Akupunktura miejska to podejście do planowania urbanistycznego, które polega na wprowadzaniu precyzyjnych, małoskalowych interwencji w miastach, aby osiągnąć znaczący pozytywny wpływ na otaczające środowisko miejskie. Ta strategia, inspirowana tradycyjną chińską akupunkturą, umożliwia szybkie i elastyczne wdrażanie zmian, często przy niewielkich zasobach.
Akupunktura miejska to strategia projektowania i podejście do planowania urbanistycznego, które koncentruje się na podejmowaniu ukierunkowanych interwencji na małą skalę w miastach w celu wywarcia znaczącego pozytywnego wpływu na otaczające je środowisko miejskie[1]. Koncepcja ta czerpie inspirację z tradycyjnej chińskiej akupunktury, przenosząc ideę precyzyjnych, zlokalizowanych zabiegów w przestrzeni miejskiej[2].
Kluczowe aspekty akupunktury miejskiej obejmują interwencje lokalne[3]. Podejście to kładzie nacisk na małe, ukierunkowane projekty, które można wdrożyć szybko i często przy niewielkich środkach. Pomimo małej skali interwencje te mają na celu wywarcie znaczącego pozytywnego wpływu na otaczający obszar, potencjalnie wywołując reakcję łańcuchową. Dużym plusem jest możliwość adaptacji i odwracalność rozwiązań. W dobie wielkoskalowych projektów, otwieranych z pompą spektakularnych realizacji, miejskie projekty akupunktury są zazwyczaj projektowane tak, aby były szyte na miarę, elastyczne i łatwe do modyfikowania, co pozwala na dostosowanie ich w razie potrzeby. Podejście to może ominąć długotrwałe procesy decyzyjne i pokonać bariery ekonomiczne, umożliwiając szybsze wdrażanie ulepszeń miejskich. Choć często projekty te kojarzone są z małymi działaniami, można je stosować na różną skalę, od reorganizacji rogu ulicy po wdrażanie nowych linii komunikacyjnych.
Akupunktura miejska jest stosowana w celu stawienia czoła różnym wyzwaniom miejskim, w tym rewitalizacji zaniedbanych przestrzeni, stopniowym wdrażaniu strategii miejskich, integracji infrastruktury społecznej czy dostosowaniu przestrzeni publicznych do nowych potrzeb, na przykład wymogów związanych z pandemią, czy wymogów dostępności.
jak to się robi?
Przykładami projektów akupunktury miejskiej są przekształcenia parkingów w ogrody miejskie, jak projekt w Szanghaju, w którym to URBAN MATTERS wraz z marką samochodów MINI stworzyły Urban Bloom. Projekt odnawia i ożywia tkankę miejską, zmienia jej charakter, w tym przypadku z parkingu na ogród[4].
Innym przykładem może być stworzenie tymczasowych stołów miejskich w celu uwzględnienia wymogu dystansu społecznego, jakiej dokonali ADHOC architectes przy realizacji instalacji TULIP w Montrealu[5]. Kolorowa instalacja stołu z krzesłami została zaprojektowana tak, aby bezpiecznie pomieścić i przyciągnąć mieszkańców, którzy wówczas ponownie odkrywali śródmieście miasta po kilku tygodniach izolacji z powodu pandemii. Układ został zaprojektowany tak, aby zapewnić przechodniom przestrzeń do spacerów lub siedzenia i relaksu, przy jednoczesnym poszanowaniu norm sanitarnych i dystansu społecznego.
Weaver Park w centrum Dublina jest doskonałym przykładem miejskiej akupunktury. Powstał dzięki współpracy mieszkańców i władz miejskich. W parku znajduje się plac zabaw, trawnik, ławki i skatepark, wszystkie nakładające się na siebie, aby zachęcać do różnorodnego wykorzystania. Doprowadził do ożywienia historycznie niedoinwestowanego obszaru, zapewniając bardzo potrzebną przestrzeń publiczną dla różnych grup wiekowych i środowisk. Park jest otwarty 24 godziny na dobę, co stanowi odejście od konwencjonalnego zarządzania parkiem w Dublinie[6].
W Barcelonie organizacja Equal Saree przeprojektowała podwórka szkolne tak, aby były bardziej włączające i neutralne pod względem płci. Skoncentrowali się na stworzeniu przestrzeni oferujących większą różnorodność opcji gry niż tradycyjne projekty skupione na piłce nożnej. W ramach tego projektu w proces projektowania zaangażowano dzieci, dbając o to, aby przestrzenie odpowiadały ich potrzebom — w końcu to właśnie dzieci są głównymi użytkownikami[7].
Demonstracja siły interwencji na małą skalę w wywieraniu znaczących skutków mocno objawiła się także w Cablebús w Meksyku. Tu pierwsza w mieście linia kolejki linowej, uruchomiona w 2021 roku, połączyła przedmieścia z centrum miasta. Ta interwencja miejskiej akupunktury zapewniła alternatywę transportową dla milionów mieszkańców klasy robotniczej, przezwyciężając wykluczenie transportowe. Oczywiście atrakcja ta przyciągnęła turystów do obszaru, który od dawna gościł wyłącznie mieszkańców[8].
wyzwania
Przykłady te pokazują, jak ukierunkowane interwencje, często na małą skalę, mogą mieć szeroki oddźwięk. Podczas wdrażania projektów akupunktury miejskiej mogą pojawić się jednak wyzwania.
