Międzypokoleniowa wioska na Grabinie to projekt domu seniora zintegrowanego z ośrodkiem terapeutycznym dla dzieci na wzgórzu Grabina w Kielcach. Połączenie to bazuje na terapeutycznych walorach międzypokoleniowej integracji, stworzona przestrzeń ma być zaś przyjazna i harmonijna.
Zgodnie z założeniami nurtu healing architecture miejsce to ma emanować aurą, która jest w stanie „leczyć”. Aby złączyć poszczególne Molekuły, zaplanowane na pofałdowanej formie wzniesienia, ustanowiono ortogonalną siatkę. Organizuje ona przestrzeń wzgórza, nadając założeniu strukturalny porządek. Molekuły — czyli poszczególne kubatury — zostały połączone w układ, którego horyzontalna forma rozlewa się po wniesieniu, wpisując się w tektonikę terenu.
sytuacja
© Tadeusz Szaraniec, Aleksandra Śliwa, Demi Tran
Nakreślone kierunki kompozycji starają się wyeksponować otwarcia widokowe na krajobraz — wzgórze klasztorne na Karczówce oraz Brusznię. Kolejnym z założeń projektowych było uformowanie części mieszkalnych na kształt wioski — struktury, która będzie wspierać przyszłych pensjonariuszy w budowaniu więzów społecznych. Stąd też wśród zwartych brył części wspólnych, wokół których koncentruje się życie ośrodka, można wyróżnić dwa pasy niskiej zabudowy ciągnące się wzdłuż zbocza Grabiny.
kompleks łączący pokolenia
Obiekt składa się z dwóch zespołów: części wspólnych oraz części mieszkalnych. Pierwsza grupa przyjmuje formę jedno‑ lub dwukondygnacyjnych spłaszczonych kubików ze znajdującymi się w centrum „wolnootwartymi” atriami, wokół których skupia się komunikacja poszczególnych obiektów. Budynki są z sobą połączone przeszklonymi łącznikami.
schemat funkcjonalny
© Tadeusz Szaraniec, Aleksandra Śliwa, Demi Tran
Zespół składa się z pięciu obiektów, mieszczą one: strefę wejściową, ambulatorium i pomieszczenia administracyjne; fizjoterapię oraz pomieszczenia sanitariuszy; sale warsztatowe; sale terapeutyczne; budynek główny — część dzienna, jadalnia, biblioteka; sale sportowe. Dostęp do kompleksu jest zapewniony poprzez usytuowaną na dnie dawnego kamieniołomu wieżę windową oraz podziemny parking. Od budynku głównego odchodzą dwa ciągi komunikacyjne wprowadzające do zespołów mieszkalnych. Ich swobodniejsza forma rozlewa się po wzgórzu, wyznaczając dwa ciągi.
Wzdłuż szczytu Grabiny wspina się pas mieszkalny dla dzieci. Nieco poniżej na południowym zboczu, wzdłuż sosnowych i brzozowych lasków przebiega pas seniorów. Oś każdego z ciągów jest wyznaczona przez sekwencję półprywatnych przestrzeni oraz kameralnych atriów — zimowych ogrodów. Tworzą one wewnętrzne „uliczki”, na których skupia się życie społeczne pensjonariuszy. Na pomieszczenia mieszkalne składają się pojedyncze drewniane „domki”, zgrupowane w klastry trzech lub czterech jednostek mieszkalnych. Wytyczają one ramy przestrzenne pod formułowanie się nowych mikrospołeczności sąsiedzkich. Klamrą kompozycyjną dla obu ciągów jest bryła piątego obiektu części wspólnych. Mieści ona sale sportowe. Na łagodnym zboczu pomiędzy pasami mieszkalnymi zaprojektowano ogród z sadem, miniamfiteatrem oraz strefami rekreacyjnymi, w tym plac do pétanque. Układ założenia orientuje tę przestrzeń w kierunku spektakularnego widoku na klasztor na Karczówce. Poprzez umiejętnie wytyczone przebicie w dolnej kondygnacji budynku głównego względem terenu zieleń ogrodu wkracza do atrium głównego — serca budynku.
bliżej natury
Założeniem projektowym w zakresie konstrukcji zespołu było skupienie się na użyciu ekologicznych materiałów, o jak najmniejszym wpływie na środowisko, zarówno przy ich pozyskiwaniu, jak i eksploatacji. Ważne jest też wykorzystanie takich surowców, które pozytywnie wpływają na fizjologię oraz psychofizykę człowieka. Wybór padł na drewno i ziemię.
masywna, zwarta forma części wspólnych została uzyskana dzięki zastosowaniu technologii rammed earth
© Tadeusz Szaraniec, Aleksandra Śliwa, Demi Tran
Pod względem konstrukcyjnym projekt jest manifestem na rzecz powrotu oraz twórczej reinterpretacji materiałów dzisiaj zapomnianych, a niegdyś popularnych na terenach dawnej Rzeczypospolitej. Formalne i funkcjonalne zróżnicowanie zespołu uzewnętrznia się poprzez rodzaj użytych surowców. Masywna, zwarta forma części wspólnych została uzyskana dzięki zastosowaniu technologii rammed earth (ziemi ubitej). Jest ona wspomagana układami belkowymi z drewna klejonego i drewna litego. Części półprywatne zostały wykonane w przeważającej części z drewna; jednostki mieszkalne zaprojektowano z wielkoformatowych płyt CLT (Cross‑Laminated Timber). Wolny plan „uliczek” uzyskano dzięki zastosowaniu układu słupowo‑belkowego z drewna klejonego i litego. Wykorzystany materiał podkreśla przyjazny i ciepły charakter przestrzeni prywatnych i półprywatnych. Wykorzystanie ziemi w częściach wspólnych nadaje im chłodniejszy wyraz, a ekspresyjne arabeski kolejnych warstw dodają im kolorytu. Własności fizyczne surowca sprawiają, że ściany oddychają i utrzymują stały poziom wilgotności powietrza, zapewniając pomieszczeniom przyjazny mikroklimat. Oprócz materiałów naturalnych ze względów technologicznych wykorzystano także, przy budowie trzonów konstrukcyjnych, fundamentów oraz części podziemnych zespołu, żelbet.
Tadeusz SZARANIEC, Aleksandra ŚLIWA, Demi TRAN
© Autorzy
