Projekt Kamila Barszewskiego z Politechniki Białostockiej jest odpowiedzią na potrzebę zachowania pamięci o cmentarzu żydowskim w Zabłudowie. Po II wojnie światowej cmentarz ten został poważnie zniszczony i ograbiony, a jego sakralny charakter niemal całkowicie zatarł się. Architektowi zależało na stworzeniu przestrzeni, która ochroni resztki nekropolii, jednocześnie przywracając jej znaczenie dla lokalnej społeczności i kultury żydowskiej.
projekt zagospodarowania terenu
© Kamil Bar
zaginiona historia i zniszczony cmentarz
Cmentarz żydowski w Zabłudowie, będący niegdyś miejscem spoczynku dla członków społeczności żydowskiej, po tragicznych wydarzeniach II wojny światowej został zdewastowany i ograbiony. Zniszczone nagrobki, zatarte ślady po budynkach sakralnych i zrujnowane mury stały się tylko cichym świadkiem przeszłości. Dziś niewiele osób pamięta o tym miejscu, które kiedyś pełniło tak ważną rolę w życiu lokalnej społeczności.
elewacja bramy
© Kamil Bar
Celem projektu jest nie tylko fizyczna ochrona cmentarza, ale również jego rewaloryzacja poprzez nadanie nowego, symbolicznego charakteru. „Mur pamięci” i „memorium” stanowią dwa główne elementy projektu, które współdziałają, tworząc przestrzeń pamięci. Mur ma funkcję ochronną, jednocześnie będąc elementem, który umożliwia odwiedzającym kontakt z historią. Memorium, jako miejsce refleksji i modlitwy, przywraca sacrum i przypomina o zmarłych.
elewacje muru
© Kamil Bar
mur jako symbol pamięci
Ważnym elementem projektu jest mur, który nie tylko zamyka cmentarz od strony drogi, ale również zapewnia dostęp do jego wnętrza poprzez transparentną ścianę holograficzną. W tym miejscu, odwiedzający będą mogli zapoznać się z artefaktami, zdjęciami i projektami multimedialnymi, które przybliżą historię społeczności żydowskiej w Zabłudowie. Mur, poprzez swoje rytmiczne okna i holograficzne technologie, tworzy przestrzeń do podglądania historii, nie ingerując w sposób destrukcyjny w otaczający krajobraz.
przekroje muru
© Kamil Bar
memorium miejscem refleksji
Południowa część projektu to memorium, pełniące rolę miejsca zadumy i modlitwy. Forma tego obiektu, inspirowana tradycyjnymi żydowskimi przestrzeniami sakralnymi, jest ascetyczna, ale monumentalna. W jego wnętrzu znajduje się bima, a po bokach umieszczono nisze symbolizujące minjan, czyli dziesięciu mężczyzn, którzy tworzą wspólnotę modlitewną. Dzięki zastosowaniu światłowodów i podświetlonych detali, projekt stwarza atmosferę duchowego uniesienia.
przekroje memorium
© Kamil Bar
Zastosowanie nowoczesnych materiałów, takich jak szkło czy światłowody, pozwala na subtelną interwencję w przestrzeń cmentarza, nie burząc jej historii. Mur jest wyrazem współczesnego podejścia do architektury pamięci, w której tradycja i technologia łączą się, by chronić przeszłość i przywrócić pamięć o zapomnianych społecznościach. Nowoczesne technologie pozwalają na interaktywne przedstawienie historii cmentarza, jednocześnie szanując jego charakter.
wizualizacje memorium
© Kamil Bar
zachowanie dziedzictwa
Chociaż projekt ma nowoczesną formę, materiały, takie jak żelbet i kamień, nawiązują do tych, które można znaleźć w obrębie cmentarza. Zielony stropodach muru wpasowuje obiekt w naturalny krajobraz, jednocześnie podkreślając, jak przyroda wpływa na zacieranie śladów ludzkiej obecności. Projekt nie tylko chroni pamięć o dawnych mieszkańcach Zabłudowa, ale również stwarza przestrzeń, która dialoguje z naturą i historią tego miejsca.
wizualizacja założenia
© Kamil Bar
Projekt Kamila Bara jest próbą odzyskania zaginionej pamięci o cmentarzu żydowskim w Zabłudowie. Poprzez subtelną, ale głęboko symboliczną architekturę tworzy przestrzeń, która nie tylko chroni zniszczony cmentarz, ale także przywraca jego historyczną i kulturową wagę. Dzięki projektowi, miejsce to może stać się świadkiem pamięci, przypominając o bogatym dziedzictwie żydowskiej społeczności Zabłudowa.
wizualizacja bramy na osi ohela
© Kamil Bar
