Ma być zwieńczeniem rewitalizacji śródmieścia Katowic. Kwartał Dworcowa przywróci do życia 11 kamienic w ścisłym centrum miasta. Co obejmie i kiedy zacznie się realizacja projektu opracowanego przez Konior Studio?
Okolice Dworcowej od zawsze stanowiły istotny punkt na mapie Katowic. Ulica swoją nazwę wzięła od Dworca Kolejowego, który powstał tam w 1865 roku. Obecną, eklektyczną formę zawdzięcza przebudowie z 1906 roku. W międzyczasie w jego pobliżu zaczęły wyrastać kamienice, które ostatecznie utworzyły zwartą, śródmiejską zabudowę. Kiedy w 1972 roku dworzec przeniesiono do nowego budynku, okolica zaczęła podupadać. Na całe szczęście niszczejący Dworzec Kolejowy doczekał się rewitalizacji przeprowadzonej w 2023 roku — po zmianie funkcji znalazły się w nim biura, lokale usługowe i handlowe. Na tym jednak metamorfoza przydworcowych przestrzeni się nie zakończy — podczas wtorkowej konferencji ogłoszono szczegóły oraz datę rozpoczęcia prac budowlanych przy inwestycji Kwartał Dworcowa, projektowanej przez Tomasza Koniora dla Grupy Epione.
Kwartał Dworcowa w Katowicach
© Konior Studio
kwartał z historią
Kwartał Dworcowa to 11 kamienic, które znajdują się na działkach ulokowanych pomiędzy ulicami Dworcową, Staromiejską, Mielęckiego i Dyrektorską. Zespół budynków pełnił przez lata funkcje mieszkalne, publiczne i administracyjne — część z nich należała bowiem do Dyrekcji Kolei Państwowych. Wraz z upływem lat kamienice podupadały, a ich elewacje coraz bardziej domagały się gruntownego remontu, któremu dotychczas nie sprzyjał własnościowy status tych nieruchomości. W kwietniu bieżącego roku sytuacja uległa zmianie, bowiem Konior Studio przedstawiło plan kompleksowej rewitalizacji tych kamienic. Okazało się, że inwestor, Grupa Epione, za namową Tomasza Koniora, sukcesywnie wykupywał kolejne kamienice. Zakończony w 2023 roku proces dał do dyspozycji dewelopera oraz projektantów cały kwartał zabudowy, który ulec ma gruntownemu remontowi oraz znacznej rozbudowie. Do kamienic przy Dworcowej wróci życie.
Kwartał Dworcowa w Katowicach
© Konior Studio
konserwacja, restauracja, przebudowa
Pierwszym z założeń projektu ma być konserwacja i restauracja kamienic. Zgodnie z deklaracjami Tomasza Koniora, głównego projektanta Kwartału Dworcowa, prace przeprowadzone będą w oparciu o dogłębne analizy oraz dokumentację fotograficzną, z której wynika zresztą, że 150-letnim kamienicom daleko do ich stanu pierwotnego. Odnowione mają zostać zatem detale architektoniczne (boniowania, pilastry, edykuły) oraz wnętrza, ujednolicony będzie również kolor elewacji od strony ulicy Dworcowej. Wszystkie prace projektowe prowadzone były przy współpracy z konserwatorami.
Kwartał Dworcowa w Katowicach
© Konior Studio
nowe górą
Projekt Kwartał Dworcowa to mariaż starego z nowym. Pomimo przeprowadzenia prac restauratorskich, większość kamienic przejdzie głęboką metamorfozę. Zmieni się oblicze przyziemi — oryginalne otwory okienne w kondygnacjach parteru i piwnicach zastąpione zostaną dużymi przeszkleniami, które spełnią funkcję witryn dla sklepów i lokali usługowych. Najdalej idące ingerencje czekają jednak najwyższe partie budynków. Znaczna część z nich, zwłaszcza od strony ulicy Dworcowej, posiada obecnie jedną kondygnację późniejszej nadbudowy, wzniesionej w miejscu dawnych, historyzujących attyk. W przedstawionych przez studio wizualizacjach dobudowane kilkadziesiąt lat temu piętra znikają, w ich miejsce pojawiają się zaś trzy dodatkowe kondygnacje operujące współczesnym językiem formalnym.
