Współczesne budynki teatralne muszą nie tylko tworzyć miejsce, w którym odbywają się spektakle, ale również kreować przestrzeń otwartą i aktywizującą. Wyzwaniem dla architektów staje się połączenie różnych funkcji. Co powinna zawierać współczesna architektura teatralna?
W zorganizowanym przez katowicki oddział SARP konkursie pracownia architektoniczna P2PA otrzymała wyróżnienie za opracowanie koncepcji urbanistyczno–architektonicznej rozbudowy. Celami konkursu było stworzenie unikatowej bryły, która stanie się symbolem miasta i wykreuje miejsce dostępne i atrakcyjne dla mieszkańców miasta i regionu.
nowa przestrzeń
Celem pracowni było rozbudowanie Teatru Zagłębia w oparciu o szacunek dla historycznego budynku. Projektanci założyli przywrócenie historycznej formy budynku, wraz z zachowaniem przestrzeni magazynowej. Elewacja miała zostać przywrócona do stanu z lat 40. XX wieku. Pozostała część zabudowań zostałaby zlikwidowana, aby uczytelnić trójdzielną bryłę z podziałem na scenę klasyczną, nową i przestrzeń pomiędzy nimi.
wizualizacja nowego budynku Teatru Zagłębia w Sosnowcu z lotu ptaka
© P2PA
Centrum nowego kompleksu stanowi oś pomiędzy sceną klasyczną, umieszczoną w zabytkowym budynku, a sceną nową. Pomiędzy nimi powstały dwie poprzeczne przestrzenie otwierające się na ulicę Teatralną oraz park. Zlokalizowano w nich główne wejście, wejście techniczne, strefę edukacji i bistro. Duże składane przeszklenia pozwalają na połączenie przestrzeni z zieloną polaną i wytworzenie sceny letniej. Otwarta struktura budynku inspiruje i pozwala na wykorzystanie przestrzeni nieteatralnych do celów performatywnych — wyjścia poza ramy sceny.
wizualizacja nowego budynku Teatru Zagłębia w Sosnowcu
© P2PA
Bryła budynku stara się odnosić do symboliki kurtyny — elementu wyznaczającego porządek w spektaklu teatralnym. Uwidacznia się to na elewacji nowoczesnej części teatru, w której falujący front przypomina materiał kurtyny.
O projekcie opowie Maciej Popławski , architekt z pracowni P2PA:
Wiktor Bochenek: Współczesne teatry diametralnie różnią się od klasycznych rozwiązań. Co było istotne przy projektowaniu nowoczesnego budynku teatru?
Maciej Popławski: Przyświecała nam idea otwartości teatru, który wychodzi ze swoich klasycznych ram stając się niejako aktywizującym centrum kultury. W naszej interpretacji teatr przestaje kojarzyć się z pałacowym przepychem i formalną elegancją, a staje się miejscem pełnym życia, inspirującym i zapraszającym szerokie grono mieszkańców do aktywności i zaangażowania większego niż samo uczestnictwo w spektaklu. Ważne było dla nas zapewnienie wielofunkcyjnej przestrzeni, która da nowe możliwości kreowania iluzji teatralnej oraz stanie się miejscem zawsze otwartym na mieszkańców.
wizualizacja nowego budynku Teatru Zagłębia w Sosnowcu — wnętrze
© P2PA
Wiktor Bochenek: Jak staraliście się połączyć historyczny budynek z nową architekturą?
