Prawo

Treść zapytania

W jaki sposób należy podczas opracowywania projektów architektoniczno-budowlanych określać poszczególne części składowe powierzchni netto tj. powierzchnię ruchu i pow. usługowo-techniczną w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych i lokalach mieszkalnych oraz powierzchnię użytkową, ruchu i usługowo-techniczną w pozostałych budynkach w pomieszczeniach z pochyłym stropem (pom. na poddaszu).

Pytanie 1. Pytanie dotyczy obliczania pow. ruchu i pow. usługowo-technicznej w budynku mieszkalnym jednorodzinnym lub lokalu mieszkalnym – czy przy obliczaniu pow. ruchu lub pow. usługowo-technicznej w pomieszczeniu z pochyłym stropem należy wziąć pod uwagę zapisy §11 ust. 2 pkt 2) ppkt b) rozporządzenia w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego, czy dotyczy to tylko obliczania powierzchni użytkowej?

Pytanie 2. Pytanie dotyczy obliczania powierzchni użytkowej, ruchu i usługowo-technicznej w pozostałych budynkach – czy przy obliczaniu w/w powierzchni uwzględnia się zapisy WT §72 ust.1 i przy sumowaniu powierzchni użytkowej, ruchu i usługowo-technicznej odejmuje się lub osobno uwzględnia powierzchnie pomieszczeń o wysokości poniżej 1,9 m?

Pytanie 3. W przypadku budynków z lokalami mieszkalnymi w których pow. użytkową oblicza się z uwzględnieniem §11 ust. 2 pkt 2) ppkt b) rozporządzenia w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego, powierzchnie poza lokalami mieszkalnymi takie jak pow. ruchu lub pow. innych lokali niemieszkalnych w tym samym budynku należy obliczać pomijając zapisy §11 ust. 2 pkt 2) ppkt b) rozporządzenia w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego tj. obliczać w całości zgodnie z powierzchnią podłogi wg normy PN-ISO 9836:1997.

Pytanie 4. Według jakiej normy obliczać wskaźniki powierzchniowe, czy według normy PN-ISO 9836:2015, która zastąpiła normę ISO 9836:1997 czy normy ISO 9836:1997 ?

Podstawa prawna

[1] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1422 - tekst jednolity).
[2] Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 roku w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (Dz.U. z 2012 r. poz. 462 z późniejszymi zmianami).
[3] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku (Dz.U. z 1997 r. nr 78 poz. 483 z późniejszymi zmianami).
[4] Ustawa z dnia 16 września 2011 r. o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego Dz.U. 2011 Nr 232 poz. 1377 (Dz.U. z 2017 r. poz. 1468 - tekst jednolity)
[5] Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2016 r. poz. 1610 - tekst jednolity).
[6] Ustawa o normalizacji z dnia 3 kwietnia 1993 r. (Dz.U. Nr 55, poz. 251 z późn. zm. – uchylona 01.01.2003r)
[7] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 4 marca 1999 roku w sprawie wprowadzenia obowiązku stosowania niektórych Polskich Norm (Dz.U. z 1999 r. nr 22 poz. 209 - uchylony).
[8] Ustawa z dnia 12 września 2002 roku o normalizacji (Dz.U. z 2002 r. Nr 169, poz. 1386 z późn. zm.)
[9] Stanowisko Polskiego Komitetu Normalizacyjnego w kwestii dobrowolności stosowania Norm,
[10] Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2013 r., poz. 1409, z późn. zm.)
[11] Pismo Ministra Infrastruktury i Rozwoju nr DM.III.054.5.2015.PK z dnia 2 marca 2015 r. (w załączeniu)
[12] Pismo Departamentu Rynku Budowlanego i Techniki, nr BRIp-024-8/10 z dnia 20 kwietnia 2010 

Opinia Zespołu Rzeczoznawców

Pytanie 1.

