Jak bardzo zanieczyszczone jest niebo nad Polską?

Wiktor Bochenek

11 stycznia '24

fragment okładki raportu

...

Jak bardzo zanieczyszczone światłem jest polskie niebo? Najnowszy raport opracowany przez zespół specjalistów i specjalistek wskazuje, że w wielu miejscach w Polsce światło zaburza procesy naturalne, co negatywnie wpływa nie tylko na ekosystem, ale również na ludzi. To niepokojące wnioski.

W ramach cyklu #RaportCzwartkowy przedstawiamy dokumenty, raporty i poradniki dotyczące architektury, miast i samorządu, które z pewnością warto nagłośnić i wypromować. W tym tygodniu przyglądamy się raportowi „Zanieczyszczenie światłem w Polsce” opracowanego przez Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk i Light Pollution Think Tank. Raport opracowywał zespół w składzie: Agnieszka Machnowska, dr Sylwester Kołomański, dr hab. Andrzej Kotarba oraz dr hab. Tomasz Ściężor.

Raport dostępny jest na stronie Light Pollution Think Tank.

raport wydany został przez Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk i Light Pollution Think Tank

Tematyka zanieczyszczeń światłem kilkukrotnie gościła na łamach A&B. O rozwiązaniach prawnych, technicznych a także o tym, dlaczego należy walczyć z zanieczyszczeniach rozmawialiśmy między innymi z:

Raport opracowany przez specjalistki i specjalistów bada nie tylko stan zanieczyszczeń światłem, monitorowanie tego zjawiska, ale również sytuację prawną dokumentu.

światło emitowane w niebo z obszaru Polski w 2022 roku

jak straciliśmy noc?

Do jakich wniosków dochodzą autorzy i autorki raportu? Pomiar emisji światła w niebo w 2022 roku oparty był o zestawienie świateł rejestrowanych przez radiometr VIIRS satelity SNPP. 10% sumy świateł w Polsce to oddziaływanie zaledwie pięciu gmin. Najjaśniejszymi punktami na mapie w Polsce są jednak szklarnie.

Na terenie większości kraju widoczny jest wzrost radiancji wobec lat wcześniejszych. 23,3% powierzchni kraju była jaśniejsza względem lat wcześniejszych. Tylko na obszarze 5,2% Polski zauważono spadek radiancji. Świecimy, bardzo często nielogicznie, coraz więcej.

klasy jasności nocnego nieba nad Polską w 2022 roku

W raporcie zwrócono uwagę, że niebo nad polską w 2022 roku było jaśniejsze o około 6,0% względem dekady wcześniej. Dodatkowo, według dokumentu, w Polsce nie występuje już niebo naturalne. Możliwość zobaczenia drogi mlecznej ma tylko 42% mieszkańców kraju.

W znacznej części kraju pojaśnienie jest tak wysokie, że praktycznie nigdy nie nastaje faktyczna noc — to wpływa negatywnie nie tylko na ekosystem, ale również na zdrowie ludzi, powodując szereg chorób cywilizacyjnych. O rozwiązaniach tego problemu rozmawialiśmy z ekspertami: Piotrem Nawalkowskim, czy Katarzyną Szlachetko.

zmiana jasności nocnych świateł w Polsce w 2022 roku

brak spójnego prawa i polityki

Obok poruszenia kwestii radiancji i kwestii technicznych, raport wskazał problematykę regulacji prawnych, a właściwie ich braku. Problem zanieczyszczonego nieba nie jest w Polsce kompleksowo regulowany. Obowiązujące przepisy nie są wystarczające, by sprostać wyzwaniom związanym z tą tematyką.

Działania dążące do zrównoważonej polityki świetlnej to domena kilku jednostek samorządów i organizacji pozarządowych — na szczeblu centralnym czy nawet wojewódzkim trudno znaleźć takie rozwiązania.

jasność nocnego nieba nad Polską w 2022 roku

zmiana zaczyna się od wiedzy

Zanieczyszczenie światłem nie będzie problemem pierwszorzędnym, mimo że jego rozwiązanie nie jest skomplikowane, a standardy od dawna znane. Zmiana zaczyna się jednak od wiedzy, dobrze spożytkowana może przyczynić się do poprawienia sytuacji, nawet jeżeli zanieczyszczenie światłem, będzie nas dotykać jeszcze wiele lat.

Raport dostępny jest na stronie Light Pollution Think Tank.