Więcej zieleni, atrakcyjne usługi, wygodne poruszanie się po okolicy. Takie w założeniach stołecznego ratusza ma być centrum miasta, jeśli uda się wprowadzić wszystkie zmiany składające się na projekt Nowe Centrum Warszawy. Część prac już wykonano, kilka projektów dopiero startuje, a inne utknęły w martwym punkcie. W jaki sposób władze miasta chcą zmieniać jego najważniejszą przestrzeń?
Nowe Centrum Warszawy to wspólny mianownik dla kilku projektów zlokalizowanych w ścisłym centrum stolicy. Dziś przestrzeń ta zawiera punktowe atrakcyjne place, które jednak nie budują sieci przestrzeni publicznych. Ogłoszona rok temu strategia zmian, która właśnie wchodzi w fazę konkretyzacji, obejmuje ich scalenie i wykorzystanie efektu synergii. W wyniku prac prowadzonych przez Urząd Miasta opracowany został też szereg wytycznych dla projektowanych przestrzeni.
W ramach działań adaptacyjnych do zmian klimatycznych planowane jest znaczące zwiększenie powierzchni biologicznie czynnej, dziś stanowiącej jedynie 10% obszaru. W planowanych konkursach architektonicznych preferowane mają być rozwiązania opóźniające spływ i gromadzenie wodę deszczową czy integrowanie w małej architekturze źródeł energii odnawialnej.
Drugim priorytetem mają być ułatwienia dla ruchu pieszego i rowerowego. Poszerzone chodniki i dodatkowe drogi rowerowe uzupełnione będą o wprowadzanie stref zamieszkania i stref tempo 30. Wzmocniona ma zostać atrakcyjność architektoniczna całego obszaru poprzez rewaloryzację obiektów i przestrzeni historycznych, ale też wprowadzenie współczesnych elementów mebli miejskich i sztuki w przestrzeni publicznej. Sposób funkcjonowania terenu ma w maksymalnym stopniu wzmacniać wielofunkcyjność obszaru. Funkcje kulturotwórcze współistnieć mają tu z handlem i usługami. Priorytet oficjalnie zyskują więc użytkownicy, a nie mieszkańcy dzielnicy – stanowiący w tym miejscu grupę mniejszościową.
Plac Centralny
© A-A Collective
Wytyczne obejmują także bardzo praktyczne zagadnienia z zakresu projektowania przestrzeni publicznych i późniejszego wykonawstwa. Sugerowane jest m.in. ponowne wykorzystanie istniejących elementów takich jak granitowe krawężniki czy kostka bazaltowa oraz priorytet dla rozwiązań budujących odporność na zmiany klimatyczne.
W kontekście tak zaawansowanego i szczegółowego stadium prac planistycznych i organizacyjnych dziwić może więc fakt, że teren nie został do tej pory objęty obowiązującym Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego. Wyłożonego przeszło pięć lat temu MPZP dla obszaru Ściany Wschodniej do dziś nie udało się uchwalić. W międzyczasie znacznym przekształceniom uległ cały obszar, a część z istotnych obiektów zmieniło nie tylko funkcję, ale również znacząco gabaryty i sposób powiązania z przestrzeniami publicznymi. Mowa tu m.in. o Sezamie, Universalu czy Rotundzie. Jakie zmiany czekają nas więc w najbliższym czasie?
Plac Pięciu Rogów
Plac Pięciu Rogów
© ZDM / WXCA
Nieregularny plac na zbiegu ulic Brackiej, Zgoda, Szpitalnej, Widok i Kruczej, przecięty w połowie przez ulicę Chmielną, jest jedną z najardziej charakterystycznych i wymagających zmian przestrzeni w centrum Warszawy. Zdominowane dziś przez ruch samochodowy miejsce ma zmienić się w przestrzeń kierowaną głównie do pieszych użytkowników. Nowa spójna posadzka na jednym poziomie ma podkreślać jej ciągłość i podporządkowanie ruchu kołowego pieszym. Nasadzenia drzew i mała architektura zmienić mają skalę tej przestrzeni na bardziej kameralną. Szkoda jednak, że w projekcie WXCA i Michała Kempińskiego nie wyznaczono większych powierzchni biologicznie czynnych. W obliczu nierozwiązanych problemów ulicy Chmielnej, gdzie miasto nie jest w stanie wyegzekwować ograniczeń związanych z jej teoretycznie deptakowym charakterem pod znakiem zapytania stoi też planowany pieszy charakter tego miejsca. Wprowadzanie zmian rozpocząć ma się w 2021 roku.
