Prefabrykacja, konstrukcje modułowe i ekologiczne technologie zyskują na popularności. Paweł Fornalski, właściciel pracowni Domir wraz z architektem Tomaszem Macalikiem połączyli wszystkie te elementy i sięgnęli po naturalne materiały, tworząc modułowe domy kopułowe z betonu konopnego (hempcrete), które cieszą się coraz większym zainteresowaniem indywidualnych inwestorów. Z autorami kopuł mieszkalnych rozmawiamy o alternatywnych i naturalnych technologiach, zaletach hempcrete i przyszłości budownictwa.
Domir w swojej ofercie ma dwa typy prefabrykowanych kopuł mieszkalnych, do wyboru mamy mniejszy moduł o powierzchni zabudowy 35 metrów kwadratowych z antresolą (można go również wybudować na zgłoszenie) oraz dwupoziomowy moduł wynoszący 100 metrów kwadratowych. Łączy je umieszczony centralnie świetlik oraz naturalna technologia wykonania — stworzone są z modułów o ramie drewnianej, wypełnionej betonem konopnym i wełną drzewną. Elewacje kopuł mogą pokrywać płytki lub gont osikowy, a wnętrza — tynk gliniany. Jak doszło do ich projektu? Zapraszamy do przeczytania rozmowy z pomysłodawcami.
większy dom kopułowy,
segmenty: 1. konstrukcja z drewna C24, 2. wypełnienie modułów, 3. stalowe mocowania
© Domir
rozmowa z Tomaszem Macalikiem i Pawłem Fornalskim
Dobrawa Bies: Jak zaczęła się Państwa historia z projektowaniem domów kopułowych? Jaki był początek i jak wyglądały pierwsze projekty?
Tomasz Macalik: W projektowaniu coraz większą uwagę zwracamy na rozwiązania naturalne. Oczywiści każdy ma inną definicję naturalnego, czy też ekologicznego budownictwa. Jednym z jego elementów może być wykorzystanie do budowy materiałów, do których wyprodukowania zużywamy możliwie niewiele energii, które są mało przetworzone, najlepiej lokalne, o niewielkim wpływie na środowisko naturalne. Ale materiał to tylko jeden aspekt. Należy również zwracać uwagę na szeroko rozumiane kwestie fizyki budowli. Poszukiwania odpowiednich rozwiązań doprowadziły do spotkania z Pawłem Fornalskim, który poprosił mnie o projekt modułowych domów kopułowych.
wcześniej Domir produkował kopuły wykonywane na miejscu metodą natrysku
© Domir
Konieczne były studia projektów i realizacji domów kopułowych, czy opartych na rzucie okręgu. Już na etapie pierwszych koncepcji staraliśmy się stworzyć przyszłym mieszkańcom możliwość dość dowolnej aranżacji wnętrza, stąd decyzja o budowaniu z modułów. Następnie analizowaliśmy możliwości produkcyjne i dostosowaliśmy projekt konstrukcji. I tak wykorzystując nasze wspólną wiedzę — Pawła w zakresie budowy kopuł, użycia betonu konopnego czy tynków glinianych, oraz moim — w zakresie projektowania, powstały modułowe kopuły mieszkalne.
dom kopułowy budowany na miejscu, elewacja z gontu osikowego
© Domir
Dobrawa: Proponowane przez Domir budynki są modułowe i wykonane między innymi z betonu konopnego. Jak przebiega praca nad nimi — od projektu po wykonanie?
