z cyklu „Obiekty sportowe, rekreacyjne — trendy 2025”
Znaczenie i Ewolucja Skateparków w Urbanistyce Skateparki stanowią istotny element miejskiego krajobrazu, będąc centralnymi punktami spotkań dla skaterów, rowerzystów BMX i entuzjastów hulajnóg. Pełnią rolę nie tylko przestrzeni sportowej, ale także dynamicznych centrów społecznościowych, promując aktywny tryb życia i budując społeczności. Przyczyniają się do rozwoju motorycznego, pewności siebie i kreatywności, szczególnie wśród młodzieży, oferując konstruktywną alternatywę spędzania wolnego czasu.
Historia skateparków sięga lat 50./60. XX wieku w Kalifornii, gdzie z braku dedykowanych obiektów skaterzy adaptowali miejskie przestrzenie. Pierwsze komercyjne skateparki pojawiły się w latach 60./70. XX wieku, wykorzystując beton i sklejkę. W latach 80. XX wieku nastąpił wzrost popularności skateboardingu ulicznego i DIY, co doprowadziło do zamknięcia wielu wczesnych skateparków. Skaterzy przenieśli się na ulice, co owocowało konfliktami ze społecznością miast. Pierwszy „nowoczesny” skatepark, zbudowany przez skaterów w Portland pod mostem Burnside, zapoczątkował metodę „design/build”, angażując użytkowników w projektowanie i budowę.
Skatepark w Carson
Fot. George Reis
Współcześnie skateparki są powszechne na całym świecie, często integrowane z innymi przestrzeniami publicznymi. W projektowaniu uwzględnia się zrównoważone techniki budowlane, a wiele miast planuje wielofunkcyjne obszary uwzględniające skateboarding. Trend ten jest widoczny również w Polsce.
Skatepark Burnside, Portland, Oregon
Fot. Bentzleyc
Historyczna ewolucja materiałów budowlanych w skateparkach
Początki budowy skateparków charakteryzowały się improwizacją i eksperymentami. Beton był jednym z pierwszych używanych materiałów, obecny już w pierwszym komercyjnym skateparku Surf City (1965). Sklejka również zyskała popularność. W latach 70. XX wieku popularne stały się drewno i stal. Wynalezienie kółek uretanowych wpłynęło na preferencje skaterów co do gładszych powierzchni, co zwiększyło znaczenie betonu.
Współcześnie beton dominuje w budowie skateparków ze względu na trwałość, wszechstronność i niskie koszty utrzymania. Często wykorzystuje się prefabrykowane elementy betonowe, łącząc je z betonem lanym na miejscu. Oprócz betonu stosuje się granit, cegłę, kamienie, a nawet ceramikę, marmur i szkło w detalach architektonicznych. Wykorzystuje się kolorowy beton i teksturowanie, a także materiały z recyklingu.
Drewno i stal nadal są używane w parkach modułowych krytych i prefabrykowanych, jednak drewno wymaga intensywnej konserwacji, a stal może być głośna, śliska i nagrzewać się. Metoda „design/build”, z aktywnym udziałem skaterów, zapewnia funkcjonalność i harmonię projektowanych elementów.
Postęp technologiczny w konstrukcji skateparków
Współczesne technologie obejmują użycie „shotcrete” (betonu natryskowego) do formowania złożonych kształtów. Stosuje się wysokiej jakości mieszanki betonowe o zwiększonej mrozoodporności i wodoszczelności. Innowacyjnym rozwiązaniem jest użycie bloków z pianki o wysokiej gęstości pod betonem, ułatwiające niwelację terenu i zmniejszające wagę konstrukcji.
Zaawansowane oprogramowanie 3D (Rhino, Lumion, AutoCAD) umożliwia tworzenie szczegółowych modeli i wizualizacji. Branża budowy skateparków uległa profesjonalizacji, z firmami oferującymi kompleksowe usługi projektowania i budowy. Metoda „design/build” jest nadal popularna.
Flow Parki: definicja, charakterystyka i kluczowe elementy projektowe
Flow parki (park style skateparks) łączą elementy bowl parków i street plaz, koncentrując się na płynnych, zakrzywionych powierzchniach ("transition"). Inspirowane pierwszymi miejscami do jazdy, umożliwiają ciągły ruch bez odrywania stóp od deski. Charakteryzują się połączonymi ścieżkami, rampami i przeszkodami, zapewniając dynamiczne doświadczenie dla skaterów, rowerzystów BMX i użytkowników hulajnóg.