Plac Powstańców
Plac Powstańców Warszawy
© ZDM / MAU
Jedną z dyskusyjnych części projektu przebudowy centrum Warszawy jest docelowa funkcja i kształt Placu Powstańców Warszawy. Wyłoniony został koncesjonariusz, który pod zlokalizowanym przy ul. Świętokrzyskiej placem wybudować ma parking podziemny i urządzić na jego powierzchni plac w nowej formie. Władze miasta zapowiadają, że inwestycja służyć ma przeniesieniu miejsc parkingowych z ulic pod ziemię. Trudno jednak nie zauważyć, że taka inwestycja będzie dodatkowym generatorem ruchu ulicznego w przestrzeni, która miała być uspokajana pod tym względem. Dodatkowo kłóci się ona z założeniami strategicznymi związanymi z dostosowaniem miasta do zmian klimatu.
Plac Centralny
Plac Centralny
© A-A Collective
Najbardziej ikoniczna przestrzeń w centrum miasta zmienić ma się za sprawą kilka powiązanych ze sobą inwestycji. Pusta przestrzeń dzisiejszego Placu Defilad wypełnić ma się budowanym już nowym gmachem Muzeum Sztuki Nowoczesnej, przeniesionym z ul. Emilii Platter pawilonu Emilia oraz budowie tzw. Placu Centralnego według zwycięskiej koncepcji A-A Collective. Grający z historycznymi sentymentami Warszawiaków projekt jest próbą pogodzenia historii tego miejsca, z funkcjami reprezentacyjnymi i potrzebą wykreowania bardziej kameralnej, ludzkiej skali przedpola Pałacu Kultury i Nauki. Zieleń, sadzawki i fontanny oraz przestrzenie rekreacyjne pomiędzy Muzeum a Pałacem mają szansę stać się jedną z najciekawszych miejskich przestrzeni publicznych w Polsce.
Zielona Marszałkowska
Przekrój nowej ul. Marszałkowskiej
© UM Warszawa
Najszerzej zakrojone zmiany, poza placem Defilad, mają dotyczyć przebudowy ul. Marszałkowskiej. Ulica o bardzo różnej skali i szerokości ciągnąca się od Placu Unii Lubelskiej do Bankowego dziś miejscami przypomina past startowy lotniska. Kilkudziesięciometrowej szerokości jezdnie w planach ratusza zmienić się mają w zieloną, gęsto zadrzewioną arterię z szerokimi trotuarami i dwukierunkowymi drogami dla rowerów po obu stronach. Jej dostępność wzmocnić mają dodatkowo wytyczane naziemne przejścia dla pieszych i przebudowa placów i skrzyżowań. Projekt, który przeszedł już etap konsultacji społecznych, zakłada m.in. nasadzenie niemal tysiąca nowych drzew.
Aleja Jana Pawła II
Aleja Jana Pawła II po zmianach
© ZDM
Nie wchodząca w skład projektu Nowego Centrum Warszawy aleja jest jednak dobrym przykładem kierunku, w którym zmierzać będą zmiany w centrum miasta. Po kilkunastu miesiącach przebudowy w grudniu oddano do użytku naziemne przejścia dla pieszych na Rondzie Czterdziestolatka w sąsiedztwie Dworca Centralnego. Na przestrzeni zyskanej po zwężeniu jezdni o jeden pas w każdą stronę wygospodarowane zostało miejsce na drogi rowerowe, szerokie chodniki oraz miejsca parkingowe. Całość została uzupełniona o zieleń wysoką i niską, a w miejscach skomplikowanych technologicznie, nad tunelem kolejowym przestrzenie zielone pokrywa rozchodnik. Wprowadzone zmiany nadają jednej z głównych tras w śródmieściu stolicy ludzki wymiar. I choć wciąż przeskalowana ulica z wielką estakadą nie jest najprzyjemniejszym miejscem do spacerów, to jej piesi użytkownicy nie są już dyskryminowani w takim stopniu jak dotychczas. Niestety do ideału jeszcze trochę brakuje. Nie została zachowana ciągłość dróg rowerowych na całej długości alei. Także wyznaczone przejścia dla pieszych nie obejmują całego ronda i wszystkich kierunków. Między najbliższymi zebrami na rondach ONZ i Czterdziestolatka pozostaje odległość 600 metrów. I choć pojawienie się nowych połączeń jest skokową zmianą jakościową, nadal nie są to standardy śródmiejskich obszarów w europejskim mieście.
Aleje Jerozolimskie
Stacja Warszawa Śródmieście po rozbudowie
© PLK
Gruntowne przemiany dotyczyć mają także al. Jerozolimskich. W związku z planowaną modernizacją kolejowej linii średnicowej między stacjami Warszawa Zachodnia i Warszawa Wschodnia gruntownej przebudowie ulegną przestrzenie położone ponad nią. Będzie to okazja nie tylko do zmiany charakteru alei, ale także budowy łącznika z metrem na stacji Śródmieście czy planowanej zupełnie nowej stacji kolei podmiejskiej pod Rondem De Gaull’a. Plany obejmują także przeniesienie stacji Warszawa Powiśle bliżej Wisły. Na realizację tego przedsięwzięcia Warszawiacy poczekają jednak do końca lat dwudziestych.
