstwo wydawana jest tylko w szczególnie uzasadnionych przypadkach, po spełnieniu określonych warunków zamiennych. Do projektanta należy ocena zasadności takiej procedury.

(KS)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 6 października 2022 r.

Treść pytania

Zwracam się z uprzejmą prośbą o komentarz i interpretacji przepisów regulujących zasadę utrzymania minimalnej odległości 4 metrów od ściany z oknami lub drzwiami do granicy działki oraz 3 metrów odległości pomiędzy ścianą bez okien i drzwi a granicą działki, na przykładzie załączonej koncepcji budynku mieszkalnego, w którym zastosowano zróżnicowany przebieg ściany zewnętrznej w taki sposób, że :

1. w osi A znajduje się ściana z oknami i drzwiami,
2. w osi B znajduje się ściana bez okien ani drzwi.

Obie te ściany są połączone poprzecznymi ściankami wzdłuż ich przebiegu pod kątem prostym, ścianki poprzeczne są pełne oraz w części posiadają przeszklenia, które nie są skierowane w stronę granicy.

Czy patrząc na taki przypadek, wymagania z par. 12 Rozporządzenia ws. warunków technicznych (…) są spełnione?

Podstawy prawne

[1] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U.2019.1065 t.j. z dnia 2019.06.07), w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie

§ 12.1. Jeżeli z przepisów § 13, 19, 23, 36, 40, 60 i 271–273 lub przepisów odrębnych określających dopuszczalne odległości niektórych budowli od budynków nie wynikają inne wymagania, budynek na działce budowlanej należy sytuować w odległości od granicy tej działki w odległości nie mniejszej niż:

1) 4 m — w przypadku budynku zwróconego ścianą z oknami lub drzwiami w stronę tej granicy;

2) 3 m — w przypadku budynku zwróconego ścianą bez okien i drzwi w stronę tej granicy.

(…)

Opinia

Zgodnie z tradycją sztuki projektowej jest przyjęte, że budynek o bryle prostopadłościennej posiada cztery ściany zewnętrzne, a nie jedną ścianę wydzielającą go z przestrzeni. Uznaje się tak, pomimo tego że poszczególne ściany są ze sobą połączone w narożnikach i stanowią wspólną powłokę zewnętrzną. Tak samo jest przy bardziej złożonej bryle budynku. W szczególności każdy, ograniczony załamaniami, pionowy fragment zewnętrznej przegrody — należy uznać za osobną ścianę.

Wynika z tego, że w przypadku uskoków, a także innych przestrzennych uformowań bryły budynku (np. wnęk, loggii itp.), relacja do granicy działki powinna być badana osobno dla każdej ze ścian. Podobnie należy osobno ustalać, czy ściana posiada otwory okienne lub drzwiowe.

Zwiększona odległość dla ścian z oknami i drzwiami jest wymagana ze względu na bezpieczeństwo pożarowe oraz utrwaloną kulturowo intymność użytkowania, dlatego to ściany z oknami lub drzwiami powinny być odsunięte dalej od granicy działki niż ściany bez okien i drzwi.

Jeżeli zatem, pierwszą ścianą posiadającą okna lub drzwi jest ta położona w głębi bryły, wymagana § 12 WT odległość 4 m od granicy działki powinna być zapewniona dla niej, a nie dla ściany pełnej położonej w planie pierwszym.

Odpowiadając zatem indywidualnie na zadane pytanie — w osi A znajduje się ściana z oknami i drzwiami natomiast w osi B znajduje się ściana pełna.

Zastrzegamy jednocześnie, że oprócz regulacji § 12 WT, sytuując prawidłowo budynek należy zbadać także inne relacje wynikające z przepisów, w tym aspekty pożarowe, dotyczące przesłaniania, nasłonecznienia itd.

(KSt,GL)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 13 września 2022 r.

Treść pytania

Proszę o interpretację pojęcia „centra handlowe” zawartego w Rozporządzeniu Rady Ministrów z 10 września 2019 r. poz. 1839 w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Czy obiekt handlowy z trzema niezależnymi lokalami handlowymi dostępnymi z zewnątrz (bez pasażu wewnętrznego) o powierzchni użytkowej 1936,66 m² (pow. sprzedaży 1450,54 m²) powinien być zakwalifikowany jako „centrum handlowe” w rozumieniu ww. rozporządzenia?

Podstawy prawne

[1] Ustawa Prawo Budowlane t.j. z 7 lipca 2020 r. (Dz.U. z 2021 r. poz. 2351, z 2022 r. poz. 88)

Załącznik do ww. ustawy:

Kategoria XVII – budynki handlu, gastronomii i usług, jak: sklepy, centra handlowe, domy towarowe, hale targowe, restauracje, bary, kasyna, dyskoteki, warsztaty rzemieślnicze, stacje obsługi pojazdów, myjnie samochodowe, garaże powyżej dwóch stanowisk, budynki dworcowe.

[2] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U.2019.1065 t.j. z 7.06.2019), w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

§ 3. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:

(…)

pkt 6. budynku użyteczności publicznej – należy przez to rozumieć budynek przeznaczony na potrzeby administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, kultu religijnego, oświaty, szkolnictwa wyższego, nauki, wychowania, opieki zdrowotnej, społecznej lub socjalnej, obsługi bankowej, handlu, gastronomii, usług, w tym usług pocztowych lub telekomunikacyjnych, turystyki, sportu, obsługi pasażerów w transporcie kolejowym, drogowym, lotniczym, morskim lub wodnym śródlądowym, oraz inny budynek przeznaczony do wykonywania podobnych funkcji; za budynek użyteczności publicznej uznaje się także budynek biurowy lub socjalny;

[3] Rozporządzenie Rady Ministrów z 10 września 2019 r. (Dz.U. 2019 poz. 1839 z późn. zm.) w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko

§ 3. ust. 1. Do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko zalicza się następujące rodzaje przedsięwzięć:

(…)

pkt 56. centra handlowe wraz z towarzyszącą im infrastrukturą o powierzchni użytkowej nie mniejszej niż:

a) 0,5 ha na obszarach objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1–5, 8 i 9 ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, lub w otulinach form ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1–3 tej ustawy,

b) 2 ha na obszarach innych niż wymienione w lit. a;

[4] USTAWA z 27 marca 2003 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 293, 471. 782, 1086, 1378, z 2021 r. poz. 11. z późn. zm.) o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

art. 2. Ilekroć w ustawie jest mowa o:

pkt 19. „powierzchni sprzedaży” − należy przez to rozumieć tę część ogólnodostępnej powierzchni obiektu handlowego stanowiącego całość techniczno—użytkową, przeznaczonego do sprzedaży detalicznej, w której odbywa się bezpośrednia sprzedaż towarów (bez wliczania do niej powierzchni usług i gastronomii oraz powierzchni pomocniczej, do której zalicza się powierzchnie magazynów, biur, komunikacji, ekspozycji wystawowej itp.);

(…)

art. 10 ust. 3a. Jeżeli na terenie gminy przewiduje się lokalizację obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m², w studium określa się obszary, na których mogą być one sytuowane.

ust. 3b. Lokalizacja obiektów, o których mowa w ust. 3a, może nastąpić wyłącznie na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

[5] USTAWA z 11 maja 2007 r. (Dz.U. z 2007 r. nr 127 poz. 880) o tworzeniu i działaniu wielkopowierzchniowych obiektów handlowych (uchylona)

art. 2. Ilekroć w ustawie jest mowa o:

1) wielkopowierzchniowym obiekcie handlowym – rozumie się przez to obiekt handlowy o powierzchni sprzedaży przekraczającej 400 m², w którym prowadzona jest jakakolwiek działalność handlowa;

2) powierzchni sprzedaży – rozumie się przez to powierzchnię, o której mowa w art. 2 pkt 19 ustawy z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. nr 80, poz. 717, z późn. zm.);

[6] WYROK Trybunału Konstytucyjnego z 8 lipca 2008 r. sygn. akt K 46/07* (Dz.U. z 2008 r. nr 123 poz. 803)

W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej Trybunał Konstytucyjny (…) orzeka:

Ustawa z dnia 11 maja 2007 r. o tworzeniu i działaniu wielkopowierzchniowych obiektów handlowych (Dz.U. nr 127, poz. 880) jest niezgodna z art. 2, art. 20 i art. 22 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Opinia

Wymienione w pytaniu pojęcie „centra handlowe” zawarte w Rozporządzeniu Rady Ministrów [3] z 10 września 2019 r. poz. 1839 w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko nie jest zdefiniowane w obowiązujących regulacjach prawnych.

Zgodnie z zapisami Ustawy [1] Prawo Budowlane „centra handlowe” jedynie zaliczono jako obiekt kategorii XVII, a w Rozporządzeniu M.I. [2] budynek handlu określono jako budynek użyteczności publicznej.

Z kolei w Ustawie [4] o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym zawarto wymogi dla lokalizacji obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m² : konieczność określenia obszarów, na których mogą być one sytuowane w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (art. 10 ust. 3a.) oraz konieczność lokalizacji obiektów, o których mowa w ust. 3a, wyłącznie na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (art. 10 ust. 3b.). W Ustawie [4] o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w art. 2. pkt 19) zdefiniowano również „powierzchnię sprzedaży” jako tę część ogólnodostępnej powierzchni obiektu handlowego stanowiącego całość techniczno—użytkową, przeznaczonego do sprzedaży detalicznej, w której odbywa się bezpośrednia sprzedaż towarów (bez wliczania do niej powierzchni usług i gastronomii oraz powierzchni pomocniczej, do której zalicza się powierzchnie magazynów, biur, komunikacji, ekspozycji wystawowej itp.). W Ustawie [4] nie pojawia się jednak definicja terminów „centra handlowe” lub „centrum handlowe”.

Co prawda w 2007 r. uchwalono Ustawę [5] o tworzeniu i działaniu wielkopowierzchniowych obiektów handlowych, która w założeniu stanowić miała doprecyzowanie Ustawy [4] o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (w Ustawie [5] zdefiniowano wielkopowierzchniowy obiekt handlowy, zmieniono kryterium wielkości powierzchni sprzedaży obiektów handlowych, które należy określić w studium z 2000 m² na 400 m², oraz zawarto szereg innych regulacji), ale w 2008 r. Wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego ustawa ta została uchylona przez jej niezgodność z art. 2, art. 20 i art. 22 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Przy całkowitym braku zdefiniowania w obecnie obowiązujących regulacjach prawnych terminów „centra handlowe” lub „centrum handlowe”, należy przyjąć najbardziej powszechną klasyfikację, która uznawana jest zarówno przez polskie, jak i międzynarodowe organizacje handlowe.

Takimi organizacjami są:

• w Polsce — Polska Rada Centrów Handlowych (PRCH), która jest największą w Polsce organizacją non—profit działającą na rzecz rozwoju branży centrów handlowych. Od 19 lat reprezentuje członków w środowisku biznesowym, politycznym i społecznym. 70% powierzchni centrów handlowych w Polsce jest w rękach firm stowarzyszonych w PRCH. Obecnie Rada zrzesza około 200 firm działających w sektorze centrów handlowych, w tym największych właścicieli i zarządców. (informacje wg https://prch.org.pl)
• w skali międzynarodowej — International Council of Shopping Centres (ICSC) powstałej w 1957 roku w Stanach Zjednoczonych globalnej organizacji działającej w branży Centrów Handlowych, posiadającej 70 000 członków w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i w ponad 80 innych krajach, łączącej ponad 25 narodowych, jak i regionalnych rad centrów handlowych na całym świecie. Członkami ICSC są właściciele centrów handlowych, deweloperzy, menadżerowie, specjaliści ds. marketingu, detaliści, firmy wynajmujące powierzchnię handlową i inni specjaliści – wykładowcy akademiccy jak również urzędnicy. (informacje wg https://www.icsc.com)

Definicja centrów handlowych według ICSC uznawana przez PRCH:

Centrum handlowe — nieruchomość handlowa, która została zaplanowana, zbudowana oraz jest zarządzana jako jeden podmiot handlowy, składająca się ze sklepów oraz części wspólnych, o minimalnej powierzchni najmu (GLA) 5 000 m² oraz składająca się z minimum 10 sklepów.

Wniosek

Zgodnie z powyższą powszechnie stosowaną definicją centrów handlowych (według ICSC uznawaną przez PRCH) wymieniony w pytaniu obiekt handlowy z trzema niezależnymi lokalami handlowymi dostępnymi z zewnątrz (bez pasażu wewnętrznego) o powierzchni użytkowej 1936,66 m² (pow. sprzedaży 1450,54 m²) nie powinien być zakwalifikowany jako „centrum handlowe”, gdyż posiada powierzchnię najmu poniżej 5 000 m² oraz składa się z 3 sklepów (jest to wielkość poniżej 10 sklepów).

(KS)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 5 października  2022 r.

Treść pytania

Czy budynek w którym będą pomieszczenia harcówki — będą zlokalizowane w części budynku zabytkowego i będzie to jedyna funkcja użytkowa obiektu — należy traktować jako budynek użyteczności publicznej? Czy może należy traktować obiekt jako niezaspokajający zbiorowych i powszechnych potrzeb tylko zaspokajający potrzeby grupy ludzi, w związku z tym nie będzie on budynkiem użyteczności publicznej?

Podstawy prawne

[1] Ustawa Prawo Budowlane t.j. z dnia 7 lipca 2020 r. (Dz.U. z 2021 r. poz. 2351, z 2022 r. poz. 88)

Załącznik do ww. ustawy:

Kategoria IX — budynki kultury, nauki i oświaty, jak: teatry, opery, kina, muzea, galerie sztuki, biblioteki, archiwa, domy kultury, budynki szkolne i przedszkolne, żłobki, kluby dziecięce, internaty, bursy i domy studenckie, laboratoria i placówki badawcze, stacje meteorologiczne i hydrologiczne, obserwatoria, budynki ogrodów zoologicznych i botanicznych.

[2] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U.2019.1065 t.j. z dnia 2019.06.07), w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie

§ 3. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:

[...]

6) budynku użyteczności publicznej — należy przez to rozumieć budynek przeznaczony na potrzeby administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, kultu religijnego, oświaty, szkolnictwa wyższego, nauki, wychowania, opieki zdrowotnej, społecznej lub socjalnej, obsługi bankowej, handlu, gastronomii, usług, w tym usług pocztowych lub telekomunikacyjnych, turystyki, sportu, obsługi pasażerów w transporcie kolejowym, drogowym, lotniczym, morskim lub wodnym śródlądowym, oraz inny budynek przeznaczony do wykonywania podobnych funkcji; za budynek użyteczności publicznej uznaje się także budynek biurowy lub socjalny;

[3] Polska Klasyfikacja Obiektów Budowlanych (PKOB) wprowadzona rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1999 r. (Dz.U. Nr 112, poz. 1316) wraz ze zmianami z 2002 r. (Dz.U. Nr 18, poz. 170)

Polska Klasyfikacja Obiektów Budowlanych (PKOB) służy do klasyfikowania obiektów budowlanych. Może być ona stosowana w trakcie zmiany zastosowania, renowacji, wyburzania, modernizacji obiektu budowlanego. PKOB ułatwia wymianę informacji między uczestnikami procesu inwestycyjnego na/i między różnymi poziomami organizacyjnymi, np.:

— między inwestorem, biurem projektów, wykonawcą,

— między organami centralnymi a wykonawcami robót budowlanych, inwestorami i odwrotnie,

w zakresie:

— określania i analizy wielkości i struktury potrzeb,

— planowania i bilansowania zadań i środków,

— opracowywania, ustalania i stosowania wskaźników planistycznych oraz techniczno—ekonomicznych dla obiektów budowlanych tego samego rodzaju dla celów projektowania, wdrażania nowych technologii i rozwiązań projektowych itp.,

— stosowania jednolitego grupowania i nazewnictwa obiektów budowlanych przy ustalaniu bazy normatywnej nakładów rzeczowych oraz w kalkulacji cen i kosztów na różnych etapach procesu inwestycyjnego.

[...]

Wskazówki dotyczące klasyfikowania obiektów budowlanych

W przypadku kompleksowych obiektów budowlanych, składających się z kilku budynków, każdy budynek powinien być klasyfikowany jako samodzielna jednostka. Jeśli, na przykład, szkoła ogólnokształcąca składa się z budynku szkolnego i internatu, budynek szkolny powinien być klasyfikowany w pozycji 1263, a internat w pozycji 1130. Jednakże, w przypadku, gdy nie posiadamy szczegółowych informacji na temat klasyfikowanego kompleksu, całość klasyfikowana jest w pozycji 1263 zgodnie z główną funkcją jaką pełni szkoła w przykładowym kompleksie obiektów budowlanych.

[...]

Grupa 126 Ogólnodostępne obiekty kulturalne, budynki o charakterze edukacyjnym, budynki szpitali i zakładów opieki medycznej oraz budynki kultury fizycznej

Klasa 1261 Ogólnodostępne obiekty kulturalne

Klasa obejmuje:

— Kina, sale koncertowe, opery, teatry itp.;

— Sale kongresowe, domy kultury i wielozadaniowe sale wykorzystywane głównie do celów rozrywkowych;

[...]

Klasa 1263 Budynki szkół i instytucji badawczych

Klasa obejmuje:

— Budynki szkolnictwa przedszkolnego, szkolnictwa podstawowego i ponadpodstawowego (np. przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły średnie, licea ogólnokształcące, licea techniczne itp.), budynki szkół zawodowych lub kształcenia specjalistycznego;

Opinia Zespołu Rzeczoznawców przy MPOIA RP

Zgodnie z definicją zamieszczoną w Słowniku Języka Polskiego PWN: „harcówka” to „lokal drużyny harcerskiej”, a „harcerstwo” to „polski ruch społeczny i wychowawczy dzieci i młodzieży”. Wymienione w pytaniu pomieszczenia harcówki nie są obiektem zaspokajającym potrzeby ściśle określonej, niewielkiej grupy ludzi. Z reguły stanowią one obiekt uzupełniający do innego obiektu takiego jak: szkoła, dom kultury czy organizacja harcerska itp. — których siedziba główna mieści się w innym budynku. Dlatego w pomieszczeniach tych występuje stała rotacja uczestników zbiórek harcerskich. Z racji tego, że nie można precyzyjnie określić ile osób i w jakim składzie weźmie udział w zbiórce danego dnia, obiekt należy traktować jako ogólnodostępny.

Nie wymieniono w prawie kategorii wprost jako „harcówki”, dlatego w niniejszej opinii zastosowano cytowane powyżej definicje najbardziej zbliżone do funkcji harcówki, które znajdują się w:

Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych (PKOB) [3] — „domy kultury i wielozadaniowe sale wykorzystywane głównie do celów rozrywkowych”, „budynki szkolnictwa podstawowego i ponadpodstawowego”;
Ustawie Prawo budowlane [1] — „domy kultury, budynki szkolne, kluby dziecięce”;
oraz w Rozporządzeniu Warunki Techniczne [2] — „budynek oświaty, nauki, wychowania,”;

Cytowane powyżej wskazówki PKOB [3] dotyczące klasyfikowania obiektów budowlanych — w przypadku kompleksowych obiektów budowlanych składających się z kilku budynków, gdy nie posiadamy szczegółowych informacji na temat poszczególnych obiektów klasyfikowanego kompleksu (jak w tym przypadku klasyfikacji harcówki), całość klasyfikowana jest zgodnie z główną funkcją jaką pełni dany obiekt w kompleksie obiektów budowlanych.

Ustawodawca w Ustawie Prawo Budowlane [1] przewidział kategorię budynku IX która obejmuje szczegółowo wymienione rodzaje budynków — między innymi odpowiadające funkcji harcówki tj.: „budynki nauki i oświaty” lub „domy kultury, budynki szkolne, kluby dziecięce”, umieszczające je równocześnie w jednej grupie z obiektami takimi jak: budynki kultury, jak: teatry, opery, kina, muzea, galerie sztuki, biblioteki, archiwa, internaty, bursy i domy studenckie, laboratoria i placówki badawcze, stacje meteorologiczne i hydrologiczne, obserwatoria, budynki ogrodów zoologicznych i botanicznych.

Z kolei Rozporządzenie Warunki Techniczne [2] obiekty odpowiadające funkcji harcówki tj.: „budynek oświaty, nauki, wychowania,” umieszcza w jednej grupie z takimi obiektami jak obiekty: administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, kultu religijnego, szkolnictwa wyższego, opieki zdrowotnej, społecznej lub socjalnej, obsługi bankowej, handlu, gastronomii, usług, w tym usług pocztowych lub telekomunikacyjnych, turystyki, sportu, obsługi pasażerów w transporcie kolejowym, drogowym, lotniczym, morskim lub wodnym śródlądowym, oraz inny budynek przeznaczony do wykonywania podobnych funkcji; za budynek użyteczności publicznej uznaje się także budynek biurowy lub socjalny, dodatkowo definiując te wszystkie obiekty jako budynki użyteczności publicznej.

Wniosek

Wymieniony w pytaniu budynek z pomieszczeniami harcówki należy klasyfikować zgodnie z główną funkcją jaką pełni dany obiekt w kompleksie obiektów budowlanych, np.: budynek szkoły, domu kultury, organizacji harcerskiej itp. Z powyższych analiz wynika, że każdorazowo budynek z pomieszczeniami harcówki będzie obiektem użyteczności publicznej. Nawet w przypadku, gdy harcówka zajmuje tylko część pomieszczeń, ale jest to jedyna funkcja użytkowa budynku, staje się ona przez to funkcją główną, która czyni z tego obiektu w całości budynek użyteczności publicznej.

Ponadto podczas projektowania ww. budynku należy spełnić wszystkie przepisy wynikające z funkcji budynku.

(KS)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 16 sierpnia 2022 r.

Treść pytania

Projektowana inwestycja w zakresie stacji radaru meteorologicznego obejmuje m.in. budowę wieży żelbetowej pod radar METEOR o wysokości 54,35 m zwieńczonej kopułą (z klatką schodową i dźwigiem) wraz z pomieszczeniami technicznymi u podstawy wieży, w tym pomieszczeniem agregatu i magazynem paliwa ze zbiornikiem paliwa o poj. 1000 l. Dla ww. obiektu projektant ustalił kategorię IX obiektu budowlanego (która obejmuje m.in. budynki kultury, nauki i oświaty, a także stacje meteorologiczne i hydrologiczne), następnie przyjętą kategorię zmienił zaliczając ww. obiekt do kategorii VIII — inne budowle, wyjaśniając przy tym, że wieża radaru meteorologicznego spełnia warunki definicji budowli wymienione jw. art. 3 pkt 3 ustawy Prawo budowlane, gdyż jest to część budowlana urządzenia, a radar jest z pewnością urządzeniem technicznym.

Ponadto w projekcie zagospodarowania terenu zapisano, że „projektowana stacja radaru meteorologicznego jest budowlą techniczną, dla której nie określa się kategorii ani klasy pożarowej jak dla budynków, nie podlega uzgodnieniu z rzeczoznawcą do spraw pożarowych” na podstawie rozporządzenia w sprawie uzgodnienia projektu zagospodarowania działki lub terenu, projektu architektoniczno—budowlanego, projektu technicznego oraz projektu urządzenia przeciwpożarowego pod względem zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej.

Natomiast zdaniem tut. organu zaprojektowany obiekt budowlany wpisuje się w definicję budynku, w świetle przepisu art. 3 pkt 2 ustawy Prawo budowlane, przez który należy rozumieć taki obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach.

Mając na uwadze, że stacja radaru meteorologicznego nie została wymieniona w załączniku do ustawy Prawo budowlane, zwracam się z zapytaniem, czy Państwa zdaniem ww. obiekt budowlany należy zaliczyć do kategorii IX i zakwalifikować jako stację meteorologiczną, czy do kategorii VIII jako inną budowlę? Czy w przypadku zaliczenia stacji radaru meteorologicznego do kategorii IX, przedmiotowy obiekt budowlany należy traktować jako budynek, stosując przepisy rozporządzenia w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie?

Podstawy prawne

Ustawa Prawo Budowlane t.j. z dnia 7 lipca 1994 r. (Dz.U. z 2021 r. poz. 2351, z późn. zm.)

[...]

Art. 3.

Ilekroć w ustawie jest mowa o:

2) budynku — należy przez to rozumieć taki obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach;

3) budowli — należy przez to rozumieć każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, jak: obiekty liniowe, lotniska, mosty, wiadukty, estakady, tunele, przepusty, sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące trwale związane z gruntem tablice reklamowe i urządzenia reklamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), ochronne, hydrotechniczne, zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia terenu, budowle sportowe, cmentarze, pomniki, a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych, elektrowni jądrowych, elektrowni wiatrowych, morskich turbin wiatrowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową.

Załącznik do ww. ustawy

Kategoria VIII — inne budowle

Kategoria IX — budynki kultury, nauki i oświaty, jak: teatry, opery, kina, muzea, galerie sztuki, biblioteki, archiwa, domy kultury, budynki szkolne i przedszkolne, żłobki, kluby dziecięce, internaty, bursy i domy studenckie, laboratoria i placówki badawcze, stacje meteorologiczne i hydrologiczne, obserwatoria, budynki ogrodów zoologicznych i botanicznych.

Opinia Zespołu Rzeczoznawców przy MPOIA RP

Ustawodawca przewidział kategorię budynku IX obejmującą szczegółowo wymienione rodzaje budynków, między innymi stacje meteorologiczne (stacja meteorologiczna to miejsca dokonywania pomiarów i obserwacji meteorologicznych). Ponadto z załączonych rysunków wynika, że w projektowanym obiekcie mają znaleźć się pomieszczenia techniczne, komunikacja oraz toaleta.

W przypadku wyznaczenia w prawie szczegółowej kategorii wprost wymieniającej stacje meteorologiczne (kat. IX), nie można mówić o możliwości zakwalifikowania tego budynku do kategorii ogólnej kat. VIII inne budowle, gdyż stacja meteorologiczna jest wprost wymieniona w kategorii IX.

W przypadku istnienia przepisu czy normy szczegółowej uchyla ona normę ogólną w zakresie, w którym stanowi. „Lex specialis derogat legi generali” — kategoria ogólna „inne budynki” jest ograniczona kategoriami szczególnymi, precyzującymi poszczególne funkcje. Jeśli zatem występuje kategoria szczególna, opisująca daną kategorię, nie można kwalifikować obiektu do kategorii ogólnej.

Ponadto należy zauważyć, że powstały obiekt budowlany posiada szereg pomieszczeń, a nie tylko jest konstrukcją pod samo urządzenie radaru. Omawiany obiekt jest wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych, posiada kubaturę, co kwalifikuje go jednoznacznie jako budynek.

Jednocześnie zwraca się uwagę na możliwość występowania kilku kategorii budynków w jednym obiekcie, pod warunkiem spełnienia wymagań szczegółowych, m.in. odpowiedniego wydzielenia części będących oddzielnymi kategoriami.

(JW)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 3 sierpnia 2022 r.

Treść pytania

Czy warunki techniczne nakazują, aby w budynku, w którym został zainstalowany dźwig obsługujący każdą kondygnację tego budynku, instalować pochylnię dla osób niepełnosprawnych do kondygnacji podziemnej w przypadku zlokalizowania tam miejsc postojowych dla tych osób?

Podstawy prawne

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, (Dz.U.2019 r. poz. 1065. z późn. zm.)

§ 18.

1. Zagospodarowując działkę budowlaną, należy urządzić, stosownie do jej przeznaczenia i sposobu zabudowy, stanowiska postojowe dla samochodów użytkowników stałych i przebywających okresowo, w tym również stanowiska postojowe dla samochodów, z których korzystają osoby niepełnosprawne.

2. Liczbę stanowisk postojowych i sposób urządzenia parkingów należy dostosować do wymagań ustalonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, z uwzględnieniem potrzebnej liczby stanowisk, z których korzystają osoby niepełnosprawne.

§ 54.

1. Budynek użyteczności publicznej, budynek mieszkalny wielorodzinny, budynek zamieszkania zbiorowego, z wyłączeniem budynków zamieszkania zbiorowego na terenach zamkniętych, oraz każdy inny budynek mający najwyższą kondygnację z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt więcej niż 50 osób, w których różnica poziomów posadzek pomiędzy pierwszą a najwyższą kondygnacją nadziemną, niestanowiącą drugiego poziomu w mieszkaniu dwupoziomowym, przekracza 9,5 m, a także mający dwie lub więcej kondygnacji nadziemnych budynek opieki zdrowotnej i budynek opieki społecznej, należy wyposażyć w dźwig osobowy.

2. W budynku mieszkalnym wielorodzinnym, budynku zamieszkania zbiorowego oraz budynku użyteczności publicznej, wyposażanym w dźwigi, należy zapewnić dojazd z poziomu terenu i dostęp na wszystkie kondygnacje użytkowe osobom niepełnosprawnym.

§ 55.

1. W budynku mieszkalnym wielorodzinnym niewyposażanym w dźwigi należy wykonać pochylnię lub zainstalować odpowiednie urządzenie techniczne, umożliwiające dostęp osobom niepełnosprawnym do mieszkań położonych na pierwszej kondygnacji nadziemnej oraz do kondygnacji podziemnej zawierającej stanowiska postojowe dla samochodów osobowych.

2. W niskim budynku zamieszkania zbiorowego i budynku użyteczności publicznej, niewymagającym wyposażenia w dźwigi, o których mowa w § 54 ust. 1, należy zainstalować urządzenia techniczne zapewniające osobom niepełnosprawnym dostęp na kondygnacje z pomieszczeniami użytkowymi, z których mogą korzystać. Nie dotyczy to budynków zamieszkania zbiorowego na terenach zamkniętych.

3. Dopuszcza się niewyposażenie w dźwigi budynku mieszkalnego wielorodzinnego do 5. kondygnacji nadziemnej włącznie, jeżeli wszystkie pomieszczenia na ostatniej kondygnacji są częścią mieszkań dwupoziomowych.

§ 105.

4. Stanowiska postojowe dla samochodów, z których korzystają osoby niepełnosprawne, należy sytuować na poziomie terenu lub na kondygnacjach dostępnych dla tych osób z pochylni, z uwzględnieniem warunków, o których mowa w § 70.

5. W garażu wielopoziomowym lub stanowiącym kondygnację w budynku mieszkalnym wielorodzinnym oraz budynku użyteczności publicznej należy zainstalować urządzenia dźwigowe lub inne urządzenia podnośne umożliwiające transport pionowy osobom niepełnosprawnym poruszającym się na wózkach inwalidzkich na inne kondygnacje, które wymagają dostępności dla tych osób.

Opinia

Przepisy, każdego aktu prawnego, w tym rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U.2019.1065 t.j. z dnia 2019.06.07), w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, dalej zwane [w.t.b.], należy traktować łącznie, w tym również przepisy dotyczące stanowisk postojowych dla osób niepełnosprawnych. Wycinkowe rozumienie jednostki aktu prawnego, bez połączenia jej z innymi jednostkami tego aktu, prowadzi do błędnego rozumienia treści przepisów lub nawet do interpretacji powodującej wykluczanie się poszczególnych przepisów tego samego aktu prawnego;

Mając na uwadze powyższe, za niewłaściwą uznać należy interpretację § 105 ust. 4 [w.t.b.] jakoby stanowiska postojowe dla osób niepełnosprawnych mogły być lokalizowane tylko i wyłącznie w takim garażu (stanowiącym kondygnację w budynku mieszkalnym wielorodzinnym), do którego z poziomu terenu, prowadzi pochylnia dla osób niepełnosprawnych;

Prawidłowa, funkcjonalna interpretacja ww. przepisu w połączeniu z innymi zapisami [w.t.b.] dotyczącymi stanowisk postojowych dla osób niepełnosprawnych prowadzi do następujących wniosków:

a. dla budynków, w których nie ma obowiązku instalowania dźwigu osobowego – sytuowanie stanowisk postojowych dla osób niepełnosprawnych w garażu stanowiącym kondygnację w budynku mieszkalnym wielorodzinnym jest możliwe, jeżeli prowadzi do niego z poziomu terenu pochylnia dla osób niepełnosprawnych lub zostało zastosowane inne stałe urządzenie podnośne umożliwiające transport pionowy osobom niepełnosprawnym budynek niski, w którym zastosowano dźwig (np. nadprogramowy) należy traktować zgodnie z zapisami w § 54 ust. 2 w zw. z § 105 ust. 5.

b. dla budynków, w których istnieje obowiązek instalowania dźwigu osobowego – sytuowanie stanowisk postojowych dla osób niepełnosprawnych w garażu stanowiącym kondygnację w budynku mieszkalnym wielorodzinnym jest możliwe bez instalowania pochylni dla osób niepełnosprawnych, właśnie z racji obowiązku zainstalowania urządzenia dźwigowego, umożliwiającego transport pionowy osobom niepełnosprawnym na wszystkie kondygnacje użytkowe

Zgodnie z treścią § 18 ust. 1 [w.t.b.] „Zagospodarowując działkę budowlaną, należy urządzić, stosownie do jej przeznaczenia i sposobu zabudowy, stanowiska postojowe dla samochodów użytkowników stałych i przebywających okresowo, w tym również stanowiska postojowe dla samochodów, z których korzystają osoby niepełnosprawne”. Natomiast ilość stanowisk postojowych należy dostosować do wymagań wskazanych w MPZP albo decyzji o ustaleniu warunków zabudowy (§ 18 ust. 2 [w.t.b.]).

Budynek użyteczności publicznej, budynek mieszkalny wielorodzinny, budynek zamieszkania zbiorowego spełniający warunki określone w § 54 ust. 1 [w.t.b.], należy wyposażyć w dźwig osobowy. Ponadto cyt. „w budynku mieszkalnym wielorodzinnym, budynku zamieszkania zbiorowego oraz budynku użyteczności publicznej, wyposażanym w dźwigi, należy zapewnić dojazd z poziomu terenu i dostęp na wszystkie kondygnacje użytkowe osobom niepełnosprawnym” (vide § 54 ust. 2 [w.t.b.]).

Odmiennie ma się sytuacja w budynku mieszkalnym wielorodzinnym niewyposażanym w dźwigi, w którym wg dyspozycji § 55 ust. 1 [w.t.b.] „należy wykonać pochylnię lub zainstalować odpowiednie urządzenie techniczne, umożliwiające dostęp osobom niepełnosprawnym do mieszkań położonych na pierwszej kondygnacji nadziemnej oraz do kondygnacji podziemnej zawierającej stanowiska postojowe dla samochodów osobowych”.

Powyższe rozróżnienie (budynki wyposażane w dźwigi osobowe i budynki dla których nie ma obowiązku wyposażania w dźwig) znajduje swoje odzwierciedlenie odpowiednio w § 105 ust. 4 [w.t.b.] (dla budynków niewyposażonych w dźwigi, o których mowa w § 55 ust. 1 i 3 [w.t.b.] i § 105 ust. 5 [w.t.b.] (dla budynków wyposażonych w dźwigi o których mowa w § 54 ust. 1 i 2 [w.t.b.], gdzie wskazano oba równoważne i zależne od rodzaju i wysokości budynku, sposoby dostępu do garażu dla osób niepełnosprawnych poruszających się na wózku. I tak: w budynku, dla którego brak jest obowiązku instalowania dźwigu osobowego – dostęp do garażu będącego kondygnacją w budynku mieszkalnym wielorodzinnym, powinien być realizowany z poziomu terenu poprzez pochylnię (zgodną z § 70 WT) lub odpowiednie urządzenie techniczne; natomiast w budynku dla którego istnieje obowiązek wyposażenia w dźwig osobowy – dostęp do garażu będącego kondygnacją w budynku mieszkalnym wielorodzinnym, powinien być realizowany z poziomu terenu poprzez dźwig tak samo jak na wszystkie inne kondygnacje wymagające dostępności dla osób niepełnosprawnych.

Powyżej wyjaśnione rozumienie przepisów, znajduje również potwierdzenie w analizie zmian § 105 ust. 4 [w.t.b.], który w swoim pierwotnym brzmieniu (Dz.U.2002.75.690) w jednym ustępie zawierał wskazanie, że stanowiska postojowe dla osób niepełnosprawnych należy sytuować na kondygnacjach cyt. „(…) dostępnych dla tych osób z pochylni (…) lub przy zastosowaniu mechanicznych urządzeń podnośnych”. Po zmianie rozporządzenia w 2004 r. (Dz.U.2004.109.1156) z § 105 ust. 4 [w.t.b.] usunięto cyt. „lub przy zastosowaniu mechanicznych urządzeń podnośnych” i jednocześnie dodano § 105 ust. 5 w obecnym brzmieniu. Zatem powyższe, prowadzi do wniosku, że dodany ustęp § 105 stanowi uszczegółowienie brzmienia pierwotnego, czyli powinien być traktowany jako alternatywa łączna z § 105 ust. 4, gdyż takie rozumienie przepisu koreluje z treścią § 54 ust. 1 i 2 [w.t.b.] i § 55 ust. 1 i 3 [w.t.b.] i zgodnie z wykładnią funkcjonalną stanowi całościowe rozumienie aktu prawnego jakim jest ww. rozporządzenie.

