Zaniedbany i spory fragment Starego Miasta w Poznaniu doczeka się wreszcie odnowy. W byłym szpitalu miejskim powstanie zapowiadane od dawna prywatne centrum opieki senioralnej. Projekt przebudowy prezentuje jednak poziom nieco niższy od wysokiej rangi miejsca. Zdaje się, że bardzo długie oczekiwanie na inwestycję obniżyło wymagania dla tego bardzo ważnego miejskiego obszaru. Powodem do radości jest w zasadzie fakt, że wreszcie coś się dzieje.
Południowo-zachodnia część ścisłego Starego Miasta w Poznaniu to obszar wstydu. Od wielu lat straszy tu zrujnowana kamienica w narożu Starego Rynku i, przede wszystkim, opustoszały dawny szpital miejski między ulicami Szkolną, Podgórną i Kozią. Tuż obok znajduje się wyjątkowo zaniedbany plac Wiosny Ludów. Medycy wyprowadzili się ze Szkolnej w 2012 roku, ale już wcześniej stan szpitalnego kompleksu pozostawiał wiele do życzenia. Ponury budynek lecznicy stanowił niemal całą zachodnią pierzeję ulicy będącej częścią traktu prowadzącego prosto ze Starego Rynku, przez plac Wiosny Ludów i ul. Półwiejską do centrum handlowo-kulturalnego Stary Browar (proj. Studio ADS, realizacja: 2003, 2007).
Dawny szpital miejski przy ul. Szkolnej w Poznaniu - widok od strony Starego Rynku
fot.: Jakub Głaz
Na przestrzeni ostatnich dwóch dekad pojawiały się różne plany przeobrażenia medycznych obiektów. W 2006 roku prezentowane były w prasie luźne i dość karkołomne plany zabudowy całego obszernego, zadrzewionego dziedzińca lecznicy. Władze miasta miały jednak kłopot ze sprzedażą kompleksu. Przyczyną był między innymi jego zabytkowy charakter. Szpital, którego działalność zaczęła się w tym miejscu w połowie XIX wieku, zajmował obiekty przebudowanego klasztoru karmelitanek, budynek przy Szkolnej postawiony na potrzeby szpitala na przełomie lat 70. i 80. XIX wieku oraz szereg kamienic przy ul. Podgórnej wchłoniętych w miarę rozwoju leczniczego kompleksu. Na obszernym dziedzińcu znajdowały się natomiast m.in. pozostałości dawnych murów miejskich i baszty oraz willa należąca do słynnego dziewiętnastowiecznego przedsiębiorcy i społecznika Hipolita Cegielskiego.
Dawny szpital miejski przy ul. Szkolnej w Poznaniu - widok z ulicy Koziej
Obszerny teren dziedzińca został pozbawiony licznych drzew oraz pozostałości dawnych budynków
fot.: Jakub Głaz
wyburzanie i wycinanie
Ostatecznie, po kilku nieudanych podejściach i redukcji ceny większość szpitalnego zespołu kupiła w 2016 roku firma ORPEA i zapowiedziała urządzenie wysokiej klasy domu opieki senioralnej. Za budynki wraz z terenem zapłaciła 40 mln złotych, jednak z licznymi obwarowaniami dotyczącymi zabytkowej substancji. Ochronie podlegały m.in. zabudowania dziedzińca oraz starodrzew. Miasto odtrąbiło sukces, w mediach pokazywano wizualizacje, na których głównemu budynkowi szpitala przywrócono znaczną część dawnej urody (link do archiwalnej fotografii: tutaj) utraconej po powojennych przeróbkach: tynkowaniu ceglanych ścian z interesującymi detalami, likwidacji ozdobnych szczytów i nadbudowie o jedną kondygnację w latach 60. XX w.
