Przedmiotem pracy magisterskiej Tomasza Kruszyńskiego pt. „nieWIDZIALNE SACRUM” jest ukazanie społecznej roli architektury, będącej protestem w obronie wolności wyznania. Jako przykład posłużył Sudan Południowy — najmłodsze państwo świata. Absolwent Politechniki Gdańskiej po określeniu potrzeb społeczności Dżuby zaproponował stworzenie obiektu oświaty i służby zdrowia oraz świątyni.
Praca powstała pod kierunkiem dr Agnieszki Błażko na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej, zakłada wypracowanie rozwiązań strukturalnych dla architektury prześladowanego chrześcijaństwa, w miejscach naznaczonych klęskami humanitarnymi.
kształt zabudowy nawiązuje do architektury typowych szkół sudańskich
© Tomasz Kruszyński
Jak twierdzi Tomasz Kruszyński:
Architektura to sztuka i umiejętność świadomego organizowania przestrzeni w realnych formach, mających na celu zaspokojenie materialnych i duchowych potrzeb człowieka, gdzie funkcja, konstrukcja i forma muszą stanowić jedną spójną całość. Architektura jest także odpowiedzią na potrzeby społeczne. Praca ma na celu wskazanie roli architektury jako narzędzia mającego wieloraki wpływ na stosunki polityczne, ekonomiczne i społeczne. Projekt ma ukazać fakt, że architektura może a czasami nawet powinna wypowiedzieć się w obronie praw człowieka.
układ przypomina tradycyjną kondygnację dormitoriów według klasztornych wzorców
© Tomasz Kruszyński
Autor skupił się na problemie przestrzeni chrześcijaństwa i samych chrześcijan, stawiając pytanie — Czy współczesna architektura sakralna, w miejscach dotkniętych prześladowaniem, może odwoływać się, choćby w symbolicznym znaczeniu, do swoich historycznych wzorców Kościoła prześladowanego pierwszych wieków?
najmłodsze państwo świata i jego potrzeby
Zasadniczym celem dla Tomasza Kruszyńskiego było odnalezienie terenu, gdzie obiekt mógłby realnie powstać.
świątynia mieści się w podziemiu
© Tomasz Kruszyński
Jak twierdzi autor:
Dokument Światowego Indeksu Prześladowań monitoruje 50 krajów, w których chrześcijanie doświadczają szczególnych cierpień. W krajach tych żyje około 650 mln chrześcijan, z których ponad 200 mln jest nieustannie wystawionych na bardzo natężone restrykcje. Z pomocą Salezjańskiego Ośrodka Misyjnego udało mi się nawiązać kontakt z misjonarzem pracującym w Sudanie Południowym, sam kraj nie został ujęty w Indeksie Prześladowań, jednak jego historia w sposób ścisły związana jest z tematyką prześladowania chrześcijaństwa na tle kulturowym [...].
Kontakt z misjonarzem pozwolił Tomaszowi Kruszyńskiemu na określenie potrzeb funkcjonalnych opartych o wizję kultury społeczności zamieszkującej Dżubę i jej okolice. Liczne badania i rozmowy ukazały najważniejsze potrzeby mieszkańców. Na poziomie pomocy humanitarnej — stworzenie obiektu oświaty i służby zdrowia, a na poziomie kulturowej i religijnej — budowę świątyni, gdyż istniejąca kaplica grozi zawaleniem.
projekt jest także studium materiału — cegły i betonu
© Tomasz Kruszyński
architektura niosąca pomoc
Wzorzec kompozycyjno-funkcjonalny proponowanego założenia odwołuje się do architektury zakonnej. Zasadniczą różnicą jest jednak umiejscowienie świątyni w podziemnej, centralnej części projektu, która, jak twierdzi autor, ma wyrażać manifest w obronie wolności wyznania. Kształt zabudowy nawiązuje do architektury typowych szkół sudańskich. Projekt jest także swoistym studium materiału, koncentrującym się na relacji betonu i cegły. Surowy beton według architekta symbolizuje pustkę i prześladowanie, a cegła humanitarną rolę obiektu, natomiast geometria planu oparta na figurach idealnych podkreśla sakralny charakter budynku.
wzorzec kompozycyjno-funkcjonalny proponowanego założenia odwołuje się do architektury zakonnej
© Tomasz Kruszyński
Obiekt stanowi wielofunkcyjną odpowiedź na potrzeby społeczności żyjącej na tym terenie. Na parterze mieści się przychodnia z gabinetami specjalistycznymi oraz szkoła. Kondygnacja -1 przeznaczona jest na część mieszkalną. Układ przypomina tradycyjną kondygnację dormitoriów według klasztornych wzorców. Tutaj mieszczą się pokoje dla gości, cele zakonnic opiekujących się obiektem i wspólnotą oraz pokoje dla sierot. Refektarz i biblioteka połączone są z atrium, które staje się miejscem elastycznym i wielofunkcyjnym miejscem. Najniższy poziom to strefa sacrum odwołująca się formą do architektury wernakularnej domu sudańskiego i stwarzająca poczucie bezpieczeństwa. Świątynia oparta jest na planie koła z centralnym baptysterium i prezbiterium.
Projekt znalazł się w finale tegorocznej edycji Nagrody im. Zbyszka Zawistowskiego „Dyplom Roku”, której rezultaty zostaną ogłoszone w październiku. Oprócz tej pracy, do nagrody zostali nominowani m.in.: Adam Grudzień i Iga Jagodzińska z projektem osady rzemieślniczej na Kaszubach, Konrad Lepak z projektem hotelu nad Zalewem Solińskim i Iga Ostrowska autorka projektu zabudowy wspólnotowej.
oprac.: Dobrawa Bies
ilustracje dzięki uprzejmości Tomasza Kruszyńskiego
