Co-haty to projekt mieszkaniowy dla osób, które utraciły swoje dotychczasowe mieszkania w czasie wojny w Ukrainie. Zrzeszeni w inicjatywie architekci i mieszkańcy tworzą w oddolny sposób mieszkania dla tych, którzy ich potrzebują, z troską o społeczność i miasto wokół nich.
Od początku wojny Rosji z Ukrainą około 10 milionów Ukraińców zostało przesiedlonych, w tym 6,5 miliona wewnątrz Ukrainy. Według danych Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji (IOM, ONZ) 2,8 mln z nich wyemigrowało do zachodniej części kraju. W Iwano-Frankowsku oficjalnie zarejestrowano ponad 40 tysięcy wewnętrznych przesiedleńców, co oznacza wzrost liczby ludności tego miasta o co najmniej 20 procent od początku wojny. Przewiduje się, że docelowo liczba mieszkańców miasta może wzrosnąć z 220 tysięcy do 440 tysięcy. Taki wzrost stwarza szanse na rozwój regionu w przyszłości, ale przede wszystkim powoduje rozpaczliwe zapotrzebowanie na mieszkania obecnie.
budowanie społecznościowe
CO-HATY to program zapewniający długoterminowe mieszkania dla osób przesiedlonych z innych części kraju. Projekt rozpoczął się od przekształcenia opuszczonego akademika w Iwano-Frankiwsku, zainicjowanego przez grupę profesorów z Narodowego Technicznego Uniwersytetu Nafty i Gazu, do których dołączyło miejskie laboratorium Metalab (Iwano-Frankiwsk), Urban Curators (Kijów) i Krytychne Myslennia (Charków) — grupa aktywistów z doświadczeniem urbanistycznym i architektonicznym. Zespół pracował wspólnie z niektórymi z przyszłych mieszkańców nad renowacją i aranżacją budynku. Oprócz przestrzeni prywatnych, w odnowionym akademiku znajdą się także funkcje wspólne, takie jak stołówka, pokój dziecięcy, miejsce do pracy, korytarze, hol, pralnia, magazyny. Ważną częścią tego procesu jest tworzenie wspólnoty.
Przed i po
fot. Co-Haty
HATA — to po ukraińsku chata/dom
COHATY — po ukraińsku KOCHAĆ
Co-HATY to projekt wspólnego mieszkania dla ludzi, którzy stracili je w czasie wojny
Zespół twierdzi, że takie podejście polegające na adaptacji i renowacji istniejących struktur wypełnia lukę typologiczną pomiędzy niewystarczającymi doraźnymi schronieniami awaryjnymi a długoterminowym rozwojem dużych kompleksów mieszkaniowych, który wymaga więcej czasu. CO-HATY inicjuje kolejne projekty remontowe i inne rozwiązania mieszkaniowe dla najbardziej narażonych uchodźców wewnętrznych, w tym wykorzystanie wolnych mieszkań prywatnych i sezonowych domków oraz budowę jednostek prefabrykowanych i modułowych. Prace te odbywają się głównie dzięki zaangażowaniu wolontariuszy i zewnętrznemu wsparciu finansowemu. O tym, jak wesprzeć projekt, można dowiedzieć się na stronie internetowej inicjatywy.
fot. Co-Haty
wystawa
Projekt Co-Haty stał się częścią wystawy przygotowanej przez Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki. Prezentowana jesinią 2021 roku w Kijowie, w trakcie festiwalu CANactions oraz w Pawilonie SARP w Warszawie ekspozycja, zatytułowana była „Poliperyferia. Przestrzenie negocjacji”. Wraz z inwazją Rosji na Ukrainę i całkowitej zmianie kontekstu społeczno-politycznego, kuratorzy wystawy — Zuzanna Mielczarek i Kacper Kępiński, zdecydowali o konieczności zmian w jej strukturze i treści. „Poliperyferia” prezentują to w jaki sposób Kijów, Warszawa, Brno i Bukareszt po 1989 roku radziły sobie z polityką mieszkaniową i tworzeniem przestrzeni publicznych (więcej informacji o wystawie na stronie NIAiU).
Poliperyferia — wystawa w Warszawie
fot. Michał Sierakowski / NIAiU
Wystawa jest platformą wypowiedzi lokalnych ekspertów, aktywistów i mieszkańców oraz prezentuje dane i infograficzne makiety, które opowiadają historię regulacji, zmian i ciągłej negocjacji reguł „gry w miasto”. Na potrzeby pokazów w Bukareszcie (w ramach Romanian Design Week) oraz w Brnie (planowany na czerwiec) zespół kuratorski poszerzył się o ukraińskiego architekta Petro Vladimirova. We współpracy z nim powstała część ekspozycji poświęcona inicjatywom podejmowanym przez lokalne środowisko architektoniczne w obliczu wojny. Prezentowane są projekty budowy schronień, funkcjonowania szkół architektury czy konstruowania nowych polityk miejskich dla odbudowujących się ukraińskich miast.
Poliperyferia — wystawa w Bukareszcie
fot. Kacper Kępiński / NIAiU
