Rubra w języku łacińskim oznacza czerwień. Kolor ten stał się wyróżnikiem i motywem przewodnim osiedla o tej samej nazwie, zaprojektowanego przez Pawła Lisa z pracowni Paweł Lis Architekci. Gdzie projektant zastosował tytułową czerwień i dlaczego padło akurat na nią?
Jedną z cech, która spaja przykłady historycznej zabudowy Pomorza Gdańskiego jest ochoczo wykorzystywany do budowy materiał — czerwona cegła. Pełniła nie tylko rolę konstrukcyjną, w wielu przypadkach była również świadomie eksponowana, stając się wyznacznikiem lokalnego stylu. Do tej cechy nawiązał Paweł Lis, projektując osiedle Rubra w Straszynie położonym kilkanaście kilometrów od centrum Gdańska.
Osiedle Rubra w Straszynie pod Gdańskiem
fot.: Emi Karpowicz © Paweł Lis Architekci
osiedle pod Gdańskiem
Projekt osiedla Rubra powstał w 2021 roku. W toku budowy trwającej trzy lata powstało kameralne osiedle, na które składa się sześć domów-bliźniaków oraz jedna wolnostojąca willa. Budowle posadowione zostały na stromej działce o trójkątnym obrysie. Układ terenu zasądził o kaskadowym rozmieszczeniu poszczególnych budynków, które nie przesłaniają się, zapewniając mieszkańcom odpowiednią ilość światła oraz tworząc kulisową kompozycję. Odpowiednie rozmieszczenie bliźniaków oraz willi pozwoliło również na wygospodarowanie tarasów i ogrodów skierowanych w stronę południową.
Osiedle Rubra w Straszynie pod Gdańskiem
fot.: Emi Karpowicz © Paweł Lis Architekci
bliźniaki i willa
Wszystkie budynki to obiekty dwukondygnacyjne. W przypadku bliźniaków domy optycznie rozdzielone zostały poprzez wyodrębnienie brył pięter — są one posadowione na wspólnym parterze, lecz odsunięte od siebie na niewielką odległość. Piętra zostały częściowo nadwieszone, tworząc podcienia przy strefach wejściowych oraz na tyłach budynków. Nieco inną strukturę ma wolnostojąca willa, znajdująca się przy południowo-wschodnim krańcu działki. W tym przypadku architekt postawił na horyzontalny układ, w którym monolityczna bryła parteru rozcięta jest przez wstęgowe, szczelinowe okno.
Osiedle Rubra w Straszynie pod Gdańskiem
fot.: Emi Karpowicz © Paweł Lis Architekci
diabeł tkwi w szczegółach
Bryły budynków, choć stosunkowo proste, zostały wywiedzione z tradycji architektonicznej regionu. Główny projektant, Paweł Lis, wskazuje na kilka źródeł inspiracji. Licznie stosowane skosy, zarówno w zadaszeniach, jak i samych ścianach, nawiązywać mają do zastrzałów w tradycyjnej drewnianej architekturze szkieletowej, gdzie pełnią funkcję wzmacniającą strukturę więźby dachowej. Przestrzenie pod nadwieszonymi bryłami pięter inspirowane są z kolei typowym dla Pomorza Gdańskiego typem domu podcieniowego.
Osiedle Rubra w Straszynie pod Gdańskiem
fot.: Emi Karpowicz © Paweł Lis Architekci
osiedle w czerwieni
Najbardziej rzucającym się w oczy elementem architektury osiedla Rubra jest jednak sposób wykończenia elewacji. Domy pokryte są czerwoną licówką, wykonaną z klinkierowych płytek. Nawiązanie do architektury regionu jest tutaj oczywiste — spośród najbardziej prominentnych przykładów wymienić można Zamek Krzyżacki w Malborku, ale i znaczną część historycznej zabudowy Gdańska, między innymi Wielką Zbrojownię, Ratusz Gdański czy Dwór Artusa. Z cegły chętnie korzystają również projektanci współczesnej gdańskiej architektury, czego przykładem może być położone nad Motławą osiedle Riverview.
Osiedle Rubra w Straszynie pod Gdańskiem
fot.: Emi Karpowicz © Paweł Lis Architekci
Paweł Lis wskazuje na bliższe chronologicznie oraz geograficznie inspiracje — XIX- i XX-wieczną zabudowę położonego nieopodal Pruszcza Gdańskiego, w tym stary młyn, cukrownię, pozostałości stacji kolejowych czy kamienic. Ważnym wzorcem miały być budynki elektrowni wodnych, położonych nad pobliską rzeką Radunią. Pomiędzy Straszynem a Pruszczem Gdańskim w początku XX wieku powstało pięć elektrowni wodnych, których budynki wzniesiono w historyzujących formach. Trzy z nich pokryto typową dla regionu, czerwoną cegłą.
Osiedle Rubra w Straszynie pod Gdańskiem
fot.: Emi Karpowicz © Paweł Lis Architekci
W przypadku ścian zewnętrznych budynków osiedla Rubra architekci zrezygnowali jednak z wykorzystania pełnowymiarowych cegieł, których rozmiary znacznie wpłynęłyby na powierzchnię zajmowaną przez domy. Zamiast tego elewacje na osiedlu Rubra wykończono przy pomocy płytek klinkierowych, które powstały poprzez ręczne pocięcie cegieł, polakierowanie ich, a następnie wypalenie w piecu. Reinterpretacją tradycji jest w tym przypadku pionowy układ klinkierów.
Osiedle Rubra w Straszynie pod Gdańskiem
fot.: Emi Karpowicz © Paweł Lis Architekci
osiedle w zieleni
Osiedle Rubra umiejscowiono w malowniczej okolicy nieopodal Jeziora Straszyńskiego oraz rzeki Raduni. Najbliższe otoczenie, oprócz względnie korzystnej pod kątem komunikacyjnym lokalizacji, obfituje w urokliwe widoki, ścieżki spacerowe oraz aktywności rekreacyjne — spływ kajakowy Radunią czy przemarsz szlakiem XX-wiecznych hydroelektrowni. Również sama działka otoczona jest zielenią, bowiem od strony południowej odgranicza ją zalesiona skarpa. Ze względu na nieregularny układ terenu każdy z domów posiada indywidualnie zaprojektowany ogród, zaś w przypadku wolnostojącej willi, położonej najbliżej skarpy, zagospodarowano taras zawieszony ponad urwiskiem. W okolicznościach tych nieco dziwi bardzo skrupulatne zabetonowanie najbliższego otoczenia domów od strony północnej.
Osiedle Rubra w Straszynie pod Gdańskiem
fot.: Emi Karpowicz © Paweł Lis Architekci
Osiedle Rubra jest kolejnym już zespołem budynków mieszkalnych w Straszynie, powstałych dzięki współpracy Herzinvest oraz Pawła Lisa. Obiekty o niewielkiej skali trafnie wpisano w trójkątną działkę, tworząc dość zwarty kwartał zabudowy. Domy mają różnorodne rozkłady i bryły, a mimo to prezentują spójną koncepcję estetyczną — czy ceglane elewacje wytrzymają próbę czasu, podobnie jak historyczna zabudowa regionu?