Transport pionowy osób niepełnosprawnych przy użyciu dźwigów osobowych jest zalecany również w normie przywołanej w publikacji Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju pt. „Standardy dostępności budynków dla osób z niepełnosprawnościami uwzględniając koncepcję uniwersalnego projektowania – poradnik” Warszawa 2017 r. mającej na celu cyt. „wskazanie odpowiednich rozwiązań w zakresie dostosowania zarówno projektowanych jak i istniejących budynków użyteczności publicznej, zamieszkania zbiorowego czy mieszkalnych wielorodzinnych do zróżnicowanych potrzeb ich użytkowników, mając na uwadze zasady „projektowania uniwersalnego”, a także uwrażliwienie obecnych, jak i przyszłych architektów, projektantów, inżynierów, pracowników administracji architektoniczno-budowlanej oraz wykonawców na potrzeby osób z różnym rodzajem niepełnosprawności (…)” w której odnajdujemy na str. 99, akapit „Inne dokumenty” pkt 8. odwołanie do normy ISO 21542:2011 „Building construction – Accessibility of the built environment”. Z kolei w przywołanej normie na str. 16 w pkt 6.8.3 istnieje zapis cyt. „A suitable passenger lift or separated pedestrian ramp shall be installed to provide access from the parked vehicle to the principal entrance of the building or buildings served by the car park. A lift should also be provided for use by people parked in non-designated spaces. Location of accessible parking spaces (indoor parking) should be as close as possible to the entrance/lifts” odnoszący się wprost do konieczności instalacji windy osobowej lub pochylni dla niepełnosprawnych, którego tłumaczenie brzmi następująco cyt. „Należy zainstalować odpowiednią windę osobową lub oddzielną pochylnię dla pieszych (niepełnosprawnych – przyp. autora), aby zapewnić dostęp z zaparkowanego pojazdu do głównego wejścia budynku lub budynków obsługiwanych przez ten parking. Ponadto należy również zapewnić windę do użytku osób parkujących na miejscach niewyznaczonych. Miejsca parkingowe dostępne – dla osób niepełnosprawnych – przyp. autora (parking wewnętrzny) powinny znajdować się tak blisko wjazdu/wind jak to tylko możliwe”. Zatem z powyższej normy (wprowadzającej zasady Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r.) wynika konieczność instalowania m.in. w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych wind dla osób niepełnosprawnych lub pochylni. Przy czym to właśnie windy, z uwagi na mniejsze obciążenie osób niepełnosprawnych są bardziej pożądanym środkiem transportu pionowego, gdyż poruszanie się osoby niepełnosprawnej po pochylni (chociażby o najmniejszym możliwym spadku) wiąże się dla niej ze znacznym wysiłkiem fizycznym, w szczególności jeżeli ma pokonać wysokość równą jednej kondygnacji.

(KD) 

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 25 czerwca 2022 r.

Treść pytania

Proszę o pomoc w zakresie interpretacji przepisów warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie w zakresie § 12, a dokładniej w zakresie lokalizacji okien w ścianie budynku wznoszonego w zabudowie pierzejowej. W rozporządzeniu nie odnajduję zapisów umożliwiających realizację okien w odległości mniejszej niż 4 m od granicy działki budowlanej czy to od strony pierzei, czy też od strony wewnętrznej wytworzonego wnętrza urbanistycznego, dlatego czy w takich sytuacjach należy występować o odstępstwo? Czy wówczas dla lokalizacji okien w odległości mniejszej niż 4 m należałoby wystąpić o odstępstwo? Czy od strony pierzei można realizować okna w odległościach mniejszych od granicy z działką budowlaną, ale przy zachowaniu warunków w zakresie bezpieczeństwa pożarowego tj. min pas 2 m ściany oddzielenia pożarowego w odpowiedniej klasie pożarowej, gdyż okno nie jest zwrócone w stronę granicy?

Podstawy prawne

Ustawa Prawo Budowlane t.j. z dnia 7 lipca 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 1333 z późn. zm.)

[…]

Art. 7 [Warunki techniczne]

1. Do przepisów techniczno—budowlanych zalicza się:

1) warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane i ich usytuowanie;

[…]

Art. 9 [Odstępstwa]

1. W przypadkach szczególnie uzasadnionych dopuszcza się odstępstwo od przepisów techniczno—budowlanych, o których mowa w art. 7.

[…]

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, (Dz.U. 2019 r. poz. 1065. z późn. zm.) wraz historią wprowadzanych zmian w § 12

Dz.U. 2002 nr 75 poz. 690

§ 12. […]

Jeżeli z warunków, o których mowa w ust. 1 oraz w § 13, 60 i 271, nie wynikają inne wymagania, odległości zabudowy od granicy działki budowlanej powinny wynosić co najmniej:

1) przy równoległym do granicy sytuowaniu ściany budynku:

a) z otworami okiennymi lub drzwiowymi — 4 m,

b) bez otworów okiennych lub drzwiowych — 3 m,

2) przy nierównoległym do granicy sytuowaniu ściany budynku — 4 m do najbliższej krawędzi zewnętrznej otworu drzwiowego lub okiennego w ścianach zwróconych w stronę tej granicy oraz 3 m do najbliższego narożnika, ryzalitu lub wykuszu budynku.

Dz.U. 2004 nr 109 poz. 1156

§ 12. 1. Jeżeli z przepisów § 13, 60, 271 i 273 lub przepisów odrębnych nie wynikają inne wymagania, budynki na działce budowlanej sytuuje się od granicy z sąsiednią działką budowlaną w odległości nie mniejszej niż:

1) 4 m — w przypadku budynku zwróconego ścianą z otworami okiennymi lub drzwiowymi w stronę tej granicy,

2) 3 m — w przypadku budynku zwróconego ścianą bez otworów okiennych lub drzwiowych w stronę tej granicy.

Odległość od granicy, o której mowa w ust. 1 pkt 1, mierzy się w poziomie od najbliższej krawędzi zewnętrznej otworu drzwiowego lub okiennego ściany lub w połaci dachowej budynku zwróconej w stronę tej granicy lub od najbliższej krawędzi otworu okiennego umieszczonego w dachu.

Dz.U. 2009 nr 56 poz. 461

§ 12. 1. Jeżeli z przepisów § 13, 60 i 271—273 lub przepisów odrębnych określających dopuszczalne odległości niektórych budowli od budynków nie wynikają inne wymagania, budynek na działce budowlanej należy sytuować w odległości od granicy z sąsiednią działką budowlaną nie mniejszej niż:

1) 4 m — w przypadku budynku zwróconego ścianą z otworami okiennymi lub drzwiowymi w stronę tej granicy,

2) 3 m — w przypadku budynku zwróconego ścianą bez otworów okiennych lub drzwiowych w stronę tej granicy.

Sytuowanie budynku w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, dopuszcza się w odległości 1,5 m od granicy lub bezpośrednio przy tej granicy, jeżeli wynika to z ustaleń planu miejscowego albo decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

Dz.U. 2017 poz. 2285

§ 12. 1. Jeżeli z przepisów § 13, 19, 23, 36, 40, 60 i 271—273 lub przepisów odrębnych określających dopuszczalne odległości niektórych budowli od budynków nie wynikają inne wymagania, budynek na działce budowlanej należy sytuować od granicy tej działki w odległości nie mniejszej niż:

1) 4 m — w przypadku budynku zwróconego ścianą z oknami lub drzwiami w stronę tej granicy;

2) 3 m — w przypadku budynku zwróconego ścianą bez okien i drzwi w stronę tej granicy.

Sytuowanie budynku w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, dopuszcza się w odległości 1,5 m od granicy lub bezpośrednio przy tej granicy, jeżeli plan miejscowy przewiduje taką możliwość.
[…]

§ 235. […]

Ścianę oddzielenia przeciwpożarowego należy wysunąć na co najmniej 0,3 m poza lico ściany zewnętrznej budynku lub na całej wysokości ściany zewnętrznej zastosować pionowy pas z materiału niepalnego o szerokości co najmniej 2 m i klasie odporności ogniowej E I 60.

Opinia Zespołu Rzeczoznawców przy MPOIA RP:

Należy stwierdzić, że w odniesieniu do przedstawionego kształtu działek oraz przebiegu obowiązującej linii zabudowy, w obecnym (czerwiec 2022) brzmieniu przepisów możliwość zaprojektowania funkcjonalnego budynku jest utrudniona. Konieczne jest tu zwrócenie uwagi na zmiany wprowadzane w paragrafie 12. na przestrzeni lat, rozpatrywane bowiem w powiązaniu z zapisami prawa miejscowego, w jednym przypadku pozwalają na racjonalne rozwiązania projektowe a w innym je komplikują lub nawet uniemożliwiają zabudowę. Dzieje się to zapewne wbrew intencjom i bez świadomości Ustawodawcy.

W tym przypadku decydująca jest zmiana wprowadzona w roku 2009. Wady brzmienia paragrafu 12 ukazują poniższe szkice nr 1/2 oraz 2/2

Przedstawiony w zapytaniu przypadek również wpisuje się w fatalne brzmienie przepisu po usunięciu z § 12, to jest informacji, że szczególne znaczenie w określeniu relacji ściany z oknem do granicy działki ma okno, a nie ściana. Odległość ściany bez okna określona jest oddzielnie i odbywa się to bez wątpliwości. Ten standard został utrwalony i kulturowo zakorzeniony, natomiast ściana z oknem opisana jest w ten sposób, że w wielu przypadkach dosłowny zapis nie jest w zgodzie z zasadą, w której to właśnie okno, a nie ściana nie jest bliżej niż 4 m od granicy, w którą to okno jest zwrócone. Zagadnienie to jest opisane także w opinii nr 191.

To okno jest kluczowe dla poczucia intymności, przenoszenia dźwięków, przewiewu powietrza, dostępności światła czy też przenoszenia pożaru.

Poniżej przedstawia się szkice ukazujące podstawowe zasady dotyczące regulacji położenia okna w zabudowie pierzejowej.

Pierwszy przykład (rys. 1A, 1B, 1C) dotyczy sytuacji najprostszej, w której granice działek i płaszczyzny ścian tworzą kąt prosty, równocześnie linia zabudowy (lub jej brak) pozwala na zastosowania co najmniej jednej z dwóch przedstawionych opcji ścian(y) oddzielenia pożarowego.

Poniżej sytuacja (rys. 2A, 2B), w której granice działek i płaszczyzny ścian tworzą kąt prosty, a równocześnie linia zabudowy (lub jej brak) pozwala na zastosowania co najmniej jednej z dwóch przedstawionych opcji ściany oddzielenia pożarowego, a działka sąsiednia nie jest zabudowana.

Trzeci przykład (rys. 3) dotyczy sytuacji, w której granice działek i płaszczyzny ścian nie tworzą kąta prostego ale równocześnie nie występuje „obowiązująca linia zabudowy” oraz możliwa jest lokalizacja ściany pierzei w płaszczyźnie trzeciej działki (drogowej). W tym przypadku decydujące są także zapisy dotyczące zasad położenia ścian(y) oddzielenia pożarowego.

Przykład czwarty (rys. 4) dotyczy sytuacji, w której granice działek i płaszczyzny ścian nie tworzą kąta prostego, występuje „obowiązująca linia zabudowy” a równocześnie nie jest możliwa lokalizacji ściany pierzei w płaszczyźnie trzeciej działki (drogowej). W tym przypadku obecne zapisy par 12 uniemożliwiają lokalizacje okien w ścianie budynku na działce budowlanej nr 2 (podobnie jak na szkicu pytającego).

Przykład piąty (rys. 5) dotyczy sytuacji w której granice działek i płaszczyzny ścian pierzei nie tworzą kąta prostego, występuje „nieprzekraczalna linia zabudowy”, żadna ze ścian nie jest lub nie musi być zwrócona w stronę granicy (tej) działki, a równocześnie nie jest możliwa lokalizacja ściany pierzei w płaszczyźnie trzeciej działki (drogowej). Odległość między oknami i granicą wynika z zapisów dot. ściany oddzielenia pożarowego.

Przykład opisany w zapytaniu (rys. 6 poniżej) dotyczy sytuacji, w której granice działek i płaszczyzny ścian pierzei nie tworzą kąta prostego, występuje „obowiązująca linia zabudowy”, równocześnie nie jest możliwa lokalizacja ściany pierzei w płaszczyźnie trzeciej działki (drogowej). W tym przypadku obecne, dosłowne zapisy par. 12 uniemożliwiają lokalizacje okien w ścianie budynków na działce budowlanej.

Ze względu na przedstawiony przypadek, bardzo utrudniający możliwość zabudowy na działce budowlanej, konieczne wydaje się szczególnie uważne przeanalizowanie zapisów MPZP w zakresie definicji „obowiązującej linii zabudowy”. Bardzo możliwe jest, że przedstawione na poniższych szkicach 7 i 8 rozwiązania będą możliwe do zastosowania. Warto przeanalizować możliwość zastosowania rozwiązania przedstawionego na szkicach 1 i 2 lub wykorzystać nieograniczoną wyobraźnię architekta. Jeśli nie będzie to jednak możliwe, pozostaje jeszcze opcja zastosowania „odstępstwa” od przepisów. Tu ważny jest moment uchwalenia MPZP (graniczny rok 2009). Trudno sobie wyobrazić, że zostało uchwalone takie prawo miejscowe, w którym od strony ulicy (na jej zakręcie) byłaby jedynie zabudowa bezokienna.

(KD) 

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 6 lipca 2022 r.

Treść pytania

Czy można wystąpić o odstępstwo od przepisów techniczno—budowlanych w zakresie paragrafu 40 WT? A konkretnie odległości placu zabaw (lub od miejsca rekreacyjnego przy szkole) od drogi publicznej? Jeśli tak, proszę o przybliżenie procedury.

Podstawa prawna

Ustawa Prawo budowlane t.j. z dnia 7 lipca 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 1333 z późn. zm.)

[…]

Art. 7 [Warunki techniczne]

1. Do przepisów techniczno—budowlanych zalicza się:

1) warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane i ich usytuowanie;

(…)

Art. 9 [Odstępstwa]

W przypadkach szczególnie uzasadnionych dopuszcza się odstępstwo od przepisów techniczno—budowlanych, o których mowa w art. 7. Odstępstwo nie może powodować zagrożenia życia ludzi lub bezpieczeństwa mienia, a w stosunku do obiektów użyteczności publicznej i mieszkaniowego budownictwa wielorodzinnego — ograniczenia dostępności dla potrzeb osób ze szczególnymi potrzebami, o których mowa w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, oraz nie może powodować pogorszenia warunków zdrowotno—sanitarnych i użytkowych, a także stanu środowiska, po spełnieniu określonych warunków zamiennych.

Zgody na odstępstwo, po uzyskaniu upoważnienia ministra, który ustanowił przepisy techniczno—budowlane, udziela albo odmawia udzielenia, w drodze postanowienia, organ administracji architektoniczno—budowlanej, przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę albo decyzji o zmianie pozwolenia na budowę.

Wniosek do ministra, o którym mowa w ust. 2, w sprawie upoważnienia do udzielenia zgody na odstępstwo organ administracji architektoniczno—budowlanej składa przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę albo decyzji o zmianie pozwolenia na budowę. Wniosek zawiera:

1) charakterystykę obiektu oraz, w miarę potrzeby, projekt zagospodarowania działki lub terenu, a jeżeli odstępstwo mogłoby mieć wpływ na środowisko lub nieruchomości sąsiednie — również projekty zagospodarowania tych nieruchomości, z uwzględnieniem istniejącej i projektowanej zabudowy;

2) opinię organu wnioskującego wraz ze szczegółowym uzasadnieniem o konieczności wprowadzenia odstępstwa;

3) propozycje rozwiązań zamiennych;

4) w przypadku obiektów budowlanych wpisanych do rejestru zabytków lub do gminnej ewidencji zabytków oraz innych obiektów budowlanych usytuowanych na obszarach objętych ochroną konserwatorską — pozytywną opinię wojewódzkiego konserwatora zabytków w zakresie wnioskowanego odstępstwa;

5) w przypadku odstępstwa od przepisów dotyczących bezpieczeństwa pożarowego:

a) ekspertyzę rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych oraz

b) postanowienie wyrażające zgodę na zastosowanie rozwiązań zamiennych w stosunku do wymagań ochrony przeciwpożarowej, o którym mowa w art. 6a ust. 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. z 2019 r. poz. 1372, 1518 i 1593 oraz z 2020 r. poz. 471) — w przypadku obiektów budowlanych istotnych ze względu na konieczność zapewnienia ochrony życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 6g ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej;

6) w przypadku odstępstw dotyczących wymagań higienicznych i zdrowotnych — pozytywną opinię w zakresie proponowanych rozwiązań państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego.

3a. Wniosek w sprawie upoważnienia do udzielenia zgody na odstępstwo składa się w:

1) postaci papierowej albo

2) formie dokumentu elektronicznego za pośrednictwem adresu elektronicznego, o którym mowa w ust. 3c.

3b. Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa określi, w drodze rozporządzenia, wzór formularza wniosku w sprawie upoważnienia do udzielenia zgody na odstępstwo, w tym w formie dokumentu elektronicznego w rozumieniu ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz.U. z 2020 r. poz. 346, 568, 695, 1517 i 2320), mając na względzie konieczność zapewnienia przejrzystości danych zamieszczanych przy jego wypełnianiu.

3c. Formularz wniosku, o którym mowa w ust. 3a, w formie dokumentu elektronicznego minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa udostępnia pod adresem elektronicznym określonym w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej obsługującego go urzędu.

4. Minister, o którym mowa w ust. 2, może uzależnić upoważnienie do wyrażenia zgody na odstępstwo od spełnienia dodatkowych warunków.

Odstępstwa, o którym mowa w ust. 1, nie dopuszcza się w postępowaniach, o których mowa w rozdziale 5a.
W przypadku nadbudowy, rozbudowy, przebudowy lub zmiany sposobu użytkowania istniejących obiektów budowlanych oraz w przypadku dostosowywania tych obiektów do wymagań ochrony przeciwpożarowej, w szczególności przy usuwaniu stanu zagrożenia życia ludzi, rozwiązania zamienne w stosunku do wymagań ochrony przeciwpożarowej stosuje się na podstawie zgody udzielonej w postanowieniu, o którym mowa w art. 6a ust. 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej, bez wymogu uzyskiwania zgody na odstępstwo, o której mowa w ust. 2.

 Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, (Dz.U.2019 r. poz. 1065. z późn. zm.)

[…]

§ 19 [Odległość od zabudowań]

Odległość stanowisk postojowych, w tym również zadaszonych, oraz otwartych garaży wielopoziomowych od: placu zabaw dla dzieci, boiska dla dzieci i młodzieży, okien pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi w budynku opieki zdrowotnej, w budynku oświaty i wychowania, w budynku mieszkalnym, w budynku zamieszkania zbiorowego, z wyjątkiem: hotelu, motelu, pensjonatu, domu wypoczynkowego, domu wycieczkowego, schroniska młodzieżowego i schroniska, nie może być mniejsza niż:

1) dla samochodów osobowych:

a) 7 m — w przypadku parkingu do 10 stanowisk postojowych włącznie,

b) 10 m — w przypadku parkingu od 11 do 60 stanowisk postojowych włącznie,

c) 20 m — w przypadku parkingu powyżej 60 stanowisk postojowych;

2) dla samochodów innych niż samochody osobowe:

a) 10 m — w przypadku parkingu do 4 stanowisk postojowych włącznie,

b) 20 m — w przypadku parkingu powyżej 4 stanowisk postojowych.

[…]

§ 40 [Miejsca zabaw dla dzieci]

W zespole budynków wielorodzinnych objętych jednym pozwoleniem na budowę należy, stosownie do potrzeb użytkowych, przewidzieć place zabaw dla dzieci i miejsca rekreacyjne dostępne dla osób niepełnosprawnych, przy czym co najmniej 30% tej powierzchni powinno znajdować się na terenie biologicznie czynnym, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.
Nasłonecznienie placu zabaw dla dzieci powinno wynosić co najmniej 4 godziny, liczone w dniach równonocy, w godzinach 10:00—16:00. W zabudowie śródmiejskiej dopuszcza się nasłonecznienie nie krótsze niż 2 godziny.
Odległość placów zabaw dla dzieci, boisk dla dzieci i młodzieży oraz miejsc rekreacyjnych od linii rozgraniczających ulicę, od okien pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi oraz od miejsc gromadzenia odpadów powinna wynosić co najmniej 10 m, przy zachowaniu wymogów § 19 ust. 1.

Opinia

Place zabaw i miejsca rekreacyjne należy odseparować od linii rozgraniczającej ulicę. Linia ta powinna być określona w MPZP, ULICP lub WZ. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, § 40 ust. 3, odległość pomiędzy placami zabaw dla dzieci, boiskami dla dzieci i młodzieży oraz miejscami rekreacyjnymi od linii rozgraniczających ulicę (…) powinna wynosić co najmniej 10 m.

Przesłanką dla takiej regulacji jest zapewnienie właściwych warunków zdrowotnych użytkownikom wymienionych miejsc, taka przesłanka przyświeca również określonej w § 19 ust. 1 odległości wymienionych wyżej miejsc od stanowisk postojowych.

Jednocześnie należy zaznaczyć, że w przypadku trudności z ustaleniem linii rozgraniczających ulicę, trzeba kierować się praktyką zawodową i zasadami wiedzy technicznej mając na względzie najwyższe dobro użytkowników i mieszkańców.

Procedury i możliwości uzyskania odstępstwa w pełni reguluje zacytowany powyżej art. 9 Ustawy Prawo budowlane a zapoznanie się z jego treścią przybliża wyczerpująco postępowanie.

Należy zwrócić uwagę, że odstępstwo nie może powodować pogorszenia warunków zdrowotno—sanitarnych i użytkowych. Wśród koniecznych do spełnienia formalnych wymogów jest m.in. przedstawienie propozycji rozwiązań zamiennych. W odniesieniu do wystąpienia o odstępstwo od odległości pomiędzy placem zabaw a linią rozgraniczającą ulicę, rozwiązania zamienne powinny wykazać, że warunki zdrowotno—sanitarne użytkowników placu nie pogarszają się na skutek zbliżenia do pasa rozgraniczającego drogi. Z racji zapisów art. 9 — w przypadku odstępstw dotyczących wymagań higienicznych i zdrowotnych, a takim odstępstwem jest zbliżenie placu zabaw do linii rozgraniczających ulicę — należy uzyskać pozytywną opinię państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego w zakresie proponowanych rozwiązań.

Spełnienie wymogów art. 9 nie przesądza o udzieleniu odstępstwa przez właściwego ministra, uzyskanie odstępstwa jest kwestią uznaniową.

Ponadto nie jest możliwe uzyskanie odstępstwa określonego w art. 9 w odniesieniu do postępowania w sprawie rozpoczęcia i prowadzenia robót budowlanych z naruszeniem Ustawy Prawo budowlane.

(MBa, MB)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 23 czerwca 2022 r.

Treść pytania

Pytanie 1. Czy przez zapis „podobne urządzenia sanitarno-gospodarcze” zawarty w § 36 ust. 1 WT, należy rozumieć również osadnik oczyszczalni ścieków zaprojektowanej dla budynku użyteczności publicznej lub zamieszkania zbiorowego o poj. do 10 m³ i w związku z tym zachowywać odległości pokryw i wylotów wentylacji ww. osadnika określone w § 36 ust. 1 WT oraz w § 36 ust. 2 pkt 2 WT?

Pytanie 2. Czy skoro w § 36 ust. 3 WT, brak mowy o „podobnych urządzeniach sanitarno-gospodarczych”, to czy przy projektowaniu osadnika oczyszczalni ścieków dla budynku użyteczności publicznej lub zamieszkania zbiorowego o poj. od 10 m³ do 50 m³ należy zachowywać odległości pokryw i wylotów wentylacji ww. osadnika określone w § 36 ust. 3 WT, czy może są to obiekty całkowicie zwolnione z zapisów § 36 WT?

Pytanie 3. Czy w § 38 WT, przez „neutralizatory ścieków i inne podobne zbiorniki”, należy rozumieć również osadnik oczyszczalni ścieków i przy ich projektowaniu zachowywać odległości określone w § 38 WT?

Podstawa prawna

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

§ 36. [Odległość urządzeń sanitarno-gospodarczych]
1. Odległość pokryw i wylotów wentylacji ze zbiorników bezodpływowych na nieczystości ciekłe, dołów ustępów nieskanalizowanych o liczbie miejsc nie większej niż 4 i podobnych urządzeń sanitarno-gospodarczych o pojemności do 10 m³ powinna wynosić co najmniej:

1) od okien i drzwi zewnętrznych do pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi oraz do magazynów produktów spożywczych — 15 m;

2) od granicy działki sąsiedniej, drogi (ulicy) lub ciągu pieszego — 7,5 m.

2. W zabudowie jednorodzinnej, zagrodowej i rekreacji indywidualnej odległości, o których mowa w ust. 1, powinny wynosić co najmniej:

1) od okien i drzwi zewnętrznych do pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi — 5 m, przy czym nie dotyczy to dołów ustępowych w zabudowie jednorodzinnej;

2) od granicy działki sąsiedniej, drogi (ulicy) lub ciągu pieszego — 2 m.

3. Odległości pokryw i wylotów wentylacji z dołów ustępów nieskanalizowanych o liczbie miejsc większej niż 4 oraz zbiorników bezodpływowych na nieczystości ciekłe i kompostowników o pojemności powyżej 10 m³ do 50 m³ powinny wynosić co najmniej:

1) od okien i drzwi zewnętrznych do pomieszczeń wymienionych w ust. 1 pkt 1 — 30 m;

2) od granicy działki sąsiedniej — 7,5 m;

3) od linii rozgraniczającej drogi (ulicy) lub ciągu pieszego — 10 m.

4. Właściwy organ w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, w porozumieniu z państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym, może ustalić dla działek budowlanych położonych przy zabudowanych działkach sąsiednich odległości mniejsze niż określone w ust. 1 i 2.

5. Kryte zbiorniki bezodpływowe na nieczystości ciekłe oraz doły ustępowe mogą być sytuowane w odległości mniejszej niż 2 m od granicy, w tym także przy granicy działek, jeżeli sąsiadują z podobnymi urządzeniami na działce sąsiedniej, pod warunkiem zachowania odległości określonych w § 31 i § 36.

6. Odległości zbiorników bezodpływowych na nieczystości ciekłe i kompostowników o pojemności powyżej 50 m³ od budynków przeznaczonych na pobyt ludzi należy przyjmować zgodnie ze wskazaniem ekspertyzy technicznej, przyjętej przez państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego.

§ 37. [Usytuowanie przepływowych, szczelnych osadników podziemnych]

Przepływowe, szczelne osadniki podziemne, stanowiące część przydomowej oczyszczalni ścieków gospodarczo-bytowych, służące do wstępnego ich oczyszczania, mogą być sytuowane w bezpośrednim sąsiedztwie budynków jednorodzinnych, pod warunkiem wyprowadzenia ich odpowietrzenia przez instalację kanalizacyjną co najmniej 0,6 m powyżej górnej krawędzi okien i drzwi zewnętrznych w tych budynkach.

§ 38. [Usytuowanie osadników błota, łapaczy olejów, neutralizatorów ścieków]

Odległość osadników błota, łapaczy olejów mineralnych i tłuszczu, neutralizatorów ścieków i innych podobnych zbiorników od okien otwieralnych i drzwi zewnętrznych do pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi powinna wynosić co najmniej 5 m, jeżeli przepisy odrębne nie stanowią inaczej.

Opinia

Ad 1.–2.

Osadnik oczyszczalni ścieków to zbiornik, do którego trafiają ścieki bytowe w pierwszej fazie sortowania na części stałe i płynne. Jego uciążliwość oraz oddziaływanie na otoczenie są adekwatne do uciążliwości zbiorników bezodpływowych na nieczystości ciekłe. Dlatego projektując jego usytuowanie należy zachować odległości określone w § 36 ust. 1–3 jak dla zbiorników bezodpływowych na nieczystości ciekłe.

1. Dla osadnika oczyszczalni ścieków zaprojektowanej dla budynku użyteczności publicznej lub zamieszkania zbiorowego o poj. do 10 m3 należy zachowywać odległości pokryw i wylotów określone w § 36 ust. 1 WT oraz § 36 ust. 3. Odległości określone w § 36 ust. 2 odnoszą do zabudowy jednorodzinnej, zagrodowej i rekreacji indywidualnej, nie można ich zatem zastosować dla osadnika oczyszczalni ścieków budynku użyteczności publicznej lub zamieszkania

2. Dla osadnika oczyszczalni ścieków zaprojektowanej dla budynku użyteczności publicznej lub zamieszkania zbiorowego o poj. od 10 m3 do 50 m3 należy zachowywać odległości określone w § 36 ust. 3 WT.

Ad 3.

Zgodnie z powyższym odległości dla osadnika oczyszczalni ścieków regulują § 36 i 37 WT.

Użyte w § 38 WT określenie „neutralizatory ścieków i inne podobne zbiorniki”, odnosi się do ścieków innych niż ścieki bytowe. Neutralizacja dotyczy w szczególności procesu zobojętnienia z korektą wartości PH. Odległości zawarte w tym paragrafie dotyczą zatem instalacji nie generującej szczególnie uciążliwych wyziewów.

Uwagi dodatkowe

Lokalizacja i oddziaływanie osadnika przydomowej oczyszczalni ścieków były również tematem opinii nr ZR 177 Zespołu Rzeczoznawców przy Radzie Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP [link].

 
(K.St)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 22 kwietnia 2022 r.

Treść pytania

Zwracam się z prośbą o wydanie informacji w sprawie aktualności wydanej opinii nr ZR 120, dotyczącej sposobu mierzenia wysokości budynku dla budynku z dachem skośnym. Opinia wydana 20 maja 2019 r. przedstawia sposób mierzenia wysokości, w którym „warstwę osłaniającą” rozumie się: „(…) zespół elementów mający charakter powłokowy (warstwa zewnętrzna), pozwalający na wyodrębnienie budynku z przestrzeni zewnętrznej. Nie są to więc jakiekolwiek elementy wewnątrz stropu lub stropodachu a element wierzchni (...)”.

Natomiast Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 14 lipca 2021 r. – II SA/Gd131/21 przedstawia inny sposób mierzenia wysokości budynku – jako że: „Przepis § 6 rozporządzenia jest kluczowy w niniejszej sprawie w tym sensie, że określa precyzyjnie zarówno sposób mierzenia wysokości budynku »od« poziomu terenu, czyli od poziomu terenu przy najniżej położonym wejściu do budynku lub jego części, znajdującym się na pierwszej kondygnacji nadziemnej budynku, jak i sposób mierzenia wysokości budynku »do«, czyli do górnej powierzchni najwyżej położonego stropu, łącznie z grubością izolacji cieplnej i warstwy ją osłaniającej, bez uwzględniania wyniesionych ponad tę płaszczyznę maszynowni dźwigów i innych pomieszczeń technicznych, bądź do najwyżej położonego punktu stropodachu lub konstrukcji przekrycia budynku znajdującego się bezpośrednio nad pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi (...). Wobec braku właściwych ustaleń w planie miejscowym wiążący sposób mierzenia wysokości budynku należało zaczerpnąć z dyspozycji § 6 rozporządzenia, zgodnie z którym wysokość budynku należy mierzyć do górnej powierzchni najwyżej położonego stropu, łącznie z grubością izolacji cieplnej i warstwy ją osłaniającej, bez uwzględniania wyniesionych ponad tę płaszczyznę maszynowni dźwigów i innych pomieszczeń technicznych, bądź do najwyżej położonego punktu stropodachu lub konstrukcji przekrycia budynku znajdującego się bezpośrednio nad pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi. Z treści tego przepisu wynikają dwa możliwe sposoby mierzenia wysokości budynków, zależne od przyjętych rozwiązań architektonicznych, a mianowicie do:

górnej powierzchni najwyżej położonego stropu, łącznie z grubością izolacji cieplnej i warstwy ją osłaniającej (bez uwzględniania wyniesionych ponad tę płaszczyznę maszynowni dźwigów i innych pomieszczeń technicznych) najwyżej położonego punktu stropodachu lub konstrukcji przekrycia budynku znajdującego się bezpośrednio nad pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi. Z projektu budowlanego przedmiotowej inwestycji wynika, że pomieszczenia przewidziane na pobyt ludzi kończą się wraz z zaizolowanym stropem przykrywającym czwartą kondygnację nadziemną. Nad tym stropem zaprojektowano spadziste zadaszenie pokryte dachówką, zgodne z wymogami planu. Przestrzeń ponad stropem nad czwartą kondygnacją nadziemną nie jest przeznaczona na pobyt ludzi. Stanowi pustą, niczym niewykorzystaną wolną przestrzeń. W tej sytuacji górnym punktem pomiaru wysokości zabudowy, zgodnie z treścią § 6 rozporządzenia, winien być strop z izolacją nad ostatnią, czwartą kondygnacją mieszkalną, a nie warstwa osłaniająca dach, którą w tym wypadku stanowi dachówka. Taki sposób mierzenia wysokości budynku byłby prawidłowy, gdyby przestrzeń pomiędzy stropem nad czwartą kondygnacją a kalenicą była przeznaczona na pobyt ludzi. W przypadku niniejszej inwestycji tak nie jest, a w konsekwencji przyjęty sposób mierzenia wysokości zabudowy do warstwy osłaniającej dach, zamiast do górnej powierzchni najwyżej położonego stropu wraz z grubością izolacji znajdującej się na wysokości 11,81 m, jest nieprawidłowy i nie mógł przesądzić o niezgodności parametru wysokości budynków z planem (...).

W związku z powyższym bardzo proszę o informację czy przedmiotowy w/w wyrok może stanowić podstawę do zmiany opinii nr ZR 120 w zakresie sposobu mierzenia wysokości budynku z dachem skośnym.

Podstawa prawna

[1] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, (Dz.U.2019 r. poz. 1065.)

§ 6. [Sposób mierzenia wysokości budynku] Wysokość budynku, służącą do przyporządkowania temu budynkowi odpowiednich wymagań rozporządzenia, mierzy się od poziomu terenu przy najniżej położonym wejściu do budynku lub jego części, znajdującym się na pierwszej kondygnacji nadziemnej budynku, do górnej powierzchni najwyżej położonego stropu, łącznie z grubością izolacji cieplnej i warstwy ją osłaniającej, bez uwzględniania wyniesionych ponad tę płaszczyznę maszynowni dźwigów i innych pomieszczeń technicznych, bądź do najwyżej położonego punktu stropodachu lub konstrukcji przekrycia budynku, znajdującego się bezpośrednio nad pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi.

Opinia

Badając orzecznictwo sądowe dotyczące problemów związanych ze sposobem liczenia wysokości budynku można znaleźć około 20 tysięcy wyroków.

Wyroki te często są rozbieżne – co wynika ze stopnia skomplikowania tematyki, z trudnej i niedoskonałej definicji wysokości budynku, różnych kształtów budynków, różnych ich funkcji a także z położenia budynków w niekoniecznie płaskim terenie.

Tematyka ta może być przykładem użytym w polemice na temat zalet i wad systemów prawa precedensowego. W tym wypadku zasady precedensu stosować nie można.

Absolutnie koniecznie jest dodanie, że właśnie ze względu na jakość definicji określonej w paragrafie 6 WT zapisy miejscowych planów (a także WZ oraz ULCP) zawierają zwykle odmienną definicję wysokości budynku lub znajdują się w nich zapisy o „wysokości zabudowy” (to ostatnie pojęcie zostało szeroko omówione w Komunikacie MPOIA RP nr MP 05 z dnia 20 lipca 2020).

Przy tych wszystkich zastrzeżeniach potwierdza się treść opinii dotyczących sposobów określania wysokości budynków nr ZR72, ZR91 i ZR 120. Jednocześnie zwracamy uwagę, że definicja opisana w § 6 Warunków Technicznych została sformułowana w celu przyporządkowania budynkowi odpowiednich wymagań tego rozporządzenia, co przy szczegółowej analizie przepisu sprowadza się do zapewnienia odpowiedniej odporności ogniowej elementów budynku oraz zabezpieczenia prawidłowej ewakuacji ludzi.

Ze względu na to nie znajduje logicznego uzasadnienia próba mierzenia określonej w planie miejscowym wysokości budynku jedynie do warstwy osłaniającej izolacje cieplną nad pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi zamiast do najwyższego punktu dachu.

W wyniku analizy tak sformułowanej definicji nie możemy dojść do przekonania, że budynki które nie posiadają pomieszczeń na pobyt ludzi w ogóle nie posiadają wysokości. Na pewno nie było to intencją ustawodawcy, ani nie jest w interesie społecznym.

(KD)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 19 kwietnia 2012

Treść pytania

Zwracam się z prośbą o wydanie opinii dotyczącej liczenia powierzchni zabudowy stosownie do zapisów Rozporządzenia z 11 września 2020 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego. Zgodnie z § 14 ust. 4 lit „a” ww. rozporządzenia „...powierzchnię zabudowy budynku pomniejsza się o powierzchnię części zewnętrznych budynku, takich jak: tarasy naziemne i podparte słupami, gzymsy oraz balkony…”. W związku z powyższym zapisem proszę o opinię czy podparty słupem taras wystający na kondygnacji pierwszego piętra, gdzie na parterze pod tarasem zlokalizowany jest garaż podziemny przysypany ziemią i zagospodarowany od góry jako powierzchnia biologicznie czynna liczona jako 50%, wlicza się do powierzchni zabudowy całego budynku.

Podstawa prawna

[1] ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROZWOJU z dnia 11 września 2020 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (na podstawie art. 34 ust. 6 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane)

Rozdział 1. Przepisy ogólne

§ 12. Powierzchnie budynku określa się zgodnie z zasadami zawartymi w Polskiej Normie dotyczącej określania i obliczania wskaźników powierzchniowych i kubaturowych wymienionej w załączniku do rozporządzenia, uwzględniając przepisy § 14 pkt 4 lit. a oraz § 20 ust. 1 pkt 4 lit. b.

