Uwspółcześnienie
Adaptacje istniejących budynków to wyzwanie architektoniczne, które wymaga szczególnych umiejętności oraz podejścia do profesji. To właśnie tutaj architekci mierzą się nie tylko z klientem, uwarunkowaniami prawnymi, planistycznymi czy technicznymi — właściwymi dla każdego nowopowstającego budynku, ale też fundamentalnymi pytaniami o granice własnej inwencji, szacunek dla oryginalnego projektu, ograniczenie swojego ego i fantazji. Są jednak pracownie, które nie tylko wyspecjalizowały się w twórczym „uwspółcześnianiu” istniejących budynków, ale które postrzegane przez wielu architektów jako ograniczenia i zagrożenie dla własnej inwencji uwarunkowania, przekształcają w wybitne, nagradzane dzieła.
Dobitnym dowodem na to, że adaptacja to przyszłość architektury, mogą by dwie ostatnie edycje Nagrody Miesa van der Rohe. W 2017 po raz pierwszy nagrodę przyznano nie całkowicie nowej realizacji, ale estetycznie powściągliwej, jednak funkcjonalnie oraz w skali urbanistycznej niesamowicie ważnej przebudowie osiedla w Amsterdamie — projektowi DeFlat Kleiburg autorstwa XVW architectuur oraz NL Architects. Był to znaczący sygnał, nie tylko ze względu na rodzaj projektu, który dotyczył zastanej struktury, ale też samą architekturę.
Oto po kilku edycjach nagradzania budynków publicznych, architektonicznych ikon (Filharmonia Szczecińska w 2015 roku, Harpa w 2013 czy Opera w Oslo w 2009), wreszcie doceniono architekturę tła — a jednocześnie tę najważniejszą w życiu codziennym funkcję mieszkaniową. Trend ten potwierdziły wyniki nagrody w ubiegłym roku. Francuskie biuro Lacaton Vassal otrzymało nagrodę za spektakularną przebudowę osiedla Grand Parc w Bordeaux.
Lacaton & Vassal's Grand Parc Bordeaux, winner of 2019 EU Mies Award
Dzięki dodaniu do istniejących, typowych bloków z wielkiej płyty, zewnętrznych struktur mieszczących zimowe ogrody z balkonami, zwiększyła się znacząco jakość życia mieszkańców oraz parametry techniczne budynków. Wprowadzone zmiany dały mieszkańcom więcej światła dziennego, przestrzeni życiowej i widoku. Małe okna zamienione zostały na duże przeszklone przesuwne drzwi otwierające się na zimowe ogrody. Zmodernizowano wszystkie instalacje elektryczne, klatki schodowe wraz z przebudową szybów windowych. Na parterze zrealizowano nowe hole wejściowe oraz odświeżono zewnętrzne przestrzenie zielone.
przebudowa osiedla Grand Parc w Bordeaux
fot.: Philippe Ruault © Lacaton Vassal
Mimo że przebudowa pochłonęła dwukrotność zwykle przewidzianego na cele rewitalizacji blokowisk budżetu, to wciąż była trzykrotnie tańsza od zburzenia istniejących bloków z lat pięćdziesiątych i budowy w ich miejsce nowego osiedla, uwzględniając koszty środowiskowe. Przebudowa nie wpłynęła także na wysokość czynszów. Autorzy osiedla podkreślają, że luksusowe warunki oferowane przez współcześnie projektowane „ekologiczne” wieżowce, zostały osiągnięte na zwykłym osiedlu poprzez zastosowanie bardzo prostych, szybkich w realizacji, ekonomicznych i zrównoważonych rozwiązań.
Aby skrócić czas uciążliwych dla mieszkańców prac (którzy przez cały proces przebudowy pozostawali w mieszkaniach), użyto prefabrykowanych modułów, które stanowią rodzaj rusztowania dostawionego do istniejącej konstrukcji. Gotowe elementy — przęsła i kolumny były transportowane na plac budowy i składane przy użyciu dźwigów, a jedynym wykonywanym na miejscu elementem były fundamenty. Wymiana istniejących okien wiązała się także z usunięciem zawierających azbest elementów izolacyjnych, dzięki usunięciu nadproży możliwe było zainstalowanie przesuwnych drzwi na pełną wysokość kondygnacji, a zimowe ogrody posiadają dodatkowe przesuwne drzwi z poliwęglanu.
przebudowa osiedla Grand Parc w Bordeaux
© Lacaton Vassal
Komfort termiczny i solarny zapewniają zainstalowane w każdym mieszkaniu metaliczne zasłony. Zastosowana technologia oraz organizacja pracy pozwoliły na osiągnięcie dużej wydajności pracy — rozbudowa jednego mieszkania zajmowała przeciętnie dwa tygodnie.
