Wpisana w bytomski krajobraz wieża szybu Krystyna od wielu lat pozostaje pytaniem bez odpowiedzi. Jak w dobie częściowej deindustrializacji śląska można zagospodarować tak monumentalny budynek? Po raz trzeci z pomocą przychodzi medusa group.
przed Krysią był Willhelm
Historia tego kompleksu górniczego sięga XIX wieku, gdy śląscy magnaci przemysłowi z rodu von Schaffgotsch założyli kopalnie. Obecny kształt jest efektem przebudów, które następowały w trakcie pogłębiania szybu w latach 20. i 30. XX wieku, gdy kompleks kopalniany nazywał się Hohenzollerngrube.
To właśnie wtedy ówczesny szyb Kaiser Willhelm (po 1945 roku przemianowany na Krystynę) przeszedł znaczące przemiany. Na miejscu starego szybu wyrósł nowy — wysoki na około sześćdziesiąt metrów budynek wybudowany w technologii konstrukcji stalowej z charakterystyczną dla regionu cegłą. Wyraźny kształt młota wyróżniał cały kompleks. Kopalnia działała aż do lat 90. XX wieku, by w 2004 roku budynek wieży wraz z maszynami elektrycznymi został wpisany do rejestru zabytków.
Od tamtego czasu pomysłów na jego zagospodarowanie było co najmniej kilka.
zdjęcie kompleksu górniczego z 1937 roku
© Dzięki uprzejmości Medusa Group
witamy w postindustrialnym świecie
Sytuacja wielu zabytków industrialnych w Polsce bywa trudna, w szczególności, jeśli spojrzymy na Bytom, który zmaga się z licznymi problemami, między innymi spadkiem populacji. Odnalezienie się w rzeczywistości częściowo poprzemysłowej jest wyjątkowo trudne, przekłada się to również na sytuację zabytków takich jak szyb Krystyna.
Pierwszą szansą na zmianę budynek miał w 2009 roku, gdy nieistniejący już dziś deweloper zorganizował konkurs na zagospodarowanie tego miejsca. Krystyna miała odżyć przez stworzenie w niej miejsca dla wydarzeń. Niestety z tych planów nic nie wyszło.
zwycięski projekt Medusa Group z 2009 roku
© Dzięki uprzejmości Medusa Group
w Krysi jeszcze bije serce
19 listopada 2022 roku czterech architektów z pracowni Medusa Group, Jan Wichrowski, Michał Sokołowski, Rafał Dziedzic i Przemo Łukasik wchodzą na teren szybu i organizują wyjątkowy dla obiektu performance. Z głośnika wydobywa się dźwięk bijącego serca, a w oknach tli się czerwone światło dające nadzieję — szyb Krystyna jeszcze żyje. Akcja „S.O.S. szyb Krystyna” organizowana przez architektów pozwoliła ponownie przypomnieć o tym wyjątkowym zabytku.
akcja S.O.S. Szyb Krystyna
© Dzięki uprzejmości Medusa Group
Architekci z pracowni Medusa Group nie zatrzymali się jednak w tym miejscu — stworzyli kolejną koncepcję związaną z szybem. Zaproponowane rozwiązanie zakładało pozbawienie obiektu charakterystycznej klinkierowej cegły i zachowanie konstrukcji, która służyć miała jako wieża widokowa i wertykalny ogród. To kontrowersyjne podejście przypomniało o wieży, co dało szansę na dalszą walkę o jej zachowanie.
propozycja Medusa Group na zachowanie samej konstrukcji zabytku
© Dzięki uprzejmości Medusa Group
pomysł na dziś
Zmiana właściciela pozwoliła na ponownie myślenie o zagospodarowaniu tego miejsca. Nowy inwestor zwrócił się do pracowni Przemo Łukasika, która wykonała projekt przebudowy szybu Krystyna po raz trzeci.
Co znajdzie się w tym kompleksie? Przede wszystkim powierzchnie biurowe i usługowe, które zostaną połączone z przestrzeniami wspólnymi i zielonym tarasem. Istotnym elementem projektu jest podzielenie całości na dwa etapy, które w dużym skrócie, polegają na wykorzystaniu zarówno samego szybu, jak i dołożeniu do niego w jak najmniej ingerujący sposób nowych elementów powiększających kubaturę.
Projekt czerpie z estetyki industrialnych obiektów i w wyraźny sposób nawiązuje do oryginalnych elementów szybu Krystyna takich jak na przykład profile głównej konstrukcji stalowej, szklane pustaki czy elementy żelbetowe. Nowe przestrzenie zostaną zrealizowane w oparciu o konstrukcję szkieletową, w sposób umożliwiający przyszłą swobodną rozbudowę budynku o kolejne etapy wskazane w koncepcji projektowej — mówi Przemo Łukasik.
najnowszy projekt zagospodarowania (proj. Medusa Group)
© Dzięki uprzejmości Medusa Group
młot do kucia mentalności
Inwestor liczy na wykorzystanie środków unijnych, o które już wystąpił. Pozostaje czekać na dalsze, pozytywne rozwiązanie sytuacji wokół szybu Krystyna. Rewitalizacja tego kompleksu może być powodem do nowej dumy dla Bytomian, którzy jako społeczność odczuwali poczucie osamotnienia po wielu latach górniczej eksploatacji. Wyjątkowe w sprawie szybu jest zaangażowanie architektów z Medusa Group, którzy gotowi byli tworzyć kolejne koncepcje i walczyć o ten szczególny zabytek.
podział na etapy w projekcie
© Dzięki uprzejmości Medusa Group
