Czy potrzebujemy nowych budynków? Choć udzielenie jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie może być niezwykle trudne, to niektórzy twierdzą, że wybudowaliśmy ich wystarczająco, a działania architektoniczne powinniśmy ograniczyć do adaptacji i modernizacji już istniejących obiektów. Przykładem przedsięwzięcia, które wpisuje się w tę ideę jest renowacja kamienicy przy ulicy św. Barbary w Warszawie, którą na zlecenie firmy Zeitgeist Asset Management przeprowadziła Grupa 5 Architekci.
Choć nie każdy obiekt da się odpowiednio zmodernizować, to powstrzymanie się od wznoszenia nowej kubatury w wielu przypadkach okazuje się być wyborem najbardziej odpowiedzialnym z punktu widzenia dbałości o środowisko naturalne. Są pracownie, które mimo ugruntowanej pozycji i innowacyjnych projektów, znaczną część swoich mocy przerobowych przeznaczają na modernizacje już istniejących budynków, które przez lata popadły w ruinę lub przestały przystawać do współczesnych wymogów. Jedną z takich pracowni, mającą na koncie wiele udanych modernizacji, adaptacji i rewitalizacji jest warszawska Grupa 5, które przywróciła do życia budynki takie, jak biurowiec przy ulicy Solec 22 w Warszawie, który zaczął pełnić funkcję akademika czy warszawska fabryka Polleny na Pradze, gdzie powstał kompleks mieszkaniowy BOHEMA. W ostatnim czasie ukończone zostały prace przy kolejnej modernizacji, nad którą pieczę sprawowała Grupa 5 — kamienicy przy ulicy Barbary 6/8 w Warszawie.
Modernizacja kamienicy przy ulicy św. Barbary 6/8 w Warszawie
fot.: © Grupa 5 Architekci
w telegraficznym skrócie
Kamienica przy ulicy św. Barbary 6/8 w Warszawie powstała w 1960 roku jako element rozbudowy Gmachu Urzędu Telekomunikacyjnego i Telegraficznego, ukończonego w 1933 roku wedle projektu Juliana Putermana-Sadłowskiego. Na przełomie lat 50. i 60. XX wieku do obiektu wzdłuż ulicy Nowogrodzkiej dobudowano dodatkowe skrzydło, a na tyłach kompleksu, przy ulicy świętej Barbary, powstała kamienica, która stała się obiektem renowacji przeprowadzonej dzięki pracy Grupy 5.
Modernizacja kamienicy przy ulicy św. Barbary 6/8 w Warszawie
fot.: © Grupa 5 Architekci
Kamienica przy ulicy Barbary 6/8 jest przykładem raczej oszczędnego formalnie budownictwa, dlatego pragnąc nadać jej odpowiedniego wyrazu, przy jednoczesnym zachowaniu pierwotnej formy, architekci musieli skupić się na pieczołowitej renowacji nielicznych elementów tego budynku, które wyróżniają go na tle okolicznej zabudowy. Szczególną uwagę poświęcono metaloplastyce — projektanci odtworzyli oryginalną bramę wjazdową prowadzącą na znajdujące się na tyłach budynku podwórko.
Modernizacja kamienicy przy ulicy św. Barbary 6/8 w Warszawie
fot.: © Grupa 5 Architekci
Jako że Barbary 6/8 jest przykładem galeriowca, w podobny sposób potraktowano balustrady zabezpieczające poszczególne galerie opasające budowlę od strony podwórka. Identycznymi barierkami zabezpieczono balkony oraz taras na najwyższej kondygnacji budynku. Wszystkie elementy pomalowano połyskliwym, czarnym lakierem, który elegancko odznacza się na tle tynku w kolorze pastelowego różu, nawiązującego do tynków pierwotnie pokrywających ściany budynku.
