Krajobraz w roli głównej. Zwycięski projekt modelowego schroniska na Lubaniu

Rozstrzygnięty 16 grudnia 2020 roku konkurs na projekt modelowego schroniska górskiego na Lubaniu wywołał zarówno w środowisku architektonicznym, jak i wśród miłośników gór żywą dyskusję. Jury pod przewodnictwem Katarzyny Kozień‑Korneckiej pierwszą nagrodę przyznało koncepcji zaproponowanej przez zespół architektów w składzie: Sławomir Janas, Bartosz Pionka i Michał Włoskowicz doceniając w projekcie między innymi wrażliwość na relacje z otoczeniem i zrozumienie potrzeb człowieka. O tym, jak powstała zwycięska koncepcja górskiego schronienia opowiadają sami projektanci.

Całoroczne schronisko planowane jest na wysokości około 1200 m n.p.m, na łagodnym zboczu Pasma Lubania w południowo‑wschodniej części Gorców. Mniej więcej w tym miejscu zlokalizowany był poprzedni obiekt, który spłonął w 1944 roku, a do jego obrysu nawiązywać ma kształt tarasu nowego schroniska.

Jury przyznając pierwszą nagrodę propozycji trójki architektów, zwróciło uwagę na odwołanie się projektantów do archetypu górskiego schronienia, doceniło prostotę i ekspresję formy oddającej hołd historii miejsca oraz niezbyt inwazyjną ingerencję w naturalny krajobraz.

plansza konkursowa

© Sławomir Janas Pracownia ES-JOT, Bartosz Pionka Pracownia Architektoniczna, Architekt Michał Włoskowicz

W prostej, zwartej bryle architekci centralnie umieścili klatkę schodową. W przyziemiu budynku schroniska zlokalizowali między innymi kuchnię turystyczną i pomieszczenia do przechowywania nart czy rowerów; na parterze, od strony południowej projektanci zaplanowali taras i główne wejście prowadzące bezpośrednio do sali jadalnej mieszczącej siedemdziesiąt osób, a także kuchnię, toalety, mieszkanie kierownika schroniska oraz pokój dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych. Na kolejnych piętrach znalazły się pokoje z miejscami noclegowymi dla czterdziestu pięciu turystów oraz sześciu pracowników.

górskie schronienie

Ola Kloc: W opisie projektu zaznaczacie, że „zbyt wyszukane, odlotowe” schronisko mogłoby stać się konkurencją dla otoczenia, zamiast bezpiecznym schronieniem. Jak krajobraz wpłynął na ostateczny kształt bryły? Jak wyglądał Wasz proces projektowy?

Sławomir Janas, Bartosz Pionka, Michał Włoskowicz: Lubań to szczyt szczególny, składający się z dwóch wierzchołków i zlokalizowanej pomiędzy nimi rozległej polany, z której przy korzystnych warunkach pogodowych rozpościerają się przepiękne widoki. Od początku oczywiste było, że otaczający krajobraz miał odgrywać główną rolę, a budynek miał być jego dopełnieniem. Najważniejszy miał być pejzaż, górskie widoki, polana, na której można odpocząć. Zaczęliśmy zadawać sobie pytania i szukać na nie odpowiedzi.

sytuacja

© Sławomir Janas Pracownia ES-JOT, Bartosz Pionka Pracownia Architektoniczna, Architekt Michał Włoskowicz

Pierwsze pytanie — czym jest schronienie w terenie górskim? Nie jak powinno wyglądać, ale czym jest, czym może być?

Schronieniem staje się sama przyroda, mogą być nim drzewa, ściany skalne, groty. Człowiek wykorzystuje w terenie wszystko, pod czym może się schronić, gdzie może się ukryć, osłonić przed wiatrem, deszczem czy śniegiem. Ważne, by było jakieś nadwieszenie, jakaś szczelina, grota czy choćby ściana drzew. Tak się zaczęło.

Drugie pytanie — jak się kształtują poszczególne widoki, panoramy? Jak chronić, a przy tym ukierunkować się na otaczający krajobraz?

Tu wszystko układało się w zasadzie samo — od strony południowej otrzymujemy otwarcia widokowe na otaczające pasma górskie. Szczelina, nadwieszenie miały zapraszać do środka, ale i otwierać się na otaczające widoki. Również w stronę panoram Tatr i Pienin zostały ukierunkowane sale i pokoje gościnne. Od strony północnej należało zlokalizować pomieszczenia techniczne, zaplecza i komunikację.

Trzecie pytanie — gdzie?

Zadane miejsce, lokalizacja w pobliżu ruin zniszczonego schroniska, cennych Samorodów. Lokalizacja, historia miejsca dały możliwość wprowadzenia pewnej metaforyki. Obiekt posadowiony na delikatnym wzniesieniu miał pochylić się w taki sposób, by to sam budynek oddał szacunek miejscu, chroniąc i osłaniając to, co zastał, co było przed nim.

Tak w skrócie krajobraz, zastane środowisko ukształtowały, wpłynęły na bryłę. Powstał budynek wpisujący się, naszym zdaniem, w zastane środowisko, będący jak najbardziej „górski”, posiadający swoją dynamikę, strzelistość, wrastający w otoczenie, stając się przedłużeniem sąsiadującej zieleni.