Anna Jaruga‑Rozdolska łącząc swoje dwie pasje — astronomię i architekturę zaprojektowała ośrodek badawczy w Wadi Rum w Jordanii skupiający się na obserwacji nieba. Praca jest dyplomem magisterskim powstałym na Politechnice Łódzkiej pod kierunkiem dr. Tomasza Krotowskiego.
Projekt ośrodka badawczego w Wadi Rum w Jordanii skupiającego się na obserwacji nieba to próba odpowiedzi na problem projektowania w kontekście, gdzie piękno otaczającego krajobrazu skłania ku rozwiązaniom niestanowiącym dla niego konkurencji. Rozwiązanie funkcji jednostki badawczej, zawierającej obserwatorium astronomiczne, laboratoria, przestrzenie pracy wspólnej, jednostki mieszkalne oraz reprezentacyjną częścią hotelową przeznaczoną dla odwiedzających, polegało w dużej mierze na odejmowaniu, zmuszając autorkę do odejścia od dotychczasowego myślenia o architekturze i do definiowania na nowo pojęcia formy, funkcji i elewacji budynku.
bryła ukryta jest w terenie
© Anna Jaruga-Rozdolska
Jak twierdzi Anna Jaruga-Rozdolska:
Astronomia i architektura to nauki nierozerwalnie ze sobą związane. Starożytne cywilizacje pozostawiły budowle — artefakty, służące obserwacji nocnego nieba, wskazujące na wczesne koneksje tych dwóch dziedzin. Cechą architektury służącej astronomii pozostaje monumentalizm — determinowany dążeniem do maksymalnej precyzji, osiąganej dzięki zwiększaniu skali instrumentów pomiarowych, za którą podąża skala architektury. Wyzwanie stanowi zaplanowanie wielkogabarytowego obiektu w otoczeniu, gdzie niezaprzeczalne piękno krajobrazu stoi w opozycji do monumentalnych form. Próbą rozwiązania problemu jest ukrycie obiektu w terenie — takie działanie jest w pewnym stopniu odwróceniem standardowego myślenia o architekturze. Słynna fraza wypowiedziana przez L.Sullivana Form follows function ulega redefinicji i głosi: substraction follows function. Dotąd każda decyzja projektowa podjęta na dwuwymiarowym planie miała swoje konsekwencje w trójwymiarze. Kształtowanie obiektu, którego bryła ukryta jest w terenie, zawarta jest w podziemnych kondygnacjach niewpływających na odbiór obiektu w przestrzeni, pozwala jednocześnie na większą swobodę, jak i ukazuje ograniczenia wynikające z przyzwyczajeń i rutyny projektowania.
oparty na prostokreślnej kompozycji rzut kontrastują dwa okręgi kopuł wpisanych w kwadratowe hale
© Anna Jaruga-Rozdolska
obserwacja nieba w Jordanii
Autorka na lokalizację obiektu wybrała dolinę Wadi Rum. Na decyzję wpłynęły korzystne uwarunkowania pogodowe, długa tradycja obserwacji nieba na Bliskim Wschodzie, piękno naturalnego krajobrazu. Ważnym aspektem były także warunki klimatyczne pozwalające na wykorzystanie wysokowydajnych elektrowni solarnych w celu zmniejszenia zapotrzebowania jednostki na energię elektryczną. Zagłębianie budynku w terenie dodatkowo obniża zapotrzebowanie energetyczne kompleksu, dzięki naturalnie niższym temperaturom.
Budynek centrum badawczego architektka zaplanowała jako podziemny — jedynym nadziemnym elementem są kopuły skrywające teleskopy. Inspiracją dla autorki podczas projektowania układu funkcjonalnego był sposób pracy stacji kosmicznych — gdzie kolejne funkcjonalne moduły podłączone są do głównego modułu stanowiącego trzon komunikacji. Nieregularny, swobodnie kształtowany plan podąża za projektowaną funkcją. Główne wejście prowadzi przez patio, prowadzące do holu recepcji. Pomieszczenia biurowe i administracyjne oraz pokoje jednostki mieszkalnej doświetlają kolejne patia. Wertykalne i horyzontalne linie pochylni ewakuacyjnych porządkują bryłę. Kompozycja kopuł i zagłębień tworzy piątą elewację obiektu widoczną z okien kompleksu hotelowego. Projektując jej kształ, Anna Jaruga-Rozdolska chciała suptelnie nawiązać do twórczości ulubionych architektów epoki modernizmu — F.L. Wrighta i Miesa van der Rohe.
jedynym obcym elementem krajobrazu są kopuły obserwatorium
© Anna Jaruga-Rozdolska
Lekkości wnętrzom nadają przeszklenia tworzące atrakcyjne wieloplany. Oparty na prostokreślnej kompozycji rzut kontrastują dwa okręgi kopuł wpisanych w kwadratowe hale. Inspirując się architekturą Petry, autorka starała się uzyskać wrażenie spójności z otoaczającym krajobrazem. W tym celu jako główny materiał budowlany zastosowała beton barwiony w masie na odcień zbliżony do koloru naturalnych skał. Beton został użyty zarówno w zewnętrznych elementach budynku tj. elewacjach, posadzkach, schodach i pochylniach, jak i elementach małej architektury. Jedyny wyjątek ze względów technicznych stanowi materiał elewacji kopuł obserwatorium.
Projekt znalazł się w finale tegorocznej edycji Nagrody im. Zbyszka Zawistowskiego „Dyplom Roku”, której rezultaty zostaną ogłoszone w październiku. Oprócz tej pracy, do nagrody zostali nominowani m.in.: Iga Ostrowska z projektem zabudowy wspólnotowej na Pradze Północ, Tomasz Kruszyński autor pracy pt. nieWIDZIALNE SACRUM oraz Adam Grudzień i Iga Jagodzińska z projektem osady rzemieślniczej na Kaszubach.
oprac.: Dobrawa Bies
ilustracje dzięki uprzejmości Anny Jarugi-Rozdolskiej
