Czy można zmierzyć wartość społeczną projektu? To pytanie, które w świetle nadchodzącego obowiązku raportowania ESG pojawia się coraz częściej. Odpowiedzią na nie może być „Teoria zmiany”, czyli model projektowania opracowany przez firmę Arup.
W ramach cyklu #RaportCzwartkowy przedstawiamy dokumenty, raporty i poradniki dotyczące architektury, miast i samorządu, które z pewnością warto nagłośnić i wypromować. W tym tygodniu przyglądamy się raportowi „Social Value & Equity Theory of Change” opublikowanemu przez firmę Arup.
filary zrównoważonego zarządzania
ESG — to trzy litery, które w ostatnim czasie budzą coraz więcej emocji. Pod tym enigmatycznym skrótem kryje się zrównoważona filozofia zarządzania, bazująca na współwystępowaniu trzech elementów — ochrony środowiska, ładu korporacyjnego i wartości społecznej. W kontekście zrównoważonego rozwoju pierwsze dwa znajdują ważne miejsce w dyskusji o zrównoważonym rozwoju od dłuższego czasu — wprowadzanie ładu korporacyjnego jest niezbędne w ramach funkcjonowania w gospodarce rynkowej, zaś zmiana klimatu i degradacja środowiska naturalnego stają się coraz bardziej palącymi problemami, z którymi należy zmierzyć się jak najszybciej. Z biegiem lat zyskujemy coraz więcej narzędzi pozwalających na osiąganie celów związanych z ochroną środowiska i ładem korporacyjnym, rozwinięte są również metody ewaluacji podejmowanych w tym zakresie działań.
Nieco inaczej sytuacja wygląda w przypadku aspektów społecznych — wymykają się one sztywnej kategoryzacji, są dynamiczne, wydają się być niemierzalne. W przypadku architektury aspekt społeczny może jawić się zatem jako problematyczny nie tylko w kontekście fazy projektowej, lecz także ze względu na trudności związane z ewaluacją w późniejszych fazach cyklu życia realizacji. Czy wartość społeczną architektury da się w ogóle opisać przy pomocy skończonego zestawu wartości i zmiennych? W świetle nieuchronnie nadciągającego obowiązku raportowania ESG pytanie to wydaje się być niezwykle ważne.
Raport Arup „Social Value & Equity Theory of Change”
© Arup
teoria zmiany
Z pomocą przychodzi opublikowany w marcu bieżącego roku raport Arup „Social Value & Equity Theory of Change”. Autorki i autorzy raportu zdecydowali się na stworzenie holistycznej teorii wartości społecznej w projektowaniu, mającej za zadanie wspomóc budowanie z uwzględnieniem aspektów społecznych. W konsekwencji powstał dokument przydatny nie tylko w fazie projektowej, lecz także pomocny w ewaluacji i raportowaniu działań wspierających społeczny filar ESG poprzez wyznaczenie konkretnych wartości i wytycznych odpowiadających społecznym aspektom projektów.
Opracowany przez ARUP model „Teorii zmiany” zakłada projektowanie bazujące na zestawie trzech powiązanych z sobą elementów — sześciu wyników (outcomes), dwunastu prowadzących do nich rezultatów (outputs) oraz czterech typów działań (inputs). Budowanie oparte o „Teorię zmiany” powinno rozpoczynać się od zdefiniowania ostatecznych wyników podjętych decyzji projektowych. Autorzy i autorki wyróżniają w tej kategorii między innymi elementy, które mogą być rozumiane jako „inkluzywność i samostanowienie”, „wysoki standard życia”, „przywiązanie i tożsamość kulturową” czy „wytrzymałość klimatyczną”.
Raport Arup „Social Value & Equity Theory of Change”
© Arup
W „Teorii zmiany”, na każdy z wyników składa się para rezultatów procesu projektowego, które mogą mieć wymiar ingerencji przestrzennej lub inicjatywy społecznej, rządowej czy kulturalnej. I tak na przykład wspomniane już „przywiązanie i tożsamość kulturowa” osiągnięte mogą zostać dzięki projektowaniu przestrzeni, które są współtworzone przez społeczność oraz wspieraniu inicjatyw związanych z lokalnym dziedzictwem naturalnym i kulturowym, zarówno materialnym, jak i niematerialnym. W podniesieniu „standardu życia” pomóc może z kolei projektowanie, które uwzględnia równy dostęp do przestrzeni mieszkaniowej i usług, takich jak elektryczność, czysta woda czy transport, ale i budowanie świadomości społecznej i respektowanie praw dotyczących kwestii bezpieczeństwa.
Wszystko to osiągnąć można, wprowadzając w życie działania, które przez autorów i autorki projektu definiowane są jako narzędzia i metody, które mogą być stosowane zarówno w fazie projektowej, jak i w dalszych fazach cyklu życia budynku. Zaliczono do nich zaangażowanie, szacowanie, projektowanie i ewaluację.
Raport Arup „Social Value & Equity Theory of Change” — Zrównoważone przedszkole w Dwabor (Ghana)
© Arup
dwie pieczenie na jednym ogniu
Raport „Social Value & Equity Theory of Change” zwraca uwagę na niewystarczający poziom edukacji oraz brak metodologii dotyczącej projektowania z uwzględnieniem aspektów społecznych i późniejszej ewaluacji działań w tym zakresie. Dokument może być zatem rozpatrywany dwojako — z jednej strony być użytecznym jako poradnik wskazujący drogę podczas procesu projektowego, z drugiej zaś posłużyć za przykład pomocny w opracowywaniu raportu ESG, którego przedstawienie stanie się w najbliższych latach obowiązkiem wszystkich działających na terenie UE podmiotów gospodarczych, w tym związanych z architekturą i budownictwem.
Zapraszamy do zapoznania się z treścią raportu, który dostępny jest pod linkiem.
