Koncepcja Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie zdobyła pierwsze miejsce w konkursie organizowanym przez Muzeum Wsi Kieleckiej w 2009 roku. Mauzoleum ma pełnić funkcję upamiętnienia ofiar pacyfikacji wsi z 12 lipca 1943 roku. Za swój projekt Nizio Design International został uhonorowany nagrodą European Property Awards w kategorii Public Service Architecture.
Mnichów stał się symbolem wszystkich pacyfikacji i represji, które dotknęły polską wieś w czasie II wojny światowej i okupacji. Projektanci stworzyli niezwykle wyrazistą formę łączącą w sobie funkcję muzeum i pomnika pamięci. Udało im się sprzęgnąć narrację historyczną z rzeźbiarskimi inspiracjami i architektonicznym myśleniem o budynku.
celowa degradacja
Bryła składa się z jedenastu segmentów — pięciu zamkniętych i sześciu otwartych, oddzielonych szerokimi pęknięciami. Im dalej, tym kolejne części ulegają stopniowej deformacji i rozpadowi. Symbolizuje to eskalację wojennych represji, których doświadczali mieszkańcy wsi. Budynek-rzeźba jest pełen ekspresji — pęknięcia między poszczególnymi segmentami i celowa degradacja wzmagają jego dramatyczny wydźwięk. Dramaturgii dodaje również naturalne światło wpadające przez rozdarcia bryły — odmienne w zależności od pory dnia i roku, wpływa na odbiór przestrzeni.
Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie
fot. Wiktor Utkowski
Obecnie trwają prace budowlane, realizowana jest też aranżacja artystyczna mauzoleum. Zespół grafików pod kierownictwem Mirosława Nizio opracowuje przestrzeń wystawy stałej, która zajmie powierzchnię 1700 m². Zostaną tu zaprezentowane etapy pacyfikacji wsi. Materiały użyte w tworzeniu obiektu to przede wszystkim beton, drewno oraz czarna stal walcowana na gorąco. Scenografia Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich będzie pełnić funkcję niewerbalnego komunikatora dla zwiedzających.
scenografia dla zmysłów
Użyte materiały — ich zapachy, kształty, kolory, faktury, są nośnikami treści — dosłownie i w przenośni. Na powierzchni betonu odwzorowano odcisk drewna, część ścian posłuży m.in. do wyświetlania projekcji multimedialnych. Istotnym elementem wystawy będą wielkoformatowe rzeźbiarskie obiekty o nieregularnych kształtach, do których wykończenia wykorzystano drewno ze starych chat i stodół. Sczerniałe, spalone i zaimpregnowane deski charakteryzuje specyficzny zapach, który wypełni przestrzeń. W kolejnym etapie realizacyjnym na część obiektów zostaną nałożone blachy z czarnej stali z nadrukami prezentującymi historię pacyfikacji. Będą stanowiły część ekspozycji. W kaplicy mauzoleum powstają elementy wyposażenia, ołtarz oraz ławki. Na wystawy czasowe zostało przeznaczonych 270 m².
Pracownia Nizio Design International jest generalnym projektantem mauzoleum. Zespół architektów kierowany przez Mirosława Nizio odpowiada za projekt architektury, projekt wnętrz i zagospodarowania terenu — w fazie koncepcyjnej, budowlanej i wykonawczej. A także za nadzór nad projektem od rozpoczęcia aż do momentu zakończenia realizacji.