Skatepark w Malmo
© SKATEPARKI.PL
Skatepark w Wodzisławiu Śląskim
© SKATEPARKI.PL
Flow parki są inkluzywne, oferując elementy dla różnych poziomów umiejętności. Nacisk na ciągły ruch zapewnia płynniejszą jazdę i sprzyja interakcjom społecznym. Kluczowe elementy projektowe to rollers, waves, elementy streetowe łączone z naturalnym terenem, pump tracki i banked turns. Strategiczne rozmieszczenie tych elementów zapewnia dobry przepływ (flow).
Skatepark w Wodzisławiu Śląskim
© SKATEPARKI.PL
Zrównoważony rozwój i ekologia
Zrównoważony rozwój i ekologia zyskują na znaczeniu w projektowaniu skateparków. Wykorzystuje się zielone techniki budowlane, materiały z recyklingu i lokalnych źródeł. Integracja z istniejącymi przestrzeniami publicznymi jest kolejnym trendem, czego przykładem są skate plazy imitujące architekturę miejską. Personalizacja i unikalność projektów są coraz bardziej cenione, z współpracą z lokalnymi artystami i niestandardowymi rozwiązaniami. Technologia odgrywa rosnącą rolę, z koncepcjami high-tech skateparków. Popularne staje się budowanie skateparków w nietypowych lokalizacjach.
Kluczowi liderzy i firmy w branży projektowania skateparków
Do globalnych liderów należą Grindline Skateparks, New Line Skateparks, California Skateparks, Stantec i 100 Ramps. W Polsce kluczowe firmy to Skateparki.pl, Techramps Group i SLO Conceptdesign. Ich filozofie projektowe odzwierciedlają trendy takie jak zaangażowanie społeczności, wykorzystanie betonu, łączenie stylów jazdy i dbałość o płynność.
Wpływ liderów branży na nowe trendy
Liderzy branży kształtują nowe trendy poprzez innowacje w projektowaniu i budowie. Wyznaczają standardy jakości i funkcjonalności. Współpraca World Skate z czołowymi projektantami również podnosi standardy. W Polsce przełom nastąpił w 1995 roku wraz z powstaniem pierwszego krytego skateparku w Łodzi, za którym stała firma SKATEPARKI.PL.
Skatepark betowony w Łodzi
© SKATEPARKI.PL
Firma ta odegrała kluczową rolę w rozwoju polskiej sceny skateboardingowej, budując pierwszy mobilny i pierwszy betonowy skatepark w Polsce. Wprowadziła standard pływającej posadzki i technologię Dynamic Surface Trowelling (DST). Liderzy monitorują potrzeby skaterów, uwzględniając je w projektach i promując projektowanie oparte na społeczności oraz zrównoważony rozwój.
Wizualizacja projektu skateparku w Mrągowie projektu Johna Magnussona
© SKATEPARKI.PL
Informacje na temat norm i standardów bezpieczeństwa obowiązujących przy projektowaniu i budowie skateparków
Projektowanie i budowa skateparków muszą uwzględniać normy bezpieczeństwa, takie jak polska norma PN-EN 14974:2019-07, wspomniana norma ma charakter międzynarodowy i obowiązuje w Europie. Projektanci i wykonawcy powinni posiadać deklarację zgodności z tą normą. Dodatkowym potwierdzeniem bezpieczeństwa mogą być certyfikaty TÜV.
Ewolucja skateparków doprowadziła do powstania nowoczesnych, specjalnie zaprojektowanych obiektów. Obecnie dominuje trend betonowych flow parków. Beton jest preferowanym materiałem ze względu na trwałość. Postęp technologiczny umożliwia tworzenie złożonych form. Flow parki zyskują popularność za płynność i bezpieczeństwo. Architekci mają dostęp do wielu zasobów i wytycznych. Współpraca z doświadczonymi projektantami i uwzględnienie opinii użytkowników są kluczowe. Przestrzeganie norm bezpieczeństwa jest niezbędne. W przyszłości można spodziewać się dalszego rozwoju technologii i nacisku na zrównoważony rozwój.
Więcej informacji na stronie firmy SKATEPARKI.PL w portalu PdA.
