Zrównoważony rozwój to słowo-klucz w kontekście współczesnej architektury, jednak budowanie wedle jego pryncypiów może początkowo generować wyzwania i dodatkowe koszty. Co naprawdę sprawia, że polskie pracownie architektoniczne oraz firmy budowlane sięgają po zielone rozwiązania?
W ramach cyklu #RaportCzwartkowy przedstawiamy dokumenty, raporty i poradniki dotyczące architektury, miast i samorządu, które z pewnością warto nagłośnić i wypromować. W tym tygodniu przyglądamy się raportowi „Droga do zrównoważonego rozwoju. Zrównoważony rozwój i raportowanie ESG w polskich firmach przemysłowych i architektoniczno-budowlanych” opracowanemu przez ASM — Centrum Badań i Analiz rynku pod patronatem Polskiego Stowarzyszenia Budownictwa Ekologicznego oraz Digital Real Estate by Proptech Foundation. Raport zamówiony oraz opublikowany został przez firmę Autodesk.
Raport dostępny jest na stronie firmy Autodesk
zrównoważony rozwój — zysk czy dodatkowe koszty?
Poszanowanie dla środowiska naturalnego powinno uchodzić za jeden z podstawowych paradygmatów przyświecających ludzkiej działalności. Dzięki implementacji założeń zrównoważonego rozwoju możemy nie tylko przyczynić się do ochrony przyrody, lecz także liczyć na równomierny wzrost gospodarczy i zapewnienie sprawiedliwości społecznej oraz zagwarantować bezpieczną przyszłość dla nadchodzących pokoleń. Niestety, tego rodzaju długofalowe działania nie zawsze idą w parze z mechanizmami ekonomicznymi i charakterystyką gospodarki wolnorynkowej. Implementacja założeń zrównoważonego rozwoju często kojarzona jest z dodatkowymi kosztami oraz utrudnieniami w prowadzeniu działalności gospodarczej. Co zatem sprawia, że polskie pracownie architektoniczne oraz firmy budowlane sięgają po rozwiązania z zakresu zrównoważonego rozwoju, a jakie działania można jeszcze podjąć, aby zrównoważonej architektury było więcej? Jakie trudności stoją przed firmami z branż architektonicznej, budowlanej i przemysłowej oraz co zmieni w ich funkcjonowaniu wprowadzenie obowiązku raportowania ESG? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znaleźć możemy w prezentowanym raporcie „Droga do zrównoważonego rozwoju”, który jest już drugą edycją badania skupiającego się na nastrojach oraz stopniu dojrzałości polskiego sektora przemysłowego i architektoniczno-budowlanego w kwestii wykorzystania zrównoważonych rozwiązań.
prawo ponad wszystko
Zagadnienia związane z ochroną środowiska znajdują prominentne miejsce w świadomości osób związanych z biznesem w branży architektonicznej — ponad połowa z respondentów i respondentek uznała, że zrównoważony rozwój jest ważnym elementem ich strategii i wizji kierownictwa, lub stanie się nim w niedalekiej przyszłości. Nie jest to informacja szokująca, bowiem ze wzrostem świadomości proekologicznej mamy do czynienia od wielu lat. Bardziej interesujące — i przydatne — są natomiast dane dotyczące motywów, które wpływają na taki stan rzeczy. Aż 74% osób reprezentujących biura architektoniczne stwierdziło, że podstawowym kryterium dla implementacji rozwiązań zrównoważonych są uwarunkowania prawne. Jest to cenne spostrzeżenie, dowodzi ono bowiem istotnej roli instrumentów prawnych w kształtowaniu działań prośrodowiskowych w polskiej branży architektonicznej. Nie sposób nie dostrzec tutaj wpływu wielokrotnie wzmiankowanej w publikacji dyrektywy ESG, wymuszającej na firmach składanie sprawozdań dotyczących wpływu ich działalności na aspekty społeczne, korporacyjne oraz środowiskowe. Co ciekawe, wedle cytowanego badania aż 60% badanych firm nie poczyniło jak dotąd żadnych działań związanych z raportowaniem ESG — wiąże się to zapewne ze stopniowym procesem wprowadzania dyrektywy, która w pełni zacznie obowiązywać dopiero za dwa lata. Wniosek ten ponownie potwierdza w sposób pośredni nadrzędną rolę prawa w egzekwowaniu działań na rzecz ochrony środowiska naturalnego.