Pytanie dotyczy obliczania pow. ruchu i pow. usługowo-technicznej w budynku mieszkalnym jednorodzinnym lub lokalu mieszkalnym – czy przy obliczaniu pow. ruchu lub pow. usługowo-technicznej w pomieszczeniu z pochyłym stropem należy wziąć pod uwagę zapisy §11 ust. 2 pkt 2) ppkt b) rozporządzenia w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego, czy dotyczy to tylko obliczania powierzchni użytkowej?
W Rozporządzeniu [2] Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (tekst ujednolicony Dz. U. z 2015r., poz. 1554) jest następujące przywołanie zasad normy PN-ISO 9836:1997:

§ 11.
Ust. 1. Projekt architektoniczno-budowlany obiektu budowlanego powinien zawierać zwięzły opis techniczny oraz część rysunkową.
Ust 2. Opis techniczny, o którym mowa w ust. 1, [...], powinien określać:
[...]

2) w stosunku do budynku mieszkalnego jednorodzinnego i lokali mieszkalnych - zestawienie powierzchni użytkowych obliczanych według Polskiej Normy, PN-ISO 9836:1997, z uwzględnieniem następujących zasad:
[...]

b) powierzchnię pomieszczeń lub ich części o wysokości w świetle równej lub większej od 2,20 m należy zaliczać do obliczeń w 100%, o wysokości równej lub większej od 1,40 m, lecz mniejszej od 2,20 m - w 50%, natomiast o wysokości mniejszej od 1,40 m pomija się całkowicie;”

Odpowiedź na pytanie 1

W Rozporządzeniu [2] mowa jest o powierzchniach użytkowych, a Polska Norma, PN-ISO 9836:1997 nie zalicza pow. ruchu czy pow. usługowej do powierzchni użytkowej traktując je jako odrębne powierzchnie.
Wobec powyższego zapisy §11 ust. 2 pkt 2) ppkt b) Rozporządzenia [2] dotyczą tylko obliczania powierzchni użytkowej.
Należy równocześnie mieć na uwadze, że zgodnie z zapisem:

§ 14 Rozporządzenia [2] mogą być one stosowane wyłącznie w przypadku budynków mieszkalnych jednorodzinnych i lokali mieszkalnych, objętych pozwoleniem na budowę wydanym na podstawie wniosku złożonego po wejściu w życie
Rozporządzenia [2].

§ 15 Rozporządzenia [2] powyższych zasad nie stosuje się podczas obliczania powierzchni użytkowej, w związku z realizacją procesów nadbudowy, rozbudowy, przebudowy i zmiany sposobu użytkowania budynków mieszkalnych jednorodzinnych i lokali mieszkalnych, jeżeli zasady te nie były stosowane w tych budynkach i lokalach oddanych do użytkowania przed dniem wejścia w życie rozporządzenia [2].

Pytanie 2
Pytanie dotyczy obliczania powierzchni użytkowej, ruchu i usługowo-technicznej w pozostałych budynkach – czy przy obliczaniu w/w powierzchni uwzględnia się zapisy WT §72 ust.1 i przy sumowaniu powierzchni użytkowej, ruchu i usługowo-technicznej odejmuje się lub osobno uwzględnia powierzchnie pomieszczeń o wysokości poniżej 1,9 m?

Rozporządzenie [1] Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1422 - tekst jednolity).
§ 72.

1. Wysokość pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi powinna odpowiadać wymaganiom określonym w poniższej tabeli, jeżeli przepisy odrębne, w tym dotyczące pomieszczeń pracy i pomieszczeń służby zdrowia, nie określają innych wymagań:

Rodzaj pomieszczenia (sposób użytkowania) minimalna wysokość w świetle [m]
[...]

Pokoje w bud. mieszk. oraz sypialnie 1-4 osobowe w bud. zamieszkani zbiorowego 2,5*

Pokoje na poddaszu w bud. jednorodz. i mieszkalnych zagrodowych oraz w budynkach rekreacji indywidualnej 2,2*
[...]

