Wznoszenie małej architektury to jedno z działań, które pomóc mogą w uzdrowieniu przestrzeni publicznych — niewielka skala, stosunkowo niskie koszty projektowania i wznoszenia oraz wielofunkcyjność to jedne z podstawowych cech takich realizacji. Unikalnym, aczkolwiek wartym naśladowania przykładem tego typu budowli jest kino plenerowe w Suszcu autorstwa pracowni Ligas Architekci.
Życie kulturalne w położonym na terenie województwa śląskiego Suszcu od lat animowane było przez prężnie działający Gminny Ośrodek Kultury. W 2022 roku intensywna działalność kulturalno-oświatowa miejscowego GOK-u poszerzona została o zupełnie nową funkcjonalność — kino plenerowe autorstwa biura Ligas Architekci. Inwestycja powstała dzięki nietypowemu źródłu finansowania — nie mamy tutaj bowiem do czynienia z zamówieniem prywatnym ani samorządowym. Kino w Suszcu wzniesiono w ramach współpracy dwóch stowarzyszeń — Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania Ziemia Pszczyńska oraz Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania Ziemia Bielska. Opracowały one szeroko zakrojony projekt kulturalno-edukacyjny EDU PARK, w ramach którego w miejscowościach objętych działalnością powstało między innymi dziesięć placów zabaw wyposażonych w instalacje sensoryczne i edukacyjne. Najbardziej spektakularnym punktem projektu było z kolei będące bohaterem tego tekstu kino plenerowe w Suszcu, którego realizacja wyceniona została na około 830 tysięcy złotych.
Kino plenerowe w Suszcu
fot.: Tomasz Zakrzewski © Ligas Architekci
kino ażurowe
Kino plenerowe w Suszcu z pewnością uznać można za konstrukcję nietypową. Podstawowym założeniem było stworzenie niewielkiego budynku o otwartym charakterze z zadaszoną widownią oraz sceną. W efekcie powstał obiekt o formie zbliżonej do prostopadłościanu, zdynamizowanego poprzez „wycięcie” fragmentu jednej z jego podstaw, bezpośrednio pod schodkowo ukształtowaną widownią. Z prostopadłościennej bryły „wyparowały” również ściany znajdujące się po bokach widowni. Cała struktura wygląda zresztą tak, jakby wyciąć z budynku kinowego jego serce, czyli właśnie salę kinową — mamy tutaj jedynie zadaszenie, scenę, widownię oraz ściany znajdujące się bezpośrednio za nią i przed nią.
Kino plenerowe w Suszcu
fot.: Tomasz Zakrzewski © Ligas Architekci
betonowy poemat
Budynek kina plenerowego w Suszcu jest monolityczną bryłą odlaną z żelbetu. Minimalistyczny projekt zrealizowany został z dbałością o szczegóły, a żelbet pełni tutaj funkcję nie tylko konstrukcyjną, ale i estetyczną, wyrażającą się w dwóch zastosowanych podczas wznoszenia zabiegach. Pierwszym z nich było wykorzystanie betonu barwionego w masie na odcień antracytowy — nadaje on kinu elegancji oraz koresponduje kolorystycznie z zielenią otaczającego obiekt parku. Drugim był sposób opracowania powierzchni elewacji, na której zdecydowano się pozostawić ślady drewnianych szalunków wykorzystanych podczas odlewania bryły. Niebagatelne znaczenie ma również jakość wykonania — przyglądając się realizacji autorstwa Łukasza Ligasa, warto docenić zróżnicowanie w opracowaniu poszczególnych elementów — gdzieniegdzie połacie są chropowate, w innych miejscach mamy do czynienia z precyzyjnie odlanymi powierzchniami i krawędziami.