Oczywiście istnieje ryzyko, że udane projekty akupunktury miejskiej mogą doprowadzić do gentryfikacji, potencjalnie wypierając społeczności, którym mają służyć. Należy działać tak, aby sam marketing miejsca nie przebił idei podstawowego projektu.
Działając w ramach zmian, należy pamiętać, że chociaż strategia ta koncentruje się na interwencjach na małą skalę, wyzwaniem jest zapewnienie trwałości i wpływu na większe środowisko miejskie. Subiektywny i trudny do porównania charakter wielu zasad akupunktury miejskiej sprawia, że trudno jest określić ilościowo i zmierzyć skuteczność tych interwencji[9].
Akupunktura miejska nie zapewnia uniwersalnych ram wdrażania, co utrudnia stosowanie ustrukturyzowanego podejścia w różnych projektach. Może być prowadzona zarówno z perspektywy odgórnej, jak i oddolnej, ale znalezienie właściwej równowagi pomiędzy tymi podejściami może być trudne.
Chociaż uczestnictwo obywateli ma kluczowe znaczenie dla akupunktury miejskiej, zapewnienie znaczącego i włączającego zaangażowania może być trudne. Partycypacja sama w sobie jest wymagająca, jednak sukces projektu jest od niej nierozłącznie zależny. Wyzwaniem są także rozwiązania kontekstowe. To, co sprawdza się w jednym kontekście miejskim, może nie być skuteczne w innym. Wymaga to dokładnego rozważenia lokalnych warunków i szycia projektu na miarę miejsca i potrzeb.
Akupunktura miejska często działa przy ograniczonych budżetach i zasobach, co może ograniczać zakres i skalę interwencji. Wdrażanie szybkich interwencji na małą skalę może napotkać przeszkody biurokratyczne lub być sprzeczne z istniejącymi przepisami dotyczącymi planowania przestrzennego, należy więc nastawiać się na kreatywność w tym aspekcie. Dostosowanie małych projektów akupunktury miejskiej do szerszych planów i strategii rozwoju miasta może być złożone.
W całym procesie należy pamiętać o utrzymaniu dynamiki. W takim podejściu do projektowania potrzeba wdrożyć tezę o początkowym „ukłuciu” zmiany jako o starcie procesu prowadzącego do trwałej poprawy. Taka zmiana to stopniowy proces. Ważne jest, by nie stracić energii z biegiem czasu[10].
umiar
Pomimo tych wyzwań akupunktura miejska pozostaje cenną metodą tworzenia natychmiastowych, pozytywnych zmian w miastach, często przy ograniczonych zasobach i krótkich terminach wdrożenia. Kluczem jest staranne planowanie, zaangażowanie społeczności i umiejętność dostosowania się do lokalnego kontekstu.
Akupunktura miejska jest skuteczną strategią tworzenia natychmiastowych, pozytywnych zmian w miastach, często przy ograniczonych zasobach i krótkich terminach wdrożenia. Jest postrzegana jako zrównoważony sposób stawienia czoła wyzwaniom związanym z rozwojem miast, umożliwiający miastom wprowadzanie natychmiastowych i stopniowych ulepszeń, przy jednoczesnym uwzględnieniu dostępnych zasobów[11]. Podejście to jest szczególnie cenne w sytuacjach, gdy interwencje na dużą skalę nie są możliwe ze względu na ograniczenia finansowe lub przestrzenne.
Magdalena Milert
[1] https://www.mchmaster.com/news/urban-acupuncture/
[2] https://www.archdaily.com/948304/urban-acupuncture-regenerating-public-space-through-hyper-local-interventions
[3] http://www.urbanacupuncturecenter.org
[4] https://www.gooood.cn/urban-bloom-pop-up-garden-in-shanghai-by-aim-architecture.htm
[5] https://www.masteringpublicspace.org/tulip-your-place-at-the-table-adhoc-architectes/#:~:text=The%20colorful%20installation%20was%20conceived,to%20the%20COVID%2D19%20pandemic.
[6] https://landscape.coac.net/en/node/784
[7] https://www.archdaily.com/993177/equal-saree-architecture-and-urbanism-with-a-feminist-perspective-in-barcelona
[8] https://www.atlasobscura.com/places/cablebus-line-1-mexico-city
[9] https://www.diva-portal.org/smash/get/diva2:832526/FULLTEXT01.pdf
[10] https://worldoftopia.com/urban-acupuncture-9-cities/
[11] Lerner, J. (2014). Urban acupuncture (p. 547). Washington, DC: Island press.
http://urbanacupuncture.webador.co.uk
http://www.urbanacupuncturechicago.com
https://urbanacupuncture.de
http://yadda.icm.edu.pl/baztech/element/bwmeta1.element.baztech-1827f332-8946-4f9d-84d2-6beed0090752
https://www.uni-kassel.de/fb06/en/1000000/institutes/institut-fuer-urbane-entwicklungen/fachgebiete/urban-regeneracja/research/urban-acupuncture-a-strategy-of-catalytic -interwencje
https://fairspace.co/creating-alternative-urban-realities-best-practices-in-urban-acupuncture/
https://www.researchgate.net/publication/343586682_Urban_Acupuncture_a_Strategy_for_Development_Case_Study_of_Al-Rusafa_Baghdad
