Jeśli zima, to narty. Co, jeśli jednak pogoda nie odpowiada, a naturalnej pokrywy śnieżnej brak? Stoki odpalają naśnieżanie. W czym problem? W tym, że nie za bardzo posłuchaliśmy, co nam śpiewała Pocahontas.
Zmiany klimatyczne i coraz mniej przewidywalne opady śniegu zmuszają ośrodki narciarskie do adaptacji – sztuczne naśnieżanie staje się nieodzownym elementem ich funkcjonowania. Jednak ta praktyka niesie ze sobą poważne konsekwencje dla lokalnych zasobów wodnych. Brak wody w miastach w pobliżu ośrodków narciarskich zdarza się coraz częściej. Szczególnie wydarza się to tam, gdzie w dużym stopniu polega się na naśnieżaniu. Jasne, można przypisać to kilku powiązanym ze sobą czynnikom. Bezsprzecznie wynikają jednak one z zapotrzebowania na produkcję sztucznego śniegu i związanego z tym wpływu na środowisko.
jesteśmy połączonym z sobą światem
Śnieg naturalnie powinien występować na stokach, łatwo więc zbić argument o naśnieżaniu twierdząc, że przecież większość wody wykorzystywanej do naśnieżania ostatecznie wróci do zlewni. Teoretycznie, bo praktyka pokazuje, że naśnieżanie prowadzi do znacznych lokalnych niedoborów wody, szczególnie w okresach niskich naturalnych opadów i zmienia wzorce odpływu [1] [2].
Naśnieżanie to proces wymagający dużych zasobów, który wymaga znacznych ilości wody. Aby pokryć powierzchnię 1 ara (100 m²) warstwą śniegu o grubości ok. 30 cm, potrzeba około 20 m³ wody. Ośrodki narciarskie są w stanie wytworzyć 19 m³ śniegu na minutę. Całkiem sporo, prawda?
ulewa jest mą siostrą, strumień bratem
Aby zaspokoić swoje potrzeby w zakresie naśnieżania, ośrodki narciarskie często pobierają wodę z pobliskich rzek lub zbiorników. Pobór ten prowadzi do zmniejszenia przepływów w rzekach i negatywnie wpływa na lokalne ekosystemy. Badania wykazały, że praktyki zarządzania śniegiem na stoku mają wpływ na lokalny cykl hydrologiczny. Dzieje się to w wyniku zmniejszenia dostępnej wody do powszechnych zastosowań np. w gospodarstwach domowych. Dodatkowo dokładają się do tego straty wody, które wynikają z parowania i sublimacji podczas produkcji śniegu oraz jego produkcji w zbyt ciepłe dni[3] [4]. Wskazuje się, że nawet 30% wody używanej do naśnieżania może zostać utracone w wyniku nieefektywnego parowania i odpływu. Straty te są pogłębiane przez fakt, że wiele ośrodków narciarskich znajduje się na obszarach, na których naturalne zasoby wody są już ograniczone[3].
Badania pokazują, że działalność ośrodków narciarskich wpływa na lokalną pokrywę śnieżną i cykl hydrologiczny, głównie przez stosowanie technologii naśnieżania oraz ratrakowania[3]. Praktyki te zmieniają sposób topnienia śniegu i przepływu wody.
Wszystko to wywiera presję na lokalne zasoby wodne. Lokalni mieszkańcy nie zawsze widzą to, tracąc wodę w kranie. Jeśli jednak przyglądnąć się sprawie dokładniej, okaże się, że ubijanie śniegu opóźnia jego topnienie, zmniejszając zimowe przepływy wód o 10-20%, ale zwiększając je wiosną, gdy śnieg topnieje[3].
natura ten krąg życia wprawia w ruch
Są jednak i takie miejsca, w których wody po prostu zaczyna brakować. Zwiększone zapotrzebowanie na wodę w miesiącach zimowych nie tylko wywiera presję na lokalne zasoby wodne, ale także wpływa na okoliczne społeczności. W regionach doświadczających suszy lub niewielkich opadów śniegu ośrodki narciarskie często napotykają ograniczenia w zakresie wykorzystania wody[5] [2]. Na przykład ośrodek Mt Buller w Australii zmagał się z niedostatecznym zaopatrzeniem w wodę do naśnieżania, pomimo inwestycji w infrastrukturę, taką jak zbiorniki. Połączenie niewystarczających opadów deszczu i ograniczeń regulacyjnych sprawiło, że ośrodki nie były w stanie wyprodukować wystarczającej ilości sztucznego śniegu, co doprowadziło do niezadowolenia narciarzy i obaw finansowych operatorów ośrodków[6].
