Polska kontra reszta UE
Zgodnie z raportem The Architectural Profession in Europe 2018 — ACE Sector Study z 2018 roku Polska wraz z Grecją są jedynymi krajami w Europie, w których wynagrodzenia w architekturze spadły w ostatnim dziesięcioleciu. Ten sam raport wskazuje, że polscy architekci mają drugie najniższe zarobki na całym kontynencie w stosunku do siły nabywczej pieniądza.
wynagrodzenia roczne brutto (w euro) na pełnym etacie, w przeliczeniu do siły nabywczej pieniądza
w poszczególnych krajach europejskich na bazie danych z The Architectural Profession in Europe 2018 – ACE Sector Study
rys.: Piotr Zbierajewski
porozmawiajmy chwilę o Biedronce
Doszliśmy więc do sytuacji, w której osoby po szkole średniej, liceum bądź technikum, czy po szkole zawodowej mogą zarabiać na początku dużo więcej za dużo mniej odpowiedzialną pracę i mają przy tym dużo większe szanse na rozwój i na odczuwalny wzrost wynagrodzenia w niedalekiej przyszłości. Na przykład pracując na kasie w sklepie spożywczym lub jeżdżąc śmieciarką po ulicach polskich miast. Teoretycznie stawka osoby sprzątającej jest wyższa od tej, na jaką mogą liczyć tuż po studiach architekci. Podkreślając szacunek do wspomnianych zawodów, bardzo potrzebnych i też niełatwych, zaskakuje, że osoba kończąca sześcioletnie studia wyższe, uznawane za elitarne (przynajmniej przez same uczelnie prowadzące studia na tym kierunku), w tym czasie wydając kilka lub kilkanaście tysięcy złotych na wydruki, makiety i inne materiały, ma w pierwszej pracy stawki dużo gorsze (później też nie jest dużo lepiej).
więcej niż oczy widzą
Wielu pracodawców widząc takie dane, może się cieszyć, że młodym można tak mało płacić. Tyle że to patologiczne rozwiązanie. A dodatkowo pojawia się dużo większy problem, którego wszyscy będziemy świadkami przez kolejnych kilkadziesiąt lat, gdy zobaczymy, jaką Polskę będą projektować architekci za jedno czy dwa pokolenia.
Już teraz bowiem zawód architekta staje się zawodem negatywnej selekcji. Co to oznacza? Coraz częściej, gdy bardzo uzdolnieni absolwenci studiów architektonicznych widzą sytuację na rynku, z którą zresztą muszą się zderzyć, postanawiają się przebranżowić. W zawodzie architekta pozostają więc osoby o mniejszej sile przebicia, mniej przedsiębiorcze, które w zetknięciu z realiami rynku nie podejmują aktywnych działań dążących do poprawy standardu pracy zawodowej.
Nie jest tajemnicą, że zarobki młodych architektów, dopiero zaczynających karierę, są zauważalnie niższe od ich kolegów kończących inne kierunki techniczne albo kierunki ekonomiczne. Uważam, że to musi zaskutkować odpływem zdolnych potencjalnych pracowników albo do innych branż, albo, co już teraz łatwo zauważyć, za granicę (brain drain). Szczególnie temu drugiemu zjawisku warto się bliżej przyjrzeć. — Agnieszka Maga Baryła, architektka, 33 lata, 9 lat doświadczenia
Tym samym to ci uzdolnieni absolwenci obecnie najczęściej się przebranżawiają na zawody związane z UI/UX, wirtualną i rozszerzoną rzeczywistością, programowaniem czy szeroko rozumianą grafiką. Praktycznie w każdej z tych branż zarabiają prawie natychmiast kilkakrotność stawek, które czekają na nich w większości pracowni architektonicznych. Wiele z nich już na samym początku zarabia więcej niż kiedykolwiek otrzymaliby, pracując właśnie w architekturze.
Wydziały architektury — przyciągają osoby uzdolnione w naukach ścisłych, szukające równocześnie środowiska wspierającego rozwój kreatywności. Niestety ze względu na niezachęcające realia rodzimego rynku architektonicznego, młodzi absolwenci ukierunkowują swoje działania zawodowe w stronę dziedzin pokrewnych — od handlu nieruchomościami, poprzez grafikę i animację cyfrową, aż do rozwoju aplikacji mobilnych. Trudno się dziwić, prognozy rynkowe wskazują na umiejętność operowania na pograniczu technologii i nauk społecznych jako jedną z coraz wyżej cenionych cech w wysoce specjalizującym się środowisku pracy. Wielkomiejskie środowiska startup-ów już w tej chwili są pełne tych utalentowanych i przyzwyczajonych do ciężkiej pracy młodych ludzi. Tylko architektury szkoda. — Ewa Jankowska, menadżerka inżynierii oprogramowania AR, absolwentka WAPW, 31 lat, 8 lat doświadczenia
Taka negatywna selekcja doprowadzi do tego, że polska architektura stanie się jeszcze bardziej chaotyczna i przypadkowa. Gdy byliśmy mali, nasi rodzice niesłusznie pokazywali nam czasem pana śmieciarza jadącego ciężarówką i mówili: „Ucz się, ucz, bo skończysz jak ten pan!”. Pomijając niepotrzebne negatywne nacechowanie tego zawodu, możemy niedługo doczekać sytuacji, gdy ludzie będę mówić to samo, wskazując architektów.
