Jak mieszkają Polki i Polacy? Gdzie przeżywamy prawdziwy boom mieszkaniowy, a gdzie ledwo wiążemy koniec z końcem. Co dziś jest standardem, a co powoli się nim staje? Na te pytania starano się odpowiedzieć w raporcie „Mieszkałbym. Czego od domu oczekują Polacy?”.
Dyskusja o mieszkalnictwie należy do istotnych elementów determinujących życie publiczne. Rosnące ceny nieruchomości, koszty kredytów hipotecznych, niedostateczna baza samorządowych lokali na wynajem czy często kiepska jakość wpadająca w pojęcie „patodeweloperki” nie nastraja pozytywnie. W Polsce wciąż czujemy się spóźnieni w tym temacie. Jak wygląda to od strony statystycznej?
Raport opracował think tank ThinkCo we współpracy z firmami takimi jak Ikea, Spravia czy Otodom. ThinkCo byli również autorami raportu „Szczęśliwy dom. Miasto dobre do życia”, który omawialiśmy na portalu A&B. Celem raportu było przedstawienie rynku mieszkaniowego w Polsce z perspektywy stanu ilościowego, ale również potrzeb, które stoją za tym, co nazywamy dobrym mieszkaniem.
Lubimy myśleć, że mieszkalnictwo zawsze było ważne dla społeczeństwa. W rzeczywistości znaczenie domu jako dobra społecznego było znikome niemal do końca XIX wieku. Dziś, po ponad 100 latach eksperymentów mieszkaniowych mamy za sobą wiele dobrych i złych decyzji. Przez te kilka pokoleń dowiedzieliśmy się, że potrzebujemy nie tylko miejsca do spania, łazienki i kuchni, ale też dostępu do zieleni, światła i higieny. Potem zauważyliśmy, że tam, gdzie mieszkamy, chcemy się czuć prywatnie i bezpiecznie. A przez ostatnie kilkanaście lat zrozumieliśmy znaczenie lokalności i bliskości usług w najbliższym otoczeniu — Tomesz Bojeć z ThinkCo.
skąd jesteśmy i gdzie idziemy? Polska na tle Europy
Jak wygląda sytuacja mieszkalnictwa w Europie? Niemalże połowa mieszkańców (46%) mieszka w zabudowie wielorodzinnej, z czego ten sam wskaźnik w miastach jest znacznie wyższy (72%). Europa ma również powody do pracy na rzecz poprawy warunków mieszkaniowych — koszty dla gospodarek UE wynikające z życia w nieodpowiednich warunkach przez część Europejczyków to prawie 194 miliardy euro. Jak wskazują analitycy w raporcie, koszty usunięcia tego problemu zwróciłyby się w ciągu 18 miesięcy dzięki oszczędnościom w kosztach opieki zdrowotnej i lepszych wynikach społecznych.
odsetek osób żyjących w przeludnionych mieszkaniach
© ThinkCo
Średnia liczba w pokoi na osobę w Polsce wynosi 1,2, podczas gdy w UE jest to 1,6 pokoju. Pod względem liczby mieszkań Polska na tle Europy wypada niemalże tragicznie. W 2019 roku wskaźnik zapotrzebowania potrzeb mieszkaniowych wyniósł 386, plasując się daleko poza czołówką. Polska wypada również słabo, jeśli chodzi o wydatki budżetowe na budownictwo mieszkaniowe. To jedynie 0,08% PKB w porównaniu do średniej UE 0,5%.
Polska wypada pozytywnie na tle UE pod względem standardu mieszkań. Tylko 1,4% mieszkańców kraju zamieszkiwało lokal pozbawiony prywatnej toalety — to wynik znacznie poniżej średniej. W Polsce ponad 80% obywateli zamieszkuje lokale własnościowe, podczas gdy średnia unijna to 70%.
liczba lokali mieszkalnych oddanych do użytku w 2020 roku w przeliczeniu na 1000 mieszkańców
© ThinkCo
jak mieszka się w Polsce?
Ponad połowa Polek i Polaków mieszka w domach jednorodzinnych (ponad 5 milionów budynków), za to mieszkań w budynkach wielorodzinnych jest więcej niż 10 milionów (ponad 500 tysięcy budynków). W dużej mierze opieramy się na budownictwie PRL-u, bo ponad 7 milionów lokali zostało zbudowane w okresie 1945–1989.