Raport „Droga do zrównoważonego rozwoju” — architektura a ochrona środowiska
fot.: Possessed Photography © Unsplash
czym jest ESG?
Wspomniane już ESG (z języka angielskiego Environmental, Social and Corporate Governance) jest standardem oraz metodologią raportowania działalności firm w perspektywie realizacji założeń zrównoważonego rozwoju. Do podstawowych założeń koncepcji ESG należą kwestie związane z ochroną środowiska naturalnego, odpowiedzialności społecznej oraz respektowania praw człowieka, a także utrzymywania wewnątrz firmy tak zwanego ładu korporacyjnego. W przypadku architektury w praktyce oznacza to między innymi raportowanie śladu węglowego oraz odpadów generowanych w wyniku budowy oraz funkcjonowania budynku, badanie jakości powietrza i wprowadzanie udogodnień dla osób o różnorodnych potrzebach, a także zapewnianie równych szans i warunków pracy związanych z budynkiem. Jak dotąd publikacja raportów ESG stanowiła dobrowolny krok w funkcjonowaniu firm. Zmieni się to jednak wraz z końcem roku 2024, kiedy to w związku z wprowadzeniem dyrektywy CSRD przedstawienie raportu ESG stanie się obowiązkowe dla największych firm działających na terenie Unii Europejskiej. O ile początkowo nowe wymagania obejmą jedyne największe, zatrudniające ponad 500 osób przedsiębiorstwa, o tyle w kolejnych latach raporty ESG złożyć będą musiały również małe i średnie spółki giełdowe.
Raport „Droga do zrównoważonego rozwoju” — wyzwania związane z realizacją celów zrównoważonego rozwoju
© Autodesk
potrzeba wiedzy
Cennych informacji na temat tego, co można jeszcze zrobić w kwestii stymulacji wykorzystania rozwiązań prośrodowiskowych przez firmy architektoniczne i budowlane dostarcza sekcja dotycząca największych wyzwań, jakie wedle wyżej wymienionych podmiotów wiążą się z implementacją zielonych strategii. Jednymi z najczęściej udzielanych odpowiedzi były „brak zainteresowania ze strony klientów” oraz „brak wewnętrznej wiedzy specjalistycznej w zakresie zrównoważonego rozwoju”. Odpowiedzi te wskazują na pilną potrzebę edukacji w zakresie ochrony środowiska — nie tylko dla osób zaangażowanych w świadczenie usług architektonicznych, lecz także, a może nawet przede wszystkim, dla osób konsumenckich, których potrzeby oraz osobiste wybory nadają kierunek i uzasadniają działania firm funkcjonujących w branży architektonicznej. Najwięcej, bo aż 41% respondentów wskazało odpowiedź „brak środków finansowych” — ostrożnie założyć można, że to właśnie edukacja, dalszy wzrost świadomości ekologicznej, a w konsekwencji zmiana upodobań osób konsumenckich „rozwiążą” problem brakujących finansów.
szersza perspektywa
Raport „Droga do zrównoważonego rozwoju” jest cennym źródłem mówiącym o tym, jakie działania są w stanie kształtować strategie firm architektonicznych i budowlanych tak, aby w jak największym stopniu uwzględniały w kwestię rozwoju zrównoważonego. Nie są to jednak jedyne wnioski, jakie można wyciągnąć z prezentowanego raportu — po więcej informacji dotyczących między innymi rozwiązań mających największy wpływ na redukcję kosztów środowiskowych, udziału nowych technologii w projektowaniu czy kwestii związanych z wdrażaniem uwarunkowań prawnych odsyłamy do samego raportu, który dostępny jest na stronie firmy Autodesk.
