Naturalny dom, czyli jaki? Duet architektów z pracowni mech.build, Anna Zawadzka‑Sobieraj i Jan Dowgiałło, ma na swoim koncie ekologiczne, energooszczędne i pasywne współczesne domy jednorodzinne, w których najważniejsze są troska o środowisko i zdrowie ich mieszkańców. Także w projekcie domu dla dwóch rodzin we wsi Łubno projektanci postawili na naturalne materiały, drewnianą konstrukcję i ekologiczne technologie tworząc trwały i zdrowy budynek mieszkalny.
Skromna, piętrowa bryła na prostokątnym planie, pod dwuspadowym dachem, na powierzchni stu dwudziestu metrów kwadratowych, mieści dom dla dwóch rodzin. Filozofia życia obu par, chęć przebywania blisko natury i mieszkania w ekologicznym domu pozwoliły na stworzenie opartego o lekki, drewniany szkielet minimalistycznego obiektu, który w przyszłości, gdy przestanie być użytkowany, stanie się schronieniem dla zwierząt i roślin, aby ostatecznie powrócić do ziemi.
widok z lotu ptaka
© mech.build
Ola Kloc: Co było priorytetem dla inwestorów?
Jan Dowgiałło: Inwestorami są dwie zaprzyjaźnione z sobą pary. Bardzo ważne było stworzenie wspólnej części dziennej i zarazem uwzględnienie indywidualnych potrzeb każdej z rodzin. Dlatego na parterze został zlokalizowany wspólny salon. Natomiast prywatne części domu podzielone są już według specyficznych wytycznych obu par.
rzut parteru
© mech.build
Pierwsza, czująca się dobrze w przestrzeniach ze skosami, zajęła większą część poddasza, na którym zmieściło się także miejsce do pracy i spotkań. Zrezygnowała z własnej kuchni na rzecz stałego korzystania z części wspólnej.
Druga para potrzebowała możliwości przyjęcia gości i odcięcia się od świata — stąd w jej części znalazł się niewielki aneks kuchenny i ograniczona została ilość okien na parterze.
Obu rodzinom zależało na zminimalizowaniu powierzchni użytkowej ze względu na koszty i filozofię życia oraz na zdrowych, ekologicznych rozwiązaniach i możliwie bliskim kontakcie z przyrodą. Stąd pojawiły się naturalne materiały.
Ola: Budynek nazwaliście naturalnym domem dla dwóch rodzin. Już sama nazwa nasuwa pytania — jak funkcjonalnie rozwiązaliście przestrzeń, aby na powierzchni 120 m² zmieściły się dwie rodziny? Co sprawia, że dom jest naturalny?
Jan: Filozofia współdzielenia przestrzeni, pozwalająca na zminimalizowanie kosztów budowy i eksploatacji oraz wpływu na środowisko, pozwoliła pomieścić wszystkie niezbędne funkcje na niewielkiej powierzchni. Takie podejście wymaga dużego wzajemnego zaufania od mieszkańców, jednak przyjaźniące się od lat rodziny nie miały wątpliwości w tej kwestii. Niemało czasu zajęło pomieszczenie wszystkich przestrzeni osobistych i wspólnych w niewielkiej bryle, a dom skurczył się w procesie projektowym prawie o połowę względem pierwotnej wersji. Instalacje udało się zmieścić w szczycie dachu, bez marnowania powierzchni użytkowej.
rzut poddasza
© mech.build
Dom jest zaprojektowany prawie w całości z naturalnych materiałów — drewnianego szkieletu wypełnionego bardzo dobrze izolującymi kostkami sprasowanej słomy. Elewacje i dach pokrywa drewno, a ściany wewnątrz wykończone są tynkami glinianymi, regulującymi wilgotność. Tak wykonany dom zapewnia wewnątrz przyjemny, zdrowy mikroklimat. Podczas budowy nie powstają trudne do utylizacji odpady — wszystkie pozostałości można wykorzystać ponownie lub skompostować.
Cykl życia takiego domu jest podobny do cyklu dużego drzewa lub starych drewnianych czy glinianych chat. Gdy dom przestaje być użytkowany, naturalne materiały powoli rozkładają się, dając schronienie roślinom, zwierzętom i grzybom, aż w końcu wracają do ziemi. Nie oznacza to, że naturalny dom jest mniej trwały, niż wybudowany w innych technologiach — zamieszkały i zadbany może funkcjonować równie długo.
przekrój A-A
© mech.build
Ola: Zarówno dach, jak i elewacje pokryte są gontem modrzewiowym, jakie zalety, oprócz walorów estetycznych, niesie z sobą taki materiał?
Jan: Drewno na początku było brane pod uwagę jako najtrwalszy z naturalnych materiałów wykończeniowych tylko na elewacjach. Po znalezieniu w okolicy niedrogiego wykonawcy inwestorzy zdecydowali się również pokryć nim dach. Drewno pięknie pachnie i z biegiem lat starzeje się, powoli uzyskując siwy, naturalny kolor. Mocno żywiczny modrzew jest wytrzymały na tle innych gatunków drewna. Jest to istotne zwłaszcza na powierzchniach dachu wystawionych na silne działanie wody i słońca.
dach i elewacje pokryte są gontem modrzewiowym
© mech.build
Ola: Co było najtrudniejsze w tym projekcie, a z czego jesteście najbardziej zadowoleni?
Jan: Każdy dom zaprojektowany przez nas z użyciem naturalnych materiałów o ujemnym śladzie węglowym daje nam bardzo dużo satysfakcji. Mamy świadomość, że naszą pracą pozytywnie wpływamy na otaczający nas świat w kontekście szerszym niż, oczywiście bardzo ważne, osobiste potrzeby naszych klientów.
Trudne było połączenie indywidualnych wymagań obu rodzin i zmieszczenie się w budżecie. Powstało kilka wersji projektu, każda kolejna coraz bardziej okrojona powierzchniowo i funkcjonalnie, między innymi ze względu na rosnące przez pandemię ceny materiałów budowlanych i robocizny.
elewacja boczna
© mech.build
Musieliśmy cały czas pełnić rolę mediatorów wsłuchujących się w potrzeby każdej ze stron i proponujących niezbędne kompromisy. Więzi łączące wszystkich mieszkańców okazały się na tyle silne, że projekt udało się szczęśliwie ukończyć.
Ola: Dziękuję za rozmowę.