Kino plenerowe w Suszcu
fot.: Tomasz Zakrzewski © Ligas Architekci
Beton nie jest jednak jedyny materiałem, który zastosowano w suszeckim kinie plenerowym — widownia oraz ściana za nią wyłożone zostały modrzewiowymi deskami, które rozjaśniają i ocieplają „wnętrze”, stanowiąc kontrast dla ciemnej, antracytowej konstrukcji. Schodki prowadzące na wyższe rzędy ławek widowni zabezpieczono z kolei przy pomocy szklanych barierek, które nie ingerują w efekt wizualny, jaki udało się uzyskać dzięki „otwarciu” kina po bokach widowni.
mniej może więcej
W anglojęzycznych tekstach dotyczących architektury bardzo często spotkać się można z określeniem „overdesigned” — w języku polskim trudno znaleźć jego odpowiednik, obiekty określane w ten sposób można jednak scharakteryzować jako zaprojektowane ze zbyt dużą ilością funkcji czy detali. Zupełnie inaczej sprawy mają się w tym przypadku — jednym z pierwszych określeń nasuwających się na myśl podczas oglądania kina plenerowego w Suszcu jest bowiem minimalizm. Gdyby zastanowić się nad funkcjonalną charakterystyką budynku, to można wyliczyć tutaj jedynie kilka jego elementów. Jest widownia z prowadzącymi na nią schodkami oraz scena, która dzięki zastosowaniu ruchomych elementów w zależności od potrzeb może być wykorzystywana zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz budynku. Próżno szukać tutaj zbędnych bajerów — w suszeckiej realizacji znalazło się tylko to, co niezbędne. Nie jest to jednak zarzut.
Kino plenerowe w Suszcu
fot.: Tomasz Zakrzewski © Ligas Architekci
Minimalizm i pewne niedookreślenie są chyba największymi atutami projektu, które nieustannie dają o sobie znać dzięki działalności użytkującego obiekt Gminnego Ośrodka Kultury w Suszcu. Możliwości, jakie daje realizacja Łukasza Ligasa, jest znacznie więcej, niż wskazuje nazwa. Oczywiście podstawowym przeznaczeniem budynku jest pełnienie funkcji sali kinowej — ze względu na „dwustronność” sceny da się z niej jednak korzystać dwojako. Seanse odbywać się mogą wewnątrz obiektu, przy zadaszonej, a więc i zacienionej widowni — bez względu na poziom nasłonecznienia oraz warunki pogodowe. W takiej konfiguracji kino pomieścić może około 50 osób. Jeśli jednak zaistnieje potrzeba zorganizowania typowego kina „pod chmurką” dla większej grupy, z pomocą przychodzi opcja odwrócenia sceny na zewnątrz budynku, gdzie ustawić można leżaki w dowolnej ilości. Pokazy filmowe to jednak niejedyne aktywności, których sercem jest powstała w 2022 roku budowla — odbywają się tu między innymi koncerty teatralne, występy muzyczne, zajęcia edukacyjne i inne imprezy o charakterze plenerowym. Minimalizm i wielofunkcyjność kina ułatwiają kreatywną rearanżację współtworzonej przez nie przestrzeni, pozwalają również na elastyczność w trakcie samych wydarzeń — w przypadku złej pogody z łatwością zmienić można sposób użytkowania kina i przenieść odbywający się przed budynkiem występ do jego środka.
Kino plenerowe w Suszcu
fot.: Tomasz Zakrzewski © Ligas Architekci
budowla to dopiero początek
Powstała w Suszcu realizacja jest przykładem tego, jak niewielki obiekt może przeobrazić przestrzeń wokół siebie. Kino plenerowe w Suszcu jest nie tylko estetyczne, dobrze wykonane i zmyślnie wpisane w kontekst swojego otoczenia — jest przede wszystkim wysoce funkcjonalne. Minimalizm projektu nie ogranicza. Wręcz przeciwnie, swoją otwartą strukturą budzi kreatywność i zaprasza do działania lokalną społeczność, wspomagając działania Gminnego Ośrodka Kultury.
