28 października bieżącego roku Krajowa Rada Izby Architektów RP przekazała swoje stanowisko Głównej Inspektorze Nadzoru Budowlanego w sprawie rozszerzenia uprawnień budowlanych w specjalności architektonicznej w ograniczonym zakresie.
Nowelizacja Prawa Budowlanego, która ma wejść w życie pierwszego stycznia 2023 roku, budzi kontrowersje w środowisku architektonicznym. Na portalu petycjeonline.com powstała petycja w której architekci apelują o odrzucenie proponowanych zmian. Podpisało ją już ponad trzy tysiące osób. W sprawie proponowanych zmian zareagowała również Krajowa Rada Izby Architektów RP, która ponownie wniosła o odstąpienie od procedowanej ustawy.
Publikujemy list Krajowej Rady Izby Architektów skierowany do Doroty Cabańskiej, Ministry i Głównej Inspektory Nadzoru Budowlanego.
Szanowna Pani Minister
W nawiązaniu do projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw (nr z wykazu prac UD427), Krajowa Rada Izby Architektów RP przekazuje dodatkowe uwagi w kontekście proponowanego rozszerzenia uprawnień budowlanych w specjalności architektonicznej w ograniczonym zakresie.
Zgodnie z art. 1 pkt 7 projektu ustawy proponuje się rozszerzenie zakresu uprawnień budowlanych w specjalności architektonicznej w ograniczonym zakresie (zmiana w art. 15a ust. 3 ustawy Prawo budowlane). Zgodnie z projektowanym przepisem uprawnienia te upoważniać mają do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi w odniesieniu do architektury obiektu o kubaturze do 1000 m³ bez względu na lokalizację takich obiektów.
W aktualnym stanie prawnym uprawnienia te ograniczone są zarówno ze względu na kubaturę obiektu, jak i jego lokalizację (teren zabudowy zagrodowej). Jeśli zaś chodzi o zakres podmiotowy, to zgodnie art. 14 ust. 3 pkt 2 ustawy Prawo budowlane, uzyskanie uprawnień budowlanych w specjalności architektonicznej do projektowania w ograniczonym zakresie wymaga:
„a) ukończenia:
— studiów pierwszego stopnia na kierunku odpowiednim dla danej specjalności lub
— studiów drugiego stopnia na kierunku pokrewnym dla danej specjalności,
b) odbycia rocznej praktyki przy sporządzaniu projektów,
c) odbycia rocznej praktyki na budowie.”
W pierwszej kolejności należy zauważyć, że w Ocenie Skutków Regulacji załączonej do projektu ustawy podkreślono, że „[...] Wprowadzenie zmian pozwoli inż. arch. po skończeniu 3,5-letnich studiów wyższych oraz odbyciu praktyki budowlanej (1 rok w biurze projektowym i 1 rok na budowie) zaprojektować obiekt budowlany o kubaturze do 1000 m³ nie tylko na terenach zabudowy zagrodowej. Biorąc pod uwagę zakres kształcenia architektów na studiach inżynierskich, osoba posiadająca tytuł inżyniera architekta potrafi zadbać o wartości estetyczne i funkcjonalne takich prostych obiektów budowlanych do 1000 m³ kubatury”.
Tym samym nie jest jasne, czy intencją projektodawców było rozszerzenie zakresu uprawnień dla osób posiadających tytuł inżyniera architekta, czyli tych, które ukończyły studia I stopnia na kierunku architektura, czy również dla osób, które ukończyły studia II stopnia na kierunku pokrewnym.
Z uzasadnienia wynika bowiem, że zmiany objąć mają jedynie inżynierów architektów, jednak treść proponowanego przepisu obejmuje wszystkie osoby posiadające uprawnienia w specjalności architektonicznej w ograniczonym zakresie.
Krajowa Rada IARP wskazuje, że proponowane rozszerzenie zakresu uprawnień samorząd zawodowy ocenia jako zasadne tylko w odniesieniu do osób, które ukończyły studia I stopnia na kierunku architektura. Zakres kształcenia architektów objęty jest wymogami określonymi w rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 18 lipca 2019 r. w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu architekta, które wdrożyło dyrektywę 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych. Kształcenie to obejmuje m.in. projektowanie architektoniczne i urbanistyczne, projektowanie ruralistyczne, projektowanie specjalistyczne wynikające z uwarunkowań lokalnych, teorię I historię architektury, architekturę krajobrazu, ochronę dziedzictwa, ochronę środowiska i ekologię, ekonomikę procesu inwestycyjnego, prawo w procesie inwestycyjnym, ergonomię, inżynierię, technikę i technologię: budownictwa i materiałoznawstwa, konstrukcje budowlane, statykę, mechanikę oraz fizykę budowli, instalacje budowlane i infrastrukturę miasta oraz historię sztuki. Taki zakres kształcenia w zestawieniu z liczbą godzin poszczególnych przedmiotów właściwie przygotowuje do projektowania obiektów o kubaturze do 1000 m³ również poza terenem zabudowy zagrodowej.
Rozszerzenie uprawnień w ograniczonym zakresie w stosunku do osób posiadających tytuł inżyniera architekta zwiększyłoby zainteresowanie zdobywaniem uprawnień w ograniczonym zakresie przez osoby posiadające właściwą wiedzę i kompetencje. Aktualnie zaobserwować można niedobór miejsc pracy na rynku dla absolwentów kierunku architektura, co jest wynikiem wypierania z rynku zleceń projektowych architektów przez inżynierów budownictwa.
Odnosząc się do rozszerzenia uprawnień w ograniczonym zakresie dla inżynierów budownictwa należy wskazać, że zgodnie ze stanowiskiem Polskiej Komisji Akredytacyjnej z dnia 9 grudnia 2015 r. „1...] należy jednoznacznie stwierdzić, że kierunku pokrewnego do architektury/architektury i urbanistyki, spełniającego ww. wymagania prawne, w szczególności pod względem spełnienia ustawowych standardów kształcenia oraz wynikających z nich wymagań programowych i zachowania wysokiej jakości kształcenia — nie ma”. Również ze stanowiska Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 12 sierpnia 2014 r. wynika, że studia na kierunku „pokrewnym” powinny spełniać wymagania określone w przepisach prawa co do kształcenia architektonicznego. Tymczasem z analizy Krajowej Rada Izby Architektów RP oraz Krajowej Komisji Kwalifikacyjnej IARP dokonanej na podstawie prowadzonych postępowań kwalifikacyjnych wynika, że studia na kierunku budownictwo nawet w najmniejszym stopniu tych wymagań nie spełniają.
W kontekście przedstawionych wyżej argumentów, Krajowa Rada Izby Architektów RP po raz kolejny stanowczo wnosi o odstąpienie od procedowanej propozycji przepisu lub alternatywnie, dokonanie zmiany w projekcie, zgodnie z którą rozszerzenie uprawnień architektonicznych w ograniczonym zakresie dotyczyć będzie tylko osób, które ukończyły studia I stopnia na kierunku architektura lub architektura i urbanistyka.
Z wyrazami szacunku
Piotr Fokczyński — Architekt IARP, Prezes Krajowej Rady Izby Architektów RP
Krzysztof Nowak — Architekt IARP, Sekretarz Krajowej Rady Izby Architektów RP
oprac. Wiktor Bochenek
Zobacz także: Treść aktualnych zapisów ustawy o Prawie budowlanym w portalu A&B.
