Pojemność tegorocznego tematu biennale w Wenecji – hasło „How will we live together?” – sprawiła już po raz kolejny, że duża część pawilonów odpłynęła tematycznie od trzonu wystawy i kuratorskiego konceptu Hashima Sarkisa. Z bogatego zestawu ekspozycji można wybrać kilka z nich, które w sposób twórczy i ciekawy odpowiadały na zadane pytanie.
konteksty architektury
Raz jeszcze potwierdziło się, że konceptualne i proste wystawy, często balansujące na granicy artystycznych instalacji, są najodpowiedniejszą formą dla formatu biennale. To one są w stanie zostać zapamiętane i zrozumiane przez zasypywanych informacjami widzów. Szczególnie ważne jest też kontekstualizowanie architektury i osadzanie prezentowanych tematów w szerszym polu zagadnień społecznych czy politycznych. Ślepą ścieżką okazują się ekspozycje traktujące architekturę jako jedyny temat, prezentując dokonania lokalnych architektów w sposób tradycyjny (rysunki, rzuty, informacje). Nie jest to w żaden sposób atrakcyjne, a hermetyczne ujęcie sprawia że architektura nie ma szans na zaistnieje w tej formie w szerszym dyskursie. Warto otym pamiętać, kiedy po raz kolejny rozgoryczeni architekci wylewać będą żale na autonomiczność pawilonu polskiego i prezentowanych tam treści wobec środowiska architektonicznego (a takie komentarze słychać po niemal każdym konkursie na pawilon). Biennale, jak żadne inne miejsce udowadnia, że dobry architekt niekoniecznie sprawdzi się w roli kuratora, a sposób jego pracy czy media z których korzysta do celów projektowych, nie zawsze są atrakcyjne dla widza wystawy.
Zapraszamy także do lektury recenzji wystaw głównych Biennale w Wenecji 2021.
najciekawsze pawilony
Japonia
Co-ownership of Action: Trajectories of Elements
Kurator: Kozo Kadowaki
Uczestnicy: Jo Nagasaka, Ryoko Iwase, Toshikatsu Kiuchi, Taichi Sunayama, Daisuke Motogi, Rikako Nagashima
Japoński pawilon podjął temat możliwości ponownego wykorzystania przeznaczonego do rozbiórki, tradycyjnego domu w konstrukcji drewnianej. W pawilonie umieszczono zdemontowane elementy domu, skatalogowane i opisane w sposób, który umożliwia ich ponowny montaż w zupełnie innym miejscu. Lokalni architekci projektując jego ponowny użytek w nowym miejscu mogą uzupełniać konstrukcję, modyfikować funkcje i dodawać elementy nadające mu nowe znaczenie. Architektura zaprezentowana została więc jako efekt łańcucha zróżnicowanych, ale skoordynowanych, wspólnych działań. Siłą japońskiej ekspozycji jest więc z jednej strony pokazanie, że ponowny użytek to technologia, możliwa do implementacji tu i teraz, praca z materią oraz zaangażowanie japońskich i lokalnych architektów i rzemieślników w cały proces.
Zjednoczone Emiraty Arabskie
Wetland
Kuratorzy: Wael Al Awar and Kenichi Teramoto
Wystawa Wetland zbudowana jest wokół pełnoskalowego prototypu konstrukcji, do której budowy użyto elementów wykonanych z przyjaznego dla środowiska cementu powstałego z przetworzonej solanki z odpadów przemysłowych. Z jednej strony jest to więc opowieść o możliwościach nowoczesnych technologii, z drugiej próba wykorzystania naturalnych procesów obserwowanych w sebhach – nadmorskich równinach, gdzie zachodzi proces krystalizacji soli. Autorzy wystawy nazywają powstające w ten sposób struktury „architekturą wernakularną przyszłości”. Ma ona dać także odpowiedź na coraz większe zapotrzebowanie na surowce do produkcji cementu portlandzkiego. Zaburzona stabilność łańcucha dostaw wywołana pandemią COVID-19 była dodatkowym impulsem do poszukiwania lokalnych materiałów i technik budowlanych.
