W Pniewach, mieście w województwie wielkopolskim, przy ulicy Wolności przez lata stał opuszczony budynek dawnej Harcówki. Gmina zdecydowała się na przekształcenie zabytkowego obiektu w bibliotekę i lokalne centrum kultury, a na ten cel zdobyła unijne dofinansowanie. Projekt, jak się później okazało, wiązał się jednak z wieloma wyzwaniami, którym czoła stawił zespół architektów z pracowni Nana Studio Architektury, Siergiej Studio i Zmrok.
Warunkiem otrzymania środków finansowych z Unii Europejskiej było zaprojektowanie budynku w certyfikowanym pasywnym standardzie, niestety, jak wykazała ekspertyza techniczna, nie było możliwości dostosowania istniejącego obiektu do tych wymogów. Po konsultacjach z inwestorami i konserwatorem zabytków architekci szczegółowo zinwentaryzowali budynek Harcówki i zaprojektowali, a w zasadzie zrekonstruowali w tym miejscu nowy, pasywny obiekt o tych samych gabarytach.
Południowa elewacja budynku, ze względu na nienormatywną odległość do granicy sąsiedniej działki, została cofnięta. Wysunięte fragmenty ścian odzwierciedlają historyczną zabudowę. Zrekonstruowany budynek i dobudowana część tworzą pasaż pozwalający przechodniom na skrócenie drogi między rynkiem a terenami szkolnymi i usługowymi. Całość zachęca do skorzystania z zasobów biblioteki, obejrzenia wystaw, zapoznania się z programem wydarzeń czy relaksu na kawiarnianym tarasie z małą sadzawką — piszą architektki z pracowni Zmrok.
przekrój
© Nana Studio Architektury, Siergiej Studio Architektury, Zmrok
Rozwiązania funkcjonalne wewnątrz i elastyczny układ przestrzenny zostały zaprojektowane we współpracy z pracowniczkami Centrum Kultury, i tak od strony miejskiego placu do wejścia do budynku zachęca duże okno, które pozwala zajrzeć do czytelni dla dzieci i młodzieży, do znajdującej się na parterze sali widowiskowej prowadzi przeszklony łącznik, a kawiarnia pełni także funkcję foyer i poczekalni dla rodziców, których dzieci biorą udział w zajęciach. Na piętrze zlokalizowano z kolei czytelnię dla dorosłych i biura.
O projekcie i związanych z nim wyzwaniach opowiada Ilona Najdek‑Bajer, architektka z pracowni Nana Studio Architektury.
Ola Kloc: Projekt był dość problematyczny — początkowo dawny budynek Harcówki miał być przekształcony w siedzibę Biblioteki i Centrum Kultury, unijne dofinansowanie wiązało się jednak z koniecznością stworzenia budynku w pasywnym standardzie — opowiedz, proszę, o tym procesie.
Ilona Najdek‑Bajer: Rozpoczynając pracę nad projektem, bazowaliśmy na wytycznych dostarczonych przez inwestora. Mieliśmy faktycznie istniejący obiekt wpisany do gminnej ewidencji zabytków, znajdujący się na terenie zabytkowego układu urbanistycznego. Pierwotne założenie było takie, aby przebudować i rozbudować istniejący budynek, jednak po przeprowadzeniu ekspertyzy technicznej okazało się, że nie nadaje się on do dalszego użytkowania, nawet po ewentualnej przebudowie. W związku z tym wojewódzki konserwator przychylił się do wniosku o jego rozbiórkę i odtworzenie bryły w celu zachowania istniejącego układu urbanistycznego. Ostatecznie powstaje nowy budynek — nawiązujący swą bryłą do starego — rozbudowany o część stanowiącą głównie salę Centrum Kultury.
rzut parteru
© Nana Studio Architektury, Siergiej Studio Architektury, Zmrok
Cały budynek zaprojektowany został w standardzie pasywnym. Podczas procesu projektowego korzystaliśmy z naszych doświadczeń oraz na bieżąco konsultowaliśmy projekt ze specjalistami z Polskiego Instytutu Budownictwa Pasywnego i Energii Odnawialnej im. Guentera Schlagowskiego w Gdańsku. Skupiliśmy naszą uwagę na odpowiednim doborze zastosowanych materiałów, między innymi stolarki okiennej, izolacji przegród zewnętrznych oraz wyposażeniu technicznym, co w przypadku budynków pasywnych ma ogromne znaczenie.
Ola: Jakie zmiany zostały wprowadzone względem oryginalnej bryły i z czego one wynikały?
Ilona: Główna bryła budynku została odtworzona z niewielkimi zmianami, które wynikały głównie z konieczności uzyskania odpowiedniej powierzchni na potrzeby przyszłej biblioteki. Standard pasywny narzuca nam też pewne wymogi czy optymalne rozwiązania związane choćby z lokalizacją i nasłonecznieniem pomieszczeń. Stąd na przykład delikatne cofnięcie ściany południowej czy dodatkowa lukarna w dachu.
Poza tym budynek został powiększony o część, w której znajduje się sala na około dwieście osób. „Stara” i nowa część, zgodnie z wytycznymi konserwatora, zostały optycznie rozdzielone łącznikiem ze szklanymi fasadami.
rzut piętra
© Nana Studio Architektury, Siergiej Studio Architektury, Zmrok
Ola: Co było najtrudniejsze w tym projekcie, a z czego jesteście najbardziej zadowoleni?
Ilona: Myślę, że najtrudniejsze było jednoczesne uwzględnienie wymogów konserwatorskich, inwestorskich i tych związanych ze standardem pasywnym. Byliśmy też ograniczeni wielkością działki, ale na szczęście udało się wypracować kompromis i zrealizować program. Właśnie z tego jesteśmy najbardziej zadowoleni.
Dodatkowo wspólnie z firmą Fractalmind zaprojektowaliśmy wnętrza przyszłej biblioteki i centrum kultury — czyli stworzyliśmy kompleksowy projekt budynku. Mam ogromną nadzieję, że budynek będzie służył młodszym i starszym mieszkańcom miasta i gminy Pniewy. Obecnie jesteśmy w trakcie realizacji inwestycji, przewiduje się, że jeszcze w tym roku obiekt zostanie udostępniony przyszłym użytkownikom.
Ola: Dziękuję za rozmowę.