Tomasz: Projektowanie domów kopułowych rozpoczęliśmy od przyjęcia modułu, który w jak najmniejszym stopniu będzie ograniczał przyszłych mieszkańców w kwestii aranżacji wnętrza, jednocześnie umożliwi produkcję i późniejszy montaż. Koncepcja jest dość prosta — moduły są prefabrykowane w zadaszonej hali, w kontrolowanych warunkach, następnie transportowane i montowane na placu budowy. Taki sposób, z punktu widzenia klienta, znacznie skraca czas budowy. Z naszej strony stanowi ułatwienie produkcji, umożliwiając większą kontrolę nad gotowym produktem, a w konsekwencji wyższą jakość.
mniejsza kopuła ma powierzchnię 35 metrów kwadratowych
© Domir
Konstrukcję modułów wykonujemy z drewna C24, wycinając elementy składowe modułów na ploterze CNC, następnie łączymy te elementy w moduły w formie trapezów przestrzennych, które są składowymi kopuły. Dalszym etapem prac jest wypełnienie modułów wełną drzewną bądź betonem konopnym — tutaj stosujemy naszą autorską metodę aplikacji betonu konopnego. Tak wykonane moduły muszą wyschnąć — czekamy aż zajdzie proces utwardzania się betonu konopnego, czyli wiązania wapna i uzyskamy 30% wilgotności. Beton konopny, użyty jako wypełnienie, w swoim składzie ma spoiwo hydrauliczne — wapno, które wymaga czasu do pełnego związania. Dzięki możliwości suszenia modułów w zakładzie, pod zadaszeniem, klient nie musi się martwić o etap sezonowania i praktycznie przystąpić do dalszych prac budowlanych od razu po montażu modułów.
beton konopny HEMPCRETE DOMIR otrzymał Krajową Ocenę Techniczną
© Domir
Dobrawa: Wspomniał Pan o betonie konopny, jak opisać w kilku zdaniach ten materiał? Jak przekonać do niego sceptyków?
Paweł Fornalski: Beton konopny (hempcrete) to kompozyt wapienno-konopny — składa się z pociętych kawałków łodygi konopi przemysłowych (paździerzy konopnych) zmieszanych ze spoiwem opartym na mieszance wapiennej wapna budowlanego oraz wapna hydraulicznego. Stanowi naturalny, zdrowy, zrównoważony, lokalny materiał budowlany o niskiej energii wbudowanej. Dodam, że jako jedyni w Polsce uzyskaliśmy Krajową Ocenę Techniczną oraz otrzymaliśmy znak budowlany „B” na materiał termoizolacyjny — beton konopny pod nazwą HEMPCRETE DOMIR, co umożliwia nam stosowanie tego materiału w budynkach użyteczności publicznej. W czasach, kiedy energia sporo kosztuje, bardzo dobre właściwości termoizolacyjne są istotne, a takie ma właśnie beton konopny, dzięki czemu nie trzeba już stosować dodatkowej izolacji termicznej. Współczynnik przewodzenia ciepła to λ=0,066 W/m*K. Warto dodać, że wapno zawarte w betonie konopnym jest materiałem antyseptycznym. Wysoka paro-przepuszczalność umożliwia oddychanie ścian, co chroni przed zawilgoceniem pomieszczeń. Natomiast sam beton konopny reguluje temperaturę i wilgotność w domu, zapewniając optymalny mikroklimat.
większa kopuła mieszkalna składa się z dwóch poziomów
© Domir
Dobrawa: Proponowane przez Domir budynki wykonane są na planie koła, stąd też ich wnętrza są nietypowe, a ściany nie mają kątów prostych. Jak zaaranżować takie pomieszczenia i dostosować do nich meble?
Paweł i Tomasz: W większości przypadków, meble można ustawiać typowo, przy ścianach działowych, jednakże warto dostosować na przykład blat kuchenny do kształtu budynku. Wskazówką mogą być aranżacje wnętrz wykonane na proponowanych przez nas wizualizacjach. Kolejnym ważnym krokiem jest zaplanowanie funkcjonalnych stref. Kiedy nie ma kątów prostych, konieczne jest odpowiednie rozplanowanie przestrzeni, umożliwiające swobodny ruch wewnątrz pomieszczeń. Dobrym rozwiązaniem są meble wydzielające strefy, takie jak półki, regały czy parawany. W strefie dziennej w domach kopułowych stworzyliśmy otwartą przestrzeń, aby nie ograniczać możliwości jej adaptacji. Podsumowując, aranżacja wnętrz w budynkach na planie koła wymaga nieco więcej kreatywności i elastyczności, ale z odpowiednim podejściem można stworzyć wnętrza spełniające nasze wymagania.
w kopułach ważne jest funkcjonalne zaplanowanie wnętrz
© Domir
Dobrawa: Kim są użytkownicy domów kopułowych. Do kogo w szczególności kierują Państwo swoją ofertę?
