Tak. Do I wojny światowej Bielitz było jednym z najważniejszych miast przemysłowych cesarstwa. Po wojnie cesarstwo rozpadło się na wiele krajów. A Bielitz ze swoim przemysłem i bogactwem znalazło się wewnątrz granic II Rzeczypospolitej.
Wcześniej, przez setki lat, Bielitz rozwijało się jako niemieckie w charakterze miasto. Z tradycji cechów tkaczy, licznych dzięki dostępności owczej wełny pozyskiwanej z wypasanych w Beskidach stad, w dobie rewolucji przemysłowej wyrósł niezwykle dynamiczny ośrodek przemysłowy.
cesarska, wiedeńska architektura dawnego Bielitz
fot. Dorota Koperska | Urząd Miasta Bielsko-Biała
Świetnie znamy historię Łodzi, dziś można ją odczytać, spacerując po rewitalizowanym na wielką skalę postindustrialnym mieście. Piotrkowska ze swoimi kamienicami, Księży Młyn, Manufaktura, architektura fabryk, pałaców przemysłowców, unikalna przestrzeń miejska są ewenementem na skalę światową, urbanistycznym konkretem — w pewnym sensie oczywistym dla większości Polek i Polaków. (Nawiasem mówiąc tak oczywistym, jak wciąż nieznanym „reszcie świata”).
Z tej perspektywy nieznajomość losów Bielska-Białej może wprawiać w zdumienie. Dlaczego wszyscy znamy opowieść o Łodzi, mieście również wieloetnicznym i przemysłowym, a nic nie wiemy o dłuższej i co najmniej równie ciekawej historii Bielska-Białej?
Teatr Polski w Bielsku-Białej
fot. Dorota Koperska | Urząd Miasta Bielsko-Biała
Zanim sam odkryłem prawdziwą historię Bielska-Białej, bywałem tu często jako wielbiciel beskidzkich wędrówek i prawie-miejscowy — moi rodzice mieszkają nad jeziorem Żywieckim. Moja znajomość z Bielskiem i z Białą trwała prawie całe życie — spędzałem tu weekendy już na przełomie lat 80. i 90. Chadzałem na filmy do nieistniejących już kin Rialto i Apollo, dość bezmyślnie rejestrując anomalię, jaką w owych czasach były dwa kina tuż obok siebie. Dwuczłonowość nazwy nie wystarczyła, by mnie zainteresować jej pochodzeniem. Nie wystarczył również niepokojący, dziwny klimat zabytkowego centrum. Musiało minąć wiele lat, bym do Bielska-Białej przybył niejako zupełnie od nowa. Służbowo, już jako doświadczony strateg rozwoju miast.
jedyny w Polsce pomnik Marcina Lutra na bielskim Syjonie
fot. L. Cykarski | Urząd Miasta Bielsko-Biała
