Czego uczy nas Victor Papnek 40 lat później? Choć być może należałoby mówić nawet o perspektywie 60 lat. Książka „Dizajn dla realnego świata” Victora Papanka ukazała się na rynku w latach 80. ubiegłego stulecia, jednak nad jej pierwszym wydaniem autor pracował już w latach 60. XX wieku. W Polsce czasu na lekturę i przyswajanie wiedzy było dużo mniej, ponieważ pozycję wydano dopiero w 2012 roku. Książka najwyraźniej była potrzebna, ponieważ osiem lat później jej zdobycie graniczy z cudem.
© czytaj.dizajn
Kim był Victor Papanek? Urodził się w latach 20. XX wieku, zmarł w latach 90. Przyszedł na świat w Austrii, ale w latach 30. ubiegłego wieku wyemigrował do Stanów zjednoczonych. Swoją karierę rozwijał na polu projektowania, nauki i edukacji. Współpracował z organizacjami takimi jak UNESCO i WHO, mieszkał i pracował na różnych kontynentach z różnorodnymi społecznościami.
Co w 2020 roku może być fascynującego w czytaniu „Dizajnu dla realnego świata”? Przede wszystkim, jak bardzo nauka i spostrzeżenia Papanka są aktualne. Niestety — jak mało się zmieniło w pracy projektantów, w biznesie i systemie, w którym żyjemy.
© Volkswagen Group Culture
potrzeby na pierwszym miejscu
Dla Papanka niezwykle ważne są ludzkie potrzeby. Mowa o tych prawdziwych, a nie wykreowanych przez twórców kampanii i haseł reklamowych. Wzornictwo przemysłowe, jego cele i grupy, do których kierowane są projektowane produkty, nie zmieniły się zanadto w ciągu tych kilkudziesięciu lat. Dizajn nadal służy kapitalizmowi i zwiększaniu zysków, a nie społecznościom. Nowe czy odświeżone projekty to zazwyczaj gadżety, które mają cieszyć oczy osób, które mogą sobie na to pozwolić.
Co z niedocenianymi grupami mniejszości, które mają jakieś problemy? Osoby poruszające się na wózku inwalidzkim, z dysfunkcjami zmysłów, kobiety w ciąży, dzieci, osoby starsze. Papanek udowadnia, że nie dość, że z mniejszości robi się większość, a także, że w życiu każdego z nas pojawiają się momenty, w których towarzyszą nam jakiegoś rodzaju ułomności. Jedna z mniejszości — osoby niepełnosprawne to według danych rządowych od czterech do siedmiu milionów osób. Gdy dodamy osoby, które z niepełnosprawnością swoich bliskich współpracują na co dzień — mniejszość zamienia się w większość. Czy te dane nie powinny otworzyć oczu przedstawicielom biznesu?
Big Character Poster No. 1, plakat podsumowujący wizję polityki projektowej stworzony podczas seminarium ze studentami w 1969 roku
© Museu del Disseny de Barcelona
