Pomiędzy bloki na warszawskich osiedlach wrócą naturalne mokradła i szuwary, a wraz z nimi bogata roślinność i zwierzęta. Naturalny charakter odzyskać mają zbiorniki i cieki wodne w pięciu dzielnicach. W ramach projektu "Szuwar Warszawski" usunięte zostaną betonowe nabrzeża, gatunki inwazyjne i zanieczyszczenia. Zainstalowane będą specjalne platformy lęgowe i instalacje poprawiające warunki życia ptaków, płazów i innych zanikających gatunków związanych z siedliskami wodnymi w stolicy.
Projekt Zarządu Zieleni m. st. Warszawy jest odpowiedzią na niedobór sprzyjających warunków dla życia zwierząt w trudnym środowisku miejskim. Nowa zabudowa i infrastruktura zmniejszają przestrzeń życiową zwierząt. Presję wywierają także mieszkańcy oczekujacy uporządkowanej zieeni, zanieczyszczenie środowiska i coraz częstsze susze. Niestety ekosystemy wodne są wrażliwe na takie zmiany, a wiele gatunków z nimi związanych wycofuje się z miast. Dlatego Warszawa podjęła się przywrócenia odpowiednich warunków życia dla chronionych ptaków wodnych i płazów.
fot. M. Zakrzewska / ZZW
„Szuwar Warszawski” to robocza nazwa projektu dofinansowanego ze środków Unii Europejskiej pn. „Ochrona zagrożonych gatunków związanych z siedliskami wodnymi na terenie Warszawy”, którego realizację Zarząd Zieleni rozpoczął w 2020 roku. Obejmuje wiele proekologicznych działań, takich jak tworzenie stref szuwarowych na stawach, budowę zastawek zatrzymujących wodę, usuwanie gatunków inwazyjnych czy tworzenie dodatkowych miejsc lęgowych. Wszystko to ma na celu stworzenie przyjaznego środowiska życia dla coraz rzadziej występujących w mieście zwierząt
Kamila Nowocin, zastępca dyrektora Zarządu Zieleni m.st. Warszawy.
dla ptaków
Pierwszym działaniem w ramach projektu było umieszczenie 20 platform lęgowych na Jeziorze Powsinkowskim w Wilanowie. Platformy z drewna, trzciny i faszyny służą przede wszystkim rybitwie czarnej – rzadkiemu i chronionemu w Unii Europejskiej gatunkowi ptaka wodnego, dla którego Jezioro Powsinkowskie stanowi jedyne miejsce gniazdowania w Warszawie i okolicy. Tym sposobem udało się utrzymać populację lęgową tego ptaka w stolicy. Gniazda na tratwach założyły też m.in. mewy śmieszki i perkozy dwuczube.
fot. K. Babicki / ZZW
W zeszłym roku na Kanale Piaseczyńskim w Parku Agrykola założono także specjalną platformę porośniętą roślinnością. To dodatkowe, całoroczne miejsce służące do spoczynku, żerowania i rozrodu dla zamieszkujących okolice chronionych gatunków ptaków i płazów. Ze sztucznej wyspy mogą korzystać wędrujące w stronę Wisły nurogęsi, a także łyski, krzyżówki, mewy, rybitwy, brodźce piskliwe, łabędzie, a z płazów – żaby zielone.
intruzi
Projekt zakładał także selektywne usuwanie podrostu inwazyjnych gatunków roślin w Warszawie, takich jak rdestowce, klony jesionolistne, orzechy włoskie czy robinie akacjowe. Wypierają one rodzime rośliny typowe dla lasów łęgowych i tym samym degradują stanowiska występowania chronionych gatunków ptaków i innych zwierząt. Działanie to objęło obszar Natura 2000 Dolina Środkowej Wisły na Pradze-Północ i Pradze-Południe, Mokotowie i w Śródmieściu. Dodatkowo zadbano o ochronę miejsc gniazdowania sieweczki rzecznej na wilanowskim brzegu.
renaturyzacja
Najważniejszym elementem projektu „Szuwar Warszawski”, którego realizacja planowana jest na przyszły, ostatni rok trwania projektu, jest przywrócenie naturalnego stanu wybranych zbiorników i cieków w Warszawie.
fot. K. Klimaszewski / ZZW
Obecnie wchodzimy w najważniejszy etap projektu, czyli odtworzenie stref naturalnej roślinności i szuwarów w wybranych zbiornikach wodnych na terenie Warszawy, w których obserwujemy zanikanie chronionych gatunków zwierząt. Chcemy poprawić jakość tych siedlisk i chronić różnorodność biologiczną. Chodzi szczególnie o płazy, których brak wskazuje na degradację ekologiczną danego terenu. Ich wymieranie obserwowane jest niestety w miastach na całym świecie. W Warszawie mamy jeszcze miejsca, gdzie możemy usłyszeć rechot żab i mamy nadzieję, że dzięki temu projektowi będzie ich coraz więcej.
Łukasz Poławski, koordynator projektu, ekolog Zarządu Zieleni m.st. Warszawy.
fot. K. Babicki / ZZW
W tym roku powstały koncepcje techniczne renaturyzacji, które poprzedzono licznymi badaniami i ekspertyzami przyrodniczymi. W przyszłym roku planowane jest odtworzenie naturalnej roślinności, tworzenie wypłyceń, miejscowe rozbetonowanie i łagodzenie skarp zbiorników. Działania obejmą Stawy Brustmana (Bielany), zbiorniki wodne przy ul. Tołwińskiego (Żoliborz), Kanał Piaseczyński w Parku Agrykola (Śródmieście), zbiorniki przy Trasie Siekierkowskiej (Mokotów) oraz stawy w otulinie rezerwatu przyrody Las Kabacki im. S. Starzyńskiego (Ursynów). W tej ostatniej lokalizacji prowadzonych będzie kilka działań. Oczka wodne w otulinie rezerwatu to prawdopodobnie najbogatsza ostoja płazów w Warszawie, gdzie spotkać można m.in. traszkę grzebieniastą czy kumaka nizinnego. Dlatego w celu jej ochrony planowany jest wykup prywatnych gruntów otaczających zbiorniki. W samym rezerwacie przyrody Las Kabacki na rowach odwadniających w ramach projektu pojawią się zastawki mające zatrzymywać wodę, której odpływ jest szczególnie dotkliwy w okresie suszy. Utrzymanie terenów zabagnionych to również działanie ochronne występujących tam roślin i zwierząt wodnych.
