Wakacje powoli dobiegają końca, ale upalna pogoda pozwala o tym zapomnieć. Dla wielu najmłodszych to ostatnie w tym roku chwile beztroskiej aktywności w pełnym słońcu. Jedną z najciekawszych miejskich przestrzeni służących do zabawy jest Strefa Aktywności w Chorzowie zaprojektowana przez katowickie biuro projektowe SLAS Architekci.
Nietypowy plac zabaw powstał w 2019 roku w miejscu, w którym wcześniej wznosił się jeden z budynków dawnego garnizonu wojskowego. Realizacja wielofunkcyjnego skweru była jednym z elementów rozwoju Śląskiego Międzyuczelnianego Centrum Edukacji i Badań Interdyscyplinarnych w Chorzowie, ulokowanego w obrębie kampusu Uniwersytetu Śląskiego. Wcześniej ogrodzony teren zielony o znacznej powierzchni stał się ogólnodostępny i zaistniała potrzeba jego rewitalizacji oraz połączenia z tkanką miejską. Zadania te wypełnia między innymi Strefa Aktywności, która zachęca do odwiedzania udostępnionych terenów oraz wspomaga integrację różnych grup społecznych. Wielofunkcyjna Strefa Aktywności to projekt, który zyskał międzynarodowe uznanie, znajdując się w finale nagrody im. Miesa van der Rohe, nie zapomniano o nim również w polskich konkursach — między innymi na „Najlepszą Przestrzeń Publiczną Województwa Śląskiego”. Co stoi za tak dużym sukcesem projektu śląskiej pracowni?
Strefa Aktywności w Chorzowie
fot.: Michał Kopaniszyn © SLAS Architekci
szaro-zielona szachownica
Nietuzinkowy plac zabaw powstał na działce o powierzchni niemal 2500 metrów kwadratowych. Strefa Aktywności jest w zasadzie prostokątnym, betonowym placem, z którego „wycięto” kilkadziesiąt kawałków o różnych kształtach. W powstałych w ten sposób dziurach znalazły się instalacje do zabaw, ławki, stoliki czy sprzęty do ćwiczeń na wolnym powietrzu. Ich różnorodne obrysy i barwy przypominają dziecięce rysunki kredą na ulicach i chodnikach.
Strefa Aktywności w Chorzowie
© SLAS Architekci
Uprzedzając zarzuty o „betonozę”, należy zwrócić uwagę na sposób, w jaki wykorzystany został kontrowersyjny materiał. Chorzowską Strefę Aktywności ze wszystkich stron ściśle opina kordon wysokich drzew, dzięki czemu o każdej porze dnia znajduje się tam przynajmniej skrawek zacienionej przestrzeni. O odpowiednie odwodnienie placu dbają z kolei perforacje w jego betonowej nawierzchni. Ich łączna powierzchnia stanowi 44% całego obszaru Strefy Aktywności, a wiele z wyciętych w betonie „dziur” pokrytych jest zielenią, która wspomaga retencję. Wykorzystanie betonu podyktowane było również względami funkcjonalnymi. Architekci chcieli stworzyć przestrzeń, która będzie dostępna dla wszystkich — również osób poruszających się na wózku, dla których zresztą powstały specjalnie przystosowane urządzenia zabawowe. Równomierna betonowa powierzchnia placu świetnie nadaje się również do przejazdów na rowerze, deskorolce czy hulajnodze.
Strefa Aktywności w Chorzowie
fot.: Michał Kopaniszyn © SLAS Architekci
klopsztanga na miarę XXI wieku
Klopsztanga, czyli z języka śląskiego trzepak, przez lata pełniła funkcję centrum zabaw na każdym osiedlu. Prostota konstrukcji konfrontowana z nieograniczoną dziecięcą wyobraźnią owocowała niezliczoną ilością zabaw, akrobacji i gier. Mnogość aktywności, w których centrum znajdował się swojski trzepak, stała się jedną z inspiracji dla bogatego programu funkcjonalnego chorzowskiej Strefy Aktywności. Na ten składają się 33 instalacje wpisane w prostokątną przestrzeń placu. Spragnione zabawy dzieci znajdą tutaj zatem klasyczne huśtawki czy karuzele, ale również stalowe rzeźby przestrzenne do wspinania się, labirynt i sztuczne pagórki. Swoje miejsce znalazła również wspomniana klopsztanga, której kształt stał się motywem przewodnim ogrodzenia wokół boiska do gry w piłkę.
Strefa Aktywności w Chorzowie
fot.: Michał Kopaniszyn © SLAS Architekci
uczta dla zmysłów
Jednym z podstawowych założeń przyświecających architektom w trakcie procesu projektowego była idea utworzenia przestrzeni oddziałującej na różne zmysły. Na placu umieszczono zatem tubę akustyczną, a poszczególne instalacje wykonano z różnorodnych materiałów — znajdują się tutaj zarówno powierzchnie syntetyczne, jak i naturalne, wykonane np. z drewna. Istotną rolę w tej kwestii pełnią rozrzucone po placu strefy roślinności, które wiosną i latem angażują zmysły wzroku oraz powonienia. Dobra równowaga przyda się tym, którzy zechcą skorzystać ze zjeżdżalni — dotrzeć do niej można bowiem tylko wspinając się na szczyt specjalnie utworzonego w tym celu pagórka.
Strefa Aktywności w Chorzowie
fot.: Michał Kopaniszyn © SLAS Architekci
dla każdego coś dobrego
Wielofunkcyjna Strefa Aktywności w Chorzowie wydaje się realizacją skierowaną przede wszystkim dla najmłodszych. W założeniu projekt ma jednak integrować różne pokolenia i grupy społeczne. Bliskie położenie zabudowań uniwersytetu sprawiło, że podczas projektowania pod uwagę brano również potrzeby studentów oraz kadry pracowniczej uczelni. Z myślą o nich powstały między innymi stoły do dyskusji, boiska czy przestrzenie wypoczynkowe i urządzenia do ćwiczeń. Architekci z SLAS znaleźli także sposób na aktywizację seniorów — pod ich opiekę oddana została zieleń oraz ogródki wpisane w ażurową siatkę Strefy Aktywności. I choć z przestrzeni korzystają głównie dzieci, to okazuje się, że ich opiekunowie, starsze rodzeństwo oraz sąsiedzi również mają tam co robić.