Realne rozpoczęcie prac stale się jednak opóźniało, a kolejne wersje projektu były skromniejsze. Zrezygnowano z powrotu do niemal całkowitego odkrycia oryginalnych ceglanych elewacji, a bardziej współczesna w formie zabudowa od strony dziedzińca prezentowała przeciętny poziom. Wreszcie, inwestorowi udało się uzyskać od konserwatorów i wydziału odpowiedzialnego za ochronę środowiska zgodę na wyburzenie chronionych przez nich wcześniej zabudowań dziedzińca (wraz z pozostałościami willi Cegielskiego) oraz wycinkę około 50 drzew. Tę bardzo kontrowersyjną i krytykowaną, m.in. przez osiedlowych radnych, decyzję miejska konserwator zabytków Joanna Bielawska-Pałczyńska tłumaczyła w enigmatyczny sposób:
podejście Miejskiego Konserwatora Zabytków do budynków zaplecza szpitalnego uległo zmianie po wykonaniu badań i ekspertyz
Pojawiły się zatem obawy, że ORPEA sprzeda z zyskiem teren wyczyszczony z inwestycyjnych przeszkód. Na szczęście, ograniczyła się jedynie do zbycia dwóch narożnych kamienic tuż przy placu Wiosny Ludów i pod koniec grudnia ogłosiła, że 10 stycznia rusza z przebudową i adaptacją szpitala nie tylko na luksusowy dom opieki dla seniorów pod szumną nazwą Rezydencja na Szkolnej, ale również – Centrum Alzheimera. Ma się tu znaleźć 209 miejsc w pokojach jedno- i dwuosobowych. Przewidziano również „salony” pobytu dziennego, bibliotekę, własną kuchnię z restauracją oraz sale do terapii różnego typu. W kompleksie mają też powstać apartamenty senioralne, czyli lokale wspomagane dla osób mieszkających samodzielnie, jednak z zapewnioną całodobową opieką. Za kształt i funkcję całości odpowiedzialni są architekci z pracowni SPA Biuro Projektów z Poznania. Wykoanawcą prac budowalnych będzie Eiffage Polska.
skromniej, lecz z garażem
A co z formą zewnętrzną? Najnowsze wizualizacje przedstawiają jedną ze skromniejszych wersji projektu (patrz: wizualizacja na początku tekstu). Oryginalną cegłę i wykonane w niej detale zobaczymy jedynie na ryzalitach oraz obramieniach wejść przy ul. Szkolnej oraz bocznej ścianie od ulicy Koziej. Resztę okryje jasny tynk. Najwyższą kondygnację dobudowaną przed półwieczem osłoni natomiast rodzaj przyciężkiej mansardy ożywionej nieregularnym rytmem współczesnych lukarn nawiązujących luźno do dawnej formy dachu i szczytów. Nowa, bardziej kameralna zabudowa (w tym kawiarnia z ekspozycją murów miejskich) oraz zieleń (wraz z plenerową siłownią i ścieżkami terapeutycznymi) pojawi się na dziedzińcu. Będzie on – i to bardzo dobra wiadomość – częściowo terenem ogólnodostępnym. Natomiast, jak poinformowała niedawno poznańska „Gazeta Wyborcza”, w obrębie dziedzińca inwestor może wybudować parking podziemny, mimo, że podczas sprzedaży konserwator wojewódzki sprzeciwiał się takiemu rozwiązaniu.
Centrum senioralne w dawnym szpitalu miejskim przy ul. Szkolnej w Poznaniu - wizualizacja
1. Widok dziedzińca od strony zachodniej na tle przekształconych budynków szpitala,
2. Widok dziedzińca od strony północno-zachodniej
proj. SPA Biuro Projektowe ©ORPEA
Zakończenie inwestycji planowane jest na przełom lat 2023/24. Budowlańcy w najbliższych dniach dołączą do ekip, które – dla innych inwestorów – od kilku miesięcy przerabiają lub adaptują dawne szpitalne kamienice przy ul. Podgórnej. Jeżeli wszystkie przedsięwzięcia zakończą się powodzeniem, to – mimo, że bez architektonicznych wystrzałów – zapuszczony obszar Starego Miasta ożyje i zyska schludny wygląd. Widoczny z zaniedbanego pl. Wiosny Ludów podniesie również nieco jakość placu i, miejmy nadzieję, przyspieszy prace nad doprowadzeniem jego substandardowej przestrzeni do porządnego stanu.