Rozdział 2 Projekt zagospodarowania działki lub terenu

§ 14. Część opisowa projektu zagospodarowania działki lub terenu zawiera:

4) zestawienie:

a) powierzchni zabudowy projektowanych i istniejących obiektów budowlanych, przy czym powierzchnię zabudowy budynku pomniejsza się o powierzchnię części zewnętrznych budynku, takich jak: tarasy naziemne i podparte słupami, gzymsy oraz balkony

[2] POLSKA NORMA PN-ISO 9836

5.1.2. Powierzchnia zabudowy.

5.1.2.1. Przez powierzchnię zabudowy rozumie się powierzchnię terenu zajętą przez budynek w stanie wykończonym.

5.1.2.2. Powierzchnia zabudowy jest wyznaczana przez rzut pionowy zewnętrznych krawędzi budynku na powierzchnię terenu.

Do powierzchni zabudowy nie wlicza się:

• powierzchni obiektów budowlanych ani ich części nie wystających ponad powierzchnię terenu,
• powierzchni elementów drugorzędnych, np. schodów zewnętrznych, ramp zewnętrznych, daszków, markiz, występów dachowych, oświetlenia zewnętrznego,
• powierzchni zajmowanej przez wydzielone obiekty pomocnicze (np. szklarnie, altany, szopy)

[3] POLSKA NORMA PN-ISO 9836:2015-12. Właściwości użytkowe w budownictwie – Określenie i obliczanie wskaźników powierzchniowych i kubaturowych

5. Metody obliczeń według pomiarów w licu przegród budowlanych i wykaz wskaźników dotyczących przestrzennego kształtowania budynku.

5.1 Powierzchnie.

5.1.1 Zasady obliczeń.

5.1.1.1 Pole powierzchni poziomych i pionowych określa się zgodnie z wymiarami rzeczywistymi. Powierzchnię płaszczyzn nachylonych mierzy się na rzucie na umowną płaszczyznę, odpowiednią poziomą lub pionową. Do obliczeń zysku lub strat ciepła należy przyjmować rzeczywiste pola powierzchni przegród, a nie ich wymiary na rzucie.

5.1.1.2. Pole powierzchni podaje się w metrach kwadratowych z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku.

5.1.2. Powierzchnia zabudowy.

5.1.2.1. Przez powierzchnię zabudowy rozumie się powierzchnię terenu zajętą przez budynek w stanie wykończonym.

5.1.2.2. Powierzchnia zabudowy jest wyznaczana przez rzut wymiarów zewnętrznych budynku na powierzchnię terenu.

Do powierzchni zabudowy nie zalicza się powierzchni:

• elementów budynku ani ich części nie wystających ponad powierzchnię terenu,
• elementów drugorzędnych budynku, np. schodów zewnętrznych, ramp i pochylni zewnętrznych, daszków, markiz, okapów dachowych, oświetlenia zewnętrznego,
• zewnętrznych obiektów pomocniczych, np. szklarni i przybudówek.

Opinia

Pytanie dotyczy powierzchni zabudowy dwóch elementów budynku, są to:

1. podparty słupem taras wystający na kondygnacji pierwszego piętra
2. garaż podziemny przysypany ziemią i zagospodarowany od góry jako powierzchnia biologicznie czynna liczona jako 50%, na parterze pod tarasem
   

Ad 1. Zgodnie z ROZPORZĄDZENIEM MINISTRA ROZWOJU z dnia 11 września 2020 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego [1] powierzchnię zabudowy budynku pomniejsza się o powierzchnię części zewnętrznych budynku, takich jak: tarasy naziemne i podparte słupami, gzymsy oraz balkony. Zatem zgodnie z rozporządzeniem do powierzchni zabudowy budynku nie wlicza się powierzchni tarasu podpartego słupem.

Ad 2. Zgodnie z rozporządzeniem [1] § 12, Powierzchnie budynku określa się zgodnie z zasadami zawartymi w Polskiej Normie dotyczącej określania i obliczania wskaźników powierzchniowych i kubaturowych wymienionej w załączniku do rozporządzenia, uwzględniając przepisy § 14 pkt 4 lit. a oraz § 20 ust. 1 pkt 4 lit. b.

Natomiast zgodnie z załącznikiem nr 1 do rozporządzenia zapisy § 12 odnoszą się do normy PN-ISO 9836, przy czym odnośniki (*) wskazuje że należy stosować najnowszą normę opublikowaną w języku polskim. Aktualnie jest to norma PN-ISO 9836:2015-12.

Obie normy wymienione powyżej zgodnie stwierdzają, że do powierzchni zabudowy budynku nie wlicza się części budynku nie wystających ponad powierzchnię terenu. Zatem powierzchni podziemnego garażu przysypanego ziemią i zagospodarowanego od góry jako powierzchnia biologicznie czynna nie zalicza się do powierzchni zabudowy budynku o ile garaż ten nie wystaje ponad powierzchnię terenu.

Uwagi dodatkowe

W przypadku gdy zapisy MPZP, decyzji o WZ lub ULICP podają szczególne zasady określenia powierzchni zabudowy, należy je stosować w pierwszej kolejności. W takim wypadku, w zakresie spełnienia wymagań MPZP, decyzji o WZ lub ULICP mają one pierwszeństwo w stosunku do pozostałych aktów prawnych i norm.
Temat powierzchni zabudowy, w szczególności powierzchni zabudowy balkonów, jest przedmiotem opinii nr 127 Zespołu Rzeczoznawców przy Radzie Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP.

(K.St)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 19 kwietnia 2022 r

Treść pytania

Czy dwa budynki mieszkalne jednorodzinne w zabudowie bliźniaczej z lat 50-tych XX wieku to dwa budynki czy jeden budynek jednorodzinny dwulokalowy (jak interpretuje to krakowski WA)? Nadmieniam, że budynki oddzielone są od siebie jedną ścianą grubości 25 cm bez dylatacji. Równocześnie budynki położone są na oddzielnych działkach, posiadają oddzielne numery porządkowe i posiadają dwie księgi wieczyste oraz dwóch właścicieli. W latach kiedy przedmiotowe budynku zostały wzniesione obowiązujące prawo budowlane pozwalało na to, aby budynki w zabudowie bliźniaczej lub szeregowej nie były od siebie oddylatowane.

Podstawa prawna

[1] USTAWA PRAWO BUDOWLANE (Dz.U. z 2020 r. poz. 1333 z późn. zm.);

Art. 3. [Definicje]

Ilekroć w ustawie jest mowa o:

2 a) budynku mieszkalnym jednorodzinnym — należy przez to rozumieć budynek wolno stojący albo budynek w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej, służący zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, stanowiący konstrukcyjnie samodzielną całość, w którym dopuszcza się wydzielenie nie więcej niż dwóch lokali mieszkalnych albo jednego lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego o powierzchni całkowitej nieprzekraczającej 30% powierzchni całkowitej budynku;

[2] POLSKA KLASYFIKACJA OBIEKTÓW BUDOWLANYCH- rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1999 r. (DZ.U. nr 112, poz. 1316) wraz ze zmianami z 2002 r. (Dz.U. nr 18, poz. 170)

I. OBJAŚNIENIA WSTĘPNE

Wprowadzenie
(…)

Polska Klasyfikacja Obiektów Budowlanych (PKOB) służy potrzebom statystyki działalności budowlanej, sporządzania sprawozdań budowlanych, spisów budowli i mieszkań, statystyki cen obiektów budowlanych oraz rachunków narodowych. Ponadto klasyfikacja służy do klasyfikowania obiektów budowlanych. Może być ona stosowana w trakcie zmiany zastosowania, renowacji, wyburzania, modernizacji obiektu budowlanego.

Pojęcia podstawowe
Budynki to zadaszone obiekty budowlane wraz z wbudowanymi instalacjami i urządzeniami technicznymi, wykorzystywane dla potrzeb stałych. Przystosowane są do przebywania ludzi, zwierząt lub ochrony przedmiotów (…). W przypadku budynków połączonych między sobą (np. domy bliźniacze lub szeregowe), budynek jest budynkiem samodzielnym, jeśli jest oddzielony od innych jednostek ścianą przeciwpożarową od fundamentu po dach. Gdy nie ma ściany przeciwpożarowej, budynki połączone między sobą uważane są za budynki odrębne, jeśli mają własne wejścia, są wyposażone w instalacje i są oddzielnie wykorzystywane.

[3] USTAWA z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami z późniejszymi zmianami ( Dz.U. 2021 poz. 1899)

Art. 93. Dopuszczalność podziału nieruchomości:

3 b. Jeżeli przedmiotem podziału jest nieruchomość zabudowana, a proponowany jej podział powoduje także podział budynku, granice projektowanych do wydzielenia działek gruntu powinny przebiegać wzdłuż pionowych płaszczyzn, które tworzone są przez ściany oddzielenia przeciwpożarowego usytuowane na całej wysokości budynku od fundamentu do przekrycia dachu. W budynkach, w których nie ma ścian oddzielenia przeciwpożarowego, granice projektowanych do wydzielenia działek gruntu powinny przebiegać wzdłuż pionowych płaszczyzn, które tworzone są przez ściany usytuowane na całej wysokości budynku od fundamentu do przekrycia dachu, wyraźnie dzielące budynek na dwie odrębnie wykorzystywane części.

[4] OPINIA PRAWNA autorstwa mgr. Piotra Konopki, Bruzda Konopka – Adwokaci

Opinia

Wymaganie wykonania na połączeniu dwóch budynków oddylatowanych ścian ma swoje źródło w art. 3 ust. 2a Prawa budowlanego, dodanym w nowelizacji ustawy z 2000 r. Zgodnie z definicją budynku jednorodzinnego musi on stanowić „konstrukcyjnie samodzielną całość”.

Odrębność budynków powstałych przed nowelizacją nie może zależeć od istnienia lub braku dwóch ścian na połączeniu budynków ani też od faktu występowania dylatacji szczelinowej, zważywszy, że rozwiązanie to upowszechniło się dopiero w drugiej połowie XX w. Wspólna ściana pomiędzy budynkami nie wyklucza ich odrębności.

Prezentowane tu stanowisko ZR znajduje oparcie w zapisach Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych, gdzie o samodzielności budynków takich jak domy bliźniacze lub szeregowe decyduje ich rozdzielona funkcja, odrębne instalacje, odrębne wejścia.

Również Ustawa o gospodarce nieruchomościami potwierdza takie rozumienie odrębności budynków, bowiem dopuszcza podział nieruchomości gruntowej poprzez ustanowienie granic nieruchomości przebiegających w płaszczyźnie ściany usytuowanej na całej wysokości budynku, którym zabudowana jest nieruchomość, dzieląc w ten sposób budynek od fundamentu po dach na dwie niezależne części.

,,Jeżeli – na gruncie obowiązujących uprzednio przepisów – możliwe było realizowanie samodzielnych budynków mieszkalnych jednorodzinnych w sposób inny niż współcześnie, tj. bez tzw. podwójnej ściany, a jednocześnie budynki te stały się przedmiotem obrotu cywilnoprawnego wraz z ich nieruchomościami (np. poprzez nabycie przez różnych właścicieli), to tym samym ich odrębność ma charakter definitywny i niezależny od zmieniających się w czasie przepisów prawa budowlanego. Przeciwny wniosek oznaczałby, że wraz z wejściem w życie nowelizacji prawa budowlanego w sytuacjach takich jak opisana we wstępie, dochodziłoby do swoistego zlania się odrębnych praw własności w jedno prawo, dwa budynki stawałyby się niejako automatycznie jednym budynkiem. Tak postawiona teza jest niemożliwa do zaakceptowania, nie tylko z punktu widzenia względu na racjonalność ustawodawcy, ale także z punktu widzenia konstytucyjnej ochrony prawa własności. Stanowiłoby to przejaw specyficznej formy wywłaszczenia, niestanowiącej jednak całkowitego odjęcia, ale przymusowej jego kolektywizacji.

Oznacza to, że odrębne w sensie wieczystoksięgowym nieruchomości, na których usytuowane są budynki mieszkalne jednorodzinne, pozostają samodzielnymi niezależnie od technicznego sposobu wykonania oddzielenia pomiędzy nimi. Przyjmując powyższe założenie, wszelkie roboty budowlane realizowane w ich obszarze winny być traktowane jako mające za przedmiot odrębne budynki mieszkalne jednorodzinne”.

(MB, GL, KSt)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 30 marca 2022 r.

Treść pytania

Proszę o interpretację zapisu Rozporządzenia Ministra Rozwoju z dnia 11 września 2020 r. w sprawie szczegółowego zakresu i form projektu budowlanego, § 20.1.:

4) charakterystyczne parametry obiektu budowlanego, w szczególności:

a) kubaturę,

b) zestawienie powierzchni,
– przy czym: – powierzchnię użytkową budynku pomniejsza się o powierzchnię: przekroju poziomego wszystkich wewnętrznych przegród budowlanych, przejść i otworów w tych przegrodach, przejść w przegrodach zewnętrznych, balkonów, tarasów, loggii, schodów wewnętrznych i podestów w lokalach mieszkalnych wielopoziomowych, nieużytkowych poddaszy,

Jak w świetle w/w przepisu kwalifikujemy powierzchnię schodów w przypadku domu jednorodzinnego i jednorodzinnego dwulokalowego?

Podstawa prawna

[1] ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROZWOJU z dnia 11 września 2020 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (na podstawie art. 34 ust. 6 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane) [ZFPB]

Rozdział 3 Projekt architektoniczno-budowlany:

§ 20.1. Część opisowa projektu architektoniczno-budowlanego zawiera: […]

b) zestawienie powierzchni, przy czym:

— powierzchnię użytkową budynku pomniejsza się o powierzchnię: przekroju poziomego wszystkich wewnętrznych przegród budowlanych, przejść i otworów w tych przegrodach, przejść w przegrodach zewnętrznych, balkonów, tarasów, loggii, schodów wewnętrznych i podestów w lokalach mieszkalnych wielopoziomowych, nieużytkowych poddaszy, — powierzchnię użytkową budynku powiększa się o powierzchnię: antresol, ogrodów zimowych oraz wbudowanych, ściennych szaf, schowków i garderób,

— przy określaniu powierzchni użytkowej powierzchnię pomieszczeń lub ich części o wysokości w świetle równej lub większej od 2,20 m zalicza się do obliczeń w 100%, o wysokości równej lub większej od 1,40 m, lecz mniejszej od 2,20 m — w 50%, natomiast o wysokości mniejszej od 1,40 m pomija się całkowicie,

— przy określaniu zestawienia powierzchni użytkowej lokali mieszkalnych przez lokal mieszkalny należy rozumieć wydzielone trwałymi ścianami w obrębie budynku pomieszczenie lub zespół pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych

Opinia

Pomniejszenie powierzchni użytkowej budynku o powierzchnię schodów i podestów stosuje się w odniesieniu do lokali mieszkalnych wielopoziomowych. Dlatego w rozumieniu przepisu powierzchnię tę pomniejszamy o schody i podesty, gdy budynek jest jednolokalowy. Natomiast w budynku mieszkalnym jednorodzinnym dwulokalowym mogą wystąpić dwa przypadki:

1. Gdy lokale mają swoje wewnętrzne schody,
2. Gdy klatka schodowa nie przynależy do żadnego z lokali (jest częścią wspólną).

W obydwu przypadkach pomijamy powierzchnię schodów i podestów, ale z różnych powodów:

1. W pierwszym przypadku ze względu na zapisy ZFPB 20.1. pkt 4 b.
2. W drugim ze względu na zapisy normy PN ISO 9836, które powierzchnię schodów zaliczają do powierzchni ruchu, a nie do powierzchni użytkowej.

Ponadto pamiętać należy, że pomijanie powierzchni schodów nie zwalnia z konieczności wliczenia do powierzchni użytkowej tej przestrzeni, która znajduje się pod biegiem schodowym na pierwszej kondygnacji, z której schody biorą swój początek. Powierzchnię taką obliczamy z uwzględnieniem § 20.1b) akapit drugi – (> 220 – 100%, > 220–140 > – 50%, 140 > – 0).

(ŁS)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 22 marca 2022 r.

Treść pytania

Zwracam się z prośbą o pomoc w interpretacji § 271 ust. 2 „Warunków technicznych”:

Jeżeli jedna ze ścian zewnętrznych usytuowana od strony sąsiedniego budynku lub przekrycie dachu jednego z budynków jest rozprzestrzeniające ogień, wówczas odległość określoną w ust. 1 należy zwiększyć o 50%, a jeżeli dotyczy to obu ścian zewnętrznych lub przekrycia dachu obu budynków — o 100%.

Przypadek 1. Czy jeżeli pierwszy budynek ma zarówno przekrycie dachu oraz ścianę rozprzestrzeniającą ogień a drugi budynek przegrody te posiada jako NRO, to odległość z ustępu 1. powinna być zwiększona tylko o 50%, czy o 100%?

Przypadek 2. Czy jeżeli jeden z budynków ma ścianę rozprzestrzeniającą ogień i przekrycie dachu NRO, a drugi ścianę NRO, a przekrycie rozprzestrzeniające ogień to odległość, o której mowa w ust. 1 powinna być zwiększona tylko o 50%?

Czytając ten przepis dosłownie, warunkiem zwiększenia odległości o 100% pomiędzy budynkami jest to, aby była to ściana–ściana lub dach–dach. W przypadku ściana–dach lub dach–ściana warunek określony w przepisie nie jest spełniony i zwiększenie odległości wynosi tylko 50%. Jedynym wyjaśnieniem, które w tej sytuacji wydaje się być racjonalne to, to że ściana i dach sąsiednich budynków często są na innych poziomach, więc nie tak łatwe jest rozprzestrzenienie ognia pomiędzy dachem a ścianą lub ścianą a dachem.

Podstawa prawna

[1] ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY 1) z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (z późniejszymi zmianami)

§ 271. 2. Jeżeli jedna ze ścian zewnętrznych usytuowana od strony sąsiedniego budynku lub przekrycie dachu jednego z budynków jest rozprzestrzeniające ogień, wówczas odległość określoną w ust. 1 należy zwiększyć o 50%, a jeżeli dotyczy to obu ścian zewnętrznych lub przekrycia dachu obu budynków — o 100%.

Opinia

Użyty w przepisie spójnik „lub” wskazuje na zastosowanie alternatywy, co zgodnie z zasadą logiki — „alternatywa jest prawdziwa, jeżeli co najmniej jeden z jej składników jest prawdziwy” daje wynik: bez względu, czy w rozpatrywanym budynku rozprzestrzeniającym ogień jest dach czy ściana, czy oba elementy naraz, odległość należy zwiększyć o 50%. Zapis o zwiększeniu odległości o 100% jest prostym wynikiem dodawania wcześniej wskazanego współczynnika (50%).

Dla wskazanych przypadków:

1. odpowiedź brzmi 50%, ponieważ tym przypadku przegrody jednego z budynków są przegrodami rozprzestrzeniającymi ogień.
2. odpowiedź brzmi 100%, ponieważ tym przypadku przegrody obu budynków są przegrodami rozprzestrzeniającymi ogień.
3. Uwaga dodatkowa.

Projektując budynek, oprócz literalnej interpretacji przepisów należy uwzględniać także zasady zdroworozsądkowe, dlatego wskazana jest analiza konkretnego przypadku, możliwości rozprzestrzeniania się ognia także pomiędzy różnymi przegrodami (pomiędzy ścianą i dachem).

(ŁS)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 21 marca 2022 r.

Zapytanie dot. normy PN-ISO 9836:2015

1. Skoro w chwili obecnej zgodnie z obowiązującą treścią Prawa Budowlanego oraz Rozp. Ministra Rozwoju w sprawie szczegółowego zakresu formy i projektu budowlanego z dnia 11 września 2020. należy stosować obowiązkowo w/w normę, a powierzchnie powinny być wykazywane spójnie w projekcie budowlanym, umowie deweloperskiej, ewidencji budynków oraz w księdze wieczystej (Wyrok NSA z 24 lutego 2020 r., sygn. II OSK 3795/18 [...]) to czy w nadzorze autorskim, dokumentacji powykonawczej budynku, dokumentacji do wydzielenia samodzielnych lokali wykonywanych aktualnie powinno się zaktualizować jego powierzchnie powołując się na aktualną normę 2015? Czy można trzymać się tej wycofanej w ramach kontynuacji, aby nie wprowadzać rozbieżności?

2. W prezentacji arch. Piotra Żabickiego (KRIA) w odpowiedzi na pytanie pojawia się potwierdzenie, że powierzchnia na poddaszu o wys. poniżej 1,4 m jest pow. nieużyteczną za względów funkcjonalnych. Mam pytanie czy powierzchnia o wysokości poniżej 2,4 m jest także powierzchnią nieużyteczną? Tak wynika literalnie z treści pkt 5.1.11 normy, ale proszę o opinię.

3. Czy powierzchnię użytkową budynku w projekcie budowlanym powinno się liczyć zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Rozwoju w sprawie szczegółowego zakresu formy i projektu budowlanego z 11 września 2020 (par 20 ust. 1.4 b) czy zgodnie z normą? Czy podać obie wartości wraz z podstawą prawną przeliczenia? Czy podając powierzchnię użytkową policzoną zgodnie z Rozporządzeniem można opisać, że część z niej to powierzchnia nieużytkowa ze względów funkcjonalnych lub konstrukcyjnych? Według normy powierzchnia użytkowa to de facto powierzchnia podłogi. Powierzchnia nieużyteczna to część powierzchni użytkowej wg normy (norma nic nie mówi o tym aby do powierzchni użytkowej nie wliczać w ogóle powierzchni poniżej 1,4 m, natomiast znowelizowane Rozporządzenie dot. formy projektu budowlanego jednoznacznie określa, że powierzchnię użytkową budynku należy liczyć zgodnie z par 20 ust. 1.4b) czyli poniżej 1,4 m w ogóle nie wliczać). Wynika z tego, że powierzchnia użytkowa o jakiej mowa w normie, to nie to samo co powierzchnia użytkowa o jakiej mowa w Rozporządzeniu. Podając obie wartości pod tą samą nazwą w projekcie budowlanym wprowadzamy chaos. Wydaje mi się, wskazane by było, aby Izba opublikowała jakiś wzór tabeli i podstawy prawnej określającej powierzchnie, jaki powinien znaleźć się w projekcie budowlanym.

Przykład: dla pomieszczenia o powierzchni podłogi 30 m², w którym mamy pochyły sufit oraz o powierzchnię 10 m2 powyżej 2,2 m (w tym 2 m2 pomiędzy 2,4 m a 2,2 m), 10 m2 pomiędzy 1,4 m i 2,2 m i 10 m2 poniżej 1,4 m, mamy:

a) stosując Rozporządzenie jako nadrzędne, powierzchnia użytkowa to 15 m²

b) stosując normę 2015 powierzchnia użytkowa to 30 m², w tym nieużyteczna ze względów funkcjonalnych (o wysokości poniżej 2,4 m) to 22 m².

c) czy poprawnie jest podać stosując jako podstawę prawną jednocześnie obydwa akty, że to pomieszczenie ma powierzchnię użytkową 15 m², w tym 7 m² powierzchnia nieużyteczna pod względem funkcjonalnym (z uwagi na wysokość poniżej 2,4 m),

4. Czy poprawnie jest stosować w projekcie budowlanych nazwę „powierzchnia podłogi”? Prześledziłam praktykę zawodową biur, które tworzą projekty typowe i ta nazwa pojawia się najczęściej (wartość liczbowa dla np. domu jednorodzinnego czy lokalu mieszkalnego jest spójna z powierzchnią użytkową liczoną zgodnie z normą PN-ISO 9836:2015)

5. Czy powierzchnia zabudowy geberitu toalety (spłuczka zabudowana w ścianie ograniczająca powierzchnię pomieszczenia od podłogi do wysokości 120 cm) jest powierzchnią użytkową i jednocześnie nieużyteczną ze względów funkcjonalnych? Czy usługowo-techniczną (jako instalacje?).

6. Czy powierzchnia natynkowej szafki rozdzielaczy centralnego ogrzewania w lokalu mieszkalnym (ograniczająca powierzchnię pomieszczenia od wys. 5 cm nad podłogą do wysokości 110 cm) jest powierzchnią użytkową i jednocześnie nieużyteczną ze względów funkcjonalnych? Czy techniczną (jako instalacje)? Chodzi o przeliczenie powierzchni lokalu na potrzeby uzyskania zaświadczenia o jego samodzielności.

Podstawa prawna

[1] USTAWA z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane art. 57.

Do zawiadomienia o zakończeniu budowy obiektu budowlanego lub wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie inwestor jest obowiązany dołączyć:
[...]

2) oświadczenie kierownika budowy:

1a. W przypadku zawiadomienia o zakończeniu budowy lub złożenia wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie budynku mieszkalnego lub budynku z częścią mieszkalną, w oświadczeniu, o którym mowa w ust. 1 pkt 2 lit. a, zamieszcza się informację o dokonaniu pomiarów powierzchni użytkowej budynku i poszczególnych lokali mieszkalnych, w sposób zgodny z przepisami rozporządzenia, o którym mowa w art. 34 ust. 6 pkt 1.

[2] USTAWA z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego art. 2 ust. 2

Obmiaru powierzchni użytkowej lokalu, o której mowa w ust. 1 pkt 7, dokonuje się w świetle wyprawionych ścian. Powierzchnię pomieszczeń lub ich części o wysokości w świetle równej lub większej od 2,20 m należy zaliczać do obliczeń w 100%, o wysokości równej lub większej od 1,40 m, lecz mniejszej od 2,20 m — w 50%, o wysokości mniejszej od 1,40 m pomija się całkowicie. Pozostałe zasady obliczania powierzchni należy przyjmować zgodnie z Polską Normą odpowiednią do określania i obliczania wskaźników powierzchniowych i kubaturowych
w budownictwie.

[3] USTAWA z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali art. 2 ust. 2, ust. 5, ust. 6

2. Samodzielnym lokalem mieszkalnym, w rozumieniu ustawy, jest wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych. Przepis ten stosuje się odpowiednio również do samodzielnych lokali wykorzystywanych zgodnie z przeznaczeniem na cele inne niż mieszkalne

5. Lokale wraz z pomieszczeniami do nich przynależnymi zaznacza się na rzucie odpowiednich kondygnacji budynku, a w razie położenia pomieszczeń przynależnych poza budynkiem mieszkalnym — także na wyrysie z operatu ewidencyjnego; dokumenty te stanowią załącznik do aktu ustanawiającego odrębną własność lokalu.

6. W razie braku dokumentacji technicznej budynku, zaznaczeń, o których mowa w ust. 5, dokonuje się, zgodnie z wymogami przepisów prawa budowlanego, na koszt dotychczasowego właściciela nieruchomości, o ile strony umowy o ustanowienie odrębnej własności lokalu nie postanowiły inaczej.

[4] ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROZWOJU z dnia 11 września 2020 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (na podstawie art. 34 ust. 6 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane)

Rozdział 1 Przepisy ogólne.

§ 12. Powierzchnie budynku określa się zgodnie z zasadami zawartymi w Polskiej Normie dotyczącej określania i obliczania wskaźników powierzchniowych i kubaturowych wymienionej w załączniku
do rozporządzenia, uwzględniając przepisy § 14 pkt 4 lit. a oraz § 20 ust. 1 pkt 4 lit. b.

Rozdział 3 Projekt architektoniczno-budowlany:

§ 20. 1. Część opisowa projektu architektoniczno-budowlanego zawiera:

[…]

b) zestawienie powierzchni, przy czym:

— powierzchnię użytkową budynku pomniejsza się o powierzchnię: przekroju poziomego wszystkich wewnętrznych przegród budowlanych, przejść i otworów w tych przegrodach, przejść w przegrodach zewnętrznych, balkonów, tarasów, loggii, schodów wewnętrznych i podestów w lokalach mieszkalnych wielopoziomowych, nieużytkowych poddaszy, – powierzchnię użytkową budynku powiększa się
o powierzchnię: antresol, ogrodów zimowych oraz wbudowanych, ściennych szaf, schowków i garderób,

— przy określaniu powierzchni użytkowej powierzchnię pomieszczeń lub ich części o wysokości w świetle równej lub większej od 2,20 m zalicza się do obliczeń w 100%, o wysokości równej lub większej od 1,40 m, lecz mniejszej od 2,20 m — w 50%, natomiast o wysokości mniejszej od 1,40 m pomija się całkowicie,

—przy określaniu zestawienia powierzchni użytkowej lokali mieszkalnych przez lokal mieszkalny należy rozumieć wydzielone trwałymi ścianami w obrębie budynku pomieszczenie lub zespół pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych,

Załącznik do rozporządzenia Ministra Rozwoju z dnia 11 września 2020 r. (poz. 1609): WYKAZ POLSKICH NORM POWOŁANYCH W ROZPORZĄDZENIU

Opinia

Uwaga ogólna: Obowiązująca nowelizacja normy PN-ISO 9836 zawiera wiele wskaźników, które w praktyce projektowej i wykonawczej nie mają zastosowania. Należy do nich np. powierzchnia nieużyteczna, która stanowi część powierzchni użytkowej. Załącznik informacyjny A normy wskazuje cele, do których te wskaźniki mogą być przydatne. Nie ma potrzeby posługiwać się tymi parametrami przy tworzeniu dokumentacji podlegającej procedowaniu administracyjnemu.

1. Licząc powierzchnię dla różnych celów należy w pierwszej kolejności posługiwać się aktami prawnymi przypisanymi do tych celów. Cytowane przez pytającą uzasadnienie wyroku NSA w pełnym brzmieniu akapitu mówi:

Z przytoczonych przepisów prawa wynika, że kwestia wliczania powierzchni antresoli do powierzchni użytkowej lokalu nie jest uregulowana jednoznacznie. Nie powinno jednak ulegać wątpliwości, że jedno mieszkanie powinno mieć jedną powierzchnię: taką samą w projekcie budowlanym, umowie deweloperskiej, ewidencji budynków oraz w księdze wieczystej. Obecnie w zależności od celu, w jakim zachodzi potrzeba ustalenia powierzchni użytkowej lokalu, jej wielkość może się różnić.

Zatem nie ulega wątpliwości że sposób liczenia powierzchni użytkowej lokalu może się różnić w zależności od zastosowanej podstawy prawnej. Rodzi to szereg wątpliwości i trudności interpretacyjnych.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROZWOJU z dnia 11 września 2020 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego określa sposób liczenia powierzchni użytkowej w projekcie budowlanym.

Przy oddawaniu do użytkowania budynków mieszkalnych i z częścią mieszkalną pomiar musi być zgodny ze stanem prawnym w dniu złożenia oświadczenia kierownika budowy.

2. Powierzchnia o wysokości poniżej 2,4 m jest także powierzchnią nieużyteczną, wynika to literalnie z tej normy. Zapis w normie w pkt 5.1.11g wskazuje na „część takiej powierzchni kondygnacji jest niedostępna do wysokości 2,4 m. ze względu na kolizję z wyeksponowanymi elementami budynku, takimi jak wzmocnienia antysejsmiczne, stężenia, pochyłe fragmenty ścian, czy skosy połaci dachowych w obrębie poddaszy itp., to taka część powierzchni kondygnacji jest powierzchnią nieużyteczną bud. ze względów funkcjonalnych”.

3. Powierzchnię użytkową w projekcie budowlanym liczymy zgodnie z rozporządzeniem. Rozporządzenie wskazuje sposoby liczenia np. skosów czy wnęk na szafy inaczej niż norma, ale nie wskazuje np. jednostek, które mamy stosować czy sposobu mierzenia. Czyli z normy wykorzystujemy te elementy, które nie zostały bezpośrednio wskazane w rozporządzeniu. Wynika to z faktu, że § 12 Rozporządzenia w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego, mówiąc o stosowaniu nowej normy wprowadza jednocześnie wyłączenia: „Powierzchnie budynku określa się zgodnie z zasadami zawartymi w Polskiej Normie dotyczącej określania i obliczania wskaźników powierzchniowych i kubaturowych wymienionej w załączniku do rozporządzenia, uwzględniając przepisy § 14 pkt 4 lit. a oraz § 20 ust. 1 pkt 4 lit. b”. Wyłączenia te sprawiają, że ostatecznie to Rozporządzenie definiuje obowiązujący sposób obliczania powierzchni, a Norma przywołana jest w roli pomocniczej, uzupełniającej.
Z powyższego wynika, że właściwy jest wskazany przez pytającą przykład pierwszy (15 m2).

Podstawą prawną określającą sposób liczenia powierzchni jest ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROZWOJU z dnia 11 września 2020 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego i nie wymaga to dodatkowej publikacji. Nie ma potrzeby wskazywania, która powierzchnia jest użyteczna gdyż ani Prawo Budowlane, ani rozporządzenie o zawartości projektu nie wymaga liczenia tego typu powierzchni. Nie wydaje się wskazanym tworzenie wzoru zestawienia powierzchni ponieważ przy wielkiej różnorodności projektowanych obiektów niemożliwym jest uzyskanie uniwersalnego schematu.

4. Zwyczajowo wskazywana „powierzchnia podłogi” jest bardzo pomocnym wskaźnikiem przy wycenie kosztów budowy, a szczególnie prac wykończeniowych. Jej wprowadzenie nie rodzi możliwości pomyłek (jak przy wprowadzaniu dwóch rodzajów pow. użytkowej) i wydaje się być dobrą praktyką choć nie wymaganą prawem. Oczywiście wprowadzanie tego parametru jako dodatkowego (pomocniczego) ma sens jedynie w takich projektach, gdzie ze względu na zasadę obliczania powierzchni różnica między powierzchnią użytkową, a podłogi występuje – np. poddasza.

5. Przestrzenie niedostępne, a takim jest obudowa mechanizmu spłuczki nie stanowi powierzchni użytkowej, a przy rozpatrywaniu kwestii obudowy nie sięgającej do sufitu decydująca jest zasada wynikająca z zapisów normy, że powierzchnie należy mierzyć na poziomie posadzki, która to zasada potwierdza, że obudowy tej nie wliczamy do powierzchni użytkowej.

6. Natynkowa szafka rozdzielaczy centralnego ogrzewania nie jest powierzchnią zajętą przez elementy zamykające i nie znajduje się na poziomie posadzki, wobec czego nie należy jej odejmować od powierzchni użytkowej, czyli jak pisze pytająca „jest powierzchnią użytkową”. Jest też powierzchnią nieużyteczną, tak jak miejsce na grzejnik czy wystający parapet ale ten fakt nie ma żadnego znaczenia dla celów wydzielenia lokalu.

(ŁS, KSt)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 21 lutego 2022 r.

Treść pytania

Czy budowę 5 budynków mieszkalnych jednorodzinnych (po 2 lokale mieszkalne w każdym) w zabudowie szeregowej, gdzie każdy z budynków posiada własną konstrukcję – stanowi konstrukcyjnie samodzielną całość, a między budynkami zaprojektowano ścianę oddzielenia p.poż od fundamentu, aż po „dach” należy definiować jako zabudowę szeregową, czy – jak próbuje interpretować organ administracji archit.-bud. – wielorodzinną.

Podstawa prawna

[1] Ustawa – Prawo budowlane (Dz.U. z 2020 r. poz. 1333 z późn. zm.);

Art. 3. [Definicje]

Ilekroć w ustawie jest mowa o:

2) budynku – należy przez to rozumieć taki obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach;

2a) budynku mieszkalnym jednorodzinnym – należy przez to rozumieć budynek wolno stojący albo budynek w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej, służący zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, stanowiący konstrukcyjnie samodzielną całość, w którym dopuszcza się wydzielenie nie więcej niż dwóch lokali mieszkalnych albo jednego lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego o powierzchni całkowitej nieprzekraczającej 30% powierzchni całkowitej budynku.

Opinia

Przedstawione przez osobę pytającą materiały w postaci PZT, rzutów, przekrojów i elewacji nie pozostawiają wątpliwości, że przedmiotem projektu jest pięć jednorodzinnych budynków mieszkalnych w zabudowie szeregowej. Każdy z budynków stanowi samodzielną konstrukcyjnie całość, każdy zawiera dwa lokale mieszkalne. Lokale te w ramach każdego z budynków, usytuowane są względem siebie symetrycznie tak, że parter lokalu 1. sąsiaduje z parterem lokalu 2., piętro lokalu 1. sąsiaduje z piętrem lokalu 2. itd.

Jest to jedna z możliwości, jakie mogą być użyte przez projektanta sporządzającego projekt budynku jednorodzinnego dwulokalowego. Takie rozwiązanie mieści się w zacytowanych wyżej definicjach.

Opinia nr ZR 117 z 5 maja 2019 r., wprawdzie odnosząc się do zabudowy bliźniaczej, podejmowała kwestię usytuowania mieszkań – lokali – w budynku jednorodzinnym: (…) Zgodnie z artykułem 3. ustawy, jeśli w obrębie budynku „stanowiącego konstrukcyjnie samodzielną całość” znajdują się nie więcej niż dwa lokale mieszkalne albo jeden lokal mieszkalny i lokal użytkowy o powierzchni całkowitej nieprzekraczającej 30% powierzchni całkowitej budynku, budynek ten jest budynkiem mieszkalnym jednorodzinnym. Nie muszą być spełnione żadne inne warunki, aby taki budynek był budynkiem jednorodzinnym; w szczególności nie ma znaczenia, jak w stosunku do siebie usytuowane są dwa lokale: góra–dół, obok siebie, po przekątnej czy jakkolwiek inaczej – zawsze jest to jeden budynek mieszkalny jednorodzinny…”

Reasumując: nie ma przesłanek, aby przedstawiony projekt uznać za projekt budynku wielorodzinnego.