Przy stropach pochyłych jest to wysokość średnia liczona między największą a najmniejszą wysokością pomieszczenia, lecz nie mniejszą niż 1,9m. Przestrzeni o wysokości poniżej 1.9m nie zalicza się do odpowiadającej przeznaczeniu danego pomieszczenia.

Odpowiedź na pytanie 2

Odpowiedź na powyższe pytanie częściowo została udzielona w opinii nr ZR 57 Zespołu Rzeczoznawców przy Radzie Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP z dnia 2.11.2017 r. Brzmi ona następująco:

„Przepisy dotyczące określania minimalnych wysokości pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi zawarte w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynku i ich usytuowanie podają ogólne ich zasady. Nie dotyczą one zasad obliczania powierzchni, a w cytowanym par.72.1 wyraźnie zaznaczono: „…jeżeli przepisy odrębne [...] nie określają innych wymagań…”

Zawarte w Rozporządzeniu Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego zasady obliczania powierzchni użytkowych w budynkach mieszkalnych i lokalach użytkowych należy traktować jako przepisy odrębne. Zasady zawarte w pierwszym z cytowanych rozporządzeń dotyczą ustalenia wysokości pokoi w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych, zamieszkania zbiorowego, jednorodzinnych, mieszkalnych zagrodowych i rekreacji indywidualnej, natomiast określone w drugim cytowanym rozporządzeniu służą do określenia sposobu obliczania powierzchni użytkowej lokali mieszkalnych. Tak więc przy obliczaniu powierzchni „do sprzedaży” lokali mieszkalnych w budynkach jednorodzinnych i wielorodzinnych należy się kierować ustaleniami zawartymi w rozporządzeniu w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego.”

Zgodnie z § 72.1 Rozporządzenia [1] przestrzeni o wysokości poniżej 1,9 m nie należy zaliczać do powierzchni odpowiadającej przeznaczeniu danego pomieszczenia. Przepisy Rozporządzenia [2], w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego, przewidują korzystanie z normy PN-ISO 9836:1997 jedynie w zakresie obliczania powierzchni użytkowych budynków jednorodzinnych oraz lokali mieszkalnych. Natomiast w pozostałych przypadkach, występuje dowolność stosowania norm do obliczania powierzchni, ponieważ brak jest szczegółowych regulacji prawnych odnośnie stosowania konkretnej PN. Sposób sumowania należy dostosować do wybranej normy.

Pytanie 3

W przypadku budynków z lokalami mieszkalnymi w których pow. użytkową oblicza się z uwzględnieniem §11:

2)

b) rozporządzenia w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego, powierzchnie poza lokalami mieszkalnymi takie jak pow. ruchu lub pow. innych lokali niemieszkalnych w tym samym budynku należy obliczać pomijając zapisy §11 ust. 2 pkt 2) ppkt b) rozporządzenia w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego tj. obliczać w całości zgodnie z powierzchnią podłogi wg normy PN-ISO 9836:1997.

Odpowiedź na pytanie 3

Przytoczony powyżej zapis §11 Rozporządzenia [2] odnosi się jedynie do powierzchni użytkowych budynku mieszkalnego jednorodzinnego i lokali mieszkalnych (innych budynków), które powinny być obliczane według Polskiej Normy PN-ISO 9836:1997. Wobec powyższego nie dotyczy on obliczania innych rodzajów powierzchni i pozostałych budynków. 

Pytanie 4

Według jakiej normy obliczać wskaźniki powierzchniowe, czy według normy PN-ISO 9836:2015, która zastąpiła normę ISO 9836:1997 czy normy ISO 9836:1997 ?

Odpowiedź na pytanie 4

W obecnej chwili sytuacja prawna dotycząca stosowania Polskich Norm nie jest jednoznacznie rozstrzygnięta.

Zgodnie z regułami wykładni prawa - akt prawny wyższego rzędu, jakim jest ustawa, wyłącza akt prawny niższego rzędu (lex superior derogat legi inferiori). Stosując tę wykładnię prawną, Polskie Normy mają jedynie charakter zaleceń i pozbawione są obligatoryjności. Dobrowolność stosowania Polskich Norm wynika z Ustawy [8] o normalizacji (Art. 5. ust. 3.), tezę tę potwierdza stanowisko PKN [11].