Kwartał Dworcowa w Katowicach
© Konior Studio
Minimalistyczne w wyrazie nadbudowy od strony ulicy Dworcowej otulą elewacje wypełnione wielkopowierzchniowymi przeszkleniami. W nawiązaniu do pierwotnej formy kamienicy zaokrąglono narożnik kamienicy przy przecięciu ulic Dworcowej oraz Dyrekcyjnej. Wcześniej znajdowała się tutaj kopuła z iglicą, będąca dominantą całego kwartału.
Kwartał Dworcowa w Katowicach
© Konior Studio
Kwartał przy ulicy Dworcowej
fot.: Bartek Barczyk
kwartał niezgody
Przedstawione przez Studio Konior wizualizacje wzbudziły różnorodne reakcje. W dyskusjach pojawiały się zarówno słowa uznania, jak i krytyka dotycząca zakresu planowanych ingerencji, wymieniano także brak uzgodnienia podziałów nowych kondygnacji z historyczną zabudową. Wielu z komentujących chętniej widziałoby rozwiązanie nadbudowy w formach, które w sposób bardziej bezpośredni nawiążą do zabytkowej tkanki kamienic. O ile plany przeprowadzenia kompleksowej restauracji stanowią istotną wartość projektu, o tyle trudno nie zgodzić się z niektórymi opiniami, głoszącymi że nowa nadbudowa wydaje się lekko przytłaczać już istniejące obiekty.
Plac przy ulicy Dworcowej w Katowicach
fot.; Bartek Barczyk
oszczędna nadbudowa
Elewacje nowych kondygnacji zaprojektowano w sposób nienachalny, wręcz zachowawczy. Wraz z kolejnymi piętrami bryła cofa się wgłąb działki, a pozbawione detalu obramienia nie konkurują ze zdobnymi fasadami historycznych kamienic. Przyczyną pewnego dysonansu w odbiorze projektu wydaje się być tutaj zakres nadbudowy — jej wysokość uzgodniona została z gabarytami narożnej kamienicy sąsiedniego kwartału. W jej przypadku nadbudowa, również współczesna, ograniczyła się jednak do zaaranżowania mansard w stromym dachu, stanowiących około 1/5 wysokości całego budynku. W przypadku Kwartału Dworcowa te proporcje przedstawiają się zgoła inaczej, bo początkowa ilość kondygnacji zostanie w zasadzie podwojona. Nadbudowy kamienic przy ulicach Dyrekcyjnej, Andrzeja Mielęckiego i Staromiejskiej prezentują się o wiele korzystniej, będą znacząco cofnięte oraz sprawnie wtopione w żywy rytm fasad o zróżnicowanych zwieńczeniach.
Kwartał Dworcowa - podwórka
fot.: Bartek Barczyk
hotele, restauracje i ogrody
Kwartał Dworcowa to jednak nie tylko dodatkowe kondygnacje, ale przede wszystkim zupełne przeobrażenie programu funkcjonalnego budynków, które od wielu lat stoją puste. Wnętrza ulegną daleko idącej reorganizacji, a, jak informuje autor projektu, ich częściowe zespolenie umożliwiło oddanie projektantom do dyspozycji całego kwartału. W przyziemiach znajdą się lokale gastronomiczne i usługowe, zaś wyżej — biura i dwa hotele, w tym Mariott oraz Tribute, którego wnętrza zaprojektuje pracownia Tremend. Rewitalizacji ulegnie zaniedbane obecnie podwórko, które Tomasz Konior planuje w formie zadaszonych dziedzińców, dostępnych z poziomu ulicy. Na dachach znaleźć się mają z kolei tarasy, ogrody oraz instalacje fotowoltaiczne. Zmiany czekają też otoczenie budynków — ulica Mielęckiego, dotychczas zamknięta dla pojazdów, zostanie wylana asfaltem, a ostatecznie przekształcona w woonerf. Plany konsultowane będą jeszcze z mieszkańcami.
Kwartał Dworcowa w Katowicach
© Konior Studio
nie tylko ambitny projekt
Władze miasta, projektanci i inwestor liczą, że Kwartał Dworcowa ożywi ten zaniedbany fragment centrum Katowic. Prace ruszyć mają już w październiku, a koniec budowy zaplanowano na 2027 rok. Czy ambitny projekt spełni składane przez inwestorów obietnice? W przypadku tak skomplikowanych przedsięwzięć kluczowe znaczenie ma nie tylko przygotowana przez architektów koncepcja, lecz także odpowiednio wysoki poziom wykonawstwa. Liczymy na to, że Kwartał Dworcowa nie okaże się zmarnowaną szansą, jak stało się w przypadku Teatru Polskiego w Szczecinie.
