Projektowanie przestrzeni muzealnej związanej z miejscami pamięci, w szczególności tej, która została naznaczona tragediami wojennymi, wymaga nie tylko zrozumienia, ale przede wszystkim szacunku. Pracownia Lahdelma & Mahlamäki wraz z biurem KXM starali się stworzyć przestrzeń muzealną wokół obozu zagłady i obozu pracy w Treblince.
droga
Idea zorganizowania nowej przestrzeni muzealnej w Treblince opiera się na symbolice drogi. Osoby odwiedzające muzeum od samego początku zwiedzania przemieszczają się po wyznaczonej ścieżce — która odwoływać ma się do tragicznych wydarzeń z okresu wojny. Formy architektoniczne mają przytłaczać i skłaniać do refleksji. Długa i wąska ścieżka rozpoczyna się od podziemnej części trasy. Podczas niej przedstawiona zostanie historia obozu. Następnym pomieszczeniem jest wewnętrzne lobby, przez które możliwe jest przejście do coraz wyższych poziomów. Finałem drogi jest wieża widokowa, ukazująca krajobraz obozu zagłady.
Muzeum otula istniejący budynek, okrywając zewnętrzny kształt. Co pozwoliłoby na pominięcie przebudowy elewacji wewnętrznej. Stara zabudowa mogłaby zostać przebudowana lub usunięta — każdy scenariusz jest możliwy przy zastosowaniu otulającej bryły muzeum.
układ funkcji w nowej przestrzeni architektonicznej
© Lahdelma & Mahlamäki / KXM
przestrzeń wystawy
Projekt pozwala na stworzenie przestrzeni wystawienniczej w formie typowo obiektowym, ale również empirycznym. Architekci wskazują możliwość wykreowania koncepcji opartej wyłącznie na świetle i dźwięku. „Korytarz pamięci” tworzy początek wystawy, starając się uwrażliwić zwiedzających na tragiczne wydarzenia z czasów wojny. Po wejściu do głównego foyer uczestnicy mają bezpośredni kontakt z ekspozycją, która kończy się na wieży widokowej dachu muzeum.
Kolekcja rzeźb Samuela Willenberga umieszczona została na początku wystawy w centralnym miejscu. Przestrzeń zmieniającej się wystawy może być elastycznie łączona w ramach ekspozycji stałej. Kubatura i kształt muzeum pozwalają również na eksponowanie dużych obiektów.
wizualizacja muzeum z lotu ptaka
© Lahdelma & Mahlamäki / KXM
funkcjonalność
Działalność muzealna w Treblince nie jest ograniczona tylko do ekspozycji. Istotnym punktem funkcjonowania muzeum jest również dokumentacja. Dzięki odpowiedniemu rozmieszczeniu kubatur i połączeniu ich z istniejącym obiektem możliwe jest stworzenie przestrzeni archiwalnej i technicznej.
Dla autorów projektów równie istotna była część edukacyjna i konferencyjna. Zewnętrzny taras jest możliwy do zaadaptowania na przestrzeń edukacyjną oraz, co pozostawało do rozważenia przez władze muzeum, kawiarni. Pomieszczenia wewnątrz zostały odseparowane od foyer wejściowego, a jednocześnie łatwo z nim skomunikowane, co umożliwia organizowanie konferencji.
Istotnym punktem była kaplica — miejsce ciszy. Symbolicznie nie odwołuje się do konkretnych wynzań religijnych. Została umieszczona w projekcie, aby stworzyć miejsce skupienia i kontemplacji.
wizualizacja wieży widokowej
© Lahdelma & Mahlamäki / KXM
architektura
Konstrukcja budynku została zaprojektowana jako wylany na miejscu żelbet. Elewacja wykonana zostałaby z olejowanych blach stalowych. Docelowo miałaby zachodzić patyną, przez co uzyskiwać nową kolorystykę. W projekcie uwzględniono również kwestie efektywności energetycznej — uwzględniając wykorzystanie pomp ciepła i odnawialnych źródeł energii.
Dziedziniec łączy się z wnętrzem przez półprzezroczystą ścianę ze szklanych cegieł, co pozwala na wpuszczanie światła w przestrzenie wystawiennicze. Jasność powierzchni regulowana byłaby w razie potrzeby zaciemniającymi zasłonami.
mała architektura
© Lahdelma & Mahlamäki / KXM
miejsce pamięci
Koncepcja drogi zaproponowana przez pracownie Lahdelma & Mahlamäki i KXM stara się odpowiedzieć na potrzeby zmysłów. Przedstawienie doświadczenia tragedii nie tylko przez pryzmat miejsca i pamiątek, ale przez wrażenia próbujące oddać powagę miejsca.