(MB)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 7 lutego 2022 r.

Treść pytania

Inwestycja dotyczy zmiany sposobu użytkowania lokalu mieszkalnego o pow. 60 m² na dwa gabinety stomatologiczne w kamienicy zlokalizowanej w strefie ochrony konserwatorskiej. Przed wejściem głównym do ww. kamienicy jest bariera dla osób niepełnosprawnych w postaci stopnia o wys. 10 cm.

Czy powyższy problem braku zapewnienia osobom niepełnosprawnym dostępu do planowanych gabinetów można rozwiązać w następujący sposób:

1. Poprzez budowę małej pochylni i uzgodnienie jej z zarządcą chodnika, konserwatorem zabytków, a także wymaga to uchwały wspólnoty mieszkaniowej. Występuje przy tym problem otwarcia drzwi przez osobę niepełnosprawną – konieczny jest montaż automatyki otwarcia drzwi.

A przy negatywnym stanowisku konserwatora zabytków, zarządcy chodnika lub wspólnoty mieszkaniowej:

2. Poprzez uzyskanie odstępstwa od przepisów techniczno-budowlanych (Prawo budowlane art. 9. ust. 1.)?

lub

3. Poprzez opracowanie ekspertyzy rzeczoznawcy (rzeczoznawców) dla spełnienia wymagań w sposób inny niż określony w Rozporządzeniu WT (§ 2. ust. 2.) i uzgodnienia jej z państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym?

Podstawa prawna

[1] Ustawa – Prawo budowlane (Dz.U. z 2020 r. poz. 1333 z późn. zm.);

Art. 5. 1. Obiekt budowlany jako całość oraz jego poszczególne części, wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając:

[...]

4) niezbędne warunki do korzystania z obiektów użyteczności publicznej i mieszkaniowego budownictwa wielorodzinnego przez osoby niepełnosprawne, o których mowa w art. 1 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r. (Dz.U. z 2012 r. poz. 1169 oraz z 2018 r. poz. 1217), w tym osoby starsze;

Art. 9. 1. W przypadkach szczególnie uzasadnionych dopuszcza się odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych, o których mowa w art. 7. Odstępstwo nie może powodować zagrożenia życia ludzi lub bezpieczeństwa mienia, a w stosunku do obiektów użyteczności publicznej i mieszkaniowego budownictwa wielorodzinnego – ograniczenia dostępności dla potrzeb osób ze szczególnymi potrzebami, o których mowa w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, oraz nie może powodować pogorszenia warunków zdrowotno-sanitarnych i użytkowych, a także stanu środowiska, po spełnieniu określonych warunków zamiennych.

[2] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2019 r. poz. 1065 z późn.zm.);

§ 1. Rozporządzenie ustala warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i związane z nimi urządzenia, ich usytuowanie na działce budowlanej oraz zagospodarowanie działek przeznaczonych pod zabudowę, zapewniające spełnienie wymagań art. 5 i 6 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane.

§ 2. 2. Przy nadbudowie, rozbudowie, przebudowie i zmianie sposobu użytkowania:

1) budynków o powierzchni użytkowej nieprzekraczającej 1000 m²,

[...]

– wymagania, o których mowa w § 1, mogą być spełnione w sposób inny niż określony w rozporządzeniu, stosownie do wskazań ekspertyzy technicznej właściwej jednostki badawczo-rozwojowej albo rzeczoznawcy budowlanego oraz do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, uzgodnionych z właściwym komendantem wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej lub państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym, odpowiednio do przedmiotu tej ekspertyzy.

[...]

4. Dla budynków i terenów wpisanych do rejestru zabytków lub obszarów objętych ochroną konserwatorską na podstawie ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego ekspertyza, o której mowa w ust. 2, podlega również uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków.

[...]

§ 3. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:

[...]

6) budynku użyteczności publicznej – należy przez to rozumieć budynek przeznaczony na potrzeby administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, kultu religijnego, oświaty, szkolnictwa wyższego, nauki, wychowania, opieki zdrowotnej, społecznej lub socjalnej, obsługi bankowej, handlu, gastronomii, usług, w tym usług pocztowych lub telekomunikacyjnych, turystyki, sportu, obsługi pasażerów w transporcie kolejowym, drogowym, lotniczym, morskim lub wodnym śródlądowym, oraz inny budynek przeznaczony do wykonywania podobnych funkcji; za budynek użyteczności publicznej uznaje się także budynek biurowy lub socjalny;

[...]

§ 16. 1. Do wejść do budynku mieszkalnego wielorodzinnego, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej powinny być doprowadzone od dojść i dojazdów, o których mowa w § 14 ust. 1 i 3, utwardzone dojścia o szerokości minimalnej 1,5 m, przy czym co najmniej jedno dojście powinno zapewniać osobom niepełnosprawnym dostęp do całego budynku lub tych jego części, z których osoby te mogą korzystać.

2. Wymaganie dostępności osób niepełnosprawnych, o których mowa w ust. 1, nie dotyczy budynków na terenach zamkniętych, z wyjątkiem budynków, o których mowa w § 3 pkt 6.

[3] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 marca 2019 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (Poz. 595);

§ 14. 3. Dopuszcza się lokalizowanie pomieszczeń, w których jest wykonywana praktyka zawodowa w lokalu mieszkalnym, pod warunkiem zapewnienia wyodrębnienia tego pomieszczenia od pomieszczeń innych użytkowników lokalu.

Opinia

Odpowiadając na zadane trzy pytania:

1. Przedmiotowy problem zapewnienia dostępu osobom niepełnosprawnym do planowanych gabinetów stomatologicznych z pewnością najlepiej jest rozwiązać przez budowę małej pochylni (z montażem automatyki otwarcia drzwi) i uzgodnienie jej z zarządcą chodnika, konserwatorem zabytków i uzyskaniem odpowiedniej uchwały wspólnoty mieszkaniowej.

Z kolei w przypadku negatywnego stanowiska konserwatora zabytków, zarządcy chodnika lub wspólnoty mieszkaniowej dla budowy małej pochylni dla niepełnosprawnych:

2. Nie można uzyskać odstępstwa od przepisów techniczno-budowlanych, gdyż zgodnie z art. 9. ust. 1. Prawo budowlane [1] uzyskane odstępstwo nie może powodować ograniczenia dostępności dla potrzeb osób ze szczególnymi potrzebami, o których mowa w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami.
3. Nie można również uzyskać odstępstwa od Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego, gdyż nie leży to w kompetencjach tego urzędu. Według inspekcji sanitarnej urzędem właściwym do rozstrzygania zapewnienia dostępności dla osób niepełnosprawnych są: Wydział Architektury i organ Nadzoru Budowlanego.

Realizacja ww. odstępstwa powinna odbywać się na postawie § 2. ust. 2. Rozporządzenia MI [2], przy czym należy zauważyć, że w tym konkretnym przypadku wymienieni w Rozporządzeniu MI [2] obaj delegowani przepisem rzeczoznawcy – budowlany oraz do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych nie są właściwymi autorami takiej ekspertyzy technicznej, a generalnie niezwykle trudno jest znaleźć „sposób inny niż określony w rozporządzeniu” zapewnienia osobom niepełnosprawnym dostępu do pomieszczeń, albo są to rozwiązania bardzo kosztowne.

Ponadto kierując się zapisem art. 5 ust. 1 pkt 4 Prawo budowlane [1] „obiekt budowlany jako całość oraz poszczególne części, wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając: niezbędne warunki do korzystania z obiektów użyteczności publicznej [...] przez osoby niepełnosprawne”.

W analizowanym przypadku mamy do czynienia ze zmianą sposobu użytkowania lokalu mieszkalnego na prywatną praktykę lekarską (w zakresie dwóch gabinetów stomatologicznych), przewidzianą do realizacji w budynku mieszkalnym. Gdyby jednak praktyka lekarska miała odbywać się w lokalu mieszkalnym, wówczas odnosząc się do lokalizacji i analizując zapisy rozporządzenia Ministra Zdrowia [3] z dnia 26 marca 2019 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (Dz.U. z 2019 r. poz. 595) § 14. ust. 3 należy zauważyć, iż „dopuszcza się lokalizowanie pomieszczeń, w których jest wykonywana praktyka zawodowa w lokalu mieszkalnym”.

Zatem w przypadku indywidualnej prywatnej praktyki lekarskiej możliwe jest świadczenie usług medycznych w obiekcie mieszkalnym, który z założenia nie musi być dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych, gdyż nie jest to usługa publiczna, z której na mocy Ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych ma prawo skorzystać pacjent.

Jednocześnie zdaniem tutejszego Zespołu Rzeczoznawców należy dążyć do realizacji każdej inwestycji w poszanowaniu potrzeb osób niepełnosprawnych, jedynie na skutek ograniczeń wynikających ze ścisłej ochrony konserwatorskiej i braku możliwości technicznych należy analizować możliwość zapewnienia dostępności w innym sposób lub w innym miejscu.

(KR, KS)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 27 października 2021 r.

Treść pytania

Czy w projekcie zatwierdzonym zgodnie z przepisami obowiązującymi w 2018 roku, powierzchnię otworów (wnęk) drzwi balkonowych o wysokości nadproża 2,20 m, znajdujących się w przegrodzie zewnętrznej mieszkania, należy wliczać do powierzchni użytkowej mieszkania (PUM)?

Podstawa prawna

[1] Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego poz. 1935 z 2018 r.

[2] Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego poz. 1554 z 2015 r.

[3] PN-ISO 9836: 1997 Właściwości użytkowe w budownictwie ‒ Określanie i obliczanie wskaźników powierzchniowych i kubaturowych.

Opinia

1. Opinia odnosi się wyłącznie do stanu prawnego ustalonego przepisami z 2018 roku. Projekt budowlany, który został zatwierdzony w 2018 r. powinien mieć obliczenia powierzchni użytkowej wykonane wg PN-ISO 9836: 1997 Właściwości użytkowe w budownictwie ‒ Określanie i obliczanie wskaźników powierzchniowych i kubaturowych [3] (przywołanej w Rozporządzeniach Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego zarówno Dz.U. poz. 1935 z 2018 r. [1], jak i Dz.U. poz. 1554 z 2015 r. [2], a więc zgodnie z ówczesnym stanem prawnym Polskiej Normy obowiązującej).
2. Zgodnie z ww. PN-ISO 9836 [3] pkt 5.1.5.5 powierzchnia użytkowa stanowi część powierzchni kondygnacji netto.
3. Zgodnie z ww. PN-ISO 9836 [3] pkt 5.1.5.4 „Do powierzchni kondygnacji netto nie są wliczane powierzchnie otworów na drzwi i okna oraz nisze w elementach zamykających”.
4. Definicja elementów zamykających – jest to zgodnie z ww. PN-ISO 9836 [3] pkt 5.1.6.1 „(…) powierzchnia utworzona przez elementy zamykające (np. ściany nośne zewnętrzne i wewnętrzne) (...)”.

Wobec powyższego:

W projekcie zatwierdzonym zgodnie z przepisami obowiązującymi w 2018 roku, powierzchni otworów (wnęk) drzwi balkonowych o wysokości nadproża 2,20 m, znajdujących się w przegrodzie zewnętrznej mieszkania, nie należy wliczać do powierzchni użytkowej mieszkania (PUM).

W podobnym przypadku, kiedy na fragmencie pomieszczenia zamknięcie analogicznego otworu, jednak
o wysokości równej wysokości pomieszczenia – stanowi ściana osłonowa, miejsce to nie powinno być traktowane jako wnęka czy otwór w ścianie. Na tym fragmencie pomieszczenia element zamykający stanowi wyłącznie sama ściana osłonowa o odpowiedniej grubości. W takim przypadku powierzchnia użytkowa mieszkania (PUM) powinna być obliczana do lica wewnętrznego ściany osłonowej.

(KS)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 13 października 2021 r.

Treść pytania

Czy budowa „zjazdu” z drogi wewnętrznej wymaga — w świetle obowiązujących przepisów — uzyskania pozwolenia na budowę?

Stan prawny

Ustawa Prawo Budowlane (tj. Dz.U. z 2020 r. poz. 1333, ze zm.) stanowi:

Art. 29.1. Nie wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę, natomiast wymaga zgłoszenia, o którym mowa
w art. 30, budowa:

11) zjazdów z dróg krajowych i wojewódzkich oraz zatok parkingowych na tych drogach;

Art. 29.2. Nie wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę oraz zgłoszenia, o którym mowa w art. 30, budowa:

11a) zjazdów z dróg powiatowych i gminnych oraz zatok parkingowych na tych drogach;

Ustawa o drogach publicznych ( Dz.U. z 2021 poz. 1376 ze zm.) stanowi:

Art. 1. Drogą publiczną jest droga zaliczona na podstawie niniejszej ustawy do jednej z kategorii dróg, z której może korzystać każdy, zgodnie z jej przeznaczeniem, z ograniczeniami określonymi w tej ustawie lub w innych przepisach szczególnych.

Art. 2.1. Drogi publiczne ze względu na funkcje w sieci drogowej dzielą się na następujące kategorie:

1) drogi krajowe;

2) drogi wojewódzkie;

3) drogi powiatowe;

4) drogi gminne.

Ulice leżące w ciągu dróg wymienionych w ust. 1 należą do tej samej kategorii co te drogi.

Art.4.

8) Zjazd — połączenie drogi publicznej z nieruchomością położoną przy drodze, stanowiące bezpośrednie miejsce dostępu do drogi publicznej w rozumieniu przepisów o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym;

Art. 8.1. Drogi, drogi rowerowe, parkingi oraz place przeznaczone do ruchu pojazdów, niezaliczone do żadnej
z kategorii dróg publicznych i nie zlokalizowane w pasie drogowym tych dróg są drogami wewnętrznymi.

Budowa, przebudowa, remont, utrzymanie, ochrona i oznakowanie dróg wewnętrznych oraz zarządzanie nimi należy do zarządcy terenu, na którym jest zlokalizowana droga, a w przypadku jego braku — do właściciela tego terenu.
Finansowanie zadań, o których mowa w ust. 2, należy do zarządcy terenu, na którym jest zlokalizowana droga, a w przypadku jego braku — do właściciela tego terenu.
Oznakowanie połączeń dróg wewnętrznych z drogami publicznymi oraz utrzymanie urządzeń bezpieczeństwa i organizacji ruchu, związanych z funkcjonowaniem tych połączeń, należy do zarządcy drogi publicznej.

Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (tekst jednolity z 29 stycznia 2016 r., poz. 124) oraz Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 1 sierpnia 2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (w brzmieniu z 29 sierpnia 2019 r. poz. 1643) stanowi:

§ 1.1. Rozporządzenie określa warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i związane z nimi urządzenia budowlane oraz ich usytuowanie.

Warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać autostrady płatne i drogowe obiekty inżynierskie oraz ich usytuowanie, określają przepisy odrębne.

Warunki techniczne, o których mowa w ust. 1, przy zachowaniu przepisów Prawa budowlanego, przepisów
drogach publicznych oraz przepisów odrębnych, a także ustaleń Polskich Norm zapewniają w szczególności:

[…]

§ 2. Przepisy rozporządzenia stosuje się przy projektowaniu, budowie oraz przebudowie dróg publicznych
i związanych z nimi urządzeń budowlanych, a także przy projektowaniu i budowie urządzeń niezwiązanych
z drogami publicznymi, sytuowanych w ich pasach drogowych.

§ 3. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:

1) drodze — rozumie się przez to drogę publiczną;

12) zjeździe — rozumie się przez to część drogi na połączeniu z drogą nie będącą drogą publiczną lub na połączeniu drogi z dojazdem do nieruchomości przy drodze; zjazd nie jest skrzyżowaniem.

Opinia

Drogi wewnętrzne są zdefiniowane (w sposób bardzo ogólny) w art. 8 ust. 1 Ustawy o drogach publicznych, lecz nie podlegają przepisom tejże ustawy ani przepisom Rozporządzenia WT dla dróg publicznych, gdzie zjazd zdefiniowany jest jako połączenie drogi publicznej z nieruchomością położoną przy drodze. W obecnym stanie prawnym połączenie dróg wewnętrznych (które nie są drogami publicznymi) z nieruchomością nie może być więc definiowane jako zjazd i nie istnieje procedura administracyjna przewidziana do uzyskiwania decyzji lokalizacyjnych na połączenia dróg wewnętrznych z nieruchomością.

Połączenie drogi wewnętrznej z nieruchomością jest pasem terenu pomiędzy jezdnią istniejącej drogi wewnętrznej a granicą nieruchomości, i jako takie nie mieści się w definicji obiektu budowlanego, w związku z tym jego utwardzenie nie jest objęte koniecznością uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę. Każdy projekt obiektu kubaturowego powinien zawierać w części opisowej projektu zagospodarowania działki lub terenu informację o sposobie dostępu terenu inwestycji do drogi publicznej oraz w części rysunkowej ukazywać układ komunikacji wewnętrznej terenu (układ dróg wewnętrznych, dojazdów, bocznic kolejowych, parkingów, placów i chodników) przedstawiony nawiązując do istniejącej i projektowanej komunikacji zewnętrznej.

Połączenie z drogą wewnętrzną może zostać zrealizowane przez:

1. utwardzenie powierzchni gruntu na działkach budowlanych (np. z grysu) — takie roboty budowlane na podstawie art. 29 ust. 4 pkt 4 Ustawy Prawo budowlane nie wymagają decyzji o pozwoleniu na budowę oraz zgłoszenia.

2. budowę (lub rozbudowę) obiektu liniowego — jakim może być droga wewnętrzna, jeżeli będzie samodzielnie funkcjonować i zostanie zrealizowana z użyciem wyrobów budowlanych. (art. z kostki lub asfaltu) oraz będzie obejmować również połączenie pomiędzy jezdnią tej drogi a nieruchomością. Budowa takiego obiektu liniowego wymaga wówczas uzyskania pozwolenia na budowę.

Realizacja połączenia z drogą wewnętrzną powinno nastąpić w uzgodnieniu z zarządcą drogi (właścicielem działki po której przebiega droga wewnętrzna).

Procedury, które wprowadzane są przez samodzielne jednostki organizacyjne poszczególnych gmin, będące administratorem dróg wewnętrznych (o uregulowanym stanie prawnym, pozostających we władaniu gmin lub Skarbu Państwa) oraz wynikające z tych procedur obowiązki spoczywające na projektancie i inwestorze, jako że zróżnicowane w poszczególnych rejonach i często wątpliwe w zakresie prawnych podstaw, nie są przedmiotem tej opinii.

(OJ, WD, MB, GL, GJ)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 1 grudnia 2021 r.

Treść pytania

Czy opinia geotechniczna jest dokumentem wymaganym do zgłoszenia budynku garażowego do 35 m²?

Podstawa prawna

[1] Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych

Na podstawie art. 34 ust. 6 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623, z późn. zm. zarządza się, co następuje (…)

[2] Ustawa Prawo budowlane t.j. z dnia 7 lipca 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 1333 z późn. zm.)

Art. 29. 1. Nie wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę, natomiast wymaga zgłoszenia, o którym mowa w art. 30, budowa: (…)

14) wolno stojących:

a) parterowych budynków gospodarczych,

b) garaży,

c) wiat — powierzchni zabudowy do 35 m², przy czym łączna liczba tych obiektów na działce nie może przekraczać dwóch na każde 500 m2 powierzchni działki;

Art. 30

1 b. Zgłoszenia budowy lub wykonywania innych robót budowlanych dokonuje się organowi administracji architektoniczno-budowlanej.

2. W zgłoszeniu należy określić rodzaj, zakres, miejsce i sposób wykonywania robót budowlanych oraz termin ich rozpoczęcia.

2 a. Do zgłoszenia należy dołączyć:

1) oświadczenie, o którym mowa w art. 32 ust. 4 pkt 2;

2) odpowiednie szkice lub rysunki — w zależności od potrzeb;

3) pozwolenia, uzgodnienia i opinie, których obowiązek dołączenia wynika z przepisów odrębnych ustaw, w szczególności decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach, zgodnie z art. 72 ust. 3 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko;

4) projekt zagospodarowania działki lub terenu wraz z opisem technicznym instalacji, wykonany przez projektanta posiadającego odpowiednie uprawnienia budowlane w przypadku:

a) budowy, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 9, 23 i 30, oraz

b) instalowania, o którym mowa w art. 29 ust. 3 pkt 3 lit. e;

5) projekt zagospodarowania działki lub terenu, wykonany przez projektanta posiadającego wymagane uprawnienia budowlane, w przypadku budowy, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 27 i 28.

3. Projekt zagospodarowania działki lub terenu, w przypadku budowy instalacji gazowej, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 9 i 30, oraz instalowania, o którym mowa w art. 29 ust. 3 pkt 3 lit. e, uzgadnia się pod względem ochrony przeciwpożarowej. W przypadku instalowania, o którym mowa w art. 29 ust. 3 pkt 3 lit. e, stosuje się ponadto obowiązek zawiadomienia organów Państwowej Straży Pożarnej, o którym mowa w art. 56 ust. 1a

4 a. W zgłoszeniu przebudowy drogi w transeuropejskiej sieci drogowej należy ponadto przedstawić:

1) wynik audytu bezpieczeństwa ruchu drogowego, o którym mowa w art. 24 l ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych;

2) uzasadnienie zarządcy drogi, o którym mowa w art. 24 l ust. 4 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych.

4b. Do zgłoszenia budowy, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1–4, należy dołączyć dokumenty, o których mowa w art. 33 ust. 2 pkt 1–4. Organ administracji architektoniczno-budowlanej po otrzymaniu zgłoszenia dokonuje jego sprawdzenia w zakresie, o którym mowa w art. 35 ust. 1.

4 c. Do zgłoszenia przebudowy, o której mowa w art. 29 ust. 3 pkt 1 lit. a, oraz instalowania, o którym mowa w art 29 ust. 3 pkt 3 lit. d, należy dołączyć dokumenty, o których mowa w art. 33 ust. 2 pkt 1, 2 i 4. Organ administracji architektoniczno-budowlanej po otrzymaniu zgłoszenia dokonuje jego sprawdzenia w zakresie, o którym mowa w art. 35 ust. 1.(…)

Opinia

Opinia odnosi się do stanu prawnego ustalonego Ustawą Prawo budowlane w wersji obowiązującej od 19 września 2020 roku.

Na podstawie art. 29 ust. 1 pkt 14 ustawy, budowa garażu o powierzchni do 35 m² należy do budów nie wymagających decyzji o pozwoleniu na budowę, natomiast wymagających zgłoszenia. Formalne wymogi dotyczące zgłoszenia budowy niewymagającej pozwolenia na budowę określone są w art. 30. Zgodnie z jego treścią w przypadku budowy garażu o powierzchni do 35 m² do zgłoszenia należy dołączyć wyłącznie:

• oświadczenie, o którym mowa w art. 32 ust. 4 pkt 2 (tj. oświadczenie o prawie do dysponowania terenem na cele budowlane);
• odpowiednie szkice lub rysunki — w zależności od potrzeb,

oraz

• pozwolenia, uzgodnienia i opinie, których obowiązek dołączenia wynika z przepisów odrębnych ustaw, w szczególności decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach, zgodnie z art. 72 ust. 3 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.

Tak więc, jako że obowiązek przedstawienia opinii geotechnicznej obiektu wynika z rozporządzenia wydanego na podstawie ustawy Prawo budowlane, nie zaś z „ustaw odrębnych”, nie ma podstawy prawnej do żądania dołączenia jej do zgłoszenia dokonanego na podst. art. 30 budowy wymienionej w art. 29 ust. 1 pkt 14 tej ustawy.

(MB)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 9 września 2021 r.

Treść pytania

Proszę o opinię w sprawie rozwiązania projektowego dotyczącego ogólnodostępnego pomieszczenia higienicznosanitarnego zaprojektowanego według § 77, § 78, § 79, § 85 a oraz § 86, rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2019 r. poz. 1065 z późn.zm.) przedstawionego na załączonym rysunku, w zakresie czy przedstawiony układ można uznać za prawidłowy do zastosowania w budynku handlowym o powierzchni użytkowej powyżej 1000 m²?

Podstawa prawna

[1] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2019 r. poz. 1065 z późn. zm.).

Odpowiedź

Zaprezentowane rozwiązanie należy uznać za nieprawidłowe, ponieważ zgodnie z § 85a ust. 1 i ust. 2 ww. rozporządzenia Ministra Infrastruktury w budynkach: gastronomii, handlu lub usług o powierzchni użytkowej powyżej 1000 m², (…) powinno znajdować się wydzielone pomieszczenie dostosowane do karmienia i przewijania dzieci. Pomieszczenie do karmienia i przewijania dzieci powinno być wyposażone w umywalkę oraz wentylację spełniającą wymagania przepisów rozporządzenia.

Na rzeczonym rysunku zaprojektowano pomieszczenie higieniczno-sanitarne wyposażone w miskę ustępową i umywalkę wraz z poręczami dostosowanymi do potrzeb osób niepełnosprawnych, pisuar z kratką ściekową podłogową i zaworem ze złączką do węża, oraz strefę wyposażoną w fotel, przewijak i blat, łącząc funkcję toalety ogólnodostępnej z pomieszczeniem do karmienia i przewijania dzieci.

Takie rozwiązanie nie mieści się w definicji powyższego paragrafu, a zaznaczyć należy, że dodatkowe wyposażenie w urządzenia sanitarne takie jak muszla ustępowa i pisuar z punktu widzenia higieny nie powinno być instalowane w miejscu żywienia — karmienia dzieci.

Ponadto w rozwiązaniach projektowych dotyczących dostosowania do potrzeb osób poruszających się na wózkach należy wziąć pod uwagę możliwość dojazdu wózka do drzwi w celu ich bezkolizyjnego otwarcia, co w tym przypadku, przy szerokości korytarza wynoszącej 125 cm jest niemożliwe.

(KR)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 31 sierpnia 2021 r.

Treść pytania

1. Czy balustrada wykonana z odpowiedniego szkła pełnego, bezpiecznego, laminowanego mocowana w loggiach w budynku wysokim powyżej 25 m nad terenem (X i XI piętro) spełnia wymagania balustrady jako pełnej zgodnie z par. 303 ust. 2 Rozporządzenia w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

2. Czy w budynku mieszkalnym czterokondygnacyjnym, z garażem podziemnym (czyli z 1 kondygnacją podziemną), lokalizacja kotłowni gazowej powyżej 60 kW do 2000 kW na parterze, a nie na najwyższej kondygnacji budynku spełni wymogi obecnie obowiązującego rozporządzenia WT (Dz.U. z 2020 r. poz. 1608, 2351), w świetle którego część podziemna budynku to teraz kondygnacja oraz w świetle stanowiska Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej, zgodnie z którym niedopuszczalna jest lokalizacja kotłowni w kondygnacjach podziemnych.

Podstawa prawna

[1] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim winny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2019 r. poz. 1065 z późn. zm.)

Ad. 1

§ 298. 1. Balustrady przy schodach, pochylniach, portfenetrach, balkonach i loggiach nie powinny mieć ostro zakończonych elementów, a ich konstrukcja powinna zapewniać przeniesienie sił poziomych, określonych w Polskiej Normie dotyczącej podstawowych obciążeń technologicznych i montażowych. Wysokość i wypełnienie płaszczyzn pionowych powinny zapewniać skuteczną ochronę przed wypadnięciem osób. Szklane elementy balustrad powinny być wykonane ze szkła o podwyższonej wytrzymałości na uderzenia, tłukącego się na drobne, nieostre odłamki.
(…)

§ 303. 2. W budynku na kondygnacjach położonych powyżej 25 m nad terenem można stosować loggie wyłącznie z balustradami pełnymi. Stosowanie logii powyżej 55 m nad terenem jest zabronione.

Ad. 2

§ 3. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:
(…)

16) kondygnacji — należy przez to rozumieć poziomą część budynku, zawartą pomiędzy powierzchnią posadzki na stropie lub najwyżej położonej warstwy podłogowej na gruncie a powierzchnią posadzki na stropie lub warstwy osłaniającej izolację cieplną stropu, znajdującego się nad tą częścią budynku, przy czym za kondygnację uważa się także poddasze z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi oraz poziomą część budynku stanowiącą przestrzeń na urządzenia techniczne, mającą średnią wysokość w świetle większą niż 2 m; za kondygnację nie uznaje się nadbudówek ponad dachem, takich jak maszynownia dźwigu, centrala wentylacyjna, centrala klimatyzacyjna, obudowa wyjścia z klatki schodowej, kotłownia lub inne pomieszczenia techniczne;

17) kondygnacji podziemnej — należy przez to rozumieć kondygnację zagłębioną poniżej poziomu przylegającego do niej terenu co najmniej w połowie jej wysokości w świetle, a także każdą usytuowaną pod nią kondygnację;

18) kondygnacji nadziemnej — należy przez to rozumieć każdą kondygnację niebędącą kondygnacją podziemną;

(…)

§ 176. 1. Pomieszczenia przeznaczone do instalowania kotłów na paliwa gazowe powinny odpowiadać wymaganiom § 172 oraz innym przepisom rozporządzenia, a także odpowiadać wymaganiom określonym w Polskiej Normie dotyczącej kotłowni wbudowanych na paliwa gazowe o gęstości względnej mniejszej niż 1.
(…)

Kotły na paliwa gazowe o łącznej mocy cieplnej powyżej 60 kW do 2000 kW należy instalować w służącym wyłącznie do tego celu pomieszczeniu technicznym lub w budynku wolno stojącym przeznaczonym wyłącznie na kotłownię.
(…)

Kubatura pomieszczeń z kotłami na paliwa gazowe o łącznej mocy cieplnej do 60 kW oraz z kotłami o mocy cieplnej powyżej 60 kW pobierającymi powietrze z pomieszczeń powinna odpowiadać wymaganiom określonym w § 172.

Kubatura pomieszczeń z kotłami, o których mowa w ust. 4 i 5, z zamkniętą komorą spalania, powinna być określana indywidualnie, przy uwzględnieniu warunków technicznych i technologicznych, a także wymagań eksploatacyjnych.

W pomieszczeniu z zainstalowanymi kotłami, o których mowa w ust. 4 i 5, zabrania się instalowania urządzeń przeznaczonych do pomiaru zużycia gazu.
Do pomieszczeń technicznych z zainstalowanymi kotłami o łącznej mocy cieplnej powyżej 60 kW do 2000 kW, zlokalizowanych w budynku o innym przeznaczeniu niż kotłownia, należy doprowadzić odrębny przewód gazowy, z którego nie mogą być zasilane pozostałe urządzenia gazowe w tym budynku.

[2] Stanowisko Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej z 2012 r „odnośnie dopuszczalnych miejsc lokalizacji w budynkach kotłowni gazowych o mocy od 60 kW do 2000 kW na paliwa gazowe o gęstości względnej mniejszej niż 1”

(…) wyjaśnia się, że kotłownie gazowe o mocy od 60 kW do 2000 kW na paliwa gazowe o gęstości względnej mniejszej niż 1, zgodnie z § 176 ust. 1 i ust. 4 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.), oraz zgodnie z przywołanymi przez ten przepis wymaganiami Polskiej Normy PN-B-02431-1:1999 „Kotłownie wbudowane na paliwa gazowe o gęstości względnej mniejszej niż 1. Wymagania.”, należy instalować w służącym wyłącznie do tego celu pomieszczeniu technicznym lub w budynku wolnostojącym przeznaczonym wyłącznie na kotłownię. Rozpatrywane pomieszczenia techniczne przeznaczone na kotłownie mogą być lokalizowane w nowoprojektowanych budynkach o wysokości do 4 kondygnacji nadziemnych włącznie na kondygnacji najwyższej lub najniższej nadziemnej (parterze). W budynku o liczbie kondygnacji większej niż 4 nadziemne, kotłownię należy lokalizować na najwyższej kondygnacji budynku. Nad pomieszczeniem na najwyższej kondygnacji, w którym będzie zlokalizowana kotłownia powinien być „lekki dach”, swobodnie ułożony na konstrukcji nośnej, wykonany z materiałów niepalnych.

W świetle powyższego niedopuszczalna jest lokalizacja wspomnianych kotłowni o mocy cieplnej od 60 kW do 2000 kW na kondygnacjach podziemnych nowoprojektowanych budynków. (…)

[3] Polska Norma PN-B-02431-1:1999 „Kotłownie wbudowane na paliwa gazowe o gęstości względnej mniejszej niż 1. Wymagania.”

Odpowiedzi

Ad. 1

W § 298. ust. 1 Rozporządzenia MI [1] zawarte są wymogi dla balustrad stosowanych na loggiach gdzie:
konstrukcja powinna zapewniać przeniesienie sił poziomych, określonych w Polskiej Normie dotyczącej podstawowych obciążeń technologicznych i montażowych. Wysokość i wypełnienie płaszczyzn pionowych powinny zapewniać skuteczną ochronę przed wypadnięciem osób. Szklane elementy balustrad powinny być wykonane ze szkła o podwyższonej wytrzymałości na uderzenia, tłukącego się na drobne, nieostre odłamki.

Ponadto zgodnie z § 303. ust. 2 Rozporządzenia MI [1] w budynku na kondygnacjach położonych powyżej 25 m nad terenem można stosować loggie wyłącznie z balustradami pełnymi. Stosowanie logii powyżej 55 m nad terenem jest zabronione.

Obecne możliwości techniczne i materiałowe pozwalają na wykonanie balustrady pełnej z wypełnieniem ze szkła, w której zarówno konstrukcja mocowania, jak i szklane wypełnienie zapewnia przeniesienie sił poziomych, określonych w Polskiej Normie dotyczącej podstawowych obciążeń technologicznych i montażowych, a wysokość i wypełnienie płaszczyzn pionowych zapewniają skuteczną ochronę przed wypadnięciem osób.

W praktyce, z uwagi na wymogi bezpieczeństwa, stosuje się jako wypełnienie balustrady szkło o odpowiedniej grubości, złożone z kilku warstw, hartowane i laminowane (stosowne obliczenia wykonuje producent szkła). Laminowanie ma zapobiec wypadnięciu szkła z ramy (mocowań) balustrady przy pęknięciu (szyby hartowane również mogą ulec pęknięciu). Ponadto niezwykle istotne jest zapewnienie odpowiedniej, ww. wytrzymałości dla każdego elementu tj. ramy w której znajduje się szkło (lub zamocowań bezramowych), wytrzymałości połączenia szkło–metal oraz wytrzymałości zamocowań zestawu do konstrukcji nośnej budynku. Na wszystkie powyższe rozwiązania techniczne należy przedstawić atesty i dopuszczenia, dokumentujące wytrzymałość oraz trwałość zarówno dla poszczególnych elementów, jak i dla całości zestawu. Przedstawione przez producenta atesty i dopuszczenia np.: Krajowa ocena techniczna lub deklaracja zgodności z Polską Normą itp. mają być zgodne z Ustawą z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz.U. 2004 Nr 92 poz. 881, Dz.U. z 2021 r. poz. 1213).

Wniosek:

Wykonana i zamocowana zgodnie z powyższym opisem balustrada z pełnym wypełnieniem szklanym spełnia wymagania balustrady jako pełnej zgodnie z par. 303 ust. 2 Rozporządzenia MI [1].

Ad. 2

Zgodnie ze Stanowiskiem Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej z 2012 r. [2] odnośnie dopuszczalnych miejsc lokalizacji w budynkach kotłowni gazowych o mocy od 60 kW do 2000 kW na paliwa gazowe o gęstości względnej mniejszej niż 1, pomieszczenia techniczne przeznaczone na kotłownie mogą być lokalizowane w nowoprojektowanych budynkach o wysokości do 4 kondygnacji nadziemnych włącznie na kondygnacji najwyższej lub najniższej nadziemnej (parterze). Dodatkowym warunkiem przy lokalizacji ww. kotłowni jest to, aby pomieszczenie techniczne przeznaczone na kotłownię spełniało wymogi § 176 ust. 1 i ust. 4 Rozporządzenia MI [1] oraz wymagania Polskiej Normy PN-B-02431-1:1999 „Kotłownie wbudowane na paliwa gazowe o gęstości względnej mniejszej niż 1. Wymagania.”[3]

Z racji opublikowania Stanowiska Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej [2] w 2012 r dokument ten odnosi się do ówcześnie obowiązującego Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim winny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2012 r. nr 75 poz. 690) w którym istotne dla niniejszej opinii § 176 ust. 1 i ust. 4 mają identyczne brzmienie jak obecnie w Rozporządzeniu MI [1]. Również Polska Norma PN-B-02431-1:1999 [3] nie została obecnie zastąpiona nowszą PN. Odniesienie się w Stanowisku Komendanta Głównego PSP z 2012 r. do nieaktualnych definicji kondygnacji podziemnych (piwnic) nie ma tu żadnego znaczenia. Istotne jest to, że zgodnie ze Stanowiskiem KG PSP [2] niedopuszczalna jest lokalizacja wspomnianych kotłowni o mocy cieplnej od 60 kW do 2000 kW na kondygnacjach podziemnych nowoprojektowanych budynków. Ponadto obecnie, w przypadku kwalifikacji piwnicy jako kondygnacji nadziemnej, można zaprojektować na niej kotłownię gazową — jako na najniższej kondygnacji nadziemnej.

