Miejsce spółdzielni mieszkaniowych na mapie rozwiązań innowacji i rozwoju mieszkalnictwa nie jest widoczne. Te instytucje, które bezpośrednio wpływają na najbliższe otoczenie kilkunastu milionów Polek i Polaków uchodzą za przestarzałe. Ich potencjał jednak wciąż czeka na wykorzystanie.
W ramach cyklu #RaportCzwartkowy przedstawiamy dokumenty, raporty i poradniki dotyczące architektury, miast i samorządu, które z pewnością warto nagłośnić i wypromować. W tym tygodniu przyglądamy się raportowi „Działalność i znaczenie spółdzielni mieszkaniowych w Polsce” wydanemu przez Obserwatorium Polityki Miejskiej IRMiR. Autorką raportu jest Hanna Milewska-Wilk.
najnowszy raport IRMiR dotyczy roli spółdzielni mieszkaniowych
© Obserwatorium Polityki Miejskiej IRMiR
Raport dostępny jest na stronie Obserwatorium Polityki Miejskiej IRMiR.
miejsce na mapie
Wśród wielu aktorów kształtujących politykę miejską, nie tylko w kontekście mieszkalnictwa, ale również innowacji czy przestrzeni, ciągle zapomina się o spółdzielniach mieszkaniowych. Choć ten rodzaj instytucji może wydawać się przestarzały, nie tylko potrafi pozytywnie zaskakiwać, ale również odegrać ważną rolę w poprawianiu podaży mieszkaniowej, energetycznej transformacji czy poprawie przestrzeni miejskich.
Istniejące od ponad stu lat spółdzielnie mieszkaniowe odgrywały niebagatelną rolę jeszcze dwadzieścia lat temu — w znacznym stopniu kształtując rynek mieszkaniowy. Dziś ich udział jest nieznaczny. W raporcie przygotowanym przez Hannę Milewską-Wilk możemy spojrzeć na spółdzielnie z perspektywy czasowej, ale też pod względem ich potencjałów, wymagających zmiany. Na co warto zwrócić uwagę?
problem postrzegania
Jednym z pierwszych palących problemów jest kwestia odpowiedniego marketingu, archaicznego wizerunku i małej wiedzy o sposobie działania spółdzielni. Problemem spółdzielni jest ich postrzeganie jako instytucji skostniałych, niezdolnych do reform i zasadniczo zmuszonych do stagnacji. Punktem wyjścia więc do zrozumienia roli spółdzielni mieszkaniowych powinno być promowanie wiedzy na ich temat, wytłumaczenie sposobu działania przystępnym językiem i prostą identyfikacją wizualną. Brak popularyzacji tego, jak działa instytucja, skazuję ją na dryfowanie w oceanie nieświadomości.
Ważne byłoby też pojawienie się spółdzielni mieszkaniowych w programach rozwoju mieszkalnictwa społecznego, nie tylko od strony rządu centralnego, ale również samorządów. Problem postrzegania i niewidoczności powinien stanowić podstawę do poprawy lokacji spółdzielni na mapie realizacji polityk miejskich.
w Polsce według spisu REGON istnieje 3499 spółdzielni mieszkaniowych
© Obserwatorium Polityki Miejskiej IRMiR
renowatorzy, regulatorzy czy innowatorzy…
Najpopularniejszymi zadaniami spółdzielni pozostają zarządzanie lokalami i utrzymywanie ich dobrego stanu technicznego. Spółdzielcom zależy przede wszystkim na sprawach technicznych i regulacjach prawnych, ale nie należy pozostawiać ich wyłącznie w roli nadzorczej.
Wachlarz działań jest i może być znacznie szerszy, pozwala na tworzenie społecznych i ekonomicznych innowacji. Autorka raportu przywołuje kilka przykładów, które przyniosły zaskakujące wyniki. Jednym z nich są innowacje energetyczne, które wprowadziła Spółdzielnia Mieszkaniowa Wrocław-Południe instalując panele fotowoltaiczne, które stały się asumptem do stworzenia Wrocławskiej Elektrowni Słonecznej.
Spółdzielnie mieszkaniowe mają potencjał do prowadzenia innych innowacji — tworzenia infrastruktury dla osób z niepełnosprawnością, adaptacji do zmian klimatu czy aranżowania miejsc spotkań dla młodszych i starszych.
… a może inwestorzy?
Elementem, który w obliczu wyzwań mieszkaniowych powinien być poruszany, jest nie tylko poprawa standardu w obrębie istniejących spółdzielni, ale również powstawanie nowych zasobów mieszkaniowych. W raporcie wyszczególniono, że budowanie mieszkań przez spółdzielnie (obok TBS-ów, SIM-ów i rynku komercyjnego) może stanowić dobre dopełnienie oferty mieszkaniowej w Polsce, uwzględniając fakt, że ich oferta może być bardziej elastyczna i dostosowana do sytuacji w sektorze budowlanym.
Kwestią pozostają także kadry — dla dalszego rozwoju inwestycji spółdzielczych konieczne jest stworzenie odpowiedniej kadry przez wyspecjalizowane studia i kursy. Wsparcie specjalistyczne jest obecnie oferowane tylko w kilku miejscach w Polsce.
jeszcze dwadzieścia lat temu spółdzielnie mieszkaniowe odgrywały istotną rolę w budownictwie mieszkaniowym w Polsce
© Obserwatorium Polityki Miejskiej IRMiR
rola do zdefiniowania
Raport opracowany przez Hannę Milewską-Wilk jest już kolejnym dokumentem z cyklu Mieszkalnictwo i polityki społeczne IRMiR-u. Obok roli miast jako inwestorów mieszkaniowych oraz możliwości zarządzania zasobem, spółdzielnie mogą być elementem dopełniającym zestaw narzędzi dla rozwoju polskiego mieszkalnictwa. W przyszłości to aktywne, innowacyjne spółdzielnie będą umieć tworzyć jakościowe miejsca do życia, na których zyskają miasta, w których się znajdują.
Raport dostępny jest na stronie Obserwatorium Polityki Miejskiej IRMiR.
