W Tallinie trwa 6. edycja Biennale Architektury. Pochodzące z Grecji kuratorki wydarzenia — architektki Lydia Kallipoliti i Areti Markopoulou jako motyw przewodni wybrały hasło „Jadalne”, traktując kwestię jedzenia zarówno dosłownie, jak i metaforycznie.
Tallińskiemu biennale towarzyszył konkurs poszukujący wizji cyrkularnego bloku, badający zdolność architektury do przekształcania odpadów w energię lub materię. Honorowe wyróżnienie w konkursie zdobył Michał Spólnik, autor projektu „Next Door”.
wizualizacja projektu „Next Door”
© Michał Spólnik
Jak podkreślali organizatorzy, w Estonii budynki odpowiedzialne są za blisko połowę zużycia energii i niemal jedną czwartą krajowego śladu węglowego. Konieczne jest zatem szukanie alternatywnych rozwiązań. Celem konkursu była więc próba zdefiniowania nowych modeli urbanistycznych, stworzenia jednostek miejskich, które nie tylko zapewniałyby przestrzeń dla mieszkańców, ale i były zdolne do produkcji żywności i przetwarzania odpadów.
Terenem dla projektowych badań stała się dzielnica Lasnamäe, najgęściej zaludniona część Tallinna, zabudowana głównie wysokimi blokami mieszkalnymi. Zadaniem, przed którym stanęli architekci, było poszukiwanie strategii i rozwiązań, które umożliwiałyby między innymi wykorzystanie powierzchni bloków do produkcji żywności dla ich mieszkańców, wykorzystanie odpadów do wygenerowania energii lub produktów, zwiększenie gęstości miejskiej zabudowy poprzez wykorzystanie materiałów z rozbiórki lub implementacja technologii łańcuchu bloków (blockchain) do lokalnego zarządzania energią lub zasobami materiałowymi.
W jury konkursu zasiedli Winy Maas (MVRDV), Kaidi Põldoja (szefowa Centrum Kompetencji Planowania Przestrzennego w Urzędzie Miasta Tallinna), Benedetta Tagliabue (Miralles Tagliabue EMBT), Toomas Tammis (profesor Architektury w Akademii Sztuki w Estonii) i Veronika Valk-Siska (doradczyni w Ministerstwie Kultury w Estonii). Przyznano trzy nagrody i siedem wyróżnień.
chmura możliwości
Odwołująca się do prefabrykowanych konstrukcji propozycja Michała Spólnika, jak sam pisze, to wizja bloków rozumianych jako zestawy elementów pulsujących możliwościami, które nieustannie morfują, przekształcają się. Zdominowana przez radziecki system wielkopłytowy (Mikrorayon) dzielnica miasta stała się dla architekta punktem wyjścia do stworzenia projektu, który zakładałby wzbogacenie programu istniejących bloków poprzez nałożenie na nie rekonfigurowalnej „chmury elementów — chmury możliwości”.
projekt zakłada wzbogacenie bloków poprzez nałożenie na nie rekonfigurowalnej „chmury elementów — chmury możliwości”
© Michał Spólnik
Prefabrykaty fasad, części mieszkań i nawet proste drewniane szprosy okien będą teraz tworzyć nowatorskie, hybrydowe formy współdzielenia przestrzeni. Lokatorzy zyskają wybór kontrybucji poszczególnych elementów do lokalnych ekosystemów, które przy użyciu statycznych kompensacji, liftingu struktury czy symbiozy materiałów wzmocnią żywotność blokowisk i zredefiniują możliwość urbanistyki XXI wieku — tłumaczy autor projektu.
propozycja Michała Spólnika zakłada stworzenie nowatorskich form współdzielenia przestrzeni
© Michał Spólnik
Wraz ze zdolnością wychodzenia prywatnymi pokojami w kierunku podwórka, wnętrza bloków zyskują możliwość połączenia w większe klastry sąsiedzkie. Tekstura fasady zaczyna więc oscylować i wychodzić poza pierwotny obrys budynku, zostawiając nadwyżki przestrzenne w głębszych rejonach mieszkań. Te z kolei — sytuowane w okolicach klatek schodowych i korytarzy — mogą teraz otwierać się i tworzyć sąsiedzkie miejsca spotkań i lokalnych wydarzeń. Przestrzeń ta, podatna na negocjacje wprowadza nowy puls blokowiska, łącząc trzony komunikacyjne z aktywnością grupową. Kwestią otwartą dla każdej społeczności byłoby łączenie sił z okolicznymi blokami, definiując skale przenikania się rewirów sąsiedzkich — dodaje architekt.
wizualizacja projektu „Next Door”
© Michał Spólnik
Spoglądając w przyszłość — możemy być pionierami współtworzenia naszych osiedli, nawet tych rzekomo zastygłych na wieki — podsumowuje Spólnik.
Michał Spólnik jest także współautorem projektu przekształcenia budynku Sterick Building oraz nagrodzonego w konkursie eVolo projektu agroekologicznego wieżowca New Spring.
