Czy wizja wielkiej dzielnicy mieszkalnej, po której nie jeżdżą żadne samochody może się ziścić? Wygląda na to, że tak, a najlepszym tego przykładem może okazać się Nowy Wełnowiec, czyli nowa katowicka inwestycja, za której projekt odpowiada pracownia JEMS Architekci.
Na Wełnowcu, dzielnicy położonej w północnej części Katowic powstanie nowoczesne osiedle, będące jednym z największych projektów mieszkaniowych w potransformacyjnej historii tego miasta. Do zagospodarowania jest ogromny, ale i bardzo trudny teren między ulicami Korfantego i Konduktorską: 30 hektarów przestrzeni poprzemysłowej pozostałej po wygaszonych w 2005 roku Zakładach „Metalurgicznych” Silesia, których początki sięgały jeszcze lat 20. XIX wieku. Inwestor planuje tutaj budowę multifunkcyjnej dzielnicy przyszłości, w której połączą się funkcje mieszkaniowa, usługowa, handlowa i rekreacyjna. Łączna powierzchnia użytkowa ma wynosić około 300 tysięcy metrów kwadratowych. Rozpoczęcie prac umożliwiło przyjęcie przez miasto Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzeni dla tego obszaru. Cała inwestycja ma zostać podzielona na szereg etapów, a w pierwszym, który wedle planów rozpocznie się w I kwartale 2026 roku, deweloper planuje przeobrazić obszar o powierzchni 7 hektarów, budując obiekty mieszkaniowe oraz urządzając tereny zielone.
Huta na Wełnowcu przed 1939 rokiem
domena publiczna | via Wikimedia Commons
zielona zmiana
Zmiana ma być fundamentalna — w miejscu, gdzie niegdyś funkcjonowały zakłady przemysłowe, stanie osiedle, które, wedle zapewnień dewelopera, ma być na wskroś ekologiczne. Inwestor planuje szereg proekologicznych rozwiązań, dzięki którym charakter miejsca będzie w zgodzie z nazwą nadaną mu przez miasto. Ma pojawić się zatem centralny system gospodarowania odpadami, szereg błękitno-zielonych rozwiązań (w tym zbiorniki retencyjne), a przede wszystkim mnóstwo terenów zielonych. Tych łącznie ma być 10 hektarów, z czego aż 4 hektary zajmie tak zwany Park Centralny. Oprócz tego pojawią się zielone dachy oraz instalacje OZE.
Nowy Wełnowiec
mat. prasowe © JEMS ARCHITEKCI | Grupa Capital Park
niechciane pozostałości
Wielkim problemem dla inwestycji mogła okazać się gleba znajdująca się na tym terenie — przez dwa stulecia przeniknęło do niej wiele hutniczych zanieczyszczeń, w tym cynk, ołów, kadm i inne metale. Rekultywacja rozpocznie się w najbliższym czasie.
Do oczyszczenia wyznaczono ponad milion metrów sześciennych. Podjęliśmy się przygotowania tej koncepcji, nie wiedząc, co tam znajdziemy. Były tylko wstępne badania. Dopiero dokładne badania dały przejrzysty obraz. Odetchnęliśmy. Okazało się, zanieczyszczony jest grunt nasypowy. To przemieszany gruz z ziemią, istotnie zanieczyszczony cynkiem i ołowiem. Cynk, arsen, ołów i trochę cyny, miedź. Baliśmy się, że metale przez tyle lat migrowały do gruntu rodzimego, a nie migrowały. Wtedy zaczęła nam się układać koncepcja rekultywacji, remediacji i fitoremediacji terenu. Oczyszczanie całego terenu może zająć w sumie 4 lata, ale będziemy to robić etapami
- mówił w 2021 roku dla Dziennika Zachodniego Arkadiusz Primus z firmy InvestEko, zajmującej się rekultywacją tego terenu.
osiedle bez samochodów
Niezwykłym rozwiązaniem na Nowym Wełnowcu ma być sposób organizacji ruchu. Dzielnica ma być bowiem miejscem w pełni przeznaczonym dla pieszych. Wedle zapowiedzi inwestora cały ruch samochodowy skierowany zostanie pod ziemię, gdzie znajdzie się zespół olbrzymich parkingów.
Nowy Wełnowiec
mat. prasowe © JEMS ARCHITEKCI | Grupa Capital Park
miejsce z historią
Choć teren, na którym powstanie Nowy Wełnowiec ma ponad 200-letnią przemysłową historię, to z dawnych zabudowań huty nie zachowało się tutaj wiele. Z tego też względu projekt nie będzie typową rewitalizacją XIX-zabudowań, jakich teraz wiele powstaje na polskim rynku mieszkaniowym. Z infrastruktury Zakładów „Metalurgicznych” Silesia zachowała się jednak jedna budowla – „Kompresorownia”, która wedle zapewnień inwestora oraz projektantów ma zostać poddana gruntownej renowacji. Powstały około 1905 roku budynek przywrócony zostanie do swojej pierwotnej formy, a w jego wnętrzach planowana jest strefa wejściowa do kompleksu, gdzie znajdą się miejsca spotkań czy punkt informacyjny.
Nowy Wełnowiec
mat. prasowe © JEMS ARCHITEKCI | Grupa Capital Park
Subcentrum Północ
Powstanie osiedla Nowy Wełnowiec jasno wpisuje się w dynamikę rozwoju przestrzennego Katowic. W dokumencie z zeszłego roku dotyczącym strategii rozwoju miasta pojawił się zapis o Subcentrum Północnym, czyli miejscu, w którym wyznaczono objęty MPZP obszar Katowice Północ Eko-Miasto Choć w dyskusjach pojawiały się głosy sprzeciwu dotyczące kreowania drugiego centrum miasta, w praktyce należy zauważyć, że postawienie na intensywną zabudowę od samego początku myślenia o rozwoju przestrzennym danego obszaru może przeciwdziałać negatywnemu zjawisku suburbanizacji, czyli rozlewania się miast.
Nowy Wełnowiec
mat. prasowe © JEMS ARCHITEKCI | Grupa Capital Park
zieleń zamiast aut
Projekt Nowego Wełnowca po raz pierwszy zaprezentowany został jeszcze w 2020 roku. Już wtedy w oczy rzucała się niezwykle duża ilość terenów zielonych oraz charakterystyczny, pozornie chaotyczny rozkład budynków. Przez następne cztery lata o projekcie było raczej cicho — okazuje się, że dynamicznie zmieniający się rynek inwestycji deweloperskich nie zweryfikował planów, bo koncepcja, której realizacja zbliża się wielkimi krokami, nadal reprezentuje te same wartości. Do pełnego urzeczywistnienia projektu wciąż jeszcze daleko — pozostaje trzymać kciuki za to, że inwestor dotrzyma obietnic, a na północy Katowic powstanie osiedle mieszkaniowe, które będzie mogło służyć za wzór dla rozwoju dzielnic mieszkaniowych w miastach — z dużą ilością zieleni, za to bez samochodów.
