Praca zgłoszona na konkurs
„Najlepszy Dyplom Architektura”
Współczesna architektura odgrywa kluczową rolę w walce ze zmianami klimatu, ponieważ sektor budownictwa odpowiada za niemal 40 procent globalnych emisji gazów cieplarnianych. Dotyczy to eksploatacji budynków (28 procent) i ich powstawania (11 procent), czyli produkcji oraz transportu materiałów, głównie cementu, stali i szkła.
centrum nauki, schemat ideowy
© Paulina Zięba
Urbanizacja w Europie, będąca jedną z głównych przyczyn wylesiania, również wywiera ogromny wpływ na środowisko. W odpowiedzi na te wyzwania powstają nowe technologie i rozwiązania, które ograniczają negatywny wpływ architektury na klimat oraz sprzyjają regeneracji ekosystemów. Projekt przedstawia część tych rozwiązań, w połączeniu z adaptacją chłodni kominowych.
Chłodnie kominowe, dominujące budowle o nietypowym kształcie, są częścią infrastruktury energetycznej, służą do schładzania wody w elektrowniach i elektrociepłowniach. Choć same nie emitują zanieczyszczeń — wydobywa się z nich jedynie para wodna — często są z nimi kojarzone. W dobie zamykania elektrowni węglowych projekt proponuje adaptację chłodni na nowe funkcje zamiast ich wyburzania. Takie działania nie tylko chronią przed dalszym wylesianiem, lecz także poprawiają stan środowiska i komfort mieszkańców.
schematy bryły i konstrukcji
© Paulina Zięba
Koncepcja tej adaptacji polega na stworzeniu uniwersalnej bryły, współgrającej z różnymi chłodniami kominowymi. Bryła jako osobna konstrukcja, nie narusza istniejącej samonośnej struktury chłodni, która jest zachowywana i zmodernizowana. Nowa konstrukcja składa się z walców — jeden wysoki stanowi trzon, kilka niższych przymocowanych jest do niego wspornikowo. Ich proporcje i układ można modyfikować, co pozwala na dopasowanie formy do różnej wielkości chłodni oraz założonych funkcji, które mogą być kulturalno-rozrywkowe, naukowe, sportowe czy handlowo-usługowe.
schemat funkcji
© Paulina Zięba
Dla przykładu wybrano dwie hiperboloidalne chłodnie kominowe w Rybniku, mieście zmagającym się z problemem smogu. Chłodnie o wysokości 120 metrów, należące do jeszcze czynnej elektrowni węglowej, zaadaptowano na Centrum Nauki.
zagospodarowanie terenu
© Paulina Zięba
W Chłodni A dominują przestrzenie muzealne, a w Chłodni B — laboratoryjne. Oba obiekty mieszczą także funkcje towarzyszące, takie jak parking podziemny, audytorium, bibliotekę, sale konferencyjne, pomieszczenia administracyjne oraz lokal gastronomiczny. Wszystkie te funkcje rozmieszczono w częściach wspornikowych, natomiast trzon konstrukcji zawiera piony komunikacyjne oraz przestrzenie techniczne i magazynowe. Na najwyższej kondygnacji przewidziano punkt widokowy.
Chłodnia A, przekrój
© Paulina Zięba
Teren wokół chłodni, o powierzchni ponad 135 tysięcy metrów kwadratowych, zaprojektowano jako przestrzeń rekreacyjno-wypoczynkową. Ścieżki wykonano z ekologicznego betonu zawierającego tlenek tytanu, który ma właściwości oczyszczające powietrze i samoczyszczące.
schemat koncepcji terenu
© Paulina Zięba
Największą część obszaru zajmuje zieleń, zarówno istniejąca, jak i projektowana za pomocą metody Miyawaki, sprzyjającej szybszemu wzrostowi sadzonek i bioróżnorodności. Na terenie znajdą się również miejsca do organizacji wydarzeń, skatepark, place zabaw oraz dwa sztuczne zbiorniki wodne, urozmaicające ekosystem, a z ziemi pozyskanej podczas budowy utworzone zostaną kopce rekreacyjne.
schematy projektowe terenu
© Paulina Zięba
Wielofunkcyjna przestrzeń sprzyja zarówno regeneracji środowiska, jak i aktywności mieszkańców. W projekcie zastosowano innowacyjne rozwiązania ekologiczne. Przy konstrukcji użyto zbrojonego betonu geopolimerowego, z popiołów lotnych, będących odpadem z elektrowni węglowych, przy czym jego produkcja emituje znacznie mniej CO₂ niż tradycyjny beton i jest on bardziej wytrzymały. Na elewacjach i we wnętrzach zastosowano farbę fotokatalityczną, która oczyszcza powietrze, ma właściwości samoczyszczące oraz termoizolacyjne. Przeszklenia wykonano z szyb fotowoltaicznych z powłoką kwantową, generujących energię elektryczną.
strefa wejściowa
© Paulina Zięba
Wentylacja opiera się na efekcie kominowym, który dodatkowo napędza turbinę wiatrową. Obiekty wyposażono w pompy ciepła, system zbierania deszczówki oraz stacje ładowania pojazdów elektrycznych. Powłoki chłodni pokryto fotobioreaktorami z algami, które absorbują CO₂ i produkują biomasę.
Projekt ukazuje potencjał architektury jako narzędzia walki ze zmianami klimatycznymi poprzez zastosowanie nowoczesnych technologii i adaptację istniejących struktur, szczególnie przemysłowych, takich jak chłodnie kominowe. Niedoceniane i często kojarzone z zanieczyszczeniami, mogą się przekształcić w przestrzenie przyjazne dla środowiska, stać się symbolem regeneracji i zrównoważonego rozwoju.
rozwiązania ekologiczne
© Paulina Zięba
Paulina ZIĘBA
Ilustracje: © Autorka