Austria
Platform Austria
Kuratorzy: Peter Mörtenböck and Helge Mooshammer
Uczestnicy: Centre for Global Architecture; bloggers and guest discussants
O technologii opowiada także pawilon austriacki, jednak w zupełnie inny sposób. Nie dotyczy on bowiem technik budowlanych, a software’u, który napędza usługi miejskie, komercję i kapitalizm traktując dane przestrzenne jak zasób i kapitał. Kuratorzy wraz z zaproszonymi artystami, blogerami czy dziennikarzami pokazują więc w jaki sposób cyfrowe platformy takie jak Uber czy Airbnb wpływają na architekturę i rozwój miast. Wystawa prezentuje także typologie urbanistyczne, które są efektem działania tego typu narzędzi, a które same generują określone i pożądane przez biznes zachowania. Wśród nich food trucki, kapsuły do wyciszenia, parklety. Forma wystawy dostosowana jest do przekazu i tematu – znajdziemy tu wielość treści, które opisują podobne zjawisko z bardzo indywidualnych perspektyw, teksty, fotografie, instalacje wideo – a więc wszystko to, co na facebooku czy Instagramie. Zamieniając sam pawilon w platformę, wystawa stara się rzucić wyzwanie globalnemu monopolowi cyfrowych gigantów w kształtowaniu wizerunku przestrzeni miejskich.
warte zobaczenia
Izrael
LAND. MILK. HONEY. Animal Stories in Imagined Landscapes
fot. Kacper Kępiński
Kuratorzy: Dan Hasson, Iddo Ginat, Rachel Gottesman, Yonatan Cohen, Tamar Novick
Uczestnicy: Dan Hasson, Iddo Ginat, Rachel Gottesman, Yonatan Cohen, Tamar Novick, Netta Laufer, Shadi Habib Allah, Daniel Meir, Apollo Legisamo, Adam Havkin
Wystawa w pawilonie Izreala jest jedną z niewielu narodowych ekspozycji, które dotykają relacji między ludźmi, zwierzętami i środowiskiem, rozszerzając rozumienie architektury i jej użytkowników. Wystawa skupia się na pięciu gatunkach zwierząt, z których każde symbolizuje jeden aspekt modernizacji Lewantu. Studia przypadków krów, kóz, pszczół, bawołów i nietoperzy odpowiadają kolejno zagadnieniom mechanizacji, terytorium, współżycia, wygaśnięcia i wątkom post-humanistycznym.
Irlandia
Entanglement
Kuratorzy/Uczestnicy: Annex (Sven Anderson / Alan Butler / David Capener / Donal Lally / Clare Lyster / Fiona McDermott)
Irlandzka ekspozycja zamyka się jednej, silnie oddziałującej na widza instalacji. Złożona z ekranów, okablowania, wiatraków, kamer termowizyjnych i szeregu innych urządzeń struktura ma przypominać, że cyfrowość jest materialna i ma swoje konsekwencje dla środowiska. Punktem wyjścia były udostępnione przez IBM w 2016 roku informacje, według których aż 90% wszystkich danych na świecie zostało wytworzone w ciągu dwóch lat. Szybki i wykładniczy globalny przyrost danych ujawnia się w krajobrazie w formie ogromnych serwerowni, centrów przetwarzania, sieci światłowodowych i infrastruktury energetycznej. Wysuwając na pierwszy plan materialność ery cyfrowej, pawilon irlandzki przedstawia instalację, która przetwarza globalną sieć w formę symbolicznego ogniska, aby zwrócić uwagę i zmienić sposób, w jaki pojmujemy infrastrukturę danych wokół nas.
Dania
con-nect-ed-ness
fot. Kacper Kępiński
Kurator: Marianne Krogh
Uczestnicy: Lundgaard & Tranberg Architects
Poświęcony wodzie pawilon duński podobnie jak japoński wykorzystał wprost technologię, o której opowiadała ekspozycja, uwiarygadniając swoje przesłanie. I choć przedstawione na wystawie rozwiązania nie są niczym nowatorskim, to całość zdawała się przekonywać widza – tak, to możliwe. Budynek pawilonu został opleciony infrastrukturą hydrauliczną, która wykorzystuje wodę zbieraną z jego dachu. System pomp i filtrów wykorzystany został do wtłoczenia wody do wnętrza pawilonu, gdzie przepływa ona swobodnie strumieniami pomiędzy kolejnymi częściami wystawy.
Findalnia
New Standards
fot. Uga Carmeni / materiały prasowe
Kuratorzy: Laura Berger, Philip Tidwell, Kristo Vesikansa
Uczestnicy: Juuso Westerlund
Ciekawa, szczególnie z polskiej perspektywy, może być wystawa Finlandii. Poświęcona bowiem została drewnianym „fińskim domkom”. Ekspozycja pokazuje społeczną historię systemu Puutalo, opracowanego w 1940 roku w związku z kryzysem uchodźczym w Karelii. Produkowane później masowo konstrukcje trafiły do trzydziestu krajów na świeci od Izreala po Kolumbię i były adaptowane do lokalnych warunków przez swoich mieszkańców. Pawilon pokazuje w jaki sposób zaprojektowana w Finlandii konstrukcja stała się uniwersalnym projektem, który dał schronienie ludziom w tak odmiennych lokalizacjach.