Wniosek:

Z zapisów Stanowiska Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej z 2012 r [2] wynika, że kotłownie gazowe o mocy od 60 kW do 2000 kW na paliwa gazowe o gęstości względnej mniejszej niż 1, mogą być lokalizowane w nowoprojektowanych budynkach o wysokości do 4 kondygnacji nadziemnych zarówno (włącznie) na kondygnacji najwyższej lub najniższej nadziemnej. Równocześnie należy spełnić wymogi § 176 ust. 1 i ust. 4 Rozporządzenia MI [1] oraz Polskiej Normy PN-B-02431-1:1999 [3].

(KS)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 12 sierpnia 2021 r.

Treść pytania

Czy zmiana dostępności dla osób niepełnosprawnych w trakcie budowy budynku produkcyjno-magazynowego — kategoria obiektu XVIII jest zmianą istotną, czy nieistotną w świetle obowiązującej ustawy Prawo budowlane (art. 36 a ust. 5 pkt 3)?

Budynek został zaprojektowany z dostępnością dla osób niepełnosprawnych, natomiast w trakcie budowy inwestor odstąpił od zatwierdzonego projektu budowlanego i wybudowany budynek obecnie nie zapewnia dostępności dla osób niepełnosprawnych (bariery architektoniczne).

Czy w związku z powyższym inwestor przed odstąpieniem od zatwierdzonego projektu winien uzyskać zmianę decyzji o pozwoleniu na budowę (art. 36 a ust. 1).

Podstawa prawna

[1] Ustawa Prawo Budowlane t.j. z dnia 7 lipca 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 1333 z późn. zmianami)

Art. 36 a. ust. 1 Istotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu zagospodarowania działki lub terenu oraz projektu architektoniczno-budowlanego lub innych warunków decyzji o pozwoleniu na budowę jest dopuszczalne jedynie po uzyskaniu decyzji o zmianie pozwolenia na budowę wydanej przez organ administracji architektoniczno-budowlanej.

(…)

ust. 5. Istotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu zagospodarowania działki lub terenu lub projektu architektoniczno-budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę stanowi odstąpienie w zakresie:

(…)

pkt 3) warunków niezbędnych do korzystania z obiektu budowlanego przez osoby niepełnosprawne, o których mowa w art. 1 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzonej w Nowym Jorku 13 grudnia 2006 r., w tym osoby starsze;

Odpowiedzi

Zgodnie z art. 36 a ust. 5 pkt 3 Ustawy Prawo budowlane [1] odstąpienie od zatwierdzonego projektu architektoniczno-budowlanego w zakresie warunków niezbędnych do korzystania z obiektu budowlanego przez osoby niepełnosprawne jest dopuszczalne jedynie po uzyskaniu decyzji o zmianie pozwolenia na budowę wydanej przez organ administracji architektoniczno-budowlanej. Nie ma tu żadnego znaczenia, czy dostępność osób niepełnosprawnych, w przypadku projektu budowlanego budynku produkcyjno-magazynowego przyjęto nadmiarowo, czy jest to zmiana wymogów ww. dostępności bez których obiekt nie może funkcjonować.

W każdym przypadku powyższe zmiany wymagają uzyskania decyzji o zmianie pozwolenia na budowę.

(KS)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 12 sierpnia 2021 r.

Treść pytania

1. Proszę o interpretację przepisów WT dotyczącą lokalizacji od granicy działki miejsca postojowego dla osoby niepełnosprawnej. Starostwo przy wydaniu pozwolenia na budowę kwestionuje usytuowanie miejsca postojowego jw. przy granicy działki twierdząc, że winno znajdować się w odległości 3 m od granicy działki, powołując się na § 19 WT. W wydanym Postanowieniu napisano, że zgodnie § 19 ust. 2 pkt 1a stanowiska postojowe, w tym także stanowisko dla osoby niepełnosprawnej winno być usytuowane w odległości min. 3 m od granicy z działką sąsiednią.

2. W dalszej części autor pytania — z faktu, że Ustawodawca nie wymienia w § 19 WT stanowisk dla osób niepełnosprawnych i ich wymaganej odległości od granicy działki sąsiedniej, a wymienia te stanowiska jedynie w § 20 WT, w kontekście zmniejszenia ich wymaganej odległości od okien budynków — niesłusznie wnioskuje, że Ustawodawca pozwala tym samym na sytuowanie stanowisk postojowych dla osób niepełnosprawnych w dowolnej odległości od granicy działki budowlanej, również przy samej granicy. Czy przy budynku jednorodzinnym z częścią usługową w parterze (mini żłobek) należy sytuować miejsce postojowe dla osoby niepełnosprawnej?

Podstawa prawna

[1] Ustawa Prawo Budowlane tj. z dnia 7 lipca 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 1333 z późniejszymi zmianami)

Art. 3. 2a) (…) budynku mieszkalnym jednorodzinnym – należy przez to rozumieć budynek wolno stojący, albo budynek w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej, służący zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, stanowiący konstrukcyjnie samodzielną całość, w którym dopuszcza się wydzielenie nie więcej niż dwóch lokali mieszkalnych, albo jednego lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego o powierzchni całkowitej nieprzekraczającej 30% powierzchni całkowitej budynku;

[2] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim winny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2019 r. poz. 1065- z późn. zm.)

§ 18. 1. Zagospodarowując działkę budowlaną, należy urządzić, stosownie do jej przeznaczenia i sposobu zabudowy, stanowiska postojowe dla samochodów użytkowników stałych i przebywających okresowo, w tym również stanowiska postojowe dla samochodów, z których korzystają osoby niepełnosprawne.

2. Liczbę stanowisk postojowych i sposób urządzenia parkingów należy dostosować do wymagań ustalonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, z uwzględnieniem potrzebnej liczby stanowisk, z których korzystają osoby niepełnosprawne.

§ 19. 1. Odległość stanowisk postojowych, w tym również zadaszonych, oraz otwartych garaży wielopoziomowych od: placu zabaw dla dzieci, boiska dla dzieci i młodzieży, okien pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi w budynku opieki zdrowotnej, w budynku oświaty i wychowania, w budynku mieszkalnym, w budynku zamieszkania zbiorowego, z wyjątkiem: hotelu, motelu, pensjonatu, domu wypoczynkowego, domu wycieczkowego, schroniska młodzieżowego i schroniska, nie może być mniejsza niż:

1) dla samochodów osobowych:

a) 7 m — w przypadku parkingu do 10 stanowisk postojowych włącznie,

b) 10 m — w przypadku parkingu od 11 do 60 stanowisk postojowych włącznie,

c) 20 m — w przypadku parkingu powyżej 60 stanowisk postojowych;

2) dla samochodów innych niż samochody osobowe:

a) 10 m — w przypadku parkingu do 4 stanowisk postojowych włącznie,

b) 20 m — w przypadku parkingu powyżej 4 stanowisk postojowych.

2. Stanowiska postojowe, w tym również zadaszone, oraz otwarte garaże wielopoziomowe należy sytuować na działce budowlanej w odległości od granicy tej działki nie mniejszej niż:

1) dla samochodów osobowych:

a) 3 m — w przypadku parkingu do 10 stanowisk postojowych włącznie,

b) 6 m — w przypadku parkingu od 11 do 60 stanowisk postojowych włącznie,

c) 16 m — w przypadku parkingu powyżej 60 stanowisk postojowych;

2) dla samochodów innych niż samochody osobowe:

a) 6 m — w przypadku parkingu do 4 stanowisk postojowych włącznie,

b) 16 m — w przypadku parkingu powyżej 4 stanowisk postojowych.

(…)

§ 20. Stanowiska postojowe dla samochodów osobowych, z których korzystają wyłącznie osoby niepełnosprawne, mogą być zbliżone bez żadnych ograniczeń do okien innych budynków. Miejsca te wymagają odpowiedniego oznakowania.

(…)

[3] Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wymagań lokalowych i sanitarnych jakie musi spełniać lokal, w którym ma być prowadzony żłobek lub klub dziecięcy z dnia 10 lipca 2014 r.
(Dz.U. z 2014 r. poz. 925) tj. z dnia 7 grudnia 2018 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 72).

Rozporządzenie określa wymagania lokalowe i sanitarne jakie musi spełniać lokal, w którym ma być prowadzony żłobek lub klub dziecięcy.

Odpowiedzi

Ad 1.

W § 19. Ust. 1 i Ust. 2 Rozporządzenia MI [2] zawarte są wymogi lokalizacji na działkach budowlanych wszystkich rodzajów miejsc postojowych dla wszelkich rodzajów samochodów. Przepis ten, obejmując wszystkie możliwe przypadki parkingów, zawiera również wymogi dotyczące lokalizacji stanowisk postojowych dla osób niepełnosprawnych mimo, że nie są one w nim literalnie wymienione (również odległości wymagane od granicy działki budowlanej).

Kolejny § 20. Rozporządzenia MI [2] w swej treści jedynie dopuszcza: zbliżenie stanowisk postojowych dla samochodów osobowych, z których korzystają wyłącznie osoby niepełnosprawne — bez żadnych ograniczeń do okien budynków. Nie należy z treści § 20. Rozporządzenia MI [2] wyciągać innych wniosków, niż te, które zostały w nim zapisane.

Wniosek:

Zgodnie § 19 ust. 2 pkt 1a Rozporządzenia MI [2] w przypadku parkingu do 10 stanowisk postojowych włącznie – stanowiska postojowe, w tym także stanowisko dla osoby niepełnosprawnej — winny być usytuowane w odległości min. 3 m od granicy z działką sąsiednią.

Ad 2.

Zgodnie z Art. 3.2a Ustawy Prawo Budowlane [1] — lokal użytkowy o powierzchni nieprzekraczającej 30% powierzchni całkowitej budynku mieszkalnego jednorodzinnego nie zmienia charakteru tego budynku.

Projektując zagospodarowanie każdej działki budowlanej, również działki na której przewidziana jest lokalizacja lub przebudowa istniejącego budynku jednorodzinnego z częścią usługową w parterze (np. mini żłobek), należy zgodnie z § 18. Ust 1. Rozporządzenia MI [2] urządzić, stosownie do jej przeznaczenia i sposobu zabudowy, stanowiska postojowe dla samochodów użytkowników stałych i przebywających okresowo w tym również stanowiska postojowe dla osób niepełnosprawnych.

Liczba stanowisk postojowych i sposób urządzenia parkingów zgodnie z § 18. Ust 2. Rozporządzenia MI [2] ma spełniać wymagania zawarte w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, również w zakresie liczby stanowisk postojowych dla osób niepełnosprawnych. Jeżeli jednak w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, albo w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu nie są zawarte wymagania odnośnie liczby stanowisk postojowych i sposobu urządzenia parkingów – sama część usługowa budynku jednorodzinnego np. mini żłobek nie obliguje do wykonania parkingów.

Zgodnie z Rozporządzeniem MPiPS [3] — lokal dostosowany do funkcji żłobka, a w szczególności dla nie więcej niż 25 dzieci nie ma wymagań odnośnie dostępności dla niepełnosprawnych (np. drzwi, korytarz, toaleta itp.), a tym samym zgodnie z ww. Rozporządzeniem nie ma konieczności wykonywania miejsc postojowych dla osób niepełnosprawnych.

Z racji tego, że każda Inwestycja posiada indywidualne cechy, może wystąpić konieczność spełnienia innych przepisów, które nie zostały wymienione w niniejszej opinii.

Wniosek:

Z zapisów Ustawy Prawo Budowlane [1], Rozporządzenia MI [2] oraz Rozporządzenia MPiPS [3] nie wynika konieczność wykonywania miejsc postojowych dla osób niepełnosprawnych przy budynku jednorodzinnym z częścią usługową w parterze (mini żłobek).

W zakresie liczby stanowisk postojowych i sposobu urządzenia parkingów na działce należy spełnić wymagania zawarte w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, albo w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu i ewentualnie wynikające z innych przepisów.

(KS)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 9 lipca 2021 r.

Treść pytania

Jaką klasyfikacją, statutem czy przepisem odnoszącym się do boisk, należy się kierować, projektując budynek (z oknami pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi), na granicy z boiskiem dla dzieci i młodzieży, a jaką na granicy z boiskiem, z którego korzystać będą tylko osoby dorosłe czy seniorzy?

Jak w świetle przepisu § 40 ust. 3 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12.04.2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2019 r. poz. 1065) – dalej r.w.t. rozpatrywać odległości projektowanych obiektów z oknami pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi do istniejącego: boiska w zespole boisk obiektu sportowego – klub sportowy z zespołem boisk, kiedy przepis definiuje odległość do boiska dla dzieci i młodzieży?

Czy w takim przypadku odległość do boiska klubu sportowego nie jest uregulowana przepisami?

Podstawa prawna

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2019 r. poz. 1065 z późn. zm.):

§ 40 [Place zabaw i miejsca rekreacyjne]

3. Odległość placów zabaw dla dzieci, boisk dla dzieci i młodzieży oraz miejsc rekreacyjnych od linii rozgraniczających ulicę, od okien pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi oraz od miejsc gromadzenia odpadów powinna wynosić co najmniej 10 m, przy zachowaniu wymogów § 19 ust. 1 r.w.t.

§ 323. [Ochrona przed hałasem]

1. Budynek i urządzenia z nim związane powinny być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby poziom hałasu, na który będą narażeni użytkownicy lub ludzie znajdujący się w ich sąsiedztwie, nie stanowił zagrożenia dla ich zdrowia, a także umożliwiał im pracę, odpoczynek i sen w zadowalających warunkach.

2. Pomieszczenia w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej należy chronić przed hałasem:

1) zewnętrznym przenikającym do pomieszczenia spoza budynku;

§ 325. [Poziom hałasów i drgań – odpowiednie usytuowanie budynków]

1. Budynki mieszkalne, budynki zamieszkania zbiorowego i budynki użyteczności publicznej należy sytuować w miejscach najmniej narażonych na występowanie hałasu i drgań, a jeżeli one występują i ich poziomy będą powodować w pomieszczeniach tych budynków przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu i drgań, określonych w Polskich Normach dotyczących dopuszczalnych wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach oraz oceny wpływu drgań na budynki i na ludzi w budynkach, należy stosować skuteczne zabezpieczenia.

2. Budynki z pomieszczeniami wymagającymi ochrony przed zewnętrznym hałasem i drganiami należy chronić przed tymi uciążliwościami poprzez zachowanie odpowiednich odległości od ich źródeł, usytuowanie i ukształtowanie budynku, stosowanie elementów amortyzujących drgania oraz osłaniających i ekranujących przed hałasem, a także racjonalne rozmieszczenie pomieszczeń w budynku oraz zapewnienie izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych określonej w Polskiej Normie dotyczącej wymaganej izolacyjności akustycznej przegród w budynkach, oraz izolacyjności akustycznej elementów budowlanych.

§ 326. [Izolacja akustyczna]

1. Poziom hałasu oraz drgań przenikających do pomieszczeń w budynkach mieszkalnych, budynkach zamieszkania zbiorowego i budynkach użyteczności publicznej, z wyłączeniem budynków, dla których jest konieczne spełnienie szczególnych wymagań ochrony przed hałasem, nie może przekraczać wartości dopuszczalnych, określonych w Polskich Normach dotyczących ochrony przed hałasem pomieszczeń w budynkach oraz oceny wpływu drgań na ludzi w budynkach, wyznaczonych zgodnie z Polskimi Normami dotyczącymi metody pomiaru poziomu dźwięku A w pomieszczeniach oraz oceny wpływu drgań na ludzi w budynkach.

2. W budynkach, o których mowa w ust. 1, przegrody zewnętrzne i wewnętrzne oraz ich elementy powinny mieć izolacyjność akustyczną nie mniejszą od podanej w Polskiej Normie dotyczącej wymaganej izolacyjności akustycznej przegród w budynkach oraz izolacyjności akustycznej elementów budowlanych, wyznaczonej zgodnie z Polskimi Normami określającymi metody pomiaru izolacyjności akustycznej elementów budowlanych i izolacyjności akustycznej w budynkach. Wymagania odnoszą się do izolacyjności: 1) ścian zewnętrznych, stropodachów, ścian wewnętrznych, okien w przegrodach zewnętrznych i wewnętrznych oraz drzwi w przegrodach wewnętrznych – od dźwięków powietrznych […].

Opinia zespołu rzeczoznawców

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, pomiędzy placami boiskami dla dzieci i młodzieży a oknami pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi, minimalna odległość wynosi 10 metrów.

Projektując budynek z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi, gdzie w sąsiedztwie zlokalizowane jest boisko dla dzieci i młodzieży, ograniczeniem dla lokalizacji budynku jest § 40 warunków technicznych.

W przypadku boiska z użytkownikami innymi niż wymienieni w warunkach technicznych, § 40 nie ma zastosowania.

Należy jednakże pamiętać, że warunki techniczne w paragrafach 323–327 odnoszą się do ochrony przed hałasem i drganiami, zaliczając pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi do pomieszczeń, które należy zabezpieczyć między innymi przed hałasem zewnętrznym, przenikającym do pomieszczeń spoza budynku. Zadaniem projektanta jest przyjęcie właściwych rozwiązań, które spełniają wszystkie zapisy warunków technicznych.

(MB)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Treść pytania

Proszę o opinię w sprawie rozwiązania projektowego w sanitariatach ogólnodostępnych przedstawionego na załączonym rysunku zgodnie z zapisami rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Podstawa prawna

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim winny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2019 r. poz. 1065 z późn. zm.)
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.)

Opinia zespołu rzeczoznawców

W odpowiedzi należy oprzeć się głównie na rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim winny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, gdyż stosuje się je przy projektowaniu § 2 ust. 1 (Dz.U. z 2019 r. poz. 1065 z późn. zm.)

Przywołane w pytaniu rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, odnosi się do obowiązujących przepisów bhp w zakładach pracy, w szczególności obiektów budowlanych, pomieszczeń pracy i terenu zakładów pracy, a także procesów pracy, pomieszczeń i urządzeń higienicznosanitarnych. § 1 ust 1 (Dz.U. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.),

Przedłożony do oceny poprawności rozwiązania projektowego rysunek dotyczy pomieszczeń higieniczno-sanitarnych ogólnodostępnych, składających się z zespołu ustępów dla kobiet i mężczyzn w budynku użyteczności publicznej.

W rozwiązaniu dla każdego z zespołów zaprojektowano przedsionek izolacyjny, w którym zainstalowano umywalki oraz wydzielone kabiny ustępowe, każda na pełną wysokość w pomieszczeniu, w których zainstalowano muszle ustępowe, a w ustępie dla mężczyzn zapewniono dodatkowe pomieszczenie z pisuarami.

W obu zespołach, projektując kabiny ustępowe zrezygnowano z wydzielenia ich lekkimi ściankami o niepełnej wysokości, o których mowa w § 85 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Infrastruktury (…) miski ustępowe umieszczone w oddzielnych kabinach o szerokości co najmniej 1 m i długości 1,10 m, ze ściankami i drzwiami o wysokości co najmniej 2 m z prześwitem nad podłogą 0,15 m (…), a tym samym z pomieszczenia wydzielającego przestrzeń z toaletami od przedsionka.

W znanych przypadkach faktycznych kabiny ustępowe w zespołach sanitarnych wydzielane są lekkimi ściankami w jednym pomieszczeniu. Stosowanie takich rozwiązań jest archaiczne, wynikające z ograniczonych kiedyś rozwiązań wentylacji mechanicznej pomieszczeń oraz sposobów sprzątania i dezynfekcji podłóg.

Dziś takie rozwiązanie nie tylko z punktu widzenia komfortu użytkownika jest mało intymne, ale mało higieniczne, gdyż podczas spłukiwania miski ustępowej rozpylają się do powietrza mikroskopijne cząsteczki wody wraz z bakteriami i wirusami zawartymi w moczu i kale, które spadają i osiadają na powierzchniach zwykle dotykanych przez użytkowników całego pomieszczenia.

Wydzielenie kabiny ustępowej pełnymi ścianami poprawia komfort użytkowania toalety i zapewnia intymność, tu należy zwrócić uwagę, że w § 85 ust. 2 pkt 5 ww. rozporządzenia Ministra Infrastruktury określając dane liczbowe charakteryzujące wydzielenia kabin ustawodawca posługuje się słowem „co najmniej”, co oznacza nie mniej niż, i nie ogranicza stosowania wyższych parametrów.

Stosując przedsionek, w którym zainstalowane są wyłącznie umywalki, projektant spełnił zapisy, o którym mowa w § 85 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury oraz § 26 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej, a tym samym warunek stosowania pomieszczenia izolującego od strony komunikacji ogólnej, lub innego pomieszczenia został zachowany.

(KR)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Treść pytania

Jaka jest definicja przebudowy? Czy Organ może kwestionować przyjęte w nazwie inwestycji pojęcie „przebudowy” ze względu na zbyt duży (wg organu) zakres wymiany substancji i sugerować rozbiórkę i odbudowę budynku?

Podstawa prawna

Rozporządzenie z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (Dz.U. z dnia 27 kwietnia 2012 r. z późniejszymi zm.)

Prawo Budowlane, Dz.U.2020.1333

Opinia Zespołu Rzeczoznawców

Zgodnie z art. 3 ust. 7a Ustawy Prawo Budowlane przez „przebudowę — należy rozumieć wykonywanie robót budowlanych, w wyniku których następuje zmiana parametrów użytkowych lub technicznych istniejącego obiektu budowlanego, z wyjątkiem charakterystycznych parametrów, takich jak: kubatura, powierzchnia zabudowy, wysokość, długość, szerokość bądź liczba kondygnacji”. Definicję tę potwierdzają Wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego, w tym m.in. wyrok z dnia 25 stycznia 2013 r. II OSK 627/2012.

Żaden przepis prawa nie określa, jaki procent istniejących ścian musi pozostać, aby można było nazwać planowane zamierzenie budowlane „przebudową”. Natomiast nie ulega wątpliwości, że rozbiórka obiektu oznacza jego całkowity demontaż z fundamentami włącznie. Zatem, jeśli nie następuje całkowita rozbiórka obiektu, wówczas mamy do czynienia z jego przebudową.

W przypadku gdy przebudowa połączona jest równocześnie z nadbudową, rozbudową budynku, wówczas wspomniane w definicji charakterystyczne parametry budynku mogą ulec zmianie. Wobec braku jednoznacznej definicji ustawowej to uprawniony projektant po wnikliwej analizie ma kompetencje wskazać, czy planowane zamierzenie stanowi przebudowę budynku oraz, czy jest to powiązane z rozbudową, nadbudową budynku.

Nakładanie obowiązku zamieszczania dodatkowych analiz, wyjaśnień, które nie są wskazane w Rozporządzeniu w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego, pomimo załączenia stosownego oświadczenia, o którym mowa w art. 20 ustawy Prawo budowlane, można uznać za „biurokratyczne załatwianie sprawy”, o którym mowa w Kpa art. 227. Organy administracji publicznej nie mogą nakładać na obywatela obowiązków, jeśli nie wynika to wprost z przepisów prawa. Art. 35 ust. 1 prawa budowlanego określa kompetencje Organu w zakresie sprawdzenia dokumentacji przed wydaniem decyzji pozwolenia na budowę. Kompetencje te nie obejmują kwalifikacji planowanych robót budowlanych.

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Treść pytania

Czy powierzchnia galerii komunikacyjnych w budynku powinna być wliczana do powierzchni zabudowy przy obliczaniu wskaźników powierzchniowych przy sporządzaniu projektu budowlanego? Projektowane galerie komunikacyjne „zawieszone” na elewacji przestrzennie są identyczne jak balkony pasmowe lub balkony komunikacyjne w galeriowcach.

Podstawa prawna

Norma PN—70/B—02365

Norma PN—ISO 9836:1997 Właściwości użytkowe w budownictwie — Określanie i obliczanie wskaźników powierzchniowych i Kubaturowych

Komentarz do normy PN—ISO 9836:1997 wydany przez Biuro Polskiego Komitetu Normalizacyjnego.
Warszawa 2002

Norma PN—ISO 9836:2015—12

Rozporządzenie z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (Dz.U. z dnia 27 kwietnia 2012 r. z późniejszymi zm.)

Rozporządzenie MRRiB z dn. 29.03.2001 w sprawie ewidencji gruntów i budynków (Dz.U.2001/38/454)

Przykładowe wyroki sądów: II SA/Gd 663/18, II SA/Sz 994/17

Notatka ze spotkania „Warsztaty dla Inwestorów” w WAiU UMK w dniu 20.02.2014

Rozporządzenie z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie sposobu ustalania wymagań dotyczących nowej zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego

Rozporządzenie PRM z dn. 20.06.2002 r. Dz.U. 2016.283, załącznik, par. 10)

Opinia Zespołu Rzeczoznawców

Zgodnie z Normą PN—ISO 9836:1997 powierzchnia zabudowy jest wyznaczana przez rzut pionowy zewnętrznych krawędzi budynku na powierzchnię terenu.

W komentarzu do ww. normy wydanym przez Biuro Polskiego Komitetu Normalizacyjnego jest wyjaśnienie do pkt 4.2 dot. powierzchni zabudowy: Loggie i balkony jako elementy nie obudowane nie podlegają rzutowaniu, nie są więc wliczane do powierzchni zabudowy. Pod względem przestrzennym galeria komunikacyjna, loggia i balkon „zawieszony” wzdłuż elewacji budynku są identyczne. Nadinterpretacją jest różnicowanie tych elementów budynku w celu ich odmiennego zakwalifikowania do sposobu wyliczenia powierzchni zabudowy. Norma PN—ISO 9836:1997 odnosi się do zewnętrznych krawędzi budynku, które w rozumieniu definicji budynku (Art. 3 ust. 2 Prawa budowlanego) oznaczają przegrodę budowlaną, czyli ścianę.

Żaden z powszechnie obowiązujących od 1970 roku aktów prawnych, a także żadna z funkcjonujących lub obowiązujących norm, nie wskazują, aby galerie zewnętrzne komunikacyjne posiadały „powierzchnię zabudowy” lub też w bilansie takiej powierzchni powinny zostać ujęte. Istnieje natomiast szereg zapisów, które pośrednio lub bezpośrednio wskazują m.in. na balkony, rampy komunikacyjne, schody zewnętrzne jako części budynków, których nie wlicza się do powierzchni zabudowy.

Jakiekolwiek inne rozumienie przepisów w tej sprawie i wyciąganie odmiennych wniosków może wynikać z braku zrozumienia zapisów prawa oraz może doprowadzić do kolizji definicji powierzchni zabudowy na styku architektury, urbanistyki i geodezji. Podstawową zasadą wykładni przepisów prawa jest zasada techniki prawodawczej w ustawach i rozporządzeniach: „do oznaczenia jednakowych pojęć używa się jednakowych określeń, a różnych pojęć nie oznacza się tymi samymi określeniami” (Rozporządzenie PRM z dn. 20.06.2002 r. Dz.U. 2016.283, par. 10).

Przyjmowanie przez organ administracji państwowej interpretacji poszerzających zapis prawa, może prowadzić do naruszenia art. 6, art. 8 par. 1 i art. 12 Ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku Kodeks postępowania administracyjnego.

Równocześnie należy dodać, że organy administracji publicznej nie mają prawa nakładać na obywatela obowiązków bez podania podstawy prawnej. Nakładanie obowiązku zamieszczania dodatkowych wyjaśnień, które nie są wskazane w rozporządzeniu dot. formy i zakresu projektu budowlanego, pomimo załączenia stosownego oświadczenia o którym mowa w art. 20 ustawy Prawo budowlane, można uznać za „biurokratyczne załatwianie sprawy”, o którym mowa w KPA art. 227.

Przykładowe wyroki sądów

II SA/Gd 663/18,

Wskaźnik intensywności zabudowy, zgodnie z definicją zaczerpniętą z art. 15 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1945 ze zm.), wobec braku takiej w Prawie budowlanym, rozumiany jest jako wskaźnik powierzchni całkowitej zabudowy w odniesieniu do powierzchni działki budowlanej. W konsekwencji istotnym do jej ustalenia jest całkowita powierzchnia zabudowy, której zasady obliczania określa Polska Norma PN—ISO 9836:1997 „Właściwości użytkowe w budownictwie — Określanie i obliczanie wskaźników powierzchniowych i kubaturowych”. Pomimo tego, że wymagania Polskiej Normy nie są przepisami prawa, ale ustawodawca wyraźne odsyła, w § 8 ust. 2 pkt 9 Rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1935), do ich stosowania przy obliczaniu powierzchni budynków i to w ściśle określonej wersji PN—ISO 9836:1997. Zgodnie z pkt 5.1.2.1. wskazanej Polskiej Normy przez powierzchnię zabudowy rozumie się powierzchnię terenu zajętą przez budynek w stanie wykończonym. W myśl pkt 5.1.2.2. powierzchnia zabudowy jest wyznaczona przez rzut pionowy zewnętrznych krawędzi budynku na powierzchnię terenu. Do powierzchni zabudowy nie wlicza się:

• powierzchni obiektów budowlanych ani ich części nie wystających ponad powierzchnię terenu;
  
• powierzchni elementów drugorzędnych, np. schodów zewnętrznych, ramp zewnętrznych, daszków, markiz, występów dachowych, oświetlenia zewnętrznego;
  
• powierzchni zajmowanej przez wydzielone obiekty pomocnicze (np. szklarnie, altany, szopy).

Z uwagi na taką treść normy do powierzchni zabudowy nie jest wliczana powierzchnia zabudowy galerii komunikacyjnych, tym bardziej nieobudowanych, gdyż należy je uznać za elementy drugorzędne. Podkreślenia wymaga, że wyliczenie zawarte w tej normie jest jedynie przykładowe, gdyż galerie trudno uznać za bardziej istotną część budynku niż np. schody zewnętrzne, które zostały wymienione wprost jako elementy drugorzędne (por. wyrok WSA w Szczecinie z dnia 20 grudnia 2017 r., II SA/Sz 994/17, dostępny na stronie NSA).

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Treść pytania

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 w sprawie warunków technicznych, jakim winny odpowiadać budynki i ich usytuowanie – z dnia 8 kwietnia 2019 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 1065 z późniejszymi zmianami)

§134. ust. 1. Instalacje i urządzenia do ogrzewania budynku powinny mieć szczytową moc cieplną określoną zgodnie z Polskimi Normami dotyczącymi obliczania zapotrzebowania na ciepło pomieszczeń, a także obliczania oporu cieplnego i współczynnika przenikania ciepła przegród budowlanych.

Ust. 2. Do obliczania szczytowej mocy cieplnej należy przyjmować* temperatury obliczeniowe zewnętrzne zgodnie z Polską Normą dotyczącą obliczeniowych temperatur zewnętrznych, a temperatury obliczeniowe ogrzewanych pomieszczeń – zgodnie z poniższą tabelą:

[…]

+8°C klatki schodowe w budynkach mieszkalnych*
+20°C pokoje mieszkalne, przedpokoje, kuchnie indywidualne wyposażone w paleniska gazowe lub elektryczne, pokoje biurowe, sale posiedzeń

[…]

*) Dopuszcza się przyjmowanie innych temperatur obliczeniowych dla ogrzewanych pomieszczeń niż jest to określone w tabeli, jeżeli wynika to z wymagań technologicznych.

Załącznik nr 2 wymagania izolacyjności cieplnej

Ściany wewnętrzne:

a) przy ∆ti ≥ 8°C oraz oddzielające pomieszczenia ogrzewane od klatek schodowych i korytarzy*
Współczynnik przenikania ciepła UC(max) [W/(m2 · K)] = 1,00

b) przy ∆ ti < 8°C
Współczynnik przenikania ciepła UC(max) [W/(m2 · K)] = bez wymagań
ti – temperatura pomieszczenia ogrzewanego zgodnie z § 134 ust. 2 rozporządzenia*.

Pytanie

Czy wobec:

podkreślonych powyżej zwrotów „należy przyjmować”* oraz „zgodnie z”*,

nie wymienieniu „korytarzy”* w liście w § 134 ust. 2 rozporządzenia, wymienieniu „korytarzy”*
w załączniku nr 2 do rozporządzenia,

istnieje możliwość kwalifikacji 1) klatki schodowej i/lub 2) korytarza, jako pomieszczeń ogrzewanych oraz przyjęcia dla nich temperatury na poziomie wyższym niż określona w § 134 ust. 2 rozporządzenia. Szczególnie, czy istnieje możliwość przyjęcia dla nich temperatury na poziomie temperatury mieszkań i zastosowania pomiędzy nimi a mieszkaniami przegrody bez wymagań współczynnika ciepła (jak przy ∆ ti < 8°C)?

*Uwaga: w powyższym pytaniu zachowano oryginalne zaznaczenia Autora pytania.

Podstawa prawna

[1] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 w sprawie warunków technicznych, jakim winny odpowiadać budynki i ich usytuowanie — z dnia 8 kwietnia 2019 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 1065
z późniejszymi zmianami)

Przepisy zacytowane powyżej przez autora pytania w tekście pytania

oraz

§ 134. ust. 2. Tabela – wszystkie trzy kolumny

§ 134 ust. 3 Urządzenia zastosowane w instalacji ogrzewczej, o których mowa w przepisie odrębnym dotyczącym efektywności energetycznej, powinny odpowiadać wymaganiom określonym w tym przepisie.

§ 134 ust. 4 Grzejniki oraz inne urządzenia odbierające ciepło z instalacji ogrzewczej powinny być zaopatrzone w regulatory dopływu ciepła. […].

Odpowiedź na pytanie

Analizując postawione pytanie należy sprawdzić, jakie byłyby konsekwencje przyjęcia dla klatki schodowej i/lub korytarza innych temperatur obliczeniowych, niż wskazano w tabeli § 134 ust. 2 Rozporządzenia [1] tj. temperatury = +20°C lub ˃ +12°C?

Należałoby się liczyć z następującymi konsekwencjami związanymi z funkcjami użytkowymi:

Ogrzewanie klatek schodowych i korytarzy może spowodować konieczność zastosowania większej ilości grzejników w klatce schodowej i korytarzu, skutkiem tego będzie mniej miejsca lub klatka schodowa, czy korytarz musiałyby być zaprojektowane jako większe. Może powodować także konieczność zwiększenia mocy cieplnej urządzeń w kotłowni, a co za tym idzie zwiększenie pomieszczenia kotłowni. Przy dużych obiektach mogą to być zmiany bardzo istotne dla budżetu inwestycji, narażając Inwestora na dodatkowe niepotrzebne koszty.
Wyższa temperatura klatek schodowych i korytarzy jest sprzeczna z zakładanym w tabeli § 134 ust. 2 kolumna 2 Rozporządzenia [1] sposobem wykorzystywania pomieszczeń. Może powodować dyskomfort dla użytkowników klatki schodowej i korytarza, którzy musieliby wchodzić po schodach, nierzadko kilka pięter, w okryciach wierzchnich przy temperaturze +20°C (lub ˃ +12°C).

Zgodnie ze słownikiem PWN słowo należy oznacza „trzeba, powinno się,”, bliższe jest rozumieniu jako zobowiązanie, a nie rekomendacja. Słowo „należy” zostało użyte w Rozporządzeniu [1] – 231 razy. Przykładowo:

Rozporządzenie [1]

§ 3. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:

1) zabudowie śródmiejskiej – należy przez to rozumieć zgrupowanie intensywnej zabudowy na obszarze śródmieścia, określonej w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku planu miejscowego w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy;

1a) działce budowlanej – należy przez to rozumieć nieruchomość gruntową lub działkę gruntu, której wielkość, cechy geometryczne, dostęp do drogi publicznej oraz wyposażenie w urządzenia infrastruktury technicznej spełniają wymogi realizacji obiektów budowlanych wynikające z rozporządzenia, odrębnych przepisów i aktów prawa miejscowego;

2) zabudowie jednorodzinnej – należy przez to rozumieć jeden budynek mieszkalny jednorodzinny lub zespół takich budynków, wraz z budynkami garażowymi i gospodarczymi;

3) zabudowie zagrodowej – należy przez to rozumieć w szczególności budynki mieszkalne, budynki gospodarcze lub inwentarskie w rodzinnych gospodarstwach rolnych, hodowlanych lub ogrodniczych oraz w gospodarstwach leśnych;

4) budynku mieszkalnym – należy przez to rozumieć:

a) budynek mieszkalny wielorodzinny,

b) budynek mieszkalny jednorodzinny;

[…]

W tabeli § 134 ust. 2. Rozporządzenia [1] nie została co prawda podana temperatura obliczeniowa korytarzy, ale w nagłówku tej tabeli wpisano, że są to „Przykłady pomieszczeń”, a „Załącznik nr 2 wymagania izolacyjności cieplnej” Rozporządzenia [1] podaje precyzyjnie wymogi dla budowy „Ściany wewnętrznej przy Δti ≥ 8°C oraz oddzielającej pomieszczenia ogrzewane od klatek schodowych i korytarzy”.
Należałoby tutaj zwrócić uwagę na użyte w przepisie słowo „oraz” które wskazuje na konieczność przyjęcia wymaganych parametrów dla klatek schodowych i korytarzy niezależnie od występującej w nich temperatury.

Podsumowanie

Zdaniem autorów opinii, zgodnie z wymogami Rozporządzenia [1] nie należy przyjmować dla klatki schodowej i/lub korytarza projektowanego budynku temperatury na poziomie wyższym niż została ona określona w § 134 ust. 2 Rozporządzenia [1], tak samo jak nie należy zastosować pomiędzy klatką schodową i/lub korytarzem, a mieszkaniami (pomieszczeniami ogrzewanymi) przegrody bez wymaganego współczynnika ciepła. Równocześnie takie działanie nie jest spójne z zakładanym w tabeli § 134 ust. 2, kolumna 2 Rozporządzenia [1] sposobem wykorzystywania pomieszczeń i powoduje opisane powyżej konsekwencje.

