Od 15 stycznia br. w Muzeum Narodowym w Krakowie oglądać można wystawę „Wyspiański. Nieznany”. Ekspozycja została otwarta w sto pięćdziesiątą rocznicę urodzin Stanisława Wyspiańskiego i stanowi jednocześnie uzupełnienie, jak i zwieńczenie niezwykle popularnej wystawy „Wyspiański” (szerzej o wystawie pisaliśmy w październikowym numerze naszego miesięcznika [por. A&B 10/2018, s. 110–127]).
W sali, która wcześniej nazwana była „Ars — Apollo”, architekci z pracowni NArchitekTURA zrealizowali dwupoziomową bibliotekę obejmującą, liczący blisko sześćset pozycji, księgozbiór Stanisława Wyspiańskiego. Organiczne wnętrze ukształtowane poprzez płynne linie ścian, stanowić ma przestrzenne przedłużenie zawieszonego na głównej osi pastelu „Apollo (System Kopernika)”.
Wnętrze tworzą dwa, połączone ze sobą pomieszczenia z antresolą, w których wybrane przez architektów kolory — niebieski i żółty — nawiązują do projektu słynnego witraża wieńczącego całość kompozycji. Jak piszą autorzy projektu, organiczne wnętrze biblioteki ukryte jest w prostopadłościennym bloku poprzecinanym rozmaitymi gablotami i pojedynczymi oknami, które umożliwiają wgląd do wnętrza z różnych poziomów. Co więcej, te precyzyjnie rozplanowane perforacje służą także kadrowaniu wybranych dzieł sztuki i książek.
aksonometria
© NArchitekTURA
W niebieskiej i żółtej sali z księgozbiorem Wyspiańskiego, autorzy projektu chcieli uzyskać wrażenie otoczenia widza poprzez książki i obrazy, które umieszczone zostały we „wstędze” przecinającej ściany na wysokości wzroku. Wewnątrz owej „wstęgi” znajdują się obłe półki, które — dzięki użyciu bejcowanej na czarno sklejki — kontrastują z poszczególnymi eksponatami. Dodatkowo, efekt dynamizmu ich form podkreślany jest poprzez zakamuflowane liniowe oświetlenie.
rzuty parteru i antresoli
© NArchitekTURA
W centralnym punkcie antresoli architekci zaplanowali kameralne, czerwone pomieszczenie, które służy ekspozycji wyłącznie jednego artefaktu — raptularza, ostatniego pamiętnika Wyspiańskiego. Obiekt ten, ułożony w podwójnej szklanej gablocie, wygląda jakby unosił się ponad poziomem posadzki.
Przestrzenie otaczające bibliotekę architekci potraktowali w bardziej syntetyczny sposób — kontynuując minimalistyczną konwencję poprzedniej części wystawy i dostosowując je do neutralnego schematu ekspozycji white cube. Jak piszą autorzy projektu, na białych ścianach główną rolę pełnią obrazy i pastele wypożyczone z innych muzeów lub z kolekcji prywatnych. Część z nich pokazywana jest na wystawie „Wyspiański. Nieznany” po raz pierwszy.
Zaprojektowana przez architektów z pracowni NArchitekTURA „biblioteka Wyspiańskiego” to, jak sami piszą, próba połączenia historycznych kanonów bibliotecznych, zarówno tych architektonicznych, jak i teoretycznych. Jak piszą autorzy projektu, wśród inspiracji formalnych dla tej przestrzeni znalazły się arcydzieła renesansowe i barokowe (m. in. Biblioteka Konwentu w Mafrze, Biblioteka Klasztorna Wiblingen w Ulm czy Biblioteka Klasztorna na praskim Strahovie), oraz bardziej współczesne realizacje (m. in. Biblioteka Miejska w Sztokholmie, zaprojektowana przez Gunnara Asplunda). Ich zdaniem, we wnętrzach można się doszukiwać także interpretacji „bibliotek idealnych” opisywanych przez Jorge Luisa Borgesa czy Umberto Eco.
oprac. red.
na podstawie opisu autorskiego