Z drugiej strony funkcjonuje teza, że jeżeli PN jest „powoływana w przepisach” wg Ustawy [8] o normalizacji (Art. 5. ust. 4.), to staje się integralną częścią tego przepisu i jest obowiązująca tak, jak ten przepis. Przykładem jest tutaj rozporządzenie [2] Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (Dz. U. poz. 462, z późn. zm.), które zostało wydane na podstawie upoważnienia ustawowego zawartego w art. 34 ust. 6 pkt 1 Ustawy [10] z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2013 r., poz. 1409, z późn. zm., Dz.U. z 2016r poz. 290 tekst jednolity z dnia 2016.03.08) - w brzmieniu zmienionym przez art. 35 ust. 1 Ustawy [4] z dnia 16 września 2011 r. o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego (Dz. U. Nr 232, poz. 1377) i zawiera w przepisach rozporządzenia [2] powołanie Polskiej Normy PN-ISO 8836:1997 Właściwości użytkowe w budownictwie. Określanie i obliczanie wskaźników powierzchniowych i kubaturowych, które zobowiązuje projektanta do projektowania w sposób zgodny z jej postanowieniami przy określaniu i obliczaniu wskaźników powierzchniowych i kubaturowych dla budynków. Pismo [11] Ministra Infrastruktury i Rozwoju nr DM.III.054.5.2015.PK z dnia 2 marca 2015 r. (w załączeniu) potwierdza tę tezę.

Z kolei w piśmie [12] Departamentu Rynku Budowlanego i Techniki, nr BRIp-024-8/10 z dnia 20 kwietnia 2010 r. adresowanym do Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa wskazano, że Polskie Normy wycofane mogą być stosowane na równi z normami aktualnymi.

Pismo [11] zawiera także informację, że „Ustawa [8] z 24 września 2002 r. o normalizacji (Dz.U. nr 169/02, poz. 1386 z późn. zm.) stanowi w art. 5 ust. 3, że stosowanie Polskich Norm jest dobrowolne, ale jednocześnie w ust. 4 pozwala na powoływanie Polskich Norm w przepisach prawnych, co czyni te normy, w całości lub w stosownym zakresie powołania, integralną częścią tego przepisu.”

[...]

Rozporządzenie jest obowiązujące niezależnie od aktualnego statusu powołanych w nim Polskich Norm. Tak długo jak rozporządzenie nie zostanie zmienione w zakresie powołanych Polskich Norm, to zarówno normy aktualne (Eurokody), jak i wycofane (PN-B) mogą być - w zależności od decyzji projektanta - podstawą wykonania projektu budowlanego budynku.”

Uzasadnienie odpowiedzi w kontekście obecnego stanu prawnego:

[3] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku (Dz.U. z 1997 r. nr 78 poz. 483 z późniejszymi zmianami).

Zgodnie z Konstytucją Rzeczpospolitej Polskiej [3] Polskie Normy nie mogą być uznane za samo­dzielne źródła prawa powszechnie obowiązującego.

[4] USTAWA z dnia 16 września 2011 r. o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego Dz.U. 2011 Nr 232 poz. 1377 (tekst jednolity Dz.U. z 2017 r. poz. 1468.)

Zgodnie z ustawą [4] z dnia 16 września 2011 r. o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego (tzw. ustawa deweloperska), każda umowa deweloperska musi określać sposób pomiaru powierzchni lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego. Strony powinny więc powołać się w podpisywanej umowie na jedną z Polskich Norm, według których dokonywany będzie obmiar lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego. W Ustawie [4] nie została wskazana konkretna PN, według której należałoby przyjmować zasady obmiaru.

[5] USTAWA z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2016 r. poz. 1610 - tekst jednolity).