(KS)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Treść pytania

Zwracam się do Państwa z prośbą o pomoc w zakresie wykładni prawnej i interpretacji § 232, ust. 6 (ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY) z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Dz.U. 2019.1065 tj. z dnia 2019.06.07; wersja obowiązująca od 25 grudnia 2020 r.), a w szczególności zapisu cyt.: (...) takim jak luksfery, cegła szklana lub inne przeszklenie (...).

W trakcie mojej praktyki zawodowej wielokrotnie napotykam się w Wydziale Architektury Starostwa Powiatowego (…) na trudności interpretacyjne tego zapisu, przy projektowaniu otworów okiennych (projektowanych w wymaganej klasie odporności ogniowej, zgodnie z § 232, ust. 6) w ścianie oddzielenia przeciwpożarowego dla budynku zlokalizowanego w odległości mniejszej niż 4 m od granicy sąsiedniej. (…) Urzędnicy twierdzą, że nie mam takiego prawa i systematycznie grożą mi wydaniem decyzji odmownej lub ewentualnie dopuszczają wypełnienie otworów pustakami szklanymi.

Bardzo proszę o pomoc w tej sprawie i wydanie opinii, która będzie dla mnie odniesieniem do dalszych działań. Niestety zapisy warunków technicznych dla urzędników nie są jednoznaczne. Zwracam się z prośbą o wydanie opinii odnośnie prawidłowości przyjętych rozwiązań dot. usytuowania elementów budynku w zbliżeniu do działki sąsiedniej.

Podstawa prawna

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2019 poz. 1065). USTAWA z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane Dz.U. 1994 Nr 89 poz. 414

§ 12

1. Jeżeli z przepisów § 13, 19, 23, 36, 40, 60 i 271-273 lub przepisów odrębnych określających dopuszczalne odległości niektórych budowli od budynków nie wynikają inne wymagania, budynek na działce budowlanej należy sytuować w odległości od granicy tej działki w odległości nie mniejszej niż:

1) 4 m — w przypadku budynku zwróconego ścianą z oknami lub drzwiami w stronę tej granicy;

2) 3 m — w przypadku budynku zwróconego ścianą bez okien i drzwi w stronę tej granic.

2. Sytuowanie budynku w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, dopuszcza się w odległości 1,5 m od granicy lub bezpośrednio przy tej granicy, jeżeli plan miejscowy przewiduje taką możliwość.

3. Dopuszcza się, uwzględniając przepisy odrębne oraz przepisy § 13, 19, 23, 36, 40, 60 i 271-273, sytuowanie budynku bezpośrednio przy granicy działki budowlanej, jeżeli będzie on przylegał swoją ścianą do ściany budynku istniejącego na sąsiedniej działce oraz jego wysokość będzie zgodna z obowiązującym na danym terenie planem miejscowym lub decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

4. W zabudowie jednorodzinnej i zagrodowej, uwzględniając przepisy odrębne oraz przepisy § 13, 19, 23, 36, 40, 60 i 271-273, dopuszcza się:

1) budowę budynku ścianą bez okien i drzwi bezpośrednio przy granicy działki budowlanej lub w odległości mniejszej niż określona w ust. 1 pkt 2, lecz nie mniejszej niż 1,5 m, na działce budowlanej o szerokości 16 m lub mniejszej;

2) nadbudowę budynku istniejącego, usytuowanego w odległości mniejszej niż określona w ust. 1 od granicy tej działki budowlanej, o nie więcej niż jedną kondygnację, przy czym w nadbudowanej ścianie, zlokalizowanej w odległości mniejszej niż 4 m od granicy, nie może być okien i drzwi;

3) budowę budynku gospodarczego lub garażu o długości nie większej niż 6,5 m i wysokości nie większej niż 3 m bezpośrednio przy granicy działki budowlanej lub w odległości nie mniejszej niż 1,5 m ścianą bez okien i drzwi.

5. Usytuowanie budynku na działce budowlanej w sposób, o którym mowa w ust. 2-4, powoduje objęcie sąsiedniej działki obszarem oddziaływania obiektu w rozumieniu art. 3 pkt 20 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane.

6. Odległość od granicy działki budowlanej nie może być mniejsza niż:

1) 1,5 m do okapu lub gzymsu zwróconego w stronę tej granicy, a także do balkonu, daszku nad wejściem, galerii, tarasu, schodów zewnętrznych, rampy lub pochylni – z wyjątkiem pochylni przeznaczonych dla osób niepełnosprawnych;

2) 4 m do okna umieszczonego w dachu zwróconego w stronę tej granicy.

7. W przypadkach, o których mowa w ust. 2 i 4, dopuszcza się zmniejszenie odległości okapu zwróconego w stronę granicy działki budowlanej do 1 m.

8. Budynek inwentarski lub budynek gospodarczy, uwzględniając przepisy odrębne oraz zawarte w § 13, 60 i 271-273, nie może być sytuowany ścianą z oknami lub drzwiami w odległości mniejszej niż 8 m od ściany istniejącego na sąsiedniej działce budowlanej budynku mieszkalnego, budynku zamieszkania zbiorowego lub budynku użyteczności publicznej, lub takiego, dla którego istnieje ostateczna decyzja o pozwoleniu na budowę, z zastrzeżeniem ust. 4 pkt 3.

9. Odległości podziemnej części budynku, a także budowli podziemnej spełniającej funkcje użytkowe budynku, znajdujących się całkowicie poniżej poziomu otaczającego terenu, od granicy działki budowlanej nie ustala się.

10. Zachowanie odległości, o których mowa w ust. 1-9, nie jest wymagane w przypadku, gdy sąsiednia działka jest działką drogową.

Odpowiedź

W pytaniu o relację ściany z oknem z działką sąsiednią, określenie „działka sąsiednia” uznano za nieścisłość wynikającą najprawdopodobniej z nawiązania do starszej wersji przepisów. Obecne przepisy odnoszą się do granicy „działki budowlanej” i do takiego sformułowana odnosi się niniejsza opinia.

Do rozstrzygnięcia omawianej wątpliwości kluczowe jest ustalenie, czy zmniejszenie minimalnych odległości budynku od granicy działki budowlanej (zabudowanej lub niezabudowanej) określonych w § 271-273 z zastosowaniem rozwiązań zastępczych, wskazanych z przepisach pożarowych – można również zastosować bezpośrednio do § 12. Analizując to zagadnienie, należy zauważyć, że regulacje unormowane w § 12 określają minimalne odległości, związane z koniecznością zachowania norm społecznych, funkcjonujących w naszym kręgu cywilizacyjnym i kulturowym oraz w celu zachowania zgodności z pozostałymi przepisami. Natomiast przepisy zawarte w § 13, § 19, § 23, § 36, §40, § 60 i § 271-273 odnoszą się do szczególnych przypadków, w których należy dostosować się do określonych rozwiązań lub do szczególnego, zwiększonego oddziaływania obiektów budowlanych na sąsiednią działkę budowlaną lub budynki. Również przepis zawarty w § 232 odnosi się konkretnie do warunków wykonania ściany „oddzielenia pożarowego” i nie pełni on funkcji normalizującej relacje z granicą działki budowlanej.

Wskazana w § 12 odległość ściany z oknem od granicy działki budowlanej, wynosząca 4 m, wskazuje umowny dystans społeczny, umożliwiający zachowanie minimum prywatności i intymności użytkowników budynku. Odległość ta ma przyczynić się nie tylko do ograniczenia oddziaływania pożarowego, ale także separacji zapachów, dźwięków, wglądu przez okno w relacji do granicy działki i odwrotnie. Projektant powinien zagwarantować użytkownikom budynku jak i sąsiadom lub osobom postronnym (w terenie ogólnodostępnym) minimalny dystans. Nie podlega wątpliwości, że przestrzeń taka jest konieczna dla budowania właściwej relacji międzyludzkiej. Zmniejszenie tego dystansu powoduje negatywne oddziaływanie, a nawet może prowadzić do sytuacji konfliktowych.

Zastosowanie okna w budynku lokalizowanym w odległości mniejszej niż 4 m od granicy działki może mieć istotny wpływ na możliwość zabudowy działek sąsiednich. Okno (OKNO — zgodnie z publikacją ITB jako „element wbudowany w otwór usytuowany w ścianie między dwoma stropami, złożony z ram okiennych względnie otwieranych skrzydeł z wypełnieniem ze szkła albo innych materiałów”) jest szczególnym elementem budynku, dlatego regulacje Rozporządzenia często odnoszą się do relacji z nim. Nie może ono być przesłaniane, nadmiernie zacienione (w określonych okolicznościach). Nieprzypadkowo miejsca postojowe, które można lokalizować w odległości 3 m od granicy, równocześnie muszą być lokalizowane w odległości 7 m od okien. Ten przypadek wskazuje, że zachowanie jednego przepisu nie oznacza zgodności z prawem, ponieważ regulacje są współzależne. Przyjmowanie tylko jednego parametru wg. którego okno mogłoby być usytuowane w odległości mniejszej niż 4 metry od granicy działki budowlanej może skutkować złamaniem innych regulacji, a także w znaczący sposób ograniczyłoby możliwości zabudowy na działce sąsiedniej.

W omawianym wypadku organy administracji architektoniczno-budowlanej we właściwy sposób wypełniły swoją funkcję, opisaną w art. 6 i 7 KPA, dokonując niezbędnego wyjaśnienia stanu, badając czy projektowana zabudowa będzie skutkować negatywnym oddziaływaniem. Stanowisko urzędu zgodne jest także z orzecznictwem sądowym w tym zakresie.

Równocześnie do omawianej sprawy należy dodać następujące uwagi:

Niewyjaśniony jest problem różnicy w rozumieniu zwrotu „ściana z oknem” oraz „okno w ścianie” w relacji do granicy z działką budowlaną, w przypadku, gdy oba te elementy (ściana i granica) nie są równoległe.

Należy zwrócić uwagę na wprowadzoną zmianę z przepisach w roku 2017, kiedy zmieniono wyrażenie „bez otworów okiennych lub drzwiowych” na „bez okien i drzwi”:

• 2009 [link]
• 2017 [link] co pozwala na uznanie luksferów za wypełniające otwór okienny, choć same nie są oknem.
  

Zacytowany przez autora pytania przepis § 232 pkt. 6 nie jest przepisem martwym. Pozwala na zastosowanie okna (o określonych parametrach) w ścianie oddzielenia pożarowego i zbliżenie ściany z oknem do wartości 4 m od granicy działki budowlanej (zamiast 6 m lub 8 m), zbliżenie do innego budynku itd.

W ścianie, w odległości mniejszej niż 4 m od granicy działki budowlanej, nie może znaleźć się nic, co można by uznać za „okno”, równocześnie ściana z zastosowaniem rozwiązań przepuszczających światło powinna spełniać parametry „ściany”, czyli musi posiadać, między innymi, odpowiedni współczynnik izolacyjności termicznej i akustycznej oraz (jeśli jest wymagana) odporności ogniowej.

Niniejsza opinia nie odnosi się do przypadków zabudowy istniejącej, ze ścianą z oknem, w odległości mniejszej niż 4 m do granicy działki budowlanej podlegającej rozbudowie, przebudowie lub nadbudowie, a także zabudowy na terenie wpisanym do rejestru zabytków i innych szczególnych przypadków, wymagających konieczności zastosowania rozwiązań zamiennych, w nawiązaniu do wyników ekspertyz i uzgodnień z właściwym komendantem wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej lub Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym.

Nie może być nazwane oknem przeszklenie, które nie zapewnia widoku, jak i nie jest otwieralne, a więc nie spełnia równorzędnych funkcji okna (zgodnie z wyrokiem NSA: z dnia 25 maja 2016r, sygn. akt II OSK 2333/14; z dnia 7 lipca 2015 r., sygn. akt II OSK 3093/13 oraz z dnia 13 stycznia 2006 r., sygn. akt II OSK 1275/05).

(KD)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Treść zapytania

Czy istniejące połączenie komunikacyjne obsługujące garaż, znajdujący się na działce nr 1 należy rozpatrywać w kontekście zapewnienia dojścia i dojazdu po przebudowie i rozbudowie istniejącego garażu na część mieszkalną — dom jednorodzinny.

Działka nr 1 posiada istniejący system komunikacji — wydzieloną drogę, będącą częścią działki o zmiennej szerokości od ok. 5,0 m do ok. 3,5 m, obsługującą istniejący garaż w zakresie dojścia i dojazdu. Wydłużona część działki obsługuje także dwa inne budynki, graniczące z działką nr 1 w zakresie dojścia i dojazdu, wpisem do księgi wieczystej — polegająca na prawie przejazdu, przechodu.

Działka nr 1 posiada bezpośredni dostęp do drogi publicznej poprzez drogę serwisową będącą we władaniu Miejskim — potwierdzony oświadczeniem zarządu drogi.

Wątpliwości budzi, czy stan zastany w kontekście przebudowy i rozbudowy istniejącego garażu na część mieszkalną, powinien być rozpatrywany przez organ wydający pozwolenie na budowę w zakresie niespełnienia paragrafu 14 WT.

Podstawa prawna

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie:

§ 14

Do działek budowlanych oraz do budynków i urządzeń z nimi związanych należy zapewnić dojście i dojazd umożliwiający dostęp do drogi publicznej, odpowiednie do przeznaczenia i sposobu ich użytkowania oraz wymagań dotyczących ochrony przeciwpożarowej, określonych w przepisach odrębnych. Szerokość jezdni stanowiącej dojazd nie może być mniejsza niż 3 m.
Dopuszcza się zastosowanie dojścia i dojazdu do działek budowlanych w postaci ciągu pieszo-jezdnego, pod warunkiem że ma on szerokość nie mniejszą niż 5 m, umożliwiającą ruch pieszy oraz ruch i postój pojazdów.
Do budynku i urządzeń z nim związanych, wymagających dojazdów, funkcję tę mogą spełniać dojścia, pod warunkiem że ich szerokość nie będzie mniejsza niż 4,5 m.
Dojścia i dojazdy do budynków, z wyjątkiem jednorodzinnych, zagrodowych i rekreacji indywidualnej, powinny mieć zainstalowane oświetlenie elektryczne, zapewniające bezpieczne ich użytkowanie po zapadnięciu zmroku.

§ 15

Szerokość, promienie łuków dojazdów, nachylenie podłużne i poprzeczne oraz nośność nawierzchni należy dostosować do wymiarów gabarytowych, ciężaru całkowitego i warunków ruchu pojazdów, których dojazd do działki budowlanej i budynku jest konieczny ze względu na ich przeznaczenie, zgodnie z warunkami określonymi w przepisach odrębnych.
Dojścia służące równocześnie do ruchu pojazdów gospodarczych i uprzywilejowanych o masie całkowitej do 2,5 tony powinny mieć nawierzchnię o nośności co najmniej dostosowanej do masy tych pojazdów.

§ 16

Do wejść do budynku mieszkalnego wielorodzinnego, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej powinny być doprowadzone od dojść i dojazdów, o których mowa w § 14 ust. 1 i 3, utwardzone dojścia o szerokości minimalnej 1,5 m, przy czym co najmniej jedno dojście powinno zapewniać osobom niepełnosprawnym dostęp do całego budynku lub tych jego części, z których osoby te mogą korzystać.

§ 21

(…)

Stanowiska postojowe i dojazdy manewrowe dla samochodów powinny mieć nawierzchnię utwardzoną lub co najmniej gruntową stabilizowaną, ze spadkiem zapewniającym spływ wody.
(…)

Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane

Art. 5

Obiekt budowlany jako całość oraz jego poszczególne części, wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając:

9) poszanowanie, występujących w obszarze oddziaływania obiektu, uzasadnionych interesów osób trzecich, w tym zapewnienie dostępu do drogi publicznej;

Art. 35

Przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę lub odrębnej decyzji o zatwierdzeniu projektu zagospodarowania działki lub terenu oraz projektu architektoniczno-budowlanego organ administracji architektoniczno-budowlanej sprawdza:
(…)

2) zgodność projektu zagospodarowania działki lub terenu z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi;

Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o Planowaniu i Zagospodarowaniu Przestrzennym

Art. 2

14) „dostępie do drogi publicznej” — należy przez to rozumieć bezpośredni dostęp do tej drogi albo dostęp do niej przez drogę wewnętrzną lub przez ustanowienie odpowiedniej służebności drogowej;

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 lipca 2009 r. w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych

§ 12

Drogę pożarową o utwardzonej nawierzchni, umożliwiającą dojazd pojazdów jednostek ochrony przeciwpożarowej do obiektu budowlanego o każdej porze roku, należy doprowadzić do:

1) budynku zawierającego strefę pożarową zakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL I lub ZL II;

2) budynku należącego do grupy wysokości: średniowysoki, wysoki lub wysokościowy, zawierającego strefę pożarową zakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL III, ZL IV lub ZL V;

3) budynku zawierającego strefę pożarową produkcyjną lub magazynową oraz do strefy pożarowej poza budynkiem, obejmującej urządzenia technologiczne, plac składowy lub wiatę, jeżeli gęstość obciążenia ogniowego wymienionych stref pożarowych przekracza 500 MJ/m² i zachodzi co najmniej jeden z warunków:

a) powierzchnia strefy pożarowej przekracza 1 000 m²,

b) występuje pomieszczenie zagrożone wybuchem;

4) budynku zawierającego strefę pożarową produkcyjną lub magazynową o gęstości obciążenia ogniowego poniżej 500 MJ/m2 o powierzchni przekraczającej 20 000 m2;

5) budynku niskiego:

a) zawierającego strefę pożarową zakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL III o powierzchni przekraczającej 1 000 m2, obejmującą kondygnację nadziemną inną niż pierwsza, lub

b) zawierającego strefę pożarową zakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL V i mającego ponad 50 miejsc noclegowych;

6) obiektu budowlanego innego niż budynek, przeznaczonego do użyteczności publicznej lub zamieszkania zbiorowego, w którym przewiduje się możliwość jednoczesnego przebywania w strefie pożarowej ponad 50 osób;

7) stanowiska czerpania wody do celów przeciwpożarowych.

Opinia

Z treści § 14 ust. 1 WT wynika, że w przypadku projektowania bądź istnienia garażu lub miejsca postojowego obsługującego dom jednorodzinny, należy zapewnić dojazd o szerokości jezdni min. 3,0 m. Zapis ten jednak nie wyklucza możliwości poruszania się pieszych po jezdni — określa jedynie minimalną szerokość niezbędną dla ruchu pojazdów.

Szerokości łączonego dojścia i dojazdu (ciągu pieszo-jezdnego) oraz dojścia o funkcji dojazdu — wymienione w § 14 ust. 2 i 3 WT, są jedynie rozwiązaniami alternatywnymi, nie mającymi obligatoryjnego zastosowania dla inwestycji (na co wskazują sformułowania „dopuszcza się” i „mogą spełniać”, zawarte w w/w przepisach).

Minimalna szerokość utwardzonego dojścia, przywołana w § 16 WT, nie dotyczy zabudowy jednorodzinnej. Nie ma zatem podstaw do określenia, bądź narzucenia takiej minimalnej szerokości dla budynków mieszkalnych jednorodzinnych.

Rozporządzenie WT nie narzuca także parametrów nośności jezdni, ani rodzaju materiałów lub technologii, zgodnie z którymi musi być ona wykonana. Należy zatem przyjąć – na podstawie zapisu 15 ust. 1 WT – że dojazd można zapewnić po powierzchni posiadającej nośność dostosowaną do ruchu pojazdów, które mają się na niej poruszać.

Z przepisów dotyczących ochrony przeciwpożarowej wynika, że do budynków mieszkalnych jednorodzinnych, garażowych i gospodarczych (a także części budynków wielorodzinnych, użyteczności publicznej i przemysłowych) nie jest wymagane doprowadzenie drogi pożarowej.

Z punktów powyżej wynika zatem, że teren o szerokości 3,0 m, np. w formie fragmentu działki obciążonej służebnością, o powierzchni odpowiednio utwardzonej, należy uznać za wystarczające spełnienie wymagań 14 stawianych dojazdowi i dojściu do domu jednorodzinnego i związanych z nim urządzeń.

W sytuacji przedstawionej na wstępie, istniejący dojazd zapewniał już wcześniej połączenie komunikacyjne pomiędzy garażem, a drogą publiczną (poprzedzoną drogą wewnętrzną) i ten stan rzeczy nie ulega zmianie. Stąd też istniejące rozwiązanie dojazdu i dojścia jest wystarczające do obsługi planowanej inwestycji i zgodne ze wszystkimi obowiązującymi przepisami.

(GL, PC, OJ)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 15 marca 2021 r.

Zgodnie z definicją, zawartą w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Dz.U. 2019.1065 tj. z dnia 07.06.2019 r.: § 3, ust. 22 — ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o terenie biologicznie czynnym, należy przez to rozumieć teren o nawierzchni urządzonej w sposób zapewniający naturalną wegetację roślin i retencję wód opadowych, a także 50% powierzchni tarasów i stropodachów z taką nawierzchnią oraz innych powierzchni zapewniających naturalną wegetację roślin, o powierzchni nie mniejszej niż 10 m2, oraz wodę powierzchniową na tym terenie; możemy uznać, że obecnie występują trzy sposoby realizacji terenu biologicznie czynnego na działce, tj.:

1. na części działki budowlanej – w 100%,
2. na dachach i tarasach – w 50%
oraz
3. na innych powierzchniach
Nie musi być to teren z nawierzchnią ziemną, ani grunt rodzimy (jak było ujęte w definicjach z lat poprzednich), obecnie wymagana jest nawierzchnia zapewniająca naturalną wegetację roślin i retencje wód opadowych.

Stoimy na stanowisku, że takie parametry spełnia również ścieżka np. wysypana żwirem, urządzona zarówno na poziomie działki jak i na dachu czy tarasie jako dostęp do urządzeń tam zamontowanych.

Uważamy, że uzyskanie nawierzchni wymienionej w pkt 1, urządzonej w sposób zapewniający naturalną wegetację roślin i retencję wód opadowych poprzez zastosowanie geokraty lub innych sposobów wzmacniania nawierzchni z roślinnością na przykład netturf, przyjmując do obliczeń ilość deklarowaną przez dostawcę danego sytemu – jest spełnieniem zapisów z definicji.

Na dachach i tarasach z pkt 2 stosuje się dwa rodzaje upraw. Jest to zieleń intensywna i ekstensywna. Stoimy na stanowisku, że każda z nich spełnia wymagania przytoczonej definicji. Zieleń intensywna wymaga odpowiedniego podłoża (wyższych warstw gleby, niż w systemie ekstensywnym), które pozwala na nasadzenia krzewów i małych drzew. Zieleń ekstensywna to trawa, rozchodniki lub inne rośliny o płytkim systemie korzeniowych, możliwe do uprawy przy zastosowaniu min. 10 cm warstwy zapewniającej naturalną wegetację.

Za inne powierzchnie, wymienione w pkt 3 rozumiemy powszechnie stosowane rozwiązanie, jakim jest zieleń wertykalna pod warunkiem zapewnienia jej naturalnej wegetacji roślin i retencji wody. Umieszczenie roślin wertykalnie, na elementach pionowych w doniczkach, przy zastosowaniu nawodnienia rozsączonego do poszczególnych elementów spełnia wymagania dla terenu biologicznie czynnego, wymienionego w definicji.

Zwracamy uwagę na fakt, że w związku z możliwością zaliczenia do terenu biologicznie czynnego w ilości 50% stropodachów i tarasów, bilans współczynników powierzchni terenu biologicznie czynnego do współczynnika powierzchni objętej zabudową niekoniecznie musi, a nawet nie powinien, dawać rezultatu w postaci 100% analizowanej działki budowlanej (wyrok Sądu NSA z 26.05.2011 r., II OSK 910/10)

Uzasadnienie

Po raz pierwszy wprowadzono definicję powierzchni terenu biologicznie czynnej w roku 2002 w tekście jednolitym rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12.04.2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie — Dz.U.02.75.690. Wówczas definicja brzmiała:

22) powierzchni terenu biologicznie czynnej — należy przez to rozumieć grunt rodzimy oraz wodę powierzchniową na terenie działki budowlanej, a także 50% sumy powierzchni tarasów i stropodachów o powierzchni nie mniejszej niż 10 m2 urządzonych jako stałe trawniki lub kwietniki na podłożu zapewniającym im naturalną wegetację.

Od 14 czerwca 2009 roku zapis definicji uległ zmianie na:

22) terenie biologicznie czynnym — należy przez to rozumieć teren z nawierzchnią ziemną, urządzoną w sposób zapewniający naturalną wegetację, a także 50%, powierzchni tarasów i stropodachów z taką nawierzchnią, nie mniejszą jednak niż 10 m2, oraz wodę powierzchniową na tym terenie.

W poprzednich latach definicje, używające określeń: grunt rodzimy lub nawierzchnia ziemna pozwalały na zaliczenie do powierzchni biologicznie czynnej tylko terenu pokrytego ziemią. Podejście do tematu uległo zmianie po wprowadzeniu nowego brzmienia definicji, która dodatkowo została rozszerzona o powierzchnie inne, wcześniej nie ujęte w możliwościach stosowania. I tak od 1 stycznia 2018 r. uznajemy, że za teren biologicznie czynny należy (…) rozumieć teren o nawierzchni urządzonej w sposób zapewniający naturalną wegetację roślin i retencję wód opadowych, a także 50% powierzchni tarasów i stropodachów z taką nawierzchnią oraz innych powierzchni zapewniających naturalną wegetację roślin, o powierzchni nie mniejszej niż 10 m², oraz wodę powierzchniową na tym terenie; obecnie zapis nie uległ zmianie, dziennik ustaw obowiązujący to Dz.U. 2019.1065 tj. z dnia 07.06.2019 r.

(IP)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 1 marca 2021 r.

Treść zapytania

Przedmiotem inwestycji jest wymiana dźwigu zewnętrznego zbudowanego w duszy schodów zewnętrznej klatki schodowej w budynku mieszkalnym wielorodzinnym wpisanym do rejestru zabytków.

Wymiana wynika z defektów i dekapitalizacji samego urządzenia, a także wad użytkowych istniejącej obudowy z blachy i siatki na szkielecie stalowym. Nie bez znaczenia dla zakresu robót są także wymagania Dozoru Technicznego, który żąda dla nowego dźwigu bezpiecznej, pełnej obudowy i podgrzewania szybu. Modernizacja opiera się na założeniu robót remontowych, bo tylko takie są możliwe w starej geometrii podlegającego ochronie konserwatorskiej budynku. Nie ma bowiem miejsca na zapewnienie odległości przed drzwiami, szerokości przejść itp., a co za tym idzie spełnienia wymagań Warunków Technicznych. Tymczasem zdaniem organu wydającego pozwolenie na budowę inwestycja dotyczy przebudowy, a dowodem na to ma być przedłożony w dokumentacji projekt budowlany branży konstrukcyjnej, zawierający nową konstrukcję szybu windowego wraz z załączonymi m.in. obliczeniami statycznymi i wymiarowaniem nowych elementów konstrukcyjnych oraz fakt objęcia dokumentacją wykonanie robót związanych z uzupełnieniem, bądź wybiciem otworów w podszybiu i nadszybiu. Nadmieniam, że projekt budowlany zawiera ekspertyzę konstrukcyjną oraz obliczenia statyczne, potwierdzające proporcjonalnie niewielką zmianę obciążeń nie wymagającą nawet sprawdzenia podłoża czy korekty fundamentu. Oczywiście podlegał także weryfikacji przez projektantów sprawdzających.

Proszę zatem o ustosunkowanie się do rozbieżności w klasyfikacji przewidywanych robót budowlanych a także o zawarcie w opinii odpowiedzi na pytania:

1. Czy wymiana konstrukcji szybu dźwigu powoduje automatycznie zmianę klasyfikacji robót budowlanych z remontu na przebudowę?

2. Czy korekty geometrii otworów szybu stanowią podstawę do stwierdzenia, że inwestycja zmienia parametry użytkowe lub techniczne obiektu budowlanego (budynku)?

Podstawa prawna

1. Ustawa Prawo budowlane tj. z dnia 7 lipca 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 1333) (zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 11, Dz.U. z 2020 r. poz. 471) [Pb]

2. Ustawa o dozorze technicznym tj. z dnia 15 marca 2019 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 667) (zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2255, Dz.U. z 2020 r. poz. 1339, Dz.U. z 2020 r. poz. 1086, Dz.U. z 2020 r. poz. 568, Dz.U. z 2018 r. poz. 2518) [DT]

3. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie tj. z dnia 8 kwietnia 2019 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 1065) (zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2351, Dz.U. z 2020 r. poz. 1608) [WT]

Opinia

Kwestia prawidłowego zakwalifikowania robót budowlanych niezbędnych dla potrzeb wymiany istniejących dźwigów powinna być rozpatrywana w zgodzie z definicjami ustalonymi w prawie budowlanym.

Art. 3 [Słowniczek] Ilekroć w ustawie jest mowa o:

7 a) przebudowie — należy przez to rozumieć wykonywanie robót budowlanych, w wyniku których następuje zmiana parametrów użytkowych lub technicznych istniejącego obiektu budowlanego, z wyjątkiem charakterystycznych parametrów, jak: kubatura, powierzchnia zabudowy, wysokość, długość, szerokość bądź liczba kondygnacji; w przypadku dróg są dopuszczalne zmiany charakterystycznych parametrów w zakresie niewymagającym zmiany granic pasa drogowego;

8) remoncie — należy przez to rozumieć wykonywanie w istniejącym obiekcie budowlanym robót budowlanych polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego, a niestanowiących bieżącej konserwacji, przy czym dopuszcza się stosowanie wyrobów budowlanych innych niż użyto w stanie pierwotnym;

9) urządzeniach budowlanych — należy przez to rozumieć urządzenia techniczne związane z obiektem budowlanym, zapewniające możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, jak przyłącza i urządzenia instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków, a także przejazdy, ogrodzenia, place postojowe i place pod śmietniki;

Dźwig stanowi urządzenie budowlane zapewniające prawidłowe funkcjonowanie budynku zgodnie z jego przeznaczeniem. Za funkcję transportową dźwigu odpowiada mechanizm ale do bezpiecznego działania w budynku niezbędna jest także obudowa tworząca szyb. Obudowa pełni rolę nie tylko bezpiecznego wydzielenia z otoczenia, lecz także konstrukcji przejmującej siły generowane przez samo urządzenie.

Postęp techniczny powoduje, że każdy nowy dźwig, chociaż mający takie same parametry techniczne i funkcjonalne, posiada nieco odmienne od poprzedniego szczegółowe wymagania techniczno-ruchowe (np. inną geometrię prowadnic oraz otworów technologicznych), co wiąże się z wprowadzeniem w obudowie i konstrukcji szachtu dostosowujących korekt. Finalnie szyb musi być kompatybilny z dźwigiem zgodnie z wymaganiami Dozoru Technicznego.

Dla prawidłowego zakwalifikowania do remontu lub przebudowy robót budowlanych towarzyszących wymianie dźwigu kluczowym jest ustalenie czy zmiana urządzenia i jego obudowy wpływa na parametry obsługiwanego przez dźwig budynku oraz czy prace odtwarzają stan pierwotny.

Zgodnie z definicją ze Słownika Języka Polskiego PWN odtworzyć — odtwarzać oznacza przywrócić czemuś dawny wygląd lub stan albo stworzyć coś na nowo według zachowanych fragmentów, wzorów itp.

Definicja remontu dopuszcza podczas odtwarzania stosowanie wyrobów budowlanych innych niż użyto w stanie pierwotnym. Słowo „inny” oznacza w języku polskim „nie ten” lub „różny” (sjp pwn), co wiąże się nieuchronnie z odmiennością. Prawo budowlane uznało zatem za dopuszczalne użycie wyrobów odbiegających cechami od pierwowzoru, czyli ich zmianę. Remont stanowią zatem roboty budowlane, polegająca nie tylko na naprawianiu oryginalnych elementów istniejących lub dosztukowaniu fragmentów uszkodzonych, lecz także na pełnej ich wymianie na nowe, spełniające dotychczasową rolę w obiekcie.
Ustawodawca nie wyłączył przy tym żadnego elementu obiektu budowlanego z zakresu remontu. Wynika z tego, że także wymiana elementów konstrukcyjnych i ich wykonanie z użyciem wyrobów budowlanych odmiennych od pierwowzoru nie wyklucza zakwalifikowanie robót budowlanych do remontu.

Zakres dopuszczalnych różnic wprowadzonych w ramach remontu ogranicza definicja przebudowy, której wyznacznikiem jest zmiana parametrów użytkowych lub technicznych istniejącego obiektu budowlanego. A contrario — jeżeli w wyniku robót budowlanych nie następuje zmiana parametrów technicznych lub użytkowych obiektu, roboty budowlane nie stanowią przebudowy.

Niezmienność parametrów powinna opierać się w pierwszej kolejności na tożsamości lokalizacyjnej. Nie można za odtworzenie stanu istniejącego uznać nawet wiernej rekonstrukcji w innym miejscu. Za dopuszczalne natomiast należy uznać niewielkie zmiany geometrii wynikające z odmienności wyrobów budowlanych użytych podczas odtwarzania elementów, o ile tylko modyfikacja gabarytów nie wpływa na wymagane przepisami parametry funkcjonalne obiektu. Jeżeli użycie innych niż w pierwowzorze wyrobów budowlanych w obudowie urządzenia nie zmienia w budynku jego statyki, parametrów pożarowych, akustycznych, termicznych itp., to modyfikację, wynikającą z dostosowania do wymogów urządzenia, nie należy interpretować jako zmianę parametrów technicznych samego obiektu budowlanego.

W przedmiotowym przypadku wymiana obudowy przeprowadzana jest metodą demontowania starych elementów i montażu nowych, a praca szybu, jak dotychczas, jest oparta na szkielecie obudowy opartym na istniejącym fundamencie.

Nie przewiduje się zmian w statycznym oddziaływaniu szybu na budynek. Roboty budowlane są przewidywane w duszy schodów, poza przestrzenią komunikacyjną, a zatem nie mają wpływy na parametry użytkowe budynku. Parametry funkcjonalne urządzenia, w tym ilość przystanków i wysokość podnoszenia, także nie ulegają zmianie.

Obliczenia statyczne wykonane zgodnie z współczesnymi normami potwierdzają bezpieczeństwo ludzi i mienia. Jak wynika z powyższego projektowane roboty nie wprowadzają zmiany parametrów technicznych i użytkowych w obiekcie. Prace odtwarzają stan pierwotny i przywracają bezpieczne działanie urządzenia technicznego niezbędnego do funkcjonowania budynku mieszkalnego. Zgodnie z powyższym, nie istnieją racjonalne przesłanki przemawiające za zakwalifikowaniem inwestycji w inny sposób niż remont.

(WD)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 22 lutego 2021 r.

Treść pytania

Zwracam się z prośbą o wydanie opinii odnośnie normy PN-B-10425:2019-09. Kominy – Przewody kominowe dymowe, spalinowe i wentylacyjne murowane — Wymagania i badania. (Norma zastąpiła normę PN-B-10425:1989.)

Podczas analizy możliwości zabudowy działki inwestycyjnej, natknęłam się na następujący problem:

W sąsiedztwie działki inwestycyjnej znajduje się istniejąca niska zabudowa jednorodzinna. Dopuszczalna wysokość projektowanego budynku uzależniona jest m.in. od kominów istniejących budynków sąsiednich, a zależności te określa Polska Norma PN-B-10425:2019-09. Kominy — Przewody kominowe dymowe, spalinowe i wentylacyjne murowane — Wymagania i badania. Zgodnie z zapisami tej normy, wysokość przeszkody (którą w tym przypadku będzie stanowił nowo projektowany budynek), wykreśla się przy pomocy linii położonej pod kątem 12 st, w górę od spodu wylotów przewodów kominowych. I tu napotykam na problem związany z nowelizacją normy kominowej wprowadzonej w 2019 roku. Dotychczasowa norma ograniczała zasięg oddziaływania przeszkody do 10 m odległości od komina, co było w praktyce zupełnie zasadne.

Nowa norma mówi tylko o odległości większej niż 3 m — czyli de facto od 3 m do nieskończoności, co powoduje konieczność brania pod uwagę istniejących kominów niskich budynków znacznie odległych od inwestycji.

W praktyce uniemożliwia to budowę wyższego budynku, a w tym konkretnym przypadku, gdzie obowiązujący MPZP nie pozwala na wprowadzanie zabudowy niższej niż 18,0 m, dyskwalifikuje działkę do zabudowy.

Poniżej cytuję fragmenty norm:

Zgodnie z nową normą PN-B-10425:2019-09: w punkcie 4.4.1 cyt. W przypadku kominów znajdujących się w odległości większej niż 3,00 m od krawędzi przeszkody, wyloty przewodów kominowych powinny znajdować się co najmniej na poziomie płaszczyzny poprowadzonej pod kątem 12 st. od krawędzi przeszkody w dół.

Zgodnie z nieaktualną już normą PN-B-10425:1989: w punkcie 3.3.2.1. cyt. Przy usytuowaniu komina obok elementu budynku stanowiącego przeszkodę (zasłonę), dla prawidłowego działania przewodów, ich wyloty powinny znajdować się ponadto: a) ponad płaszczyzną wyprowadzoną pod kątem 12 st. W dół od poziomu najwyższej przeszkody (zasłony) dla kominów znajdujących się w odległości od 3 do 10 m od tej przeszkody przy dachach stromych (rys. 4c).