Paweł: Domy kopułowe to rozwiązanie budowlane, które przyciąga uwagę osób szukających innowacyjnych i ekologicznych alternatyw. Użytkownicy takich domów to zazwyczaj osoby interesujące się własnym zdrowiem oraz wewnętrznym, szeroko pojętym rozwojem. Praktycy, którzy cenią sobie oszczędność i potrafią zarządzać swoim kapitałem, doceniając dom, w których zużycie energii na ogrzewanie i chłodzenie jest mniejsze niż w typowym budynku. Inną grupą użytkowników domów kopułowych są artyści i twórcy, którzy poszukują oryginalnych rozwiązań mieszkalnych, stanowiących inspirację dla ich pracy. Ostatnią grupą osób, które decydują się na domy kopułowe, są ci, którzy szukają miejsca spokoju i wyciszenia. Kształt kopuły i specyfika budownictwa sprzyjają medytacji i relaksowi, co czyni takie mieszkanie idealnym azylem dla osób potrzebujących wytchnienia od zgiełku codzienności.
domy kopułowe mogą tworzyć alternatywną osadę
© Domir
Dobrawa: Jak widzą Państwo przyszłość budownictwa?
Paweł: W naszej ocenie, przyszłość budownictwa będzie opierać się na zrównoważonym podejściu, które stawia na pierwszym miejscu ochronę środowiska naturalnego i zapewnienie jak najlepszych warunków życia dla ludzi. Jednym z kluczowych aspektów takiego podejścia będzie stosowanie materiałów o wysokich parametrach termoizolacyjnych oraz niskim zużyciu energii w trakcie produkcji. Takie materiały będą zapewniać doskonałą izolację cieplną, co przyczyni się do zredukowania strat energii w budynkach, a w konsekwencji również obniżenia kosztów eksploatacyjnych. Co więcej, materiały te powinny być lokalnie dostępne, aby zminimalizować negatywny wpływ transportu na środowisko. Ważnym aspektem zrównoważonego budownictwa będzie również stosowanie materiałów, które po użytkowaniu będą mogły zostać poddane recyklingowi lub kompostowaniu. W ten sposób zminimalizujemy ilość odpadów, które trafiają na wysypiska.
Paweł Fornalski na tle betonu konopnego
© Domir
Oczywiście, modułowa forma budynku to kolejny kluczowy element przyszłości budownictwa. Dzięki zastosowaniu, prefabrykowanych modułów, proces budowania będzie znacznie szybszy i efektywny. Dodatkowo modułowość umożliwia łatwe modyfikacje oraz rozbudowę, co jest bardzo ważne w kontekście zmieniających się potrzeb użytkowników i szybko rozwijającej się technologii. W obliczu zwiększających się kataklizmów, spowodowanych zmianami klimatycznymi, forma kopuły staje się coraz bardziej atrakcyjnym rozwiązaniem budowlanym. Uważamy, że dzięki swojej wytrzymałości na silne wiatry i huragany domy kopułowe stanowią skuteczną ochronę przed ekstremalnymi warunkami atmosferycznymi, a co za tym idzie, zyskują na popularności jako sposób na zwiększenie bezpieczeństwa i odporności na klęski żywiołowe.
Dobrawa: Dziękuję za rozmowę.
Inną propozycją domu kopułowego jest monolityczny budynek z pianobetonu autorstwa pracowni Mitra Tech, o którym możecie poczytać w artykule Dom kopułowy z pianobetonu.
