„Czy można zmieścić 110 mieszkań w budynkach, których skala będzie zapraszająca, a nie odpychająca?” — takie pytanie postawili sobie architekci z pracowni BAH Studio, startując w konkursie na projekt zrównoważonego osiedla wielorodzinnego przy ulicy Kosmicznej w Katowicach. Wszystko wskazuje na to, że można — zgłoszona przez Mateusza Białka, Marcina Harnasza, Bartłomieja Tymosiaka i Piotra Rutkowskiego koncepcja nie tylko zrealizowała to założenie, ale i została dostrzeżona przez jury.
Praca została wyróżniona za poszukiwanie całościowego rozwiązania urbanistyczno‑architektonicznego wynikającego z kształtu i topografii działki oraz za ciekawe tarasowe rozwiązanie przestrzeni ogródków lokatorskich — czytamy w uzasadnieniu jury konkursowego.
Punktem wyjścia dla architektów była analiza urbanistyczna otoczenia, która pozwoliła na wyodrębnienie dwóch typów układów urbanistycznych — regularnego z dwu‑ i trzykondygnacyjnymi budynkami zlokalizowanymi wzdłuż ulic i nieregularnego, który tworzą blokowiska z lat 60. i 70. XX wieku. Tworząc zrównoważone osiedle TBS w Katowicach, projektanci zaczerpnęli inspirację z obu tych układów.
po lewej: blokowiska z lat 60. i 70. XX wieku; po prawej: regularny układ urbanistyczny z dwu‑ i trzykondygnacyjnymi budynkami zlokalizowanymi wzdłuż ulic
© BAH Studio
Wielokondygnacyjne podłużne budynki o układzie korytarzowym ciągnące się od ulicy Radosnej aż po ulicę Miłą wyznaczają nam oś, do której nawiązujemy na zasadzie kontry, negatywu tworząc wykop — zieloną dolinę o skali bloku z wielkiej płyty na przedłużeniu osi, docelową zabudowę umieszczając po jej dwóch stronach — tłumaczą architekci. — Dolina będąca centralną częścią osiedla nawiązuje do organicznego planu pierwotnego projektu osiedla robotniczego Giszowiec z 1910 roku oraz nieregularnych układów dziesięciopiętrowych blokowisk. Obłe, nieregularne ścieżki czy zapraszająca strefa wejściowa są wynikiem tego zabiegu. Natomiast to, co znajduję się nad powierzchnią terenu, to wynik analiz regularnych układów budynków dwu- i trzykondygnacyjnych harmonizujących z zabudową Giszowca — dodają.
po lewej: schemat kształtowania osiedla; jednokondygnacyjne bryły z mieszkaniami w układzie korytarzowym;
po prawej: schemat kształtowania osiedla z sześcioma punktowcami i zieloną doliną
© BAH Studio
Drugim istotnym elementem, który wpłynął na projekt architektów z zespołu BAH była historia. Projektanci sięgnęli do kształtów tradycyjnych dachów — dwuspadowych, mansardowych i naczółkowych — i upraszczając je, nadali projektowanym budynkom nowoczesne formy. Nawiązali także do utrwalonego na archiwalnych fotografiach drewnianego płotu, który istniał w tym miejscu — przypominają o nim dwie podłużne jednokondygnacyjne bryły zlokalizowane po przeciwległych stronach doliny. W tych niskich bryłach umieszczono mieszkania w układzie korytarzowym, do których wejść można z poziomu parku lub bezpośrednio z przydomowych ogródków. Na tej konstrukcji usytuowano sześć trzykondygnacyjnych budynków, po trzy z każdej strony.
rzuty i typy mieszkań
© BAH Studio
Architekci, chcąc uniknąć monotonii, zróżnicowali bryły kształtami dachów, rytmami okien, wcięciami i tarasami. Całość spajają jasne, drewniane elewacje, symbolicznie nawiązujące do białych domów i dachów krytych gontem, dawnej architektury Giszowca.
Czy udało się więc zmieścić w zapraszających budynkach 110 mieszkań? Tak, a nawet sporo więcej — połączenie długich, jednokondygnacyjnych brył z sześcioma punktowcami pozwoliło architektom na zmieszczenie na terenie osiedla 120 mieszkań, z których ponad połowa (62) ma swój prywatny ogródek.
przekroje i typy mieszkań
© BAH Studio
Aby nowe osiedle było przyjazne mieszkańcom, projektanci ograniczyli na jego terenie ruch kołowy, umieszczając wjazdy do podziemnych parkingów przy wjeździe na teren założenia, a aby oddzielić budynki od biegnącej od strony wschodniej autostrady — zaplanowali sadzenie wysokich gatunków drzew. Sercem osiedla ma być wspomniana już zielona dolina, która w zamyśle architektów będzie miejscem sąsiedzkich spotkań i przestrzenią dla dwóch lokali usługowych. Projektanci pomyśleli także o strefie dla aktywności fizycznej i rekreacji mieszkańców w każdym wieku planując miejsce na plac zabaw i siłownię na świeżym powietrzu. Całość została przystosowana do potrzeb osób z niepełnosprawnością.