Podstawa prawna

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2019 poz. 1065).

§ 140. 1. (...) Przewody (kanały) kominowe w budynku: wentylacyjne, spalinowe i dymowe, prowadzone w ścianach budynku, w obudowach, trwale połączonych z konstrukcją lub stanowiące konstrukcje samodzielne, powinny mieć wymiary przekroju, sposób prowadzenia i wysokość, stwarzające potrzebny ciąg, zapewniający wymaganą przepustowość, oraz spełniające wymagania określone w Polskich Normach dotyczących wymagań technicznych dla przewodów kominowych oraz projektowania kominów.
§ 142. 1. (...) Przewody kominowe powinny być wyprowadzone ponad dach na wysokość zabezpieczającą przed niedopuszczalnym zakłóceniem ciągu.
Wymaganie ust. 1 uznaje się za spełnione, jeżeli wyloty przewodów kominowych zostaną wyprowadzone ponad dach w sposób określony Polską Normą dla kominów murowanych.
Załączniki do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U. 2019 poz. 1065)

Załącznik nr 1

PN-B-10425:1989 Przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne murowane z cegły – Wymagania techniczne i badania przy odbiorze.

pkt 3.3.2.1. (...) Przy usytuowaniu komina obok elementu budynku stanowiącego przeszkodę (zasłonę), dla prawidłowego działania przewodów, ich wyloty powinny znajdować się ponadto: a) ponad płaszczyzną wyprowadzoną pod kątem 12 st. W dół od poziomu najwyższej przeszkody (zasłony) dla kominów znajdujących się w odległości od 3 do 10 m od tej przeszkody przy dachach stromych.

Odpowiedź

W załączniku nr 1 do obowiązującego Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2019 poz. 1065 z późn. zmian.) w wykazie polskich norm powołanych w rozporządzeniu przywołana jest norma PN-B-10425:1989 dlatego zastosowanie jej zapisów przez projektanta jest prawidłowe pomimo wprowadzenia normy PN-B-10425:2019-09.

Jednocześnie należy wskazać że stosowanie Polskich Norm jest dobrowolne.

W normalizacji dobrowolnej faktu dezaktualizacji normy nie należy wiązać z zakazem stosowania normy wycofanej. W tym miejscu należy przytoczyć stanowisko PKN w kwestii dobrowolności stosowania Norm:

(...) Na posiedzeniu 28 października 2010 roku Rada Normalizacyjna PKN przyjęła wniosek, aby kierownictwo PKN zajęło oficjalne stanowisko w kwestii dobrowolności stosowania norm, zwłaszcza w odniesieniu do zapisu ust. 4 artykułu 5 ustawy z dnia 12 września 2002 roku o normalizacji. Do zajęcia stanowiska jest konieczne odniesienie się do trzech ustępów tego artykułu:

2. Polska Norma może być wprowadzeniem Normy Europejskiej lub Międzynarodowej.

Wprowadzenie to może nastąpić w języku oryginału.

Stosowanie Polskich Norm jest dobrowolne.

Polskie Normy mogą być powoływane w przepisach prawnych po ich opublikowaniu w języku polskim.

Biorąc pod uwagę zapisy tych trzech ustępów stanowisko Polskiego Komitetu Normalizacyjnego jest następujące:

Stosowanie Polskich Norm (PN) jest dobrowolne.
Powołanie się na PN w przepisie prawnym nie zmienia jej dobrowolnego statusu, chyba że ustawodawca świadomie chce ten status zmienić, co jest możliwe przez wyraźne wskazanie tylko w postanowieniach innej ustawy.

Intencją ustawodawcy było wprowadzenie w Polsce systemu normalizacji dobrowolnej, do czego Polska zobowiązała się w układzie stowarzyszeniowym z UE. Byłoby zasadniczą niekonsekwencją ze strony ustawodawcy, gdyby postanowienia ust. 3 zamierzał ograniczać w ust. 4 przez powszechne dopuszczenie nakładania obowiązku stosowania PN w przepisach prawnych.

Zapis ust. 4 należy rozumieć jako zezwolenie na przywoływanie PN w przepisach prawnych (co nie jest dozwolone, nie może być stosowane), przy czym ustawodawca nie odnosi się do zapisu ust. 3, ale, biorąc pod uwagę brzmienie ust. 2, chce zapewnić obywatelom dostęp do treści PN w języku polskim. Ustawodawca obawiał się (i słusznie…), że mogą wystąpić przypadki odwoływania się w przepisach prawnych do PN opublikowanych w języku oryginału.

Interpretowanie ustępu 4 jako delegacji do nakładania obowiązku stosowania PN jest całkowicie chybione. Gdyby intencją ustawodawcy było zezwolenie na nakładanie obowiązku stosowania PN aktami niższego rzędu niż ustawy, to wprowadziłby odpowiednie zastrzeżenie do postanowień ust. 3, tak jak tego dokonał w art. 19 ustawy z dnia 3 kwietnia 1993 roku o normalizacji (Dz. U. 1993, Nr 55 poz. 251) (...)

W systemie normalizacji dobrowolnej, a taki obowiązuje w Polsce od 1994 r., stosowanie terminów: obowiązywanie normy, okres obowiązywania jest niewłaściwe. Poprawne są pojęcia normy aktualnej i wycofanej (nieaktualnej). System dobrowolny nie zabrania stosowania norm wycofanych.

Odnosząc się bezpośrednio do poszczególnych zapisów z norm:

PN-B-10425:1989 Przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne murowane z cegły — Wymagania techniczne i badania przy odbiorze.

pkt 3.3.2.1. (...) Przy usytuowaniu komina obok elementu budynku stanowiącego przeszkodę (zasłonę), dla prawidłowego działania przewodów, ich wyloty powinny znajdować się ponadto: a) ponad płaszczyzną wyprowadzoną pod kątem 12 st. w dół od poziomu najwyższej przeszkody (zasłony) dla kominów znajdujących się w odległości od 3 do 10 m od tej przeszkody przy dachach stromych.

oraz

PN-B-10425:2019-09 Kominy — Przewody kominowe, spalinowe i wentylacyjne murowane – Wymagania i badania.

pkt 4.4.1 (...) W przypadku kominów znajdujących się w odległości większej niż 3,00 m od krawędzi przeszkody, wyloty przewodów kominowych powinny znajdować się co najmniej na poziomie płaszczyzny poprowadzonej pod kątem 12 st. od krawędzi przeszkody w dół.

W opinii Zespołu Rzeczoznawców obligatoryjnie należy stosować tę normę, która została wprost przywołana w obowiązującym Załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U. 2019 poz. 1065) czyli normę PN-B-10425:1989 Przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne murowane z cegły — Wymagania techniczne i badania przy odbiorze.

Brak jest podstaw dla wniosku, że należy stosować nową normę tylko PN-B-10425:2019-09 tylko dlatego, że jest najbardziej aktualna.

Zwracamy przy tym uwagę, że na możliwość stosowania norm wycofanych wprost wskazał Polski Komitet Normalizacyjny odpowiadając na pytanie czy można stosować Polskie Normy wycofane. Normy wycofane zawierają rozwiązania mniej nowoczesne, ale to nie znaczy, że są błędne. "Zbiór norm wycofanych nie jest, bowiem zbiorem norm, których stosowanie jest zakazane. (...) Normy wycofane tym różnią się od norm aktualnych, że prezentują mniej nowoczesne rozwiązania – z punktu widzenia postępu naukowo-technicznego – jednak rozwiązania te nie są błędne." (zob.: U. Teper, Normalizacja 6/2001).

Norma PN-B-10425:1989 funkcjonowała jako jedyna ponad 30 lat i odnosi się do kwestii, dla których podstawowe prawa, na jakich się opiera i jakimi są zasady fizyki, nie zmieniły się.

Jednocześnie należy zauważyć, że pominięcie w normie PN-B-10425:2019-09 zapisu ograniczającego do 10 m odległość analizowanych kominów od przeszkody jest dalece niezrozumiałe i w praktyce może znacznie lub całkowicie uniemożliwić działania inwestycyjne w sąsiedztwie istniejących wyższych budynków.

Zespół podziela pogląd o zasadności, poprawności i konieczności ograniczenia analizowanych kominów do 10 m od przeszkody, co w praktyce jest zupełnie zasadne i o czym mówi norma PN-B-10425:1989, która zgodnie z obowiązującymi przepisami stanowi dla projektanta podstawę wykonania projektu.

(AW)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 22 lutego 2021 r.

Treść pytania

Zwracam się z prośbą o wydanie opinii odnośnie do przyjętego nazewnictwa dotyczącego kształtu dachu na budynku mieszkalnym jednorodzinnym, wolnostojącym.

Czy dach namiotowy występujący w projekcie budowlanym, można zaliczyć do dachu wielospadowego?...

W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego widnieje poniższy zapis: 
„dachy dwu- lub wielospadowe".

Opinia Zespołu Rzeczoznawców

W języku polskim przedrostki kilku czy wielo oznaczają, że czegoś jest więcej niż jeden. Z tego wynika, że „wielopołaciowy” czyli „wielospadowy” oznaczają dach, w którym występuje więcej niż jedna połać (spad). Dach namiotowy charakteryzuje się występowaniem na ogół czterech połaci. Niewątpliwie dach namiotowy występujący w projekcie budowlanym jest dachem wielospadowym.

Należy dodać, że część publikacji omawiających kształty dachów wyodrębnia dach namiotowy, jako szczególny rodzaj dachu wielopołaciowego, ale wynika to ze względu na różnice konstrukcyjne, a nie określenie kształtu bryły.

Zapisy planów miejscowych służą określeniu uwarunkowań przestrzennych dla zabudowy pozostawiając decyzje rozwiązań konstrukcyjnych projektantom, wobec czego wyodrębnienie dachów namiotowych pod względem konstrukcyjnym ze zbioru dachów wielopołaciowych nie ma znaczenia dla rozwiązań przestrzennych.

(ŁS)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 13 stycznia 2021 r.

Treść pytania

Zwracam się z prośbą o wydanie opinii odnośnie do prawidłowości przyjętych rozwiązań dot. usytuowania elementów budynku w zbliżeniu do działki sąsiedniej.

Przedmiotem postępowania jest rozstrzygnięcie, czy zaprojektowane przekrycie tarasu w formie pergoli w odległości ok. 1,80 m od sąsiedniej działki, jest zgodne z przepisami, czy nie. Projekt zakłada budowę tarasu, postawionego częściowo na kondygnacji podziemnej, a częściowo jako wspornik. Przedmiotowy taras ograniczony jest balustradami pełnymi oraz ażurowym belkowaniem w formie pergoli. Dodatkowo od strony działki sąsiedniej, przestrzeń między słupami podtrzymującymi belkowanie, a górną krawędzią balustrady wypełniona została profilami aluminiowymi tworzącymi ażurową przesłonę. W celu zobrazowania problemu, przesyłam w załączniku rysunek przedstawiający sytuację.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane Dz. U. 1994 Nr 89 poz. 414

§ 3

Ilekroć w ustawie jest mowa o: […] budynku — należy przez to rozumieć taki obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach;

§ 12

1. […] budynek na działce budowlanej należy sytuować w odległości od granicy tej działki w odległości nie mniejszej niż:

— 4 m — w przypadku budynku zwróconego ścianą z oknami lub drzwiami w stronę tej granicy;
— 3 m — w przypadku budynku zwróconego ścianą bez okien i drzwi w stronę tej granicy.

[…]

Odległość od granicy działki budowlanej nie może być mniejsza niż:
— 1,5 m do okapu lub gzymsu zwróconego w stronę tej granicy, a także do balkonu, daszku nad wejściem, galerii, tarasu, schodów zewnętrznych, rampy lub pochylni (…)
— 4 m do okna umieszczonego w dachu zwróconego w stronę tej granicy.

Definicja pergoli zawarta w Słowniku Wyrazów Obcych PWN, pod red. prof. Jana Tokarskiego:

Pergola stanowi budowlę ogrodową składająca się z jednego lub dwóch rzędów słupków podtrzymujących poziomą konstrukcję kratową, oplecioną pnącymi roślinami.

Definicja pergoli zawartą w Encyklopedia PWN:

Pergola, łac. pergula, staropol. perguła, konstrukcja wznoszona nad alejką ogrodową, składająca się z podpór podtrzymujących poziomą kratownicę pokrytą pnączami;

Definicja tarasu zawarta w słowniku języka polskiego pod redakcją prof. Stanisława Dubisza:

Taras to odkryta, płaska część budynku otoczona balustradą umieszczona na parterze (często połączona schodami z ogrodem), na piętrze lub płaskim dachu

Zespół Rzeczoznawców przedstawia swoje stanowisko

Skupiając się na podstawowym pytaniu należy przede wszystkim ocenić, czy projektowany element jest „budynkiem” i czy mamy w tym wypadku do czynienia ze „ścianą z oknami” lub „ścianą bez okien”.

Odpowiedź brzmi: nie.

W odniesieniu do przedstawionego przypadku zaprojektowany element:

— jest częścią budynku,
— porównując jego charakter z opisem z normy właściwości użytkowe w budownictwie, należy go zaliczyć do części budynku, które są ograniczone elementami budowlanymi (np. balustradami, osłonami zabezpieczającymi, poręczami), lecz nie są przekryte, na przykład balkony.

Charakterystyka techniczno—przestrzenna tego obiektu wypełnia więc warunki określone w § 12 ust. 6 rozporządzenia w sprawie warunków technicznych:

odległość od granicy działki budowlanej nie może być mniejsza niż:
1) 1,5 m od okapu lub gzymsu zwróconego w stronę tej granicy, a także balkonu, daszku nad wejściem do galerii, tarasu, schodów zewnętrznych, rampy lub pochylni — z wyjątkiem pochylni przeznaczonej dla osób niepełnosprawnych.

Na koniec trzeba dodać, że dopóki przegrody nie zostaną zamknięte ścianami i dachem rozwiązanie należy traktować jako poprawne. Równocześnie konieczne jest zapewnienie wszystkich wymogów dotyczących przesłaniania i nasłonecznia w odniesieniu do zaprojektowanego elementu w relacji zarówno względem budynku inwestora, jak i działek i budynków sąsiednich.  

(KD, MT, MB)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 20 stycznia 2021 r.

Treść pytania

Jak w kontekście „nowego” rozporządzenia w sprawie zakresu i formy projektu budowlanego należy podejść do zbiorników bezodpływowych na nieczystości ciekłe o pojemności do 10m³ realizowanych przy budynkach mieszkalnych jednorodzinnych: 

1. Czy występowanie tych urządzeń w projekcie zagospodarowania terenu wymaga uczestnictwa projektanta branży sanitarnej przy opracowaniu tego elementu projektu budowlanego, a tym samym jego podpisu na stronie tytułowej?

2. Czy w związku z tym, że realizacja takich urządzeń wymaga jedynie zgłoszenia, którego dokonanie nie wymaga posiadania żadnych uprawnień, to można założyć, że mogą one być objęte projektem zagospodarowania terenu podpisanym jedynie przez architekta?

3. Jeżeli odpowiedź na pytanie nr 2 jest twierdząca, to czy rysunek szczegółowy zbiornika (przekroje i rzut) powinien być dołączony do projektu zagospodarowania terenu czy architektoniczno-budowlanego?

4. Czy w przypadku objęcia zbiorników zamierzeniem budowlanym polegającym na budowie budynku powinny one być wyszczególnione w nazwie tego zamierzenia na stronie tytułowej? Czyli np. „Budynek mieszkalny jednorodzinny z bezodpływowym zbiornikiem na nieczystości ciekłe".

5. Jeżeli uczestnictwo projektanta branżowego jest konieczne, to czy można takie zbiorniki wykluczyć z projektu, uzyskać pozwolenie na budowę samych budynków, a zbiorniki wykonać na podstawie zgłoszenia?

Podstawa prawna

Ustawa z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2020 r. poz. 1333 z 3 sierpnia 2020 r.):

Art. 29

1. Nie wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę, natomiast wymaga zgłoszenia, o którym mowa w art. 30, budowa:
[…]

6) zbiorników bezodpływowych na nieczystości ciekłe o pojemności do 10 m³;

5. Inwestor zamiast dokonania zgłoszenia dotyczącego budowy, o której mowa w ust. 1, lub robót budowlanych, o których mowa w ust. 3, może wystąpić z wnioskiem o wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę.

Opinia Zespołu Rzeczoznawców

Odpowiadając kolejno na zadane pytania, Zespół Rzeczoznawców wydaje następującą opinię:

Ad 1. Występowanie w projekcie zagospodarowania terenu zbiorników na nieczystości ciekłe o pojemności do 10 m³wymaga uczestnictwa projektanta branży sanitarnej przy opracowywaniu tego elementu projektu budowlanego, a tym samym jego podpisu na stronie tytułowej oraz na rysunku projektu zagospodarowania terenu.

Ad 2. W przypadku, gdy zbiornik na nieczystości ciekłe o pojemności do 10 m³byłby realizowany odrębnym opracowaniem (zgodnie z art. 29, ust. 1, pkt 6, Ustawy Prawo Budowlane), to należy taką informację zawrzeć w legendzie do części graficznej projektu zagospodarowania terenu wraz z wrysowaną lokalizacją ww. urządzenia na tym projekcie. Należy w opisie projektu zagospodarowania terenu zamieścić informację o tym, że objęty odrębnym opracowaniem zbiornik na nieczystości ciekłe o pojemności do 10 m³ zostanie zrealizowany przed przystąpieniem do użytkowania budynku. W powyższej sytuacji nie jest wymagany podpis projektanta instalacji sanitarnych.

Ad 3. Jeśli realizacja zbiornika jest objęta odrębnym opracowaniem to do projektu nie trzeba dołączać jego szczegółowych rysunków. Jeśli jest częścią opracowania, to rysunki powinny być dołączone do projektu zagospodarowania terenu. W zależności od przyjętej technologii realizacji zbiornika opracowanie winno zawierać rysunek szczegółowy lub kartę techniczną gotowego wyrobu podpisaną przez projektanta branży sanitarnej.

Ad 4. W przypadku objęcia zbiorników zamierzeniem budowlanym powinny one być wyszczególnione w nazwie inwestycji (np. budynek mieszkalny z instalacją kanalizacji sanitarnej ze szczelnymi zbiornikami wybieralnymi).

Ad 5. Zbiorniki na nieczystości ciekłe można wykluczyć z projektu i wykonać je na podstawie zgłoszenia, ale ich lokalizacja powinna być przestawiona na części graficznej projektu zagospodarowania terenu — zgodnie z odpowiedzią udzieloną w punkcie 2.

Podsumowując, nie jest wymagane objęcie projektem budowlanym zbiorników na nieczystości ciekłe o pojemności do 10 m³. Zgodnie z art. 29 ust. 1. pkt 6. Ustawy z 7 lipca 1994 r. Prawo Budowlane, budowa zbiorników na nieczystości ciekłe o pojemności do 10 m³„nie wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę, natomiast wymaga zgłoszenia”, niemniej w myśl art. 29 ust. 6 ww. ustawy Inwestor, zamiast dokonania zgłoszenia budowy może wystąpić z wnioskiem o wydanie decyzji o pozwolenie na budowę.

(EK)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 22 grudnia 2020 r.

Treść pytania

Zwracamy się z uprzejmą prośbą o opinię dotyczącą prawidłowości przyjętych rozwiązań w zakresie dostępności do wszystkich projektowanych budynków, w tym również przez osoby niepełnosprawne, o których mowa w § 14 i 16 „warunków technicznych”.

W załączniku przesyłamy projekt zagospodarowania terenu na którym projektant zaprojektował drogę wewnętrzną, stanowiącą ciąg pieszo-jezdny, o szer. 5 m i nachyleniu nie przekraczającym 15%, prowadzającą do garaży każdego z budynków. Od tej drogi do wejść do budynków (zielone linie) zapewnione zostały utwardzone dojścia o szer. 1,5 m i nachyleniu nie przekraczającym 6%, zapewniające osobom niepełnosprawnym dostęp do całych budynków.

Podstawa prawna

[1]. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1422)

§ 14

1. Do działek budowlanych oraz do budynków i urządzeń z nimi związanych należy zapewnić dojście i dojazd umożliwiający dostęp do drogi publicznej, odpowiednie do przeznaczenia i sposobu ich użytkowania oraz wymagań dotyczących ochrony przeciwpożarowej, określonych w przepisach odrębnych. Szerokość jezdni stanowiącej dojazd nie może być mniejsza niż 3 m.

2. Dopuszcza się zastosowanie dojścia i dojazdu do działek budowlanych w postaci ciągu pieszo-jezdnego, pod warunkiem że ma on szerokość nie mniejszą niż 5 m, umożliwiającą ruch pieszy oraz ruch i postój pojazdów.

3. Do budynku i urządzeń z nim związanych, wymagających dojazdów, funkcję tę mogą spełniać dojścia, pod warunkiem że ich szerokość nie będzie mniejsza niż 4,5 m.

§ 16

Do wejść do budynku mieszkalnego wielorodzinnego, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej powinny być doprowadzone od dojść i dojazdów, o których mowa w § 14 ust. 1 i 3, utwardzone dojścia o szerokości minimalnej 1,5 m, przy czym co najmniej jedno dojście powinno zapewniać osobom niepełnosprawnym dostęp do całego budynku lub tych jego części, z których osoby te mogą korzystać.

§ 70

Maksymalne nachylenie pochylni związanych z budynkiem nie może przekraczać wielkości określonych w poniższej tabeli:

§ 71

1. Pochylnie przeznaczone dla osób niepełnosprawnych powinny mieć szerokość płaszczyzny ruchu 1,2 m, krawężniki o wysokości co najmniej 0,07 m i obustronne poręcze odpowiadające warunkom określonym w § 298, przy czym odstęp między nimi powinien mieścić się w granicach od 1 m do 1,1 m.

2. Długość poziomej płaszczyzny ruchu na początku i na końcu pochylni powinna wynosić co najmniej 1,5 m.

3. Powierzchnia spocznika przy pochylni dla osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach inwalidzkich powinna mieć wymiary co najmniej 1,5 x 1,5 m poza polem otwierania skrzydła drzwi wejściowych do budynku. 

Opinia Zespołu Rzeczoznawców

W opisywanym przypadku należy zwrócić uwagę, że przywołane przepisy wyraźnie rozróżniają zagadnienia możliwości dojazdu i dojścia do działki i budynku w ogóle, a szczegółowo dojście do budynku z warunkiem dostępu dla osób niepełnosprawnych.

W związku z tym:

przedstawione w pytaniu rozwiązania projektowe realizują zapisy § 14 ww. rozporządzenia poprzez zaprojektowanie ciągu pieszo-jezdnego o wymaganych parametrach.

Należy tu zwrócić uwagę, że ten paragraf nie reguluje kwestii dostępu dla osób niepełnosprawnych, gdyż prowadziłoby to do absurdalnych rozwiązań projektowych, które wymusił by niwelowanie powierzchni całego kraju w rejonach, gdzie zabudowa lub dojazd i dojście do niej znajdowałaby się na spadkach większych niż opisane w § 70 ww. rozporządzenia.

z kolei dostęp dla osób niepełnosprawnych w analizowanym przypadku jest zapewniony zgodnie z § 16 ww. rozporządzenia „od dojść i dojazdów, o których mowa w § 14 ust. 1 i 3”, przez zaprojektowanie utwardzonych dojść o odpowiednich parametrach i wyposażonych w rozwiązania techniczne te dojścia umożliwiające (podnośniki schodowe i pionowe).

Wobec powyższego należy stwierdzić, że zaproponowane rozwiązania są prawidłowe, co do zasady stosowania.

Opinia nie odnosi się do prawidłowości szczegółów rozwiązań w zakresie przepisów odrębnych (§ 14 ust 1.), ani § 70 i § 71 WT.

(ŁS)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 17 grudnia 2020 r.

Treść pytania

Zwracam się do Państwa z prośbą o wyjaśnienie wątpliwości co do interpretacji przepisów dotyczących obszaru oddziaływania obiektu w ustawie Prawo Budowlane (Dz.U. 2020 poz. 1333) i rozporządzeniu wydanym na podstawie tej ustawy, Warunków Technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2019 poz. 1065). Zgodnie z Ustawą Prawo Budowlane art. 3 pkt 20 obszar oddziaływania obiektu definiujemy jako „teren wyznaczony w otoczeniu obiektu budowlanego na podstawie przepisów odrębnych, wprowadzających związane z tym obiektem ograniczenia w zabudowie tego terenu.”, natomiast wg § 12. ust. 5 Rozporządzenia o Warunkach Technicznych „Usytuowanie budynku na działce budowlanej w sposób, o którym mowa w ust. 2-4, powoduje objęcie sąsiedniej działki obszarem oddziaływania obiektu w rozumieniu art. 3 pkt 20 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane.”

Proszę o wyjaśnienie, czy projektując budynek w granicy działki (zgodnie z planem miejscowym), przy istniejącej ścianie bez okien budynku sąsiedniego, jednak nie przekraczając wysokości budynku sąsiedniego oraz w żaden sposób nie ograniczając możliwości zabudowy działki sąsiedniej, czy można uznać zgodnie z Ustawą Prawo Budowlane (jako przepisu prawa rangi wyższej w stosunku do Rozporządzenia Warunki techniczne), iż działka sąsiednia nie będzie w obszarze oddziaływania projektowanego obiektu, nawet jeśli ten będzie zlokalizowany jest w granicy z tą działką?

Stan prawny

[1]. Ustawa z 7 lipca 1994 r. PRAWO BUDOWLANE (Dz.U. z 2020 r. poz. 1333 z 3 sierpnia 2020 r.):

Art. 3. Ilekroć w ustawie jest mowa o:

1) obiekcie budowlanym — należy przez to rozumieć budynek, budowlę bądź obiekt małej architektury, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, wzniesiony z użyciem wyrobów budowlanych;

(...)

20) obszarze oddziaływania obiektu — należy przez to rozumieć teren wyznaczony w otoczeniu obiektu budowlanego na podstawie przepisów odrębnych, wprowadzających związane z tym obiektem ograniczenia w zabudowie tego terenu.

Art. 4. Każdy ma prawo zabudowy nieruchomości gruntowej, jeżeli wykaże prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane, pod warunkiem zgodności zamierzenia budowlanego z przepisami.

Art. 5. ust. 1. Obiekt budowlany jako całość oraz jego poszczególne części, wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając:

9) poszanowanie, występujących w obszarze oddziaływania obiektu, uzasadnionych interesów osób trzecich, …

Art. 20. ust. 1. Do podstawowych obowiązków projektanta należy:

1c) określenie obszaru oddziaływania obiektu;

Art. 28. ust. 2. Stronami w postępowaniu w sprawie pozwolenia na budowę są: inwestor oraz właściciele, użytkownicy wieczyści lub zarządcy nieruchomości znajdujących się w obszarze oddziaływania obiektu.

[2] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Dz.U. 2019.1065 z uwzględnieniem zmian zawartych w rozporządzeniu Ministra Rozwoju z dnia 16 września 2020 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Dz.U. poz. 1608 z 18.09.2020 r.

§ 1. Zakres rozporządzenia

Rozporządzenie ustala warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i związane z nimi urządzenia, ich usytuowanie na działce budowlanej oraz zagospodarowanie działek przeznaczonych pod zabudowę, zapewniające spełnienie wymagań art. 5 i 6 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane.

§ 2.

§ 12. Odległość od granicy z sąsiednią działką budowlaną

W zabudowie jednorodzinnej i zagrodowej, uwzględniając przepisy odrębne oraz przepisy § 13, 19, 23, 36, 40, 60 i 271–273, dopuszcza się:

1) budowę budynku ścianą bez okien i drzwi bezpośrednio przy granicy działki budowlanej lub w odległości mniejszej niż określona w ust. 1 pkt 2, lecz nie mniejszej niż 1,5 m, na działce budowlanej o szerokości 16 m lub mniejszej;

2) nadbudowę budynku istniejącego, usytuowanego w odległości mniejszej niż określona w ust. 1 od granicy tej działki budowlanej, o nie więcej niż jedną kondygnację, przy czym w nadbudowanej ścianie, zlokalizowanej w odległości mniejszej niż 4 m od granicy, nie może być okien i drzwi;

3) budowę budynku gospodarczego lub garażu o długości nie większej niż 6,5 m i wysokości nie większej niż 3 m bezpośrednio przy granicy działki budowlanej lub w odległości nie mniejszej niż 1,5 m ścianą bez okien i drzwi.

Usytuowanie budynku na działce budowlanej w sposób, o którym mowa w ust. 2–4, powoduje objęcie sąsiedniej działki obszarem oddziaływania obiektu w rozumieniu art. 3 pkt 20 ustawy z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane.

Opinia

Określenie obszaru oddziaływania obiektu, czego konsekwencją jest udzielenie właścicielom nieruchomości przymiotu stron w postępowaniu w sprawie pozwolenia na budowę, jest na tyle budzącym wątpliwości problemem, że dotychczas Zespół Rzeczoznawców przy Radzie Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP sporządził na ten temat trzy opinie, które zapewne nie były w stanie rozwiać wszelkich wątpliwości jakie problem ten budzi.

Opinia nr 70 — Obszar oddziaływania [link]

Opinia nr 147 — Obszar oddziaływania obiektu [link]

Opinia nr 177 — Oddziaływanie [link]

Problem ten był poruszamy również w wielu innych opiniach jako temat powiązany z ich treścią.

Pytanie dotyczy sytuacji, czy można — będąc w zgodzie z obowiązującymi przepisami — wyeliminować z kręgu stron właściciela budynku, przy którego ścianie usytuowanej w granicy, powstać ma projektowany budynek.

Wydaje się, że trudno o bardziej zainteresowanego faktem budowy w sąsiedztwie niż strona, w której granicy sąsiad planuje budynek przylegający do jej budynku — niezależnie czy wysokość planowanego budynku przekracza wysokość istniejącego czy też jej nie przekracza. Chociażby fundament wykonany w bezpośrednim sąsiedztwie fundamentu istniejącego będzie oddziaływał na ten istniejący, w stopniu zależnym od rodzaju gruntu, od obciążeń itd.

Paragraf 1 WT określa zakres rozporządzenia oraz definiuje jako konieczne dla spełnienia wymagań art. 5 i 6 ustawy Prawo budowlane właśnie stosowanie się do warunków technicznych określonych tym rozporządzeniem. Warunki techniczne w § 12. w ustępach 2 do 4 przedstawiając sytuacje, w których sąsiednia działka- z uwagi na sytuowany w konkretny sposób budynek- ma zostać objęta obszarem oddziaływania „w rozumieniu art. 3 pkt 20 ustawy z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane”.

Tym samym Ustawodawca uznał, że określone sytuacje sytuowania budynku na działce budowlanej „z definicji” powodują włączenie właściciela sąsiedniej działki w krąg stron postępowania.

Nie ma możliwości — stosując się do obecnie obowiązujących przepisów prawa – uznać, że sąsiad z budynkiem w granicy nie jest w kręgu stron uczestniczących w postępowaniu.

Można również dodać, że istnieją sposoby działania, które określane są mianem „dobrej praktyki”. Jest to w różnych aspektach życia społecznego bardzo użyteczne narzędzie i choć trudne do zdefiniowania, to intuicyjnie na ogół zrozumiałe.

Dobrą praktyką, na pewno nie pozostającą w kolizji z obowiązującymi przepisami, będzie objęcie sąsiada w opisanym przypadku obszarem oddziaływania.

(MB)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 23 listopada 2020 r.

Treść pytania

(…) zwracam się z prośbą o wydanie opinii w kwestii sposobu rozpatrywania wniosków o pozwolenie na budowę w związku ze zmianą warunków technicznych w 2021 r.
Czy wniosek o pozwolenie na budowę złożony do właściwego wydziału do dnia 31.12.2020 r. będzie rozpatrzony z uwzględnieniem przepisów obowiązujących na dzień składania wniosku? Czy też organ, który rozpatruje sprawę administracyjną, działa w tym przypadku w oparciu o przepisy prawa, które obowiązują w dniu wydawania decyzji (orzekania), a nie w dniu złożenia wniosku przez wnioskodawcę?
Podsumowując, czy możliwe jest złożenie wniosku o pozwolenie na budowę do dnia 31.12.2020 r. z dokumentacją uwzględniającą parametry wynikające z Warunków Technicznych obowiązujących do dnia 31.12.2020 r. i uzyskanie na jego podstawie pozwolenia na budowę, które zostanie wydane po 01.01.2021 r.?

Stan prawny

[1]. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dn. 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Dz.U. 2019.1065 z uwzględnieniem zmian zawartych w rozporządzeniu Ministra Rozwoju z dnia 16 września 2020 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Dz.U. poz. 1608 z dnia 18.09.2020 r.

§ 2.1 Przepisy rozporządzenia stosuje się przy projektowaniu, budowie i przebudowie oraz przy zmianie sposobu użytkowania budynków oraz budowli nadziemnych i podziemnych spełniających funkcje użytkowe budynków, a także związanych z nimi urządzeń budowlanych, z zastrzeżeniem § 135 ust. 10 oraz 207 ust. 2.

§ 135 ust. 10 Wymaganie, o którym mowa w ust. 7 stosuje się również w przypadku wymiany źródła ciepła w budynkach użytkowanych.

§ 135 ust. 7 Instalacje ogrzewcze powinny być zaopatrzone w urządzenia, które automatycznie regulują temperaturę oddzielnie w poszczególnych pomieszczeniach.

§ 207 ust. 2 Przepisy rozporządzenia dotyczące bezpieczeństwa pożarowego, wymiary schodów, o których mowa w § 68 ust. 1 i 2, a także oświetlenia awaryjnego, o którym mowa w §181, stosuje się z uwzględnieniem § 2 ust.2, również do użytkowanych budynków istniejących, które na podstawie przepisów odrębnych uznaje się za zagrażające życiu ludzi.

§ 329 ust. 1 W zakresie, w jakim określa on wartości wskaźnika EP na potrzeby ogrzewania, wentylacji i przygotowania ciepłej wody, chłodzenia i oświetlenia, które obowiązują od 31 grudnia 2020 r.

ZAŁĄCZNIK Nr 2 (do rozporządzenia).

W zakresie w jakim określa on wymagania izolacyjności cieplnej i innych wymagań związanych z oszczędnością energii, które stosować należy od 31 grudnia 2020 r.

Przepisy przejściowe i końcowe.

§ 330 Przepisów rozporządzenia nie stosuje się, z zastrzeżeniem § 2 ust. 1 i § 207 ust. 2, jeśli przed dniem wejścia w życie rozporządzenia:

1) został złożony wniosek o pozwolenie na budowę lub odrębny wniosek o zatwierdzenie projektu budowlanego i wnioski te zostały opracowane na podstawie dotychczasowych przepisów,

2) zostało dokonane zgłoszenie zakończenia budowy lub wykonania robót budowlanych w przypadku, gdy nie jest wymagane uzyskanie decyzji o pozwoleniu na budowę.

§ 332 Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia.

[2]. Rozporządzenie Ministra Rozwoju z dnia 16 września 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Dz.U. poz. 1608 z dnia 18.09.2020 r. 

§ 2. 1. Do spraw, w których przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia:

1) został złożony wniosek o pozwolenie na budowę, odrębny wniosek o zatwierdzenie projektu budowlanego, wniosek o zmianę pozwolenia na budowę, wniosek o pozwolenie na wznowienie robót budowlanych lub wniosek o zatwierdzenie zamiennego projektu budowlanego,

2) zostało dokonane zgłoszenie budowy lub wykonania robót budowlanych w przypadku, gdy nie jest wymagane uzyskanie decyzji o pozwoleniu na budowę,

3) została wydana decyzja o pozwoleniu na budowę lub odrębna decyzja o zatwierdzeniu projektu budowlanego — stosuje się przepisy rozporządzenia w brzmieniu dotychczasowym.

Do spraw, w których przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia zostało rozstrzygnięte zamówienie publiczne na sporządzenie dokumentacji projektowej lub inwestor uzyskał dofinansowanie ze środków publicznych na realizację inwestycji, a nie został jeszcze złożony wniosek o wydanie pozwolenia na budowę, odrębny wniosek o zatwierdzenie projektu budowlanego, wniosek o zmianę pozwolenia na budowę, wniosek o pozwolenie na wznowienie robót budowlanych lub wniosek o zatwierdzenie zamiennego projektu budowlanego, przepisy dotychczasowe stosuje się na wniosek inwestora, jeżeli z okoliczności sprawy wynika, że zastosowanie nowych przepisów mogłoby narazić inwestora na ryzyko powstania szkody lub utraty dofinansowania w całości lub w części albo wywołać trudne do oszacowania koszty, których inwestor nie mógł przewidzieć, wnioskując o środki publiczne.

§ 3. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 19 września 2020 r.

Opinia Zespołu Rzeczoznawców

Zgodnie ze stanem prawnym na dzień wydawania opinii (17 listopada 2020 r.), ze względu na brak odpowiednich przepisów przejściowych, jeśli do dnia 30 grudnia 2020 r. nie zostanie wydana decyzja o pozwoleniu na budowę inwestycji, to w projekcie budowlanym należy przyjąć wartości wskaźnika EP oraz izolacyjności termicznej przegród, które obowiązywać będą od 31 grudnia 2020 roku.

