Łukasz Zabolski, absolwent architektury i urbanistyki Politechniki Mediolańskiej zmartwiony postępującymi zmianami klimatycznymi oraz tym jak do nich przyczynia się branża budowlana, postanowił opracować wskazówki dla ekologicznej, zdrowej i przystępnej cenowo architektury. Jako przykład ich realizacji podał Osiedle Za Żelazną Bramą w Warszawie. Jego koncepcja to między innymi powiększenie mieszkań dzięki dostawianym loggiom z drewna CLT oraz wykorzystanie dachu do celów coworkingowych, integracji mieszkańców oraz uprawy roślin.
Prezentowany projekt to praca magisterska, której opiekunem był profesor Salvatore Viscuso.
Aby działać w ramach budżetu klimatycznego, w następnej dekadzie musimy zredukować emisję dwutlenku węgla o 96% w porównaniu z obecnymi poziomami emisji na całym świecie. Jednakże przemysł budowlany w ogromnym stopniu przyczynia się do zmian klimatu, zużywając około 40% światowych zasobów energii i emitując 39% wszystkich gazów cieplarnianych na świecie. Ponadto, słowo „zrównoważony rozwój” jest często nadużywane w celach PR-owych i jego wartość znacząco spadła. Jednym z celów mojej pracy magisterskiej — części researchowej zatytułowanej „Odpowiedzialna Architektura”, było dostarczenie podręcznika dla ekologicznej, zdrowej i przystępnej cenowo architektury, która została później zwizualizowana w części projektowej pracy dyplomowej — mówi autor.
koncepcja projektowa
© Łukasz Zabolski
odpowiedzialna architektura, czyli jaka?
Łukasz Zabolski zwrócił uwagę na zagrożenia płynące z greenwashingu oraz zjawiska, w którym słowo „zrównoważony” traci na znaczeniu, stając się kolejnym hasłem reklamowym. W pracy magisterskiej omawia zagadnienie paszportów materiałowych — kluczowego elementu procesu transformacji gospodarki z gospodarki liniowej na gospodarkę o zamkniętym obiegu. To właśnie ta transformacja, jak twierdzi autor pozwala na faktyczne zmniejszenie wpływu człowieka na środowisko naturalne. W ramach tego założenia, od samego początku pracy projektowej wszystkie materiały, produkty i komponenty muszą być tworzone z myślą o przyszłym, ponownym użyciu. Tym samym, redukuje się konieczność produkcji nowych oraz zmniejsza odpady.
Ponieważ najbardziej zrównoważonym budynkiem jest ten, który nie powstaje, część projektowa mojej pracy dotyczy rewitalizacji modernistycznych bloków budowanych masowo po II wojny światowej. W Polsce według danych GUS-u w takich blokach mieszka ponad 12 milionów Polaków, co stanowi około 35% populacji Polski. Jednakże problem modernistycznych bloków budowanych po wojnie dotyczy nie tylko Polski, ale i całej Europy. Wraz z rosnącą ilością ludności i stale zwiększającą się populacją obszarów miejskich, rewitalizacja tych bloków będzie kluczowa w walce przeciwko zmianom klimatu. Stoimy więc przed wyborem, odnawiać to, co już mamy, oszczędzając dzięki temu zasoby finansowe, materiałowe i przestrzenne, bądź budować kolejne osiedla nazywane przez wielu „patodeweloperką”, degradując przy tym środowisko naturalne — tłumaczy Łukasz Zabolski.
jako realizację pomysłu autor wybrał Osiedle Za Żelazną Bramą w Warszawie
© Łukasz Zabolski
nowe spojrzenie na Osiedle Za Żelazną Bramą
Jako przykład wdrażający tezy zawarte w części teoretycznej, młody architekt zdecydował się na przekształcenie znajdującego się w centrum Warszawy Osiedla Za Żelazną Bramą. Zbudowany między 1965 a 1972 roku kompleks bloków, był zwycięskim projektem konkursowym SARP. Jego autorami byli absolwenci Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej: Jerzy Czyż, Jan Furman, Andrzej Skopiński i Jerzy Józefowicz. Osiedle składa się z dziewiętnastu długich, szesnastokondygnacyjnych budynków z dużą liczbą mieszkań (trzysta do czterystu dwudziestu mieszkań w jednym bloku), w dużej części z ciemnymi kuchniami. Każdy korytarz i każde mieszkanie wyposażone zostało w nowatorskie jak na budownictwo PRL okna francuskie.
masterplan Osiedla Za Żelazną Bramą i przekój
© Łukasz Zabolski
Podstawowym celem projektu Łukasza było nie tylko odnowienie budynków, ale również dokończenie niezrealizowanych pomysłów architektów, takich jak loggie, użytkowy dach z kawiarnią oraz zapewnienie miejsc wspólnej integracji mieszkańców. Autor zaproponował również nowy projekt zagospodarowania krajobrazu, który ponownie połączy osiedle z miastem.
pomysł dodania loggii i nowej fasady do istniejącego bloku
© Łukasz Zabolski
Bloki zostały zmodernizowane za pomocą dostawianych na niezależnej konstrukcji loggii, wykonanych z drewna CLT. Taki wybór materiału spowodowany był walorami estetycznymi, krótkim czasem montażu i potencjalnego demontażu oraz znacząco niższym śladem węglowym w porównaniu do na przykład betonu. W rezultacie każde mieszkanie dostało dodatkowe dwadzieścia jeden metrów kwadratowych loggii. Ponadto, zabieg ten pozwala na zacienie wnętrz, które w okresie letnim bardzo się przegrzewały. Dodatkowo wszystkie istniejące okna zostały powiększone.
nowa fasada została wykonana z aluminium z recyklingu
© Łukasz Zabolski
fasada z recyklingu i funkcjonalny dach
Każdy blok otrzymał nową fasadę wykonaną z aluminium pochodzącego z recyklingu. Architekt zaprojektował je, używając różnie ułożonych modułów, tak aby zapewnić spójność i unikatowość dziewiętnastu budynków osiedla.
nowy dach i jego wykorzystanie
© Łukasz Zabolski
Nowym centrum życia osiedla ma być dach. Jego powierzchnia została podzielona na trzy strefy funkcjonalne przeznaczone na relaks, coworking i uprawy. Nowa strefa coworkingowa zapewnia odpowiednie warunki do pracy, wpływając również na integrację mieszkańców bloku. Ponadto autor zaplanował wprowadzenie popularnego już rozwiązania w Kanadzie i Danii — wynajęcia tej strefy po godzinach pracy. W ten sposób mieszkańcy mogą organizować tam prywatne spotkania lub imprezy okolicznościowe, uiszczając jedynie opłatę za sprzątanie.
ostatnie piętro to przestrzeń do m.in. coworkingu
© Łukasz Zabolski
degrowth
W nadchodzących latach, aby zapobiec zniszczeniu naszej planety, musimy działać globalnie i nie dopuścić do przekroczenia półtora stopnia ocieplenia. Kluczem do zrównoważonego rozwoju nie będzie zatem technologia, a ograniczenie konsumpcji, która to w ostatnich dekadach osiągnęła przerażający wręcz poziom. Jako architekci powinniśmy dążyć do zapewnienia rozwiązań, które będą przedłużać życie budynków, redukując tym samym potrzebę produkcji i eksploatacji. Zrównoważony rozwój nie jest już tylko piękną ideą a wyzywaniem projektowym, które powinno być częścią każdego projektanta — apeluje Łukasz Zabolski.