Ustawa [5] z 21 czerwca 2001r – o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego ustala podstawowe zasady przeprowadzania obmiaru budynków i ich części. Zapisy zawarte w Ustawie [5], dotyczące powierzchni użytkowej, są wiążące również z punktu widzenia katastru nieruchomości, co wynika z Rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 roku w sprawie ewidencji gruntów i budynków (Dz.U. z 2016 r. poz. 1034 - tekst jednolity). 

Zgodnie z definicją powierzchni użytkowej lokalu zawartą Ustawie [5], obejmuje ona wszystkie pomieszczenia znajdujące się w lokalu, a w szczególności pokoje, kuchnie, spiżarnie, przedpokoje, alkowy, hole, korytarze, łazienki oraz inne pomieszczenia służące mieszkalnym i gospodarczym potrzebom lokatora. Za powierzchnię użytkową lokalu nie uważa się natomiast powierzchni balkonów, tarasów i loggii, antresoli, szaf i schowków w ścianach, pralni, suszarni, wózkowni, strychów, piwnic i komórek przeznaczonych do przechowywania opału.

Zgodnie z Ustawą [5], obmiaru powierzchni użytkowej lokalu dokonuje się w świetle wyprawionych ścian. Pomieszczenia lub ich części o wysokości w świetle równej lub większej od 2,2 m należy zaliczać do obliczeń w 100 %. Pomieszczenia lub ich części o wysokości równiej lub większej od 1,4 m lecz mniejszej od 2,2 m należy uwzględniać w 50 %. Pomieszczenia o wysokości mniejszej od 1,4 m pomija się całkowicie. Metodologia obmiaru: w świetle wyprawionych ścian.

Pozostałe zasady obliczania powierzchni wg Ustawy [5] należy przyjmować zgodnie z Polską Normą odpowiednią do określania i obliczania wskaźników powierzchniowych i kubaturowych w budownictwie. W Ustawie [5] nie została wskazana konkretna PN, według której należałoby przyjmować zasady obmiaru.

[6] Ustawa z dnia 3 kwietnia 1993 r. o normalizacji (Dz.U. Nr 55, poz. 251 z późn. zm. – uchylony 01.01.2003r)

Ustawa [6] z dnia 3 kwietnia 1993 r. o normalizacji (Dz.U. Nr 55, poz. 251 z późn. zm.) w art. 19 ust. 1 zawiera zasadę dobrowolności stosowania Polskich Norm. Ustawa [6] w ust. 2 i ust. 3 art. 19 uprawnia ministrów do nakładania obowiązku stosowania Polskich Norm w sprawach dotyczących w szczególności ochrony życia, zdrowia, mienia, bezpieczeństwa pracy i użytkowania, ochrony środowiska, wyrobów zamawianych przez organy państwowe w drodze rozporządzenia oraz w postanowieniach innej ustawy.

Uchylenie Ustawy [6] w dniu 01.01.2003r i wprowadzenie Aktu uchylającego w postaci Ustawy [7] z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji (Dz.U. z 2002 r. Nr 169, poz. 1386 z późn. zm.) i konsekwencje z tego wynikające generalnie nie zostały zauważone. W świadomości wielu osób będących uczestnikami procesu budowlanego, administracji państwowej i samorządowej, funkcjonuje mylne przekonanie, że zapisy art. 19 ust. 2 i ust. 3 Ustawy [6] nadal są obowiązujące.

[7] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 4 marca 1999 roku w sprawie wprowadzenia obowiązku stosowania niektórych Polskich Norm (Dz.U. z 1999 r. nr 22 poz. 209 – uchylony 17.05.2001r).

Zostało także uchylonych lub uznanych za uchylone ok. 42 Rozporządzeń dot. obowiązku stosowania niektórych Polskich Norm - w tym np. Rozporządzenie [7] Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 4 marca 1999 roku w sprawie wprowadzenia obowiązku stosowania niektórych Polskich Norm Dz.U. z 1999 r. nr 22 poz. 209 – (Status uchylony 2001-05-17) oraz Dz.U. 2002 nr 18 poz. 182 Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 15 lutego 2002 r. w sprawie wprowadzenia obowiązku stosowania Polskich Norm dotyczących ochrony przeciwpożarowej. (Status uznany za uchylony 2002-03-21).

