Geometryczne formy zwierząt Jakuba Niewdany urzekają swoją prostotą i żywą kolorystyką. Zawieszone gdzieś między artdecowską formą a pop-artowym poczuciem humoru mogą stanowić nietuzinkowy dodatek do wnętrza lub ozdobę kolekcji.
Na serią „Animalium” Jakuba Niewady składają się figurki kilku zwierząt w różnych gabarytach i wersjach kolorystycznych. W tym kolorowym stadzie współżyją obok siebie zebry, krokodyle, sowy, koziorożce, krowy, nosorożce, rekiny i goryle. Artysta uwypuklił najbardziej typowe cechy fizjonomii zwierząt, nadając przez to każdej z figurek osobliwy charakter. Zebry delikatnie pochylają głowy, jakby właśnie skubały trawę na sawannie, sowy tkwią nieruchomo, wpatrując wielkimi oczami zdobyczy, a goryle zastygają w ogłuszającym ryku.
od zarania dziejów...
„Animalium” doskonale wpisuje się w długą tradycję rzeźby animalistycznej. Inspiracje kształtami fauny były obecne w rzeźbie już od czasów paleolitu. Figurki bizonów i innych zwierząt łownych miały najprawdopodobniej charakter magiczny i miały służyć jako amulety. Przez kolejne stulecia artyści odkuwali formy zwierzęce w kamieniu, lepili z gliny i odlewali z brązu. Rzadko jednak uchodziły za samodzielne dzieła sztuki, raczej stanowiły sztafaż do większych kompozycji lub element ornamentu. Dopiero XIX i XX wiek nadał rzeźbie animalistycznej samodzielną pozycję. Wraz z rozwojem sztuki gabinetowej i kolekcjonerstwa, rzeźby niewielkich rozmiarów przedstawiające najróżniejsze zwierzęta zyskiwały coraz większą popularność. Potwierdza to sukces zarówno artystyczny, jak i komercyjny takich artystów jak Antoine-Louis Barye, który swoimi mosiężnymi figurkami zwierząt utorował sobie drogę na do paryskiego Salonu.
Jakub Niewdana, Goryle
© Centrum Szkła i Ceramiki Lipowa 3
...po dzień dzisiejszy
Rzeźbę animalistyczną ukochał też dwudziesty wiek. Secesyjni twórcy czerpali inspiracje ze świata zwierząt pełnymi garściami, tworząc zarówno samodzielne rzeźby jak i meble, naczynia i biżuterię inspirowaną kształtami zwierzęcych ciał. Art-déco z kolei lubowało się w redukowaniu skomplikowanych kształtów zwierząt do prostych, geometrycznych brył, które w połączeniu z detalami i wyrafinowanymi materiałami dawały niesamowicie dekoracyjny efekt. Mistrzem tego typu zabiegów był François Pompon, którego figura kroczącego niedźwiedzia polarnego przeszła do kanonu. Również wielcy awangardowi artyści nie stronili od zwierzęcych kształtów. Wystarczy wspomnieć Pabla Picassa czy Henrego Moore’a.
Art-deco z elementami pop-artu
W ten długi szereg animalistów doskonale wpisuje się Jakub Niewdana. W jego pracach widać artdecowskie myślenie skrótem i detalem. Złocone elementy jego rzeźb przywodzą na myśl właśnie dekoracyjne formy z pierwszej połowy XX w. Z kolei ich żywa kolorystyka jest bardzo w duchu pop-artu, jego dosłowności i bawienia się formą. Jak pisze Aleksandra Skorek, historyczka sztuki i kuratorka wystawy Niewdany:
Po okresie prób i eksperymentów Jakub Niewdana znalazł drogę, którą konsekwentnie podąża. Tworzy głównie ceramiczne rzeźby animalistyczne, charakteryzujące się syntetyczną, zgeometryzowaną formą i wysmakowaną kolorystyką, często zdobione złotem i platyną. Zebry, nosorożce, krokodyle, rekiny, kozły, a przede wszystkim pełne siły i ekspresji goryle stanowią mieszankę artdecowskiego wyrafinowania, afrykańskiej prostoty i pop-artowskiego poczucia humoru. Opracowane przez artystę wzory występują wróżnych odmianach barwnych, przykuwając wzrok ognistą czerwienią, soczystą zielenią czy pudrowym różem.
Nosorożec, Jakub Niewdana
© Centrum Szkła i Ceramiki Lipowa 3
aktywny twórca
Jakub Niewdana to pochodzący z Brzezia koło Krakowa rzeźbiarz i fotograf młodego pokolenia. W 2014 roku ukończył z wyróżnieniem Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie. W tym samym roku otrzymał Stypendium Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. W 2015 roku rozpoczął studia doktoranckie na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie (obecnie z otwartym przewodem doktorskim). Oprócz działalności naukowej angażuje się również w pracę stowarzyszenia „Ceramika Bez Granic”, którego jest współzałożycielem oraz grupy artystycznej „Vera Icon” zrzeszającej twórców chrześcijańskich. Brał udział w licznych wystawach w Polsce i za granicą. Od 2015 prowadzi autorską pracownię ceramiki.
Prace Jakuba Niewdany z serii „Animalium” można oglądać na wystawie w Centrum Szkła i Ceramiki Lipowa 3 do 21 października 2020.Tekst powstał we współpracy z Centrum Szkła i Ceramiki Lipowa 3 (Łukasiewicz – Instytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych). Partnerem wystawy jest Województwo Małopolskie
