Alicja Sienkiewicz, przeprowadzając obserwacje rzymskich dzielnic, wybrała przestrzenie, w których zaproponowała interwencje architektoniczne. W ten sposób powstały obiekty spajające tkankę miejską i wprowadzające nowe funkcje społeczne.
Celem projektu było opracowanie koncepcji architektonicznej zespołu obiektów, które w swej formie i funkcji byłyby spoiwem dla istniejącej zabudowy Rzymu oraz zwrócenie uwagi na potencjał najmniejszych fragmentów miasta. Projekt to praca magisterska wykonana na Politechnice Wrocławskiej pod kierunkiem dr. Marka Lambera. Dyplom powstał na podstawie przeprowadzonych przez Alicję Sienkiewicz badań i analiz struktury urbanistycznej i społecznej Rzymu, wizji lokalnych oraz wywiadów z mieszkańcami.
interwencja w jednej z wybranych przestrzeni
© Alicja Sienkiewicz
Jak twierdzi autorka:
„Potencjał spoiwa” to propozycja odpowiedzi na społeczne i ekologiczne problemy współczesnego świata na przykładzie Rzymu. Samotność, zamknięcie społeczne, brak dostępu do lokalnych produktów spożywczych, problemy z gospodarką wodną, susze i intensywne opady to przykłady problemów, z jakimi boryka się wiele miast. Uważam, że kierowanie się w pierwszej kolejności ideą walki z nimi to kierunek, w którym powinno zmierzać współczesne projektowanie i właśnie te priorytety starałam się uwzględnić w projekcie.
luki w tkance urbanistycznej
Alicja Sienkiewicz podzieliła prowadzone przez siebie badania na trzy etapy, w których wybrała dzielnice, funkcję oraz lukę w tkance urbanistycznej. Obejmowały one 9 rioni (dzielnic) Rzymu: R.I Monti, R.II Trevi, R.III Colonna, R.IV Campo Marzio, R.V Ponte, R.VI Parione, R.VII Regola, R.VIII Sant’Eustachio, R.XIX Pigna. Analizy miały na celu poznanie sytuacji urbanistycznej, architektonicznej i społecznej dzielnic oraz znalezienie odpowiedniego miejsca na koncepcję architektoniczną odpowiadającą potrzebom mieszkańców. Autorka oceniała m.in. wysokość budynków, dostęp do parków publicznych, ilość i wielkość luk, oraz atrakcyjność dzielnicy.
wybrane luki i propozycje obiektów
© Alicja Sienkiewicz
Kolejnym krokiem było wyłonienie funkcji, jakie mogłaby spełniać proponowana interwencja. Istotnym czynnikiem, który architektka wzięła pod uwagę w procesie projektowania była opinia mieszkańców, ludzi pracujących lub spędzających znaczną część dnia w danej dzielnicy. W tym celu przygotowała ankietę, na którą odpowiadali miejscowi.
Ostatni etap dotyczył wyboru przestrzeni do interwencji architektonicznej. Na potrzeby projektu Alicja rozważała polskie uwarunkowania prawne, które skonfrontowała z lukami w zabudowie. Istotny wpływ na wybór miejsc miała wizja lokalna przeprowadzona w kwietniu 2019 roku, podczas której autorka obserwowała życie mieszkańców, analizowała kierunki przemieszczania się ludzi, rodzaje aktywności oraz analizowała walory estetyczne miejsc. W efekcie wybrała trzy przestrzenie, najbardziej potrzebujące interwencji.
złudzenie optyczne a projektowanie
Ideą, jaką autorką kierowała się w projekcie, ilustruje znane złudzenie optyczne.
Jeśli malujemy czarny wazon na białym, czarną część uważamy za figurę , a białą [...] za tło [...] Jeśli jednak potraktujemy biel jako figurę, a czerń jako tło [...] ujrzymy coś całkiem innego. Wazon znika, a jego miejsce zajmują dwie twarze z profilu.
Rasmusen, 2015
idea projektu, rzut dzielnicy
© Alicja Sienkiewicz
Autorka przeprowadziła podobny zabieg na rzucie V dzielnicy Rzymu, w ten sposób wyłaniając nowe miasto. Właśnie ta zmiana spojrzenia stała się inspiracją dla koncepcji projektowej. Kolejnym odniesieniem była też idea wspólnej, włoskiej uczty na ulicach miasta. Widok ten Alicja zapamiętała z podróży po Włoszech w dzieciństwie. Idea życia we wspólnocie powraca współcześnie w formie colivingu i coworkingu, wspólnego życia i pracy.
nowe obiekty w zapomnianych przestrzeniach
Projektowane obiekty różnią się od siebie nie tylko w formie, ale również w funkcji, na której wybór wpływ miały przeprowadzone wcześniej rozmowy z mieszkańcami. Ze względu na małe powierzchnie działek, w każdym z trzech przypadków powierzchnie luk zostały w całości przeznaczone pod zabudowę. Wszystkie budynki zostały stworzone w sposób, który umożliwia wykorzystanie parterów pod funkcje usługowe lub użyteczności publicznej.
Pierwsza wybrana luka znajduje się w centralnej części dzielnicy Ponte, a jej przestrzeń wydaje się opuszczona i zaniedbana. W tym miejscu architektka zaproponowała budynek colivingowy ze świetlicą dla dzieci oraz ogrodem na dachu. Druga wybrana przestrzeń sąsiaduje z Palazzo Alberini i tam miałaby powstać obiekt z farmą, ogrodem i punktem widokowym. Ostatnia luka w okolicy ulicy Acciaioli składa się z trzech części. Autorka wykorzystała miejsce nad parterem pustostanu, mur oraz przestrzeń za nim, tworząc obiekt z dwupoziomowymi mieszkaniami, przestrzenią coworkingową i farmą miejską.
nowe obiekty to propozycje ogrodów miejskich, przestrzeni colivingowych i coworkingowych
© Alicja Sienkiewicz
zrównoważone projektowanie
Materiały użyte w projekcie wybrane były z myślą o zasadach zrównoważonego projektowania. Wykorzystany na elewacjach piaskowiec wydobywany jest w wielu miejscach we Włoszech. Stalowa konstrukcja nośna budynków pozwala w subtelny sposób połączyć elementy architektury historycznej ze współczesną. Dzięki niej w minimalnym stopniu narażona została konstrukcja istniejących budynków. Elementy żelbetowe stanowiące fundamenty są łatwe w budowie i nie wymagają użycia ciężkiego sprzętu, co w wybranych lokalizacjach jest kluczowe.
Autorka starała się pokazać, że nawet najmniejsze przestrzenie mają potencjał i znaczenie w strukturze miasta. W swej formie potrafią uzupełnić miasto, a w funkcji strukturę społeczną. W lukach istnieje potencjał na to, żeby realizować postulaty mieszkańców oraz łagodzić skutki ocieplenia klimatu.
Projekt znalazł się w finale tegorocznej edycji Nagrody im. Zbyszka Zawistowskiego „Dyplom Roku”, której rezultaty zostaną ogłoszone w październiku. Oprócz tej pracy, do nagrody zostali nominowani m.in.: Anna Jaruga-Rozdolska z projektem ośrodka badawczego w Jordanii, Iga Ostrowska z projektem zabudowy wspólnotowej na Pradze Północ orazTomasz Kruszyński autor pracy pt. nieWIDZIALNE SACRUM.
oprac.: Dobrawa Bies
ilustracje dzięki uprzejmości Alicji Sienkiewicz