Projektant nie ma jednak wpływu na to, kiedy zostanie wydane pozwolenie na budowę dla zaprojektowanej przez siebie inwestycji, ponieważ jest to kompetencja organu administracji architektoniczno-budowlanej. Stosowanie tego przepisu wprost może prowadzić do sytuacji, w której projekt sporządzony zgodnie ze stanem prawnym obowiązującym na dzień jego sporządzenia, byłby projektem wadliwym ze względów niezależnych od projektanta.

Przyjmując ustawowy, 65 dniowy termin na wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę oznaczyłoby to, że przepisy rozporządzenia w zakresie współczynnika EP i izolacyjności termicznej przegród, w jakim obowiązują one 31 grudnia 2020 r. należałoby już stosować de facto od 26 października 2020 r. Biorąc pod uwagę rzeczywisty czas wydawania decyzji, zwłaszcza przy inwestycjach których obszar oddziaływania wykracza poza granicę własności inwestora, oznaczałoby to że wskaźniki (EP i izolacyjności termicznej przegród), które zapisano jako obowiązujące od 31 grudnia 2020 r. należałoby stosować już wiele miesięcy wcześniej.

Niestety także w rozporządzeniu z dnia 16 września 2020 r. zmieniającym warunki techniczne również nie wprowadzono przepisów przejściowych, które mogłyby ten stan naprawić. Zapisano tam wprawdzie możliwość stosowania przepisów w brzmieniu dotychczasowym w sytuacji złożenia wniosku o pozwolenie na budowę (lub zgłoszenia), a w przypadku zamówień publicznych także w sytuacji gdy nie wydano złożono jeszcze wniosku o pozwolenie na budowę, ale rozstrzygnięto zamówienie publiczne na sporządzenie dokumentacji projektowej, do dnia wejścia w życie rozporządzenia zmieniającego. Ta data również już minęła, ponieważ rozporządzenie zmieniające weszło w życie 19 września 2020 r.

W świetle powyższego pozytywnie należy ocenić działania Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii, które mają na celu właściwe unormowanie zaistniałej sytuacji. W Biuletynie Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji został udostępniony projekt rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, który ma na celu wprowadzenie przepisów przejściowych w zakresie dotyczących zapytania, czyli oszczędności energii i izolacyjności cieplnej.

W projekcie z dnia 29 października 2020 r. po § 330 dodaje się § 330a w brzmieniu:

„§ 330a. Do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem 31 grudnia 2020 r., w których:

1) został złożony wniosek o pozwolenie na budowę, odrębny wniosek o zatwierdzenie projektu budowlanego, wniosek o zmianę pozwolenia na budowę, wniosek o pozwolenie na wznowienie robót budowlanych lub wniosek o zatwierdzenie zamiennego projektu budowlanego albo projektu zagospodarowania działki lub terenu lub projektu architektoniczno-budowlanego,

2) zostało dokonane zgłoszenie budowy lub wykonania robót budowlanych w przypadku, gdy nie jest wymagane uzyskanie decyzji o pozwoleniu na budowę,

3) została wydana decyzja o pozwoleniu na budowę lub odrębna decyzja o zatwierdzeniu projektu budowlanego

— wymagania określone w § 328 ust. 1 stosuje się zgodnie z wymaganiami określonymi w § 329 ust. 2 oraz w załączniku nr 2 do rozporządzenia, obowiązującymi od dnia 1 stycznia 2017 r. do dnia 30 grudnia 2020 r.".

Projekt ten dostępny jest pod linkiem — zobacz tutaj

Nie bez znaczenia jest tu udział Izby Architektów, która w ramach prowadzonych konsultacji społecznych poprzednich zmian rozporządzenia zwracała uwagę na powstałą sytuację.

Na sam koniec natomiast warto podnieść kwestię poniekąd najważniejszą.

Mianowicie zgodnie ze stanem prawnym na dzień dzisiejszy, organ administracji architektoniczno-budowlanej, przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę, zgodnie z art. 35 ust. 1 pkt 1—3 ustawy Prawo budowlane sprawdza:

1) zgodność projektu budowlanego z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i innymi aktami prawa miejscowego albo decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku miejscowego planu, a także wymagania ochrony środowiska, w szczególności określonymi w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (…);

2) zgodność projektu zagospodarowania działki lub terenu z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi;

3) kompletność projektu budowlanego i posiadanie wymaganych opinii, uzgodnień, pozwoleń i sprawdzeń oraz informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, o której mowa w art. 20 ust. 1 pkt 1b, oraz zaświadczenia o którym mowa w art. 12 ust. 7.

Po uchyleniu art. 35 ust. 2 ustawy —  Prawo budowlane (w dniu 11 lipca 2003 roku) organ administracji architektoniczno-budowlanej nie ma kompetencji do sprawdzania zgodności projektu architektoniczno-budowlanego z przepisami techniczno-budowlanymi, ani zasadami wiedzy technicznej. Stanowisko to zostało wyraźnie wyartykułowane w piśmie Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia 20 sierpnia 2020 r., przesłanego do wszystkich wojewodów (stanowisko to jest oficjalnie dostępne na stronie internetowej Izby Architektów pod linkiem — zobacz tutaj.

W związku z powyższym sporządzenie projektu budowlanego obiektu, w którym wymagania odnośnie izolacyjności termicznej przegród oraz współczynnika EP przyjęto wg wartości obowiązujących do 30 grudnia 2020 r. nie może być potraktowane jako powód do odmowy wydania decyzji o pozwoleniu na budowę, niezależnie od tego kiedy projekt ten zostanie złożony do urzędu jako załącznik do wniosku o wydanie pozwolenia na budowę.

To, które wymagania rozporządzenia należy zastosować jest suwerenną decyzja projektanta, za którą ponosi on (i sprawdzający, jeśli projekt podlega sprawdzeniu) wyłączną odpowiedzialność, składając stosowne oświadczenie zgodnie z art. 34 ust. 3d pkt 3 (o sporządzeniu projektu zgodnie z obowiązującymi przepisami i zasadami wiedzy technicznej).

(JW)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 17 listopada 2020 r.

Treść pytania

Proszę o odpowiedź na pytanie, czy. wg nowego prawa budowlanego (Dz.U. z 2020 r. poz. 1333) projektowane wraz z obiektem urządzenia mogą wpływać na wyznaczenie obszaru oddziaływania inwestycji. Do organu administracji architektoniczno-budowlanej złożony został projekt budowlany wraz z wnioskiem o wydanie decyzji pozwolenia na budowę dla inwestycji pn.: „Budowa budynku mieszkalnego jednorodzinnego, budowa przydomowej oczyszczalni ścieków oraz budowa studni”. Osoba prowadząca w urzędzie powyższe postępowanie wskazała konieczność poszerzenia obszaru oddziaływania do 30 m od projektowanej oczyszczalni ścieków, a tym samym objęcie sąsiednich działek obszarem oddziaływania projektowanego obiektu.

Podstawa prawna

[1]. USTAWA z dnia 7 lipca 1994 r. PRAWO BUDOWLANE (Dz.U. z 2020 r. poz. 1333 z dnia 3 sierpnia 2020 r.):

Art. 3. Ilekroć w ustawie jest mowa o:

1) obiekcie budowlanym – należy przez to rozumieć budynek, budowlę bądź obiekt małej architektury, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, wzniesiony z użyciem wyrobów budowlanych;

(...)

20) obszarze oddziaływania obiektu – należy przez to rozumieć teren wyznaczony w otoczeniu obiektu budowlanego na podstawie przepisów odrębnych, wprowadzających związane z tym obiektem ograniczenia w zabudowie tego terenu.

(...)

Art. 4. Każdy ma prawo zabudowy nieruchomości gruntowej, jeżeli wykaże prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane, pod warunkiem zgodności zamierzenia budowlanego z przepisami.

Art. 5. ust. 1. Obiekt budowlany jako całość oraz jego poszczególne części, wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając:

(...)

9) poszanowanie, występujących w obszarze oddziaływania obiektu, uzasadnionych interesów osób trzecich, …

(...)

Art. 20. ust. 1. Do podstawowych obowiązków projektanta należy:

(...)

1c) określenie obszaru oddziaływania obiektu;

(...)

Art. 28. ust. 2. Stronami w postępowaniu w sprawie pozwolenia na budowę są: inwestor oraz właściciele, użytkownicy wieczyści lub zarządcy nieruchomości znajdujących się w obszarze oddziaływania obiektu.
(…)

Art. 34. ust 3. Projekt budowlany zawiera:

1) projekt zagospodarowania działki lub terenu sporządzony na aktualnej mapie do celów projektowych lub jej kopii poświadczonej za zgodność z oryginałem przez projektanta, obejmujący:

(...)

e) informację o obszarze oddziaływania obiektu;

(...)

[2]. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Dz.U. 2019.1065 z późniejszymi zmianami Dz.U. 20.1608 z dn. 16.09.2020 r.

§ 31. ust. 1. Odległość studni dostarczającej wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi, niewymagającej, zgodnie z przepisami dotyczącymi ochrony ujęć i źródeł wodnych, ustanowienia strefy ochronnej, powinna wynosić — licząc od osi studni — co najmniej:

1) do granicy działki – 5 m;

(...)

4) do najbliższego przewodu rozsączającego kanalizacji indywidualnej, jeżeli odprowadzane są do niej ścieki oczyszczone biologicznie w stopniu określonym w przepisach dotyczących ochrony wód – 30 m;

(...)

§ 36. ust. 1. Odległość pokryw i wylotów wentylacji ze zbiorników bezodpływowych na nieczystości ciekłe, dołów ustępów nieskanalizowanych o liczbie miejsc nie większej niż 4 i podobnych urządzeń sanitarno-gospodarczych o pojemności do 10 m³ powinna wynosić co najmniej:

1) od okien i drzwi zewnętrznych do pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi oraz do magazynów produktów spożywczych — 15 m;

2) od granicy działki sąsiedniej, drogi (ulicy) lub ciągu pieszego — 7,5 m.

Ust. 2. W zabudowie jednorodzinnej, zagrodowej i rekreacji indywidualnej odległości, o których mowa w ust. 1, powinny wynosić co najmniej:

1) od okien i drzwi zewnętrznych do pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi — 5 m, przy czym nie dotyczy to dołów ustępowych w zabudowie jednorodzinnej;

2) od granicy działki sąsiedniej, drogi (ulicy) lub ciągu pieszego — 2 m.

Odległości pokryw i wylotów wentylacji z dołów ustępów nieskanalizowanych o liczbie miejsc większej niż 4 oraz zbiorników bezodpływowych na nieczystości ciekłe i kompostowników o pojemności powyżej 10 m³ do 50 m³ powinny wynosić co najmniej:

1) od okien i drzwi zewnętrznych do pomieszczeń wymienionych w ust. 1 pkt 1 — 30 m;

2) od granicy działki sąsiedniej — 7,5 m;

3) od linii rozgraniczającej drogi (ulicy) lub ciągu pieszego — 10 m.

(…)

§ 37. Przepływowe, szczelne osadniki podziemne, stanowiące część przydomowej oczyszczalni ścieków gospodarczo-bytowych, służące do wstępnego ich oczyszczania, mogą być sytuowane w bezpośrednim sąsiedztwie budynków jednorodzinnych, pod warunkiem wyprowadzenia ich odpowietrzenia przez instalację kanalizacyjną co najmniej 0,6 m powyżej górnej krawędzi okien i drzwi zewnętrznych w tych budynkach.

[3]. Rozporządzenie Ministra Rozwoju z dnia 11 września 2020 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego Dz.U. 2020 r. poz. 1609;

§ 14. Część opisowa projektu zagospodarowania działki lub terenu zawiera:

8) informację o obszarze oddziaływania obiektu.

§ 18. Informacja o obszarze oddziaływania obiektu zawiera:

1) wskazanie przepisów prawa, w oparciu o które dokonano określenia obszaru oddziaływania obiektu;

2) zasięg obszaru oddziaływania obiektu przedstawiony w formie opisowej lub graficznej albo informację, że obszar oddziaływania obiektu mieści się w całości na działce lub działkach, na których został zaprojektowany.

Opinia

W związku z problemami w interpretacji pojęcia „obszaru oddziaływania obiektu” ukazały się już dwie opinie Zespołu Rzeczoznawców przy Radzie Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP.

Są to: opinia nr 70 [link] i opinia nr 147 [link].

Problem ten był poruszamy również w wielu innych opiniach jako temat powiązany z treścią tych opinii.

Niniejsza opinia uzupełnia powyższe wcześniejsze opinie w zakresie „obszaru oddziaływania obiektu” projektowanych wraz z obiektem urządzeń na przykładzie przydomowej biologicznej oczyszczalni ścieków biorąc pod uwagę przede wszystkim przypadek wymienionej w pytaniu zabudowy jednorodzinnej, zagrodowej i rekreacji indywidualnej.

Warunki lokalizacji przydomowej biologicznej oczyszczalni ścieków wynikają z rozporządzenia Ministra Infrastruktury [2] oraz innych przepisów odrębnych i zarówno dla przedmiotowej działki, jak i działek sąsiednich wynoszą one:

Odległość od pokryw i przewodów wentylacyjnych ze zbiorników o pojemności do 10 m³ osadnika przydomowej biologicznej oczyszczalni ścieków:

• od studni na cele pitne (bez strefy ochronnej) — min. 15 m;
• od pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi — min. 5 m;
• od granicy działki, drogi lub ciągu pieszego — min. 2 m;

Odległość od pokryw i przewodów wentylacyjnych ze zbiorników o pojemności do powyżej 10 m³ do 50 m³ osadnika przydomowej biologicznej oczyszczalni ścieków:

• od studni na cele pitne (bez strefy ochronnej) — min. 15 m;
• od okien i drzwi zewnętrznych do pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi oraz do magazynów produktów spożywczych — min. 30 m;
• od granicy działki sąsiedniej — min. 7,5 m;
• od linii rozgraniczającej drogi (ulicy) lub ciągu pieszego — min. 10 m.

Odległość od drenażu rozsączającego przydomowej biologicznej oczyszczalni ścieków:

• od studni na cele pitne (bez strefy ochronnej) — min. 30m;
• od pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi — min. 5 m;
• od granicy działki, drogi lub ciągu pieszego — min. 2 m;
• od drzew i krzewów — min. 3 m.

Zgodnie z art. 3. pkt 1) i pkt 20) obszarem oddziaływania projektowanego obiektu oraz projektowanych wraz z nim urządzeń i instalacji jest teren wyznaczony w otoczeniu obiektu budowlanego na podstawie przepisów odrębnych, wprowadzających związane z tym obiektem ograniczenia w zabudowie tego terenu. W zależności od wielkości strefy oddziaływania może być to ograniczenie zabudowy działki własnej lub działki sąsiedniej. Ograniczenie to, dla terenów niezabudowanych oznacza wykluczenie lub częściowe wykluczenie możliwości lokalizacji zabudowy lub urządzeń budowlanych, natomiast dla terenów zabudowanych, dodatkowo oznacza zmianę warunków użytkowania określonych w przepisach techniczno-budowlanych (w czasie przeprowadzania analizy).

Wnioski

Wobec powyższego — jeżeli lokalizacja osadnika przydomowej biologicznej oczyszczalni ścieków lub lokalizacja drenażu rozsączającego oczyszczalni ścieków jw., jest zgodna z obowiązującymi przepisami, ale uniemożliwia zabudowę sąsiedniej działki (w sposób zgodny z przepisami) — np.: nie można zlokalizować na sąsiedniej działce studni w odległości 5 m od granicy działki ponieważ trzeba ją odsunąć o 30m od drenażu rozsączającego przydomowej biologicznej oczyszczalni ścieków sąsiada, albo niemożliwa jest lokalizacja budynku mieszkalnego ze ścianą z oknami w odległości 4 m od granicy działki — w takim przypadku projektowane urządzenia budowlane wpływają na wyznaczenie obszaru oddziaływania inwestycji i należy sąsiednią działkę objąć obszarem oddziaływania, a tym samym właściciel sąsiedniej działki staje się stroną w postępowaniu w sprawie pozwolenia na budowę. Jeśli natomiast lokalizacja projektowanego obiektu, urządzeń i instalacji nie powoduje żadnych ograniczeń w zabudowie działki sąsiedniej, wtedy nie można zdefiniować sąsiedniej działki jako objętej obszarem oddziaływania projektowanej inwestycji.

(KS)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 12 listopada 2020 r.

Treść pytania

Czy sposób wykonania inwentaryzacji architektoniczno-budowlanej, a w szczególności wyliczenia powierzchni użytkowej zwymiarowanych w niej lokali zależny jest od celu jakiemu ma służyć dokumentacja, a tym samym czy inwentaryzacja architektoniczno-budowlana zlecona i wykonana np. w oparciu o przepisy ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu Cywilnego może stanowić podstawę do wydania zaświadczeń o samodzielności lokali i wraz z nimi stanowić podstawę wyodrębnienia i sprzedaży lokali. w szczególności uwzględniając fakt, że podana powierzchnia użytkowa stanowi podstawę ustalenia wartości nieruchomości.

Stan prawny

[1]. Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego art. 2 ust. 2

Obmiaru powierzchni użytkowej lokalu, o której mowa w ust. 1 pkt 7, dokonuje się w świetle wyprawionych ścian. Powierzchnię pomieszczeń lub ich części o wysokości w świetle równej lub większej od 2,20 m należy zaliczać do obliczeń w 100%, o wysokości równej lub większej od 1,40 m, lecz mniejszej od 2,20 m — w 50%, o wysokości mniejszej od 1,40 m pomija się całkowicie. Pozostałe zasady obliczania powierzchni należy przyjmować zgodnie z Polską Normą odpowiednią do określania i obliczania wskaźników powierzchniowych i kubaturowych w budownictwie.

[2]. Ustawa o własności lokali Dz.U. 2020. 532 tj. z dn. 26.03.2020 r.

2. Samodzielnym lokalem mieszkalnym, w rozumieniu ustawy, jest wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych. Przepis ten stosuje się odpowiednio również do samodzielnych lokali wykorzystywanych zgodnie z przeznaczeniem na cele inne niż mieszkalne.

5. Lokale wraz z pomieszczeniami do nich przynależnymi zaznacza się na rzucie odpowiednich kondygnacji budynku, a w razie położenia pomieszczeń przynależnych poza budynkiem mieszkalnym — także na wyrysie z operatu ewidencyjnego; dokumenty te stanowią załącznik do aktu ustanawiającego odrębną własność lokalu.

6. W razie braku dokumentacji technicznej budynku, zaznaczeń, o których mowa w ust. 5, dokonuje się, zgodnie z wymogami przepisów prawa budowlanego, na koszt dotychczasowego właściciela nieruchomości, o ile strony umowy o ustanowienie odrębnej własności lokalu nie postanowiły inaczej.

[3]. Rozporządzenie Ministra Rozwoju z dnia 11 września 2020 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (na podstawie art. 34 ust. 6 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. — Prawo budowlane)

Rozdział 1 
Przepisy ogólne:

§ 12.
Powierzchnie budynku określa się zgodnie z zasadami zawartymi w Polskiej Normie dotyczącej określania i obliczania wskaźników powierzchniowych i kubaturowych wymienionej w załączniku do rozporządzenia, uwzględniając przepisy § 14 pkt 4 lit. a oraz § 20 ust. 1 pkt 4 lit. b.

Rozdział 3 
Projekt architektoniczno-budowlany:

§ 20.
1. Część opisowa projektu architektoniczno-budowlanego zawiera:

[…]

b) zestawienie powierzchni, przy czym:

— powierzchnię użytkową budynku pomniejsza się o powierzchnię: przekroju poziomego wszystkich wewnętrznych przegród budowlanych, przejść i otworów w tych przegrodach, przejść w przegrodach zewnętrznych, balkonów, tarasów, loggii, schodów wewnętrznych i podestów w lokalach mieszkalnych wielopoziomowych, nieużytkowych poddaszy,

— powierzchnię użytkową budynku powiększa się o powierzchnię: antresol, ogrodów zimowych oraz wbudowanych, ściennych szaf, schowków i garderób,

— przy określaniu powierzchni użytkowej powierzchnię pomieszczeń lub ich części o wysokości w świetle równej lub większej od 2,20 m zalicza się do obliczeń w 100%, o wysokości równej lub większej od 1,40 m, lecz mniejszej od 2,20 m — w 50%, natomiast o wysokości mniejszej od 1,40 m pomija się całkowicie,

— przy określaniu zestawienia powierzchni użytkowej lokali mieszkalnych przez lokal mieszkalny należy rozumieć wydzielone trwałymi ścianami w obrębie budynku pomieszczenie lub zespół pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych,

Załącznik do rozporządzenia Ministra Rozwoju z dnia 11 września 2020 r. (poz. 1609): Wykaz polskich norm powołanych w rozporządzeniu

*)) Stosuje się najnowszą normę opublikowaną w języku polskim.

Opinia

Celowi, czyli wyodrębnieniu lokalu i uzyskaniu jego samodzielności służyć powinna dokumentacja techniczna wymieniona w ustawie o własności lokali, zaś ustawa o ochronie praw lokatorów reguluje zasady i formy ochrony praw lokatorów oraz zasady gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy.

Ustawa o własności lokali, na podstawie której powinno się wykonać dokumentację (inwentaryzację), zawiera odniesienie do wymogów Prawa Budowlanego. Akt podrzędny dla Prawa Budowlanego to Rozporządzenie o szczegółowym zakresie i formie projektu budowlanego. Jednakże aktualnie zasady obliczania powierzchni w odniesieniu do wysokości pomieszczeń w Rozporządzeniu o szczegółowym zakresie i formie projektu budowlanego i w Ustawie o ochronie praw lokatorów, dotyczące pomieszczeń o wysokości poniżej 2,2 m, są jednolite i tożsame. Wobec czego w obecnym stanie prawnym, inwentaryzacja wykonana dla potrzeb pytającego jest prawidłowa. Inwentaryzacja taka może stanowić podstawę do wydania zaświadczeń o samodzielności lokali i wraz z nimi stanowić podstawę wyodrębnienia i sprzedaży lokali.

Należy tu zwrócić uwagę na zasadniczą kwestię, która związana jest bezpośrednio z problematyką zawartą w pytaniu, a dotyczy właśnie parametru wysokości i związanych z tym ograniczeń w możliwości użytkowania pomieszczeń. Istotnym ograniczeniem co do możliwości użytkowania pomieszczeń w odniesieniu do ich wysokości są obowiązujące inne przepisy, takie jak Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (wymagania dla pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi, pomieszczeń higieniczno-sanitarnych, mieszkań w budynkach wielorodzinnych), Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (pomieszczenia pracy w zakładach pracy), Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 marca 2019 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą, czy inne przepisy odrębne.
W skrajnych przypadkach w myśl ustawy o własności lokali niemożliwe będzie wydzielenie samodzielnego lokalu.

Niewątpliwie jednak, ustalając wartość lokali czy czynszów, mimo że parametr powierzchni jest istotny, należy wziąć pod uwagę wiele innych cech lokalu. Wobec czego wskazanym jest przed zamówieniem inwentaryzacji określenie wymogu podania innych ponadnormatywnych parametrów, które tym ustaleniom będą służyć, takich jak np. — określenie wysokości pomieszczeń lub ich części, określenie powierzchni podłogi, graficzne oznaczenie powierzchni poniżej normatywu, lokalizacja przewodów kominowych i wentylacyjnych czy lokalizacja miejsc przyłączy mediów itp.

(ŁS, KSt)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 19 października 2020 r.

Treść pytania

Zwracam się z prośbą o interpretację § 13 Warunków technicznych, w zakresie traktowania kuchni jako pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi. Przy rzetelnej analizie może się okazać, że traktując kuchnie, czy łazienki z oknem jako pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi, znacząco ogranicza się możliwość nowej zabudowy. Niestety nie znalazłem nigdzie jasno określonych zasad jak traktować w.w. pomieszczenia. Czy Państwo zetknęliście się z tym problemem i jesteście w stanie podać mi jakieś interpretacje, na których można się oprzeć?

Stan prawny

Ustawa o własności lokali Dz.U. 2020.532 t.j. z dn. 26.03.2020 r.

Art. 2.
[...] 2. Samodzielnym lokalem mieszkalnym, w rozumieniu ustawy, jest wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych.

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dn. 12. kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Dz.U. 2019.1065 z późniejszymi zmianami Dz.U. 20.1608 z dn. 16.09.2020 r.

§ 3.
Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:

[...]

10) pomieszczeniu mieszkalnym — należy przez to rozumieć pokoje w mieszkaniu, a także sypialnie i pomieszczenia do dziennego pobytu ludzi w budynku zamieszkania zbiorowego,

11) pomieszczeniu pomocniczym — należy przez to rozumieć pomieszczenie znajdujące się w obrębie mieszkania lub lokalu użytkowego służące do celów komunikacji wewnętrznej, higieniczno-sanitarnych, przygotowywania posiłków, z wyjątkiem kuchni zakładów żywienia zbiorowego, a także do przechowywania ubrań, przedmiotów oraz żywności,

[...]

§ 4.
Pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi dzielą się na:

1) pomieszczenia przeznaczone na stały pobyt ludzi, w których przebywanie tych samych osób w ciągu doby trwa dłużej niż 4 godziny,

2) pomieszczenia przeznaczone na czasowy pobyt ludzi, w których przebywanie tych samych osób w ciągu doby trwa od 2 do 4 godzin włącznie.

[...]

§ 5. Pomieszczenia nieprzeznaczone na pobyt ludzi
1. Nie uważa się za przeznaczone na pobyt ludzi pomieszczeń, w których:

1) łączny czas przebywania tych samych osób jest krótszy niż 2 godziny w ciągu doby, a wykonywane czynności mają charakter dorywczy bądź też praca polega na krótkotrwałym przebywaniu związanym z dozorem oraz konserwacją maszyn i urządzeń lub utrzymaniem czystości i porządku;

§ 13. Naturalne oświetlenie pomieszczeń
1. Odległość budynku z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi od innych obiektów powinna umożliwiać naturalne oświetlenie tych pomieszczeń — co uznaje się za spełnione, jeżeli:

1) między ramionami kąta 60°, wyznaczonego w płaszczyźnie poziomej, z wierzchołkiem usytuowanym w wewnętrznym licu ściany na osi okna pomieszczenia przesłanianego, nie znajduje się przesłaniająca część tego samego budynku lub inny obiekt przesłaniający w odległości mniejszej niż:

a) wysokość przesłaniania — dla obiektów przesłaniających o wysokości do 35 m,

b) 35 m — dla obiektów przesłaniających o wysokości ponad 35 m,

Opinia

Czytelne zdefiniowanie pomieszczenia kuchni jak również łazienek i pozostałych pomieszczeń pomocniczych w mieszkaniu jako pomieszczeń przeznaczonych czy też nieprzeznaczonych na pobyt ludzi, jest ważne z powodu konieczności zastosowania dla tych pomieszczeń odpowiednich przepisów odnoszących się do pomieszczeń na pobyt ludzi albo innych przepisów odnoszących się do pomieszczeń nie przeznaczonych na pobyt ludzi.

Przedmiotem analizy są pomieszczenia pomocnicze w mieszkaniu:

• pomieszczenie kuchni
• pozostałe pomieszczenia pomocnicze w mieszkaniu: łazienka, garderoba, korytarz, schowek itp.
  

Z przytoczonych przepisów wynika, że:

• Zgodnie z art. 2. ust. 2. Ustawy o własności lokali ustawą o własności lokali Dz.U. 2020.532 t.j. z dn. 26.03.2020 r. w samodzielnym lokalu mieszkalnym izba lub zespół izb są pomieszczeniami przeznaczonymi na stały pobyt ludzi, a pomieszczenia pomocnicze w tym lokalu mieszkalnym nie zostały w rozumieniu ustawy zaliczone do pomieszczeń na stały pobyt ludzi;
• Zgodnie z § 3.11. Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie — kuchnia jest pomieszczeniem pomocniczym, a zatem zgodnie z Ustawą powyżej nie zalicza się do pomieszczeń na stały pobyt ludzi; podobnie pozostałe pomieszczenia pomocnicze w mieszkaniu nie zaliczają się do pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi.
• Standardowe użytkowanie łazienki, garderoby, korytarza i in. przez te same osoby w ciągu doby jest krótsze niż dwie godziny włącznie a czynności wykonywane w tych pomieszczeniach mają charakter dorywczy — zatem z tego powodu zgodnie z § 4. Rozporządzenia jw. pomieszczenia te nie są pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi;
• Określenie czasu dobowego standardowego użytkowania kuchni przez te same osoby jest trudniejsze niż analogiczne działanie w odniesieniu do pozostałych pomieszczeń pomocniczych w mieszkaniu. Przygotowywanie posiłków niekoniecznie musi zająć łącznie więcej niż dwie godziny w ciągu doby, aczkolwiek nie stanowi całego czasu spędzanego w kuchni. Kuchnia to również bardzo często miejsce spożywania posiłków, widać to w projektach mebli kuchennych, gdzie miejsce do siedzenia zintegrowane jest z zabudową kuchenną (,,wyspa”). Ponadto trudno przypisać gotowaniu oraz spożywaniu posiłków charakter dorywczy — cechę czynności wykonywanych w pomieszczeniach nieprzeznaczonych na pobyt ludzi: korytarzach, schowkach, łazienkach. Reasumując, należy stwierdzić, że kuchnię zaliczamy do pomieszczeń przeznaczonych na czasowy pobyt ludzi.
• § 13. Rozporządzenia jw. odnosi kwestie naturalnego oświetlenia pomieszczeń, a co za tym idzie precyzuje sposób jego zapewnienia, do pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi, nie różnicując pobytu stałego i czasowego.

Przytoczone powyżej przepisy wskazują, że dla okien pomieszczenia kuchennego, zarówno w budownictwie jednorodzinnym, jak i wielorodzinnym z racji uznania kuchni za pomieszczenie przeznaczone na pobyt ludzi należy zapewnić naturalne oświetlenie zgodne z § 13 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Dz.U. 2019.1065 z późniejszymi zmianami Dz.U. 20.1608 z dn. 16.09.2020 r.

Okien pozostałych pomieszczeń pomocniczych w mieszkaniu paragraf 13. WT nie dotyczy — pomieszczenia te nie są pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi.

(M.B, K.S.)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 12 października 2020 r.

Treść pytania 1

Czy zmiana z klasy D na klasę E odporności pożarowej, dla projektowanego budynku PM który jest dobudowywany do istniejącej hali przemysłowej, gdzie nie zmieni się sposób użytkowania ww. dobudowy – stanowi nieistotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego tej dobudowy? 

Równocześnie ze zmianą klasy odporności pożarowej budynku planowane są następujące zmiany projektowe: 

1. Zmiana zaprojektowanych pierwotnie słupów konstrukcji stalowej hali na słupy żelbetowe (zmiana nie wymagana przepisami stanowiąca poprawę bezpieczeństwa ppoż. zgodnie z decyzją inwestora); 

2. Zabezpieczenie konstrukcji stalowej dachu do klasy odporności ogniowej R15 (jw. zgodnie z decyzją inwestora);

3. Rezygnacja ze ściany oddzielenia przeciwpożarowego na styku części istniejącej hali z częścią dobudowaną;

4. Inne zmiany konieczne do wprowadzenia wynikające z ww. zmiany klasy odporności pożarowej budynku;

Treść pytania 2 z opinii nr 109:

Niniejsza opinia aktualizuje również opinię nr 109 z dnia 28 stycznia 2019 r., pod kątem wymogów przepisów obowiązujących od 19.09.2020 r. – odpowiadając na zadane wówczas następujące pytanie:

Czy dopuszcza się zakwalifikowanie jako nieistotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego zmiany polegającej na zmianie projektowanych elementów wpływających na ochronę przeciwpożarową budynku, m.in.

1. Rodzaju materiału, sposobu oddzielenia i gabarytów elementów stanowiących elementy oddzielenia przeciwpożarowego;

2. Powierzchni elementów napowietrzających i oddymiających;

3. Rozwiązań systemowych, tras prowadzenia przewodów, lokalizacji elementów systemowych dla dźwiękowego systemu ostrzegawczego, systemu sygnalizacji pożarowej;

w sytuacji, kiedy projektowane zmiany nie pogarszają warunków ochrony przeciwpożarowej budynku, a także posiadają uzgodnienie z rzeczoznawcą do spraw ochrony pożarowej?

Podstawa prawna

[1]. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo Budowlane (Dz.U. z 2020 r. poz. 1333):

Art. 36a. ust. 1. Istotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu zagospodarowania działki lub terenu oraz projektu architektoniczno-budowlanego lub innych warunków decyzji o pozwoleniu na budowę jest dopuszczalne jedynie po uzyskaniu decyzji o zmianie pozwolenia na budowę wydanej przez organ administracji architektoniczno-budowlanej.

[...]

ust. 5. Istotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu zagospodarowania działki lub terenu lub projektu architektoniczno-budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę stanowi odstąpienie w zakresie: 

1) projektu zagospodarowania działki lub terenu, w przypadku zwiększenia obszaru oddziaływania obiektu poza działkę, na której obiekt budowlany został zaprojektowany; 

2) charakterystycznych parametrów obiektu budowlanego dotyczących: 

a) powierzchni zabudowy w zakresie przekraczającym 5%, 

b) wysokości, długości lub szerokości w zakresie przekraczającym 2%, 

c) liczby kondygnacji; 

3) warunków niezbędnych do korzystania z obiektu budowlanego przez osoby niepełnosprawne, o których mowa w art. 1 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r., w tym osoby starsze; 

4) zmiany zamierzonego sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części; 

5) ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, innych aktów prawa miejscowego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu; 

6) wymagającym uzyskania lub zmiany decyzji, pozwoleń lub uzgodnień, które są wymagane do uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę lub do dokonania zgłoszenia: 

a) budowy, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1–4, lub 

b) przebudowy, o której mowa w art. 29 ust. 3 pkt 1 lit. a, oraz instalowania, o którym mowa w art. 29 ust. 3 pkt 3 lit. d; 

7) zmiany źródła ciepła do ogrzewania lub przygotowania ciepłej wody użytkowej, ze źródła zasilanego paliwem ciekłym, gazowym, odnawialnym źródłem energii lub z sieci ciepłowniczej, na źródło opalane paliwem stałym. 

5a. (uchylony)

5b. Przepisów ust. 5: 

1) pkt 1 nie stosuje się do urządzeń budowlanych oraz obiektów małej architektury; 

2) pkt 6 nie stosuje się w zakresie odstąpienia od: 

a) projektowanych warunków ochrony przeciwpożarowej, jeżeli odstąpienie zostało uzgodnione pod względem ochrony przeciwpożarowej, 

b) wymagań zawartych w pozwoleniu właściwego konserwatora zabytków wydanego na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, jeżeli odstąpienie zostało uzgodnione z właściwym wojewódzkim konserwatorem zabytków, 

c) projektowanych warunków higienicznych i zdrowotnych, jeżeli odstąpienie zostało uzgodnione z właściwym państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym.

6. Projektant dokonuje kwalifikacji zamierzonego odstąpienia od zatwierdzonego projektu zagospodarowania działki lub terenu lub projektu architektoniczno-budowlanego, lub innych warunków decyzji o pozwoleniu na budowę, a w przypadku uznania, że jest ono nieistotne, jest obowiązany zamieścić w projekcie zagospodarowania działki lub terenu lub projekcie architektoniczno-budowlanym odpowiednie informacje (rysunek i opis) dotyczące tego odstąpienia. Nieistotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu zagospodarowania działki lub terenu lub projektu architektoniczno-budowlanego, lub innych warunków decyzji o pozwoleniu na budowę nie wymaga uzyskania decyzji o zmianie pozwolenia na budowę oraz ponownego zgłoszenia. 

Art. 36b.

1. Wprowadzanie zmian w projekcie technicznym dotyczących rozwiązań, które podlegały uzgodnieniom, wymaga ponownego uzyskania tych uzgodnień. 

2. Odstąpienie od projektu technicznego jest dopuszczalne po dokonaniu przez projektanta zmian w tym projekcie oraz sprawdzeniu tych zmian przez projektanta sprawdzającego, o ile to sprawdzenie jest wymagane. 

3. Kierownik budowy okazuje aktualny projekt budowlany na każde żądanie organu nadzoru budowlanego.

[2]. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Dz.U. 2019.1065 z późniejszymi zmianami Dz.U. 20.1608 z dn. 16.09.2020 r.

W zakresie przepisów Rozporządzenia Warunki Techniczne [2] dotyczących zarówno ochrony przeciwpożarowej, jak i innych przepisów które powinny być spełnione w związku ze zmianami wprowadzanymi do projektu budowlanego.

[3]. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej Dz.U. z 2020 r. poz. 961, 1610.

Art. 6. ust. 2. Autorzy dokumentacji projektowej są obowiązani zapewnić jej zgodność z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej.

Art. 6b. Projekt zagospodarowania działki lub terenu, projekt architektoniczno-budowlany oraz projekt techniczny, o których mowa w przepisach ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane, obiektu budowlanego istotnego ze względu na konieczność zapewnienia ochrony życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem oraz projekt urządzenia przeciwpożarowego wymagają uzgodnienia z rzeczoznawcą pod względem zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej, zwanego dalej „uzgodnieniem”.

[4]. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów Dz.U. 2010 nr 109 poz. 719.

§ 3. ust. 1. Urządzenia przeciwpożarowe w obiekcie powinny być wykonane zgodnie z projektem uzgodnionym przez rzeczoznawcę do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, a warunkiem dopuszczenia do ich użytkowania jest przeprowadzenie odpowiednich dla danego urządzenia prób i badań, potwierdzających prawidłowość ich działania.