Maciej Popławski: Proponowana przez nas rozbudowa Teatru Zagłębia została zaprojektowana w oparciu o szacunek dla historycznego budynku. Zakładaliśmy przywrócenie wyglądu fasady z lat 40. XX wieku oraz oczyszczenie bryły z dobudowywanych przez lata elementów uczytelniając tym samym jej trójpodział. Układ projektowanego obiektu wyznaczony został poprzez zewnętrzne krawędzie zabytkowego teatru. Rytm kubatur powstał jako dwukrotne powtórzenie uproszczonej formy Sceny Klasycznej. Bliżej istniejącego budynku zlokalizowaliśmy funkcje węzłowe, a na zamknięciu osi Nową Scenę stanowiącą kontrapunkt dla Sceny Klasycznej. Między elementami powstały dwie poprzeczne przestrzenie otwierające się na ul. Teatralną oraz park. Tak wykreowana struktura rozbudowy miała za zadanie aktywizowanie historycznego budynku sceny klasycznej, który stanowi świadectwo historii Teatru Zagłębia.
rysunek pokazujący połączenie hol teatru
© P2PA
Wiktor Bochenek: W jaki sposób podzielona została przestrzeń w budynku?
Maciej Popławski: Zależało nam na klarownym podziale nowoprojektowanej bryły, który w czytelny sposób ukształtuje rozkład funkcjonalny budynku. Od strony zabytkowego obiektu zlokalizowano przeciętą bryłę funkcji węzłowych, a na zamknięciu układu Scenę Nową. Na parterze mieszczą się strefy przeznaczone do bezpośredniego kontaktu z użytkownikiem budynku dążąc do maksymalnej otwartości i aktywizacji przyziemia. Widz ma bezpośredni, pozbawiony barier, dostęp do Sceny Klasycznej, Sceny Nowej, Sal prób i innych pomieszczeń Strefy widza. W każdej z 3 projektowanych brył zlokalizowano piony komunikacyjne złożone z dźwigów osobowych i klatek schodowych co zapewniło dobre skomunikowanie funkcji znajdujących się na parterze z wyższymi kondygnacjami. Na pierwszym piętrze znajdują się funkcje węzłowe strefy artystycznej – garderoby i pracownie fryzjerskie oraz strefa administracji. Kondygnację +2 zaprojektowano jedynie w obrysie podstawowych brył lokalizując na niej pokoje gościnne oraz część biur administracji. W kondygnacjach podziemnych zlokalizowano garaż, małe foyer dla gości z dostępem do sanitariatów i szatni oraz funkcje strefy technicznej.
rysunek przedstawiający połączenie bryły starej i nowej
© P2PA
Wiktor Bochenek: Odwołujecie się do symboliki kurtyny, jak zostało to zaadaptowane w projekcie?
Maciej Popławski: Obiekt w nieoczywisty sposób odnosi się do charakterystycznego elementu teatru jakim jest kurtyna. W teatrze jej otwarcie jest symbolicznym zaproszeniem widzów do uczestnictwa w spektaklu. Bariera pomiędzy widzem, a artystą przestaje istnieć. W projektowanym budynku podniesienie kurtyny stanowi analogiczny gest architektoniczny pozwalając na połączenie dotychczas ukrytej rzeczywistości ze światem zewnętrznym. To odniesienie jest widoczne zarówno w sposobie myślenia o strukturze obiektu jak i w detalu jego elewacji.
Wiktor Bochenek: Co było najtrudniejsze, a z czego jesteście najbardziej dumni?
Maciej Popławski: W każdym z realizowanych przez nas projektów próbujemy znaleźć ideę, która stworzy czytelną bazę dla całej koncepcji. Poszukując punktu wyjścia balansujemy pomiędzy wieloma czynnikami starając się uzyskać rozwiązanie zapewniające stabilność i harmonię w kontekście każdego z nich. W projekcie Teatru Zagłębia najistotniejsze były dla nas takie elementy jak historyczny obiekt, ulica, park oraz oś kultury. Najważniejszym, a zarazem najtrudniejszym zadaniem było wypracowania wspólnego mianownika, który te elementy połączy. W naszym projekcie mianownikiem tym jest otwartość, która swoją bezpośrednią manifestację znajduje we wcześniej wspomnianym geście otwarcia kurtyny.
Wiktor Bochenek:Dziękuję za rozmowę.