W Alpach Francuskich produkcja sztucznego śniegu pochłania rocznie od 20 do 25 milionów metrów sześciennych wody, co odpowiada rocznemu zużyciu wody przez miasto wielkości Grenoble. Wraz ze wzrostem temperatur i większą zawodnością naturalnych opadów śniegu, zapotrzebowanie na wodę do naśnieżania prawdopodobnie znacznie wzrośnie. Sytuacja ta wywołała obawy o potencjalne konflikty o zasoby wodne między ośrodkami narciarskimi a lokalnymi społecznościami, które polegają na tych samych źródłach wody[7] [8].
Ośrodek narciarski Avoriaz, położony w rejonie Portes du Soleil, potrzebuje rocznie około 300 000 metrów sześciennych wody do sztucznego naśnieżania. Niższe położenie ośrodka komplikuje działania związane ze sztucznym naśnieżaniem, zwłaszcza że zmiany klimatyczne prowadzą do mniej przewidywalnych wzorców pogodowych[7] [9].
Ostatnio o podobnym problemie wodnym można było usłyszeć w Białym Dunajcu. Mieszkańcy przyznają, że dla niektórych stałym widokiem są wozy strażackie dostarczające wodę pitną[10]. Gmina, szukając rozwiązania, rozważa budowę stacji uzdatniania wody oraz modernizację infrastruktury wodno-kanalizacyjnej. Koszty takich działań są jednak ogromne – nawet kilka milionów złotych, co stanowi wyzwanie dla lokalnych władz. Przyczyny są oczywiście wielowątkowe, oprócz naśnieżania można zaznaczyć także występowanie starej, zniszczonej instalacji wodociągowej czy brak opadów oraz… oczywiście intensywne wykorzystywanie wody do sztucznego naśnieżania stoków.
nie barwy, które niesie wiatr
Eksperci alarmują, że z roku na rok naturalnego śniegu jest coraz mniej, a wzrost temperatur dodatkowo pogłębia ten problem. Sztuczne naśnieżanie, choć pozwala przedłużyć sezon narciarski, wywiera presję na lokalne ekosystemy i zasoby wodne.
Aby sprostać tym wyzwaniom, ośrodki badają różne strategie, od opracowywania oficjalnych planów zarządzania wodą w celu zabezpieczenia długoterminowych dostaw wody, po wdrażanie bardziej wydajnych technologii naśnieżania, które zmniejszają ogólne zużycie wody [1] [5] . W obliczu zmian klimatycznych chyba pora zadać pytanie o rozwiązania, które pozwolą pogodzić potrzeby turystyki z ochroną środowiska i jakością życia mieszkańców.
Magdalena Milert
[1] All about Artificial Snow - Uncommon Path – An REI Co-op Publication https://www.rei.com/blog/news/artificial-snow-and-climate-change
[2] Ski areas with the most water supply issues? - NELSAP Forum https://www.snowjournal.com/discussion/4199/ski-areas-with-the-most-water-supply-issues
[3] Simulated hydrological effects of grooming and snowmaking in a ski resort on the local water balance
https://hess.copernicus.org/articles/27/4257/2023/
[4] Impact of Construction and Functioning of a Newly Built Ski Slope on the Quality of Nearby Stream Water https://ruj.uj.edu.pl/server/api/core/bitstreams/6ba5901d-5366-481b-ab0e-c46a23b65338/content
[5] Droughts and Its Effects on Ski Resorts - BTL Liners https://www.btlliners.com/droughts-and-its-effects-on-ski-resorts
[6] Where has all of Mt Buller's snowmaking water gone? https://www.snowsbest.com/mt-buller-snowmaking-water/
[7] Snowball effect: Is artificial snow a long-term solution for ski resorts in ... https://www.euronews.com/green/2024/04/03/snowball-effect-is-artificial-snow-a-long-term-solution-for-ski-resorts-in-a-warming-world
[8] How climate change threatens to close ski resorts - BBC https://www.bbc.com/future/article/20230124-how-climate-change-threatens-to-close-ski-resorts
[9] A-DROP - Alpine Space Programme https://www.alpine-space.eu/project/a-drop/
[10] TVP Kraków. Biały Dunajec bez wody. https://krakow.tvp.pl/83652649/bialy-dunajec-bez-wody