Modernizacja kamienicy przy ulicy św. Barbary 6/8 w Warszawie
fot.: © Grupa 5 Architekci
modernistyczna korona
Mimo że większość prac w modernistycznym galeriowcu przy ulicy świętej Barbary miała charakter renowacji i adaptacji do współczesnych wymagań (związanych np. z wymianą szybu windowego, który nie był częścią oryginalnego projektu), to architekci z Grupy 5 zdecydowali się na dwie istotne ingerencje w pierwotną formę budynku.
Modernizacja kamienicy przy ulicy św. Barbary 6/8 w Warszawie
fot.: © Grupa 5 Architekci
Zgodnie z wykładnią szwajcarskiego papieża modernizmu (oraz możliwościami wyznaczanymi przez obowiązujący na tym obszarze Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzeni), powierzchnia dachowa budynku przy ulicy Barbary 6/8 została odpowiednio zagospodarowana. Powstała na niej dodatkowa kondygnacja z tarasami, którą cofnięto względem murów obwodowych, nadając jej formę lekkiej nadbudówki lub pawilonu, nakrytego płaskim dachem o obszernym okapie. W tej partii budynku przeszklenia mają nieco większą powierzchnię, niż w partiach historycznych, zdecydowano się także na zmianę barwy tynku, który w tym miejscu jest biały, co pomogło uczynić nadbudówkę optycznie lżejszą i w mniejszym stopniu ingerująca w pierwotny wyraz architektoniczny obiektu. Szczyt dobudowanej kondygnacji obwiedziony został dodatkową kratownicą, która przysłania instalacje znajdujące się na dachu. Dzięki dodatkowemu piętru budynek zyskał wysokość równą tej, która charakteryzuje sąsiednią kamienicę pod numerem 4.
Modernizacja kamienicy przy ulicy św. Barbary 6/8 w Warszawie
fot.: © Grupa 5 Architekci
kamienica otwarta na otoczenie
Druga zmiana względem pierwotnej formy budynku zaszła na narożu budynku. Narożnik w przyziemiu został w całości przeszklony i otwarty na ulicę, zorganizowano w nim przestrzeń dla lokalu usługowego lub handlowego. Ingerencja pozwala w większym stopniu zintegrować budynek z ulicą oraz odciążyć optycznie jego bryłę.
Istotną interwencją w bryłę budynku stało się przekształcenie parteru narożnika w lokal usługowy dostępny bezpośrednio z poziomu ulicy od strony przylegającego skweru. Wyburzono narożne ściany zewnętrzne budynku, a linię cokołu przewinięto ponad przeszkloną narożną witryną lokalu. W tym celu, na ścianie zachodniej budynku istniejący pas cokołowy z lastryka wznosi się w formie wstęgowej i okala narożną witrynę. Następnie przechodzi na drugą ścianę narożnika i obniża się, przechodząc płynnie w istniejący pas lastryka ściany południowej.
— piszą architekci na temat swojej realizacji.
Modernizacja kamienicy przy ulicy św. Barbary 6/8 w Warszawie
fot.: © Grupa 5 Architekci
zmiany przy św. Barbary
Dokładna przyszłość budynków kwartału między św. Barbary, Poznańską i Nowogrodzką, które od 2019 roku należą do spółki Zeitgeist Asset Management jest w trakcie konsultacji. Już teraz możemy obserwować efekty renowacji dwóch obiektów przy ul. św. Barbary — opisywanego tu budynku z lat 60. XX wieku oraz stojącej tuż obok kamienicy pod numerem 4. Kamienica Tołwińskich przetrwała wojnę, lecz podczas remontu w latach 70. XX wieku jej elewacja została ogołocona z neobarokowego detalu. Teraz bogate zdobienia przywrócono, choć różnią się one nieco od tych, które możemy zobaczyć na fotografiach pochodzących z epoki.
Modernizacja kamienicy przy ulicy św. Barbary 6/8 w Warszawie
fot.: © Grupa 5 Architekci