Jak zmieniała się przeciętna powierzchnia mieszkań i domów jednorodzinnych w nowych budownictwie w ciągu ostatniej dekady? Mieszkania w budynkach wielorodzinnych między 2011 a 2022 skurczyły się o 9,5%, z 57,6 do 52,6 metrów kwadratowych. Domy jednorodzinne czekało jeszcze większe cięcie, bo aż o 12%, z 150 do 133 metrów kwadratowych.
przeciętna powierzchnia mieszkań w nowych budynkach
© ThinkCo
Największe dysproporcje występują miedzy dużymi i małymi ośrodkami. W miastach wojewódzkich z przyległymi powiatami mieszka 36% populacji Polski. W tych ośrodkach zlokalizowane jest jednak 57% nowo oddanych mieszkań w ogóle w 2021 roku. Ponadto, w tych miastach zlokalizowano 72% budynków wielorodzinnych. Aż 38% nowych mieszkań powstaje w pięciu aglomeracjach (Warszawa, Kraków, Wrocław, Poznań i Trójmiasto).
podstawowe dane o mieszkalnictwie w Polsce na przestrzeni lat
© ThinkCo
czego szukamy w naszym otoczeniu i jak czujemy się w domach?
Obok oceny zasobu mieszkaniowego istotne jest również, jak czujemy się w naszych miastach, co zostało rozwinięte we wspomnianym na początku raporcie „Szczęśliwy dom. Miasto dobre do życia”, stanowiącym istotne dopełnienie tego dokumentu. Skrót najważniejszych informacji z raportu „Szczęśliwy Dom”, mogą przeczytać Państwo na naszej stronie.
Jeśli chodzi o zadowolenie z miejsca zamieszkania, to aż 79% Polek i Polaków jest zadowolonych ze swojego domu. W badaniu przeprowadzonym przez Think Tank aż 90% ankietowanych wskazało mieszkanie jako miejsce, w którym mogą się zrelaksować, choć tylko 6% respondentów nie chciałoby dokonać żadnych zmian w swoim domu.
mieszkania oddane do użytku
© ThinkCo
Czym kierujemy się podczas urządzania wnętrz? Przede wszystkim praktycznymi rozwiązaniami i funkcjonalnością (87%), dopiero potem kładziemy nacisk na estetykę i styl wykończenia (58%), jakość materiałów i elementów wyposażenia (57%) i ostatecznie cenę (40%).
jak zmieniła nas pandemia?
Co również interesujące, podczas pandemii 60% ankietowanych zmieniało organizację wnętrza, tak by pogodzić potrzebę pracy i odpoczynku. Tylko 35% badanych uznało, że ich dom umożliwia komfortową pracę i naukę.
Podczas pandemii dla 50% ankietowanych wzrosło znaczenie posiadania balkonu, tarasu lub ogrodu. Zaczęliśmy zwracać uwagę na większą możliwość przebywania poza mieszkaniem. Niestety, tylko 58% uważa, że jego miejsce zamieszkania pozytywnie wpływa na samopoczucie.
gdzie pracujemy w domu
© ThinkCo
zmiana środowiskowa
Ekologia nie jest wyłącznie pustym frazesem w kontekście tego, jak urządzamy nasze mieszkania. Do najważniejszych środowiskowych elementów, na które zwracają uwagę ankietowani, należą koszty ogrzewania (93%), jakość powietrza (92%), obecność zieleni w okolicy (91%) czy użycie nietoksycznych materiałów wykończeniowych (88%).
Co trzeci ankietowany jest gotowy zapłacić więcej za wykorzystanie ekologicznych materiałów przy budowie mieszkania. Ponoszenie kosztów związanych z ochroną środowiska jest łatwiejsze dla mieszkańców największych miast.
czego oczekujemy od ekologicznego mieszkania?
© ThinkCo
podsumowanie
Raport „Mieszkałbym. Czego od domu oczekują Polacy?” słusznie pozwala zauważyć trendy w branży nieruchomości — kierunku potrzeb mieszkańców, rozwoju aglomeracji i zastojowi mniejszych miejscowości, tego, czego szukamy w momencie przejścia na pracę zdalną, a także, w którą stronę powinniśmy iść z polityką mieszkaniową, jeśli w końcu potraktujemy tę kwestię poważnie.
Cały raport dostępny jest na stronie ThinkCo.