[8] Ustawa z dnia 12 września 2002 roku o normalizacji (Dz.U. z 2002 r. Nr 169, poz. 1386 z późn. zm.) – obowiązująca

Zgodnie z Ustawą [8] z dnia 12 września 2002 roku o normalizacji (Dz.U. z 2015 r. poz. 1483 - tekst jednolity) wg:

[...]

Art. 5. 3. Stosowanie Polskich Norm jest dobrowolne.

Art. 5. 4. Polskie Normy mogą być powoływane w przepisach prawnych po ich opublikowaniu w języku polskim.

[...]

Art. 7. 1. Wyroby spełniające wymagania Polskich Norm oznaczane są na zasadzie dobrowolności znakiem zgodności z Polską Normą pod warunkiem uzyskania certyfikatu zgodności upoważniającego do takiego oznaczenia.

Art. 7. 6. Producent lub osoba wprowadzająca wyroby do obrotu może zadeklarować ich zgodność z Polskimi Normami deklaracją zgodności wydaną na własną odpowiedzialność, przy czym wymagania stawiane takiej deklaracji określają Polskie Normy. (podkreślenia własne autora opinii)

[...]

Ustawa [8] potwierdza dobrowolność stosowania Polskich Norm, z równoczesnym dopuszczeniem wydawania upoważnień ustawowych na podstawie Art. 5 ust. 4, na podstawie którego Polskie Normy mogą być powoływane w przepisach prawnych.

Ponadto Ustawa [8] z dnia 12 września 2002 roku o normalizacji zastąpiła:

- Ustawę z dnia 13 października 2000 r. o zmianie ustawy o normalizacji. Dz.U. 2000 nr 110 poz. 1166 (Status uchylony 2003-01-01)

- Ustawę z dnia 8 czerwca 1995 r. o zmianie ustawy o normalizacji. Dz.U. 1995 nr 95 poz. 471 (Status uchylony 2003-01-01)

- Ustawę z dnia 3 kwietnia 1993 r. o normalizacji. Dz.U. 1993 nr 55 poz. 251 (Status uchylony 2003-01-01)                              

[9] Stanowisko Polskiego Komitetu Normalizacyjnego w kwestii dobrowolności stosowania Norm,

[Wersja Online]

W ogłoszonym, oficjalnym stanowisku PKN [9] zawarto również informację o dobro­wolności stosowania norm. Stanowisko Polskiego Komitetu Nor­malizacyjnego jest następujące:

Stosowanie Polskich Norm (PN) jest dobrowolne.
Powołanie się na PN w przepisie prawnym nie zmienia jej dobrowol­nego statusu, chyba że ustawodaw­ca świadomie chce ten status zmie­nić, co jest możliwe przez wyraźne wskazanie tylko w postanowieniach innej ustawy.

Informacja zamieszczona 09.02.2016r na stronie MPOIA o opublikowaniu nowej normy PN-ISO 9836:2015-12 zastępującej normę PN-ISO 9836:1997;

[wersja online]

W dniu 09.02.2016r na stronie MPOIA została zamieszczona informacja o opublikowaniu nowej normy PN-ISO 9836:2015-12 zastępującej normę PN-ISO 9836:1997 – Właściwości użytkowe w budownictwie – Określanie i obliczanie wskaźników powierzchniowych i kubaturowych. W informacji tej wskazano, że pomimo wydania przez Polski Komitet Normalizacyjny nowej normy PN­-ISO 9836:2015-12, i zamieszczenia w niej zapisu mówiącego, że zastępuje PN z 1997 roku, nowa norma nie została jak dotąd umocowana prawnie w żadnym z obo­wiązujących uregulowań legislacyjnych.

(KS)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 03 listopada 2018 r.