Agnieszka Hoja-Jurewicz z Politechniki Łódzkiej zmartwiona postępującymi zmianami klimatycznymi, zaprojektowała Centrum badań nad zmianami klimatu w Norwegii. Schodkowy budynek usytuowany w skarpie fiordu Aurlandsfjord składa się z siedmiu kondygnacji przeznaczonych między innymi do badań emisji metanu, długoterminowych projektów badawczych, wymiany wiedzy, jak i edukacji odwiedzających centrum turystów.
Projekt „Centrum badań nad zmianami klimatu w Norwegii” powstał jako praca magisterska pod kierunkiem dr Katarzyny Bernatek-Bączyk i asyście dr. Tomasza Krotowskiego na Wydziale Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska Politechniki Łódzkiej.
Centrum badań położone jest przy fiordzie Aurlandsfjord
fot. otoczenia: Gemileg © Agnieszka Hoja-Jurewicz
metan a zmiany klimatu
Jako lokalizację budynku typu Research & Development zajmującego się problematyką zmian klimatu, autorka wybrała norweską miejscowość Aurlandsvangen, znajdującą się nieopodal turystycznego Flåm. Projektowany obiekt został umiejscowiony na fragmencie fiordu, przy punkcie widokowym. Punkt ten znajduje się na jednej z najsłynniejszych tras krajobrazowych o wybitnych walorach widokowych — Nasjonal Turistveg Aurlandsfjellet — Scenic Route.
Projekt Centrum badań, otoczenie
© Agnieszka Hoja-Jurewicz
W obliczu światowego kryzysu klimatycznego podejmowane są działania prowadzące do zwalczania postępujących zmian klimatu, którego skutkami są procesy takie jak stopniowa utrata bioróżnorodności, częstsze pożary lasów, zmniejszanie się zbiorów rolnych, czy wzrost temperatury. Moim głównym powodem ulokowania Centrum nad fiordem Aurlandsfjord jest stworzenie placówki dedykowanej wykrywaniu i szacowaniu poziomu emisji metanu. Na podstawie danych opublikowanych w Limnology and Oceanography Letters całkowita emisja metanu z fiordów (zajmujących zaledwie 0,13% powierzchni oceanów) odpowiada wartości emisji równej wszystkim obszarom głębinowym na świecie (stanowiącym aż 84%). Szacuje się, że gaz ten odpowiada za około 30% efektu cieplarnianego.1 Metan tworzy się na dnach fiordów za sprawą występowania obszarów beztlenowych — gdzie dochodzi do rozkładu materiału bogatego w węgiel — szczątków roślin i zwierząt. Projektowane Centrum dzięki dostępowi do materiału badawczego i możliwości przeprowadzania badań terenowych stwarza warunki do podjęcia międzynarodowego dialogu dotyczącego modelowania oraz zapobiegania negatywnym skutkom zmian klimatu — tłumaczy autorka projektu.
oświetlenie na elewacji kompleksu tworzy akcenty
fot. otoczenia: Artur Mocior © Agnieszka Hoja-Jurewicz
schodkowy budynek
Budynek Centrum architektka zaproponowała w formie schodkowej — na co wpłynęło ukształtowanie terenu, jak też chęć wpisania kompleksu w naturalny pejzaż. Dachy zostały pokryte ziemią, a siedem kondygnacji połączonych jest przez zachodzące na siebie części wspólne w postaci foyer oraz łączników. Prostokreślne bryły, których część ukryta jest w skarpie, zostały doświetlone przez liczne studnie świetlne w postaci wstążkowych świetlików dachowych i kopuł geodezyjnych, jak też projektowane pustki międzykondygnacyjne. Elementami wyróżniającymi się wizualnie są walcowate formy: tarasu ponad restauracją oraz hali technologicznej, z heliportem usytuowanym na dachu.
projekt Centrum badań, rzut poziomu 0
© Agnieszka Hoja-Jurewicz
Z racji na schodkowość formy architektonicznej, ważnym aspektem dla projektantki było zwiększenie liczby wejść do obiektu z różnych poziomów terenu. Najwyżej zlokalizowane wejście dostępne jest przez ścieżkę prowadzącą do punktu widokowego. Droga dojazdowa przyjmująca formę rampy kończy się wielokondygnacyjnym parkingiem podziemnym. Autorka zaprojektowała również „rynny” — zewnętrzne korytarze wykonane z żelbetu, z którym można wyjść bezpośrednio na otaczającą budynek łąkę.
rynna z żelbetu prowadzi do wejścia
fot. otoczenia: Michał Tyrkiel © Agnieszka Hoja-Jurewicz
Chciałam także połączyć architekturę i naturę. Niektóre ze ścian wewnątrz budynku tworzy rodzima skała. Dodatkowo zielone dachy rekompensują straty w rodzimej florze, tworząc rozległe tarasy użytkowo-widokowe i stanowią integralną część przestrzeni wspólnych — dodaje autorka.
projekt Centrum badań, elewacja w ciągu dnia i w nocy
© Agnieszka Hoja-Jurewicz
Elewacje obiektu zostały wykonane głównie ze szklanych tafli, zrytmizowanych poprzez podziały — szprosy w formie stalowych słupków sytuowanych wewnątrz obiektu. Natomiast płaszczyzny pełne, definiowane przez masywne ściany żelbetowe z widocznym szalunkiem, są kontrastem dla szklanych pasów. Nawiązując do walcowatych form rzutu i kopułowych form świetlików
szklanych, autorka wprowadziła miejscami okna w formie okręgu. Dla zwiększenia poczucia niefiguratywności kompozycji przestrzennej niektóre z elementów elewacji zostały podświetlone, tworząc zawieszone w przestrzeni jasne akcenty.
wnętrze restauracji
fot. otoczenia: Michał Tyrkiel © Agnieszka Hoja-Jurewicz
miejsce dla naukowców i nie tylko
Projekt zakłada wydzielenie obszarów ogólnodostępnych dla odwiedzających, jak też dedykowanych wyłącznie pracownikom naukowym, przeznaczonych do intensywnej pracy. Natomiast licznie występujące przestrzenie wspólne, służą integracji pracowników badawczych oraz są miejscem do wymiany wiedzy i doświadczeń.
kompleks pokrywają zielone dachy
fot. otoczenia: Michał Tyrkiel © Agnieszka Hoja-Jurewicz
Kompleks zakłada możliwość długoterminowych projektów badawczych, realizowanych przez stały zespół naukowców — w obszarze opracowania zlokalizowane są domki pobytowe, zaprojektowane na wzór tradycyjnej architektury norweskiej. W skład programu użytkowego wchodzą liczne funkcje usprawniające działanie kompleksu, takie jak: część reprezentacyjna, rekreacyjna, konferencyjna, badawcza i noclegowa w postaci pokoi hotelowych.
rzut poziomu -5, przekrój A-A
© Agnieszka Hoja-Jurewicz
Z poziomu wejścia dostępna jest strefa turysty — dedykowana dla odwiedzających. Część ta jest w pełni dostępna — służy popularyzowaniu wyników badań prowadzonych w ośrodku, jak też edukowania w zakresie zapobiegania zmianom klimatu. Foyer to pusta przestrzeń biegnąca przez cztery kondygnacje, tutaj mogą też znaleźć się instalacje artystyczne.
Skrzydło badawcze, stanowiące największą powierzchnię użytkową obiektu znajduje się na poziomach od -3 do -6. Dla urozmaicenia autorka wprowadziła zjeżdżalnię łączącą poszczególne poziomy.
proekologiczne rozwiązania
Agnieszka Hoja-Jurewicz położyła duży nacisk na samowystarczalność obsługi infrastruktury — zaproponowała system akumulacji i odzysku wody, pozyskiwania energii odnawialnej oraz indywidualny system wentylacji wnętrz.
skrzydło konferencyjne, naturalny kamień na ścianie
© Agnieszka Hoja-Jurewicz
Kompleks zaopatrzany jest w wodę z dwóch pobliskich strumieni górskich. Woda pozyskiwana jest również z opadów i retencjonowana oraz odzyskiwana. Dla minimalizacji używania chłodnic w strefie foyer części konferencyjnej wykorzystywany jest system rynien z regulowanymi spustami. Dzięki akumulacji wody i zapewnianiu wymiany powietrza, wprowadzona jest naturalna cyrkulacja powietrza, a poziom jego wilgotność jest optymalny. Ponadto, mokra skała, utrzymująca wilgotność dzięki zastosowanemu systemowi otwieranych den wpustów awaryjnych, chłodzi przestrzeń konferencyjną.
Większość dachów to dachy zielone, natomiast nad częścią restauracyjną architektka zastosowała białe dachy płaskie, które odbijają promienie słoneczne i zapobiegają przegrzewaniu się budynku.
obiekt zbudowany jest w konstrukcji stropowej
fot. otoczenia: Michał Tyrkiel © Agnieszka Hoja-Jurewicz
Pozyskiwanie energii odbywa się dzięki wykorzystaniu szkła solarnego — szklane panele nie tylko wytwarzają energię oraz zapewniają izolację termiczną, ale również filtrują promieniowanie w ultrafiolecie i podczerwieni.
1 Wernicki P.(PAP), Symbol Skandynawii też emituje metan. Więcej niż wszystkie głębiny oceanów, źródło: https://forsal.pl/biznes/ekologia/artykuly/8435565,fiordy-emituja-metan.html
