Pod koniec zeszłego roku poznaliśmy wyniki 23. edycji konkursu KOŁO. Wyzwaniem było zaprojektowanie toalety publicznej na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego — w rejonie Polany Huciska w Dolinie Chochołowskiej. Spośród 178 zgłoszonych prac, jury wybrało projekt pt. Uniesiona łąka autorstwa Marcina Gierbienisa (Gierbienis + Poklewski) i Ewy Pokrzywy, studentki Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej. Ich wtopiona w krajobraz propozycja, będąca jednocześnie zielonym amfiteatrem otrzymała Grand Prix konkursu.
Do 23. edycj konkursu KOŁO zgłoszono 178 projektów. Oceniło je jury w składzie: prof. Ewa Kuryłowicz, Robert Konieczny, Magdalena Federowicz-Boule, prof. Jan Sikora, Przemo Łukasik, Aleksandra Kozłowska, Przemysław Powalacz (prezes zarządu Geberit), Filip Zięba (zastępca dyrektora Tatrzańskiego Parku Narodowego), Ewa Holek-Krzysztof (Dział Komunikacji i Wydawnictw Tatrzańskiego Parku Narodowego), Agnieszka Grzegorczyk (przedstawicielka Gminy Kościelisko), Jan Karpiel-Bułecka senior, Marcin Rząsa (artysta rzeźbiarz). Grand Prix przyznano pracy pt. Uniesiona Łąka autorstwa Marcina Gierbienisa i Ewy Pokrzywy.
pod zielonym dachem skrywają się budynki toalety i pawilonu
© Marcin Gierbienis, Ewa Pokrzywa
wygrała koncepcja hołdująca naturze
Projekt został doceniony przez jury za wyróżniający się pomysł, który kompromisowo godzi poszanowanie przyrody i unikatowego krajobrazu z nową funkcją.
Dolina Chochołowska to specyficzne miejsce — największa, najdłuższa, jedna z najpiękniejszych i najpopularniejszych tatrzańskich dolin, odwiedzana rocznie przez tysiące turystów. Plac na Polanie Huciska, choć znajduje się niemal w środku doliny, to teren przekształcony. Dawniej znajdował się tam parking dla samochodów, który funkcjonował do 1997 roku, pozostawiając ślad do dziś. Zwycięska praca zaciera ten ślad. Jako jedyna uwzględnia cały teren dawnego parkingu w taki sposób, że daje możliwość jego rekultywacji. Zamiast utwardzonego placu oferuje przedłużenie polany. [...] Projekt skutecznie ukrywa funkcję obiektu przeznaczonego dla odwiedzających. Daje możliwość pogodzenia dwóch najtrudniejszych kwestii, z którymi Tatrzański Park Narodowy boryka się na co dzień — ochrony przyrody i udostępniania jej rzeszom turystów, którzy pragną być w Tatrach i podziwiać jej piękno. Jury podkreśliło swoim wyborem, że wygrała koncepcja hołdująca naturze — czytamy w uzasadnieniu jury.
autorzy postawili na przenikanie się architektury z naturą
© Marcin Gierbienis, Ewa Pokrzywa
łąka skrywająca budynki
Obszar w którym ma powstać toaleta, jest mocno zdegradowany, ale otoczony pięknymi widokami, dlatego główną ideą zwycięskiej koncepcji było zintegrowanie projektowanego budynku z zagospodarowaniem terenu — ukrycie widocznej ingerencji człowieka w naturalnym krajobrazie.
Przystępując do zadania zaprojektowania toalety na szlaku w Dolinie Chochołowskiej, postanowiliśmy odrzucić myślenie o klasycznie rozumianym budownictwie. Zamiast tworzyć budynek — interpretację stylu ludowego wybraliśmy kierunek architektury przenikającej się z naturą. Związek z naturą jest ścisły, widoczny zarówno w formie zielonego wzgórza, jak i poprzez używanie naturalnych materiałów, drewna i kamienia — tłumaczą autorzy.
oalety i pawilonu
© Marcin Gierbienis, Ewa Pokrzywa
Pierwszym działaniem projektowym Marcina Gierbienisa i Ewy Pokrzywy było oddanie utwardzonej powierzchni terenu opracowania ponownie naturze. Zielona łąka pokrywa nie tylko teren, ale również projektowane obiekty — budynek toalet i zadaszony pawilon. Kolejnym punktem było stworzenie kompaktowego obiektu toalet z kameralnym dojściem od strony ściany lasu. Zamknięciem kompozycji całego, zielonego założenia jest zadaszony pawilon.
uniesiony dach może być wykorzystywany jako amfiteatr
© Marcin Gierbienis, Ewa Pokrzywa
amfiteatr na zielonym dachu
Zarówno przestrzeń łąki na pagórku, jak i pod zadaszeniem niosą ze sobą dodatkowy potencjał organizacji wydarzeń. W efekcie całe założenie ma szansę stać się miejscem o znaczeniu kulturalnym, stąd autorzy zaproponowali wykorzystanie uniesienia dachu, jako zielonego amfiteatru, a także stworzenie niewielkiego placu w rozcięciu pomiędzy dwiema bryłami.
Uniesiona łąka, rzut projektu
© Marcin Gierbienis, Ewa Pokrzywa
Autorzy nie zapomnieli także o rozwiązaniach proekologicznych i energooszczędnych. Zastosowali materiały ograniczające emisję dwutlenku węgla, zaproponowali gromadzenie i wykorzystanie wody deszczowej oraz rekuperację i energooszczędne oświetlenie. Zarówno konstrukcje budynków, jak i ich wykończenie wykonano w technologii CLT. Ważną funkcją jest także edukacja odwiedzających w zakresie ekologii i poszanowania środowiska, stąd na ścianach liczne infografiki.
zarówno na ścianach obiektów, jak i w ich wnętrzach umieszczono infografiki
© Marcin Gierbienis, Ewa Pokrzywa
Cały projekt można czytać jako odpowiedź na zachodzące zmiany klimatyczne oraz to, w jaki sposób, poprzez zrównoważone projektowanie możemy na nie reagować, zaczynając właśnie od miejsc, które są często odwiedzane i ustanawiają pewien standard projektowy danego regionu. Takim miejscem na pewno jest Dolina Chochołowska w Tatrzańskim Parku Narodowym — podsumowuje Ewa Pokrzywa.
Poczytajcie także o nietypowym, niemal abstrakcyjnym projekcie DWA KOŁA autorstwa Jakuba Lazarowicza, który otrzymał, w tym konkursie wyróżnienie III stopnia.
Przypominamy, że aktualnie trwa 24. edycja konkursu KOŁO. Tym razem wyzwaniem jest projekt pawilonu przy Oranżerii Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, mieszczącego nowoczesną toaletę przeznaczoną dla zwiedzających.